Της ΓΡΑΜΜΑΤΗΣ ΜΠΑΚΛΑΤΣΗ,

τοπογράφου - πολεοδόμου μηχανικού,

baklatsi@yahoo.gr

«Πράσινο φως» για την ένταξη, με γρήγορες διαδικασίες, χιλιάδων στρεμμάτων στα σχέδια πόλης όλης της χώρας δίνει το Υπουργείο Περιβάλλοντος με την ψήφιση του Νέου Πολεοδομικού Νόμου 4597/20 από τη Βουλή, ενεργοποιώντας τα νέα Τοπικά Πολεοδομικά Σχέδια (Τ.Π.Σ.). Πρόκειται ουσιαστικά για εντάξεις των αυθαιρέτων, που βρίσκονται στις παρυφές των υφιστάμενων πόλεων και οικισμών, των οποίων οι κάτοικοι περιμένουν για πάνω από 30 χρόνια να ενταχθούν στο σχέδιο πόλης. Μάλιστα πολλές περιοχές, γνωστές ως περιοχές Οικιστικών Πυκνοτήτων, με τη νέα ανάρτηση των δασικών χαρτών θα θεωρούνται δασικές εκτάσεις που άλλαξαν χρήση, με αποτέλεσμα τα σπίτια να κινδυνεύουν με κατεδάφιση σε περίπτωση που δεν διευθετηθεί άμεσα το ζήτημα.

Με τα Τ.Π.Σ. όμως, θα ξεκαθαρίσει και το τοπίο της δόμησης, περιορίζοντας την άναρχη δόμηση έκτος σχεδίου η οποία οδηγεί και σε πολλές αυθαιρεσίες κυρίως στις ευαίσθητες παράκτιες περιοχές (Αττική, Χαλκιδική, Κρήτη, Κυκλάδες και άλλες νησιωτικές περιοχές κλπ) και οριοθετώντας επίσης τη γεωργική γη υψηλής παραγωγικότητας, για την ενίσχυση της υπαίθρου. Επιπλέον, τα Τοπικά Πολεοδομικά Σχέδια περιλαμβάνουν και άλλες ρυθμίσεις, όπως η χωροθέτηση μεγάλων επενδύσεων και η οριοθέτηση οικισμών χωρίς όρια.

Στο πλαίσιο αυτό, το Υπουργείο Περιβάλλοντος θέτει άμεσα ως στόχο με την ψήφιση του νόμου 4597/2020 τον περιορισμό της εκτός σχεδίου δόμησης με την κατάργηση των παρεκκλίσεων σε όλη τη χώρα, ενεργοποιώντας παράλληλα και τα Τοπικά Πολεοδομικά Σχέδια.

Η υλοποίηση αυτών των σχεδίων αφορά 1140 Δημοτικές Ενότητες όλων των Δήμων της χώρας και θα γίνει σταδιακά, δίνοντας προτεραιότητα στις περιοχές που, είτε δέχονται αναπτυξιακές πιέσεις, είτε έχουν περιβαλλοντικά προβλήματα κλπ.

• Τι είναι τα Τοπικά Πολεοδομικά Σχέδια;

Τα Τοπικά Πολεοδομικά Σχέδια (ΤΠΣ) αποτελούν σύνολα κειμένων, χαρτών και διαγραμμάτων, με τα οποία καθορίζονται:

• το πρότυπο χωρικής οργάνωσης και ανάπτυξης και τα βασικά προγραμματικά μεγέθη,
• τα όρια πολεοδομικών ενοτήτων και οικισμών,
• οι χρήσεις γης,
• οι όροι και περιορισμοί δόμησης,
• οι σημαντικές πολεοδομικές παρεμβάσεις,
• οι ειδικές πολεοδομικές ζώνες,
• το οδικό δίκτυο, τα λοιπά μεταφορικά, τα τεχνικά και περιβαλλοντικά δίκτυα και υποδομές,
• τα μέτρα προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή, τα υποστηρικτικά μέτρα για την αντιμετώπισης έκτακτων αναγκών και διαχείρισης συνεπειών φυσικών και τεχνολογικών καταστροφών και λοιπών απειλών,
• καθώς και κάθε άλλο μέτρο, όρος ή περιορισμός που απαιτείται για την ολοκληρωμένη χωρική ανάπτυξη και οργάνωση της περιοχής μελέτης.
• Τα Τοπικά Πολεοδομικά γίνονται στα όρια του κάθε Δήμου;

Τα ΤΠΣ καλύπτουν την έκταση μιας ή περισσοτέρων δημοτικών ενοτήτων ενός δήμου. Μπορεί επίσης να καλύπτουν και την έκταση δημοτικών ενοτήτων που βρίσκονται σε όμορους δήμους, μετά από σχετικές αποφάσεις των οικείων δημοτικών συμβουλίων.

Τα ΤΠΣ εναρμονίζονται με τις κατευθύνσεις των Περιφερειακών και των Ειδικών Χωροταξικών Πλαισίων και περιλαμβάνουν τις αναγκαίες ρυθμίσεις για την επίτευξη των σκοπών τους.

• Ποιες περιοχές περιλαμβάνουν τα Τοπικά Πολεοδομικά Σχέδια;

α) Οικιστικές Περιοχές

Αυτές περιλαμβάνουν:

• όλες τις πολεοδομημένες, εντός εγκεκριμένων σχεδίων πόλεων, περιοχές, τους οικισμούς προ του 1923 ή με πληθυσμό κάτω των δύο χιλιάδων (2.000) κατοίκων, καθώς και τις προς πολεοδόμηση περιοχές.
• τις Περιοχές Ειδικά Ρυθμιζόμενης Πολεοδόμησης (Π.Ε.Ρ.ΠΟ.) με χρήση πρώτης ή δεύτερης κατοικίας,
• τις Περιοχές Περιβαλλοντικής Αναβάθμισης και Ιδιωτικής Πολεοδόμησης (Π.Π.Α.Ι.Π.),
• τις Ειδικές Περιοχές Περιβαλλοντικής Αναβάθμισης και Ιδιωτικής Πολεοδόμησης (Ε.Π.Π.Α.Ι.Π.), και
• τα Ειδικά Σχέδια Περιβαλλοντικής Αναβάθμισης και Ανάπτυξης (Ε.Σ.ΠΕΡ.Α.Α.).

β) Περιοχές παραγωγικών και επιχειρηματικών δραστηριοτήτων (Π.Ε.Δ.)

Αυτές περιλαμβάνουν:

• Περιοχές με χωροθέτηση μεμονωμένων ή οργανωμένων παραγωγικών και επιχειρηματικών δραστηριοτήτων εντός ή και εκτός σχεδίου.
• Οι περιοχές αυτές είναι δυνατόν να πολεοδομούνται ανάλογα με το ιδιαίτερο καθεστώς που τις διέπει. Επίσης στις περιοχές αυτές με το ΤΠΣ καθορίζονται οι επιτρεπόμενες εντός αυτών κατηγορίες χρήσεων γης, ο συντελεστής δόμησης, καθώς και οι λοιποί όροι και περιορισμοί δόμησης που απαιτούνται για την ανάπτυξή τους.
• Περιοχές με εγκεκριμένα Ειδικά Σχέδια Χωρικής Ανάπτυξης Δημοσίων Ακινήτων (Ε.Σ.Χ.Α.Δ.Α.), Ειδικά Σχέδια Χωρικής Ανάπτυξης Στρατηγικών Επενδύσεων (Ε.Σ.Χ.Α.Σ.Ε.),
• Επιχειρηματικά Πάρκα, άλλοι οργανωμένοι υποδοχείς δραστηριοτήτων,
• Σύνθετα Τουριστικά Καταλύματα και Μικτά Τουριστικά Καταλύματα Μικρής Κλίμακας.

γ) Περιοχές Προστασίας (Π.Ε.Π.) και Περιοχές με ειδικό νομικό καθεστώς (Π.Ε.Κ.)

Ως ΠΕ.Π. μπορεί να καθορίζονται οι περιοχές, οι οποίες διαθέτουν:

• Εκτάσεις με ιδιαιτέρως αξιόλογα φυσικά ή πολιτιστικά στοιχεία που χρήζουν προστασίας, προβολής και ανάδειξης.
• Εκτάσεις που υπάγονται σε ειδικά νομικά καθεστώτα προστασίας (Π.Ε.Κ.), όπως χώροι αρχαιολογικού ή ιστορικού ενδιαφέροντος, δάση και δασικές εκτάσεις, αιγιαλός και παραλία, ποταμοί, λίμνες, ρέματα, καθώς και προστατευόμενες περιοχές.
• περιοχές που έχουν χαρακτηρισθεί, με διοικητική πράξη, ως περιοχές αγροτικής ή γεωργικής γης υψηλής παραγωγικότητας.

δ) Περιοχές ελέγχου χρήσεων γης (Π.Ε.Χ.)

Ως Π.Ε.Χ. νοούνται οι μη πολεοδομημένες και προς πολεοδόμηση, εκτός σχεδίου και εκτός ορίων οικισμών, περιοχές, πέριξ των οικιστικών περιοχών ή των περιοχών παραγωγικών και επιχειρηματικών δραστηριοτήτων, για τις οποίες καθορίζονται ειδικοί περιορισμοί στις χρήσεις γης και στους όρους δόμησης.

• Τι ακριβώς καθορίζουν τα Τ.Π.Σ.;

 Με τα Τοπικά Πολεοδομικά Σχέδια καθορίζονται για κάθε δημοτική ενότητα τα πλαίσια της οργάνωσης της, που είναι τα εξής:

• οι χρήσεις γης
• η πυκνότητα
• ο συντελεστής δόμησης
• η γενική εκτίμηση των αναγκών σε κοινόχρηστους χώρους, κοινωφελείς εξυπηρετήσεις και εν γένει δημόσιες υποδομές και δίκτυα.
• οι λοιποί όροι και περιορισμοί δόμησης ανάλογα με τις κατηγορίες περιοχών (π.χ. οικιστική, τουριστική, βιομηχανική κλπ).

• Δηλαδή μπορεί σε μια περιοχή που σήμερα κτίζεις κατοικία, με το Τ.Π.Σ. να απαγορευτεί;

Μετά την έγκριση των Τοπικών Πολεοδομικών Σχεδίων κάθε οικιστική, παραγωγική ή άλλη ανάπτυξη επιτρέπεται μόνον εφόσον είναι συμβατή με τις χρήσεις γης και τους λοιπούς όρους και περιορισμούς που καθορίζονται με αυτά. Μάλιστα ο νόμος αναφέρει ότι και σε περιοχές που έχουν ήδη πολεοδομηθεί, οι χρήσεις γης που καθορίζονται με τα ΤΠΣ, κατισχύουν αυτών που είχαν καθορισθεί με το ρυμοτομικό σχέδιο, χωρίς κατ’ αρχήν να απαιτείται η αναθεώρηση του υφισταμένου ρυμοτομικού σχεδίου.

• Τι προβλέπεται για την εκτός σχεδίου δόμηση;

 Με τα Τοπικά Πολεοδομικά Σχέδια, διατηρείται η εκτός σχεδίου δόμηση, τουλάχιστον έως την ολοκλήρωση των πολεοδομικών σχεδίων σε κάθε δημοτική ενότητα των δήμων της χώρας. Θα υπάρχουν όμως οι περιορισμοί που τέθηκαν σε εφαρμογή στην εκτός σχεδίου δόμηση, με τις διατάξεις του νέου νόμου.

• Ποιες είναι οι παρεκκλίσεις για δόμηση εκτός σχεδίου που καταργούνται;

Μεταβατικά ορίζεται ότι εάν, μέχρι την έγκριση Τοπικού Πολεοδομικού Σχεδίου ή Ειδικού Πολεοδομικού Σχεδίου και πάντως για χρονικό διάστημα που δεν υπερβαίνει τα 2 έτη, χορηγηθεί προέγκριση οικοδομικής άδειας, μπορούν να οικοδομούνται ακίνητα, τα οποία κατά την έναρξη ισχύος του παρόντος έχουν πρόσωπο σε διεθνείς, εθνικές, επαρχιακές, δημοτικές και κοινοτικές οδούς, καθώς και σε εγκαταλελειμμένα τμήματα αυτών και σε σιδηροδρομικές γραμμές και εφόσον έχουν:

α. Τα γήπεδα που υπάρχουν τη 12-11-62 και έχουν ελάχιστο πρόσωπο: 10 μ., ελάχιστο βάθος: 15 μ., ελάχιστο εμβαδόν: 750 τ.μ.

β. Τα γήπεδα που υπάρχουν τη 12-9-64 και έχουν ελάχιστο πρόσωπο: 20 μ., ελάχιστο βάθος: 35 μ., ελάχιστο εμβαδόν: 1.200 τ.μ.

γ. Τα γήπεδα που υπάρχουν τη 17-10-78 και έχουν ελάχιστο πρόσωπο: 25 μ., ελάχιστο βάθος: 40 μ., ελάχιστο εμβαδόν: 2.000 τ.μ.

δ. Τα γήπεδα που βρίσκονται εντός της ζώνης των πόλεων, κωμών και οικισμών και είχαν κατά την 24-04-77 ελάχιστο εμβαδόν: 2.000 τ.μ.

ε. Είναι άρτια και οικοδομήσιμα και απομειούνται συνεπεία απαλλοτριώσεων ή διάνοιξης διεθνών, εθνικών ή επαρχιακών οδών, εφόσον μετά την απομείωση αυτή έχουν τα όρια αρτιότητας και τις υπόλοιπες προϋποθέσεις των γηπέδων της παραγράφου δ.

στ. Σε περιπτώσεις αναδασμών τα γήπεδα που δημιουργούνται και δίνονται σε δικαιούχους σε ανταλλαγή άρτιων και οικοδομήσιμων γηπέδων θεωρούνται άρτια και οικοδομήσιμα, εφόσον μετά τον αναδασμό αυτόν έχουν τα όρια αρτιότητας και τις προϋποθέσεις των γηπέδων της παραγράφου δ.

ζ. Έχουν ελάχιστο εμβαδόν 4.000 τ.μ., όταν επ’ αυτών ανεγείρονται τουριστικές εγκαταστάσεις.

• Τι γίνεται με τα οικόπεδα που βρίσκονται σε Ζώνη Οικιστικού Ελέγχου και δεν μπορούν να κτίσουν;

Με τα νέα Τ.Π.Σ. μπορούν να τροποποιηθούν τα όρια και οι ρυθμίσεις εγκεκριμένων Ζωνών Οικιστικού Ελέγχου, εφόσον αυτό κρίνεται πολεοδομικώς απαραίτητο για την κάλυψη αναγκών οικιστικής, παραγωγικής ή επιχειρηματικής ανάπτυξης και ανασυγκρότησης εντός της οικείας δημοτικής ενότητας. Μετά την έγκριση των Τοπικών Πολεοδομικών Σχεδίων, οι Ζώνες Οικιστικού Ελέγχου που έχουν ενσωματωθεί σε αυτά παύουν να ισχύουν και ισχύουν πλέον οι ρυθμίσεις του Τοπικού Πολεοδομικού Σχεδίου.