ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

Η ιδιαιτερότητα της αφρικανικής τέχνης

η-ιδιαιτερότητα-της-αφρικανικής-τέχν-772578

Γράφει η Νατάσα Καλιακούδα

Ιστορικός της Τέχνης – Διακοσμήτρια

Η τέχνη αδιαμφισβήτητα αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της ανθρώπινης ύπαρξης, αφού είναι το πιο δημιουργικό μέσο έκφρασης του εσωτερικού κόσμου και καταγραφής του εξωτερικού. Υπό αυτή την έννοια μπορούμε εύκολα να αναζητήσουμε και να εκτιμήσουμε την τέχνη λιγότερο αναπτυγμένων λαών, η οποία ονομάζεται πρωτόγονη ή πρωταρχική και παρουσιάζει εντελώς διαφορετικά χαρακτηριστικά και αισθητική αξία από τη δυτική τέχνη, στην οποία είμαστε εξοικειωμένοι.

Στις περισσότερες περιπτώσεις μάλιστα περικλείει τέτοιο πλούτο πληροφοριών για την καθημερινότητα και την κουλτούρα τους, που η μελέτη της είναι απαραίτητη για την κατανόηση σε βάθος αυτών των κοινωνιών.

Μια κοινωνία χαρακτηρίζεται ως πρωτόγονη όταν τα μέλη της ζούνε σε στοιχειωδώς οργανωμένες συνθήκες, αγνοούν εντελώς τον τεχνολογικό πολιτισμό και λειτουργούν με βάση τα ένστικτα τους. Τέτοιοι πολιτισμοί βρίσκονται ακόμη ζωντανοί, σε διάφορα σημεία ανά τον κόσμο κυρίως στην Αφρική, στον Αμαζόνιο, στην Αυστραλία και Ωκεανία. Το θαυμαστό όμως με αυτούς είναι, πως παρόλη την ολοκληρωτική διαφορετικότητα τους, έχουν καταφέρει να επηρεάσουν σημαντικά την τέχνη του δυτικού πολιτισμού.

Συγκεκριμένα, η ευρωπαϊκή τέχνη του 20ου αιώνα δε θα ήταν η ίδια αν ο Πικάσο, ο Μιρό, ο Μοντιλιάνι, ο Μπρανκούζι και ο Ματίς δεν είχαν δει ποτέ δείγματα της αφρικανικής τέχνης. Καλλιτεχνικά ρεύματα όπως ο Κυβισμός, ο Φωβισμός, ο Εξπρεσιονισμός και η Αφαίρεση είτε δε θα είχαν γεννηθεί καθόλου ή σαφώς δε θα ήταν τα ίδια. Πως γίνεται αυτό; Πως η πρωτόγονη αφρικανική τέχνη είχε τη δύναμη να επηρεάσει την πορεία του πολιτισμένου ευρωπαϊκού πολιτισμού με τη μακρά ακαδημαϊκή παράδοση;

Με την αμεσότητα, αυθεντικότητα, την ευρηματικότητα και ευφυΐα που διακρίνει την αφρικανική τέχνη.

Στην αφρικανική κοινωνία δεν υπάρχει ο δυτικός ορθολογισμός, οπότε δεν ψάχνουν την αιτία ή την ερμηνεία πίσω από κάθε πράγμα ή πράξη. Αποδέχονται μια ιδέα, μια έννοια ή τη μαγεία ως γεγονός και δεν διέπονται από ηθικούς εξαναγκασμούς και απαγορεύσεις. Επομένως ο αφρικανός καλλιτέχνης είναι ελεύθερος να εκφράσει με αχαλίνωτη δημιουργικότητα ό, τι του αρέσει.

Αυτό που τον περιορίζει είναι μόνο τα χαρακτηριστικά που καθορίζουν την κουλτούρα του. Κι η κουλτούρα της αφρικανικής κοινότητας κινείται γύρω από τους ζωντανούς- κι αυτούς που πρόκειται να γεννηθούν -ανθρώπους και ζώα και τους νεκρούς προγόνους τους. Η θρησκεία τους κινείται γύρω από αυτά και η τέχνη τους ουσιαστικά εμπεριέχεται σε όλα τα λατρευτικά τους αντικείμενα.

Τι να πρωτοθαυμάσει κανείς, τα αγαλματίδια, τις μάσκες ή τα προσωπεία με τις παράξενες εκφράσεις που ενίοτε μας μοιάζουν παράλογες και άλλοτε μας εκπλήσσουν με την δυσαναλογία ή την ασχήμια τους! Όμως θυμόμαστε πως ο αφρικανός καλλιτέχνης δεν ενδιαφέρεται να τέρψει τον θεατή, αλλά να αποδώσει σε αυτό που απεικονίζει την αξία που είναι σημαντική για τον θεό του. Γιατί για να είναι αποτελεσματικά στα τελετουργικά τους πρέπει και αυτά να είναι αρεστά στους θεούς τους. Κι ενώ είμαστε σίγουροι πως είναι απόλυτα ικανός να αναπαραστήσει πιστά τη φύση, εκείνος επιλέγει να είναι αφαιρετικός αλλά ταυτόχρονα συγκινησιακός.

Αυτή η απελευθερωμένη εκφραστικότητα, η επιλεκτική αφαιρετικότητα, τα έντονα χρώματα και η θαυμάσια ισορροπία του δυσανάλογου της αφρικανικής τέχνης, είναι που μάγεψαν τους ευρωπαίους καλλιτέχνες και υιοθέτησαν τα χαρακτηριστικά της αλλάζοντας τη μοίρα όλης της ευρωπαϊκής τέχνης.

#Tags

Εγγραφείτε στο Newsletter του Ταχυδρόμου