ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

Εκθεση και έκδοση με το έργο του Βολιώτη φωτογράφου Κώστα Ζημέρη

εκθεση-και-έκδοση-με-το-έργο-του-βολιώτ-279170

Eκθεση με ανέκδοτες φωτογραφίες, που χρονικά καλύπτουν πάνω από τον μισό 20ό αιώνα, πλαισιωμένη με ειδική έκδοση – αφιέρωμα στο έργο του σημαντικού Βολιώτη φωτογράφου Κώστα Ζημέρη, διοργανώνει η Διεύθυνση Αρχείων, Μουσείων και Βιβλιοθηκών του ΔΟΕΠΑΠ – ΔΗΠΕΘΕ Δήμου Βόλου, με την επιχορήγηση του Υπουργείου Πολιτισμού Αθλητισμού από τις 10 Δεκεμβρίου έως τις 27 Μαρτίου στο Μουσείο της Πόλης του Βόλου.

Η έκθεση περιλαμβάνει πάνω από 80 φωτογραφίες του Κώστα Ζημέρη, περισσότερες από τις οποίες παρουσιάζονται για πρώτη φορά, όπως και υλικό από το φωτογραφείο του, καθώς η Διεύθυνση Αρχείων, Μουσείων και Βιβλιοθηκών διαθέτει στις συλλογές της 5.000 περίπου αρνητικά φωτογραφιών σε γυάλινες πλάκες και σελιλόιντ, φωτογραφικές μηχανές, μεγεθυμένες φωτογραφίες, εξοπλισμό φωτογραφικού στούντιο και εμφανιστηρίου, διάφορα εργαλεία, βιβλία και αναλώσιμο υλικό και ένα μεγάλο βιβλίο παραγγελιών του φωτογραφείου Ζημέρη.

Μια σπάνια συλλογή

Το λεύκωμα – κατάλογος της έκθεσης είναι εμπλουτισμένο με επιπλέον φωτογραφίες και κείμενα για το έργο του φωτογράφου, καθώς και τη σημασία του αρχείου του. Ο προϊστάμενος του τμήματος Αρχείων και Βιβλιοθηκών της Διεύθυνσης Ευγένιος Παπαδόπουλος γράφει: «Ο Δήμος Βόλου απέκτησε από τον Ιπποκράτη Ζημέρη σε τρεις εισαγωγές το υλικό, που αφορά το Αρχείο Ζημέρη. Η πρώτη ήταν το 1997 με την αγορά 5.000 περίπου φωτογραφικών αρνητικών (γυάλινες πλάκες και σελιλόιντ) με την οποία μεταβιβάστηκαν ταυτόχρονα και η πλήρης κυριότητα καθώς και τα πνευματικά, εμπορικά δικαιώματα του υλικού αυτού… Η δεύτερη, το 2003, αφορά ένα τεκμήριο, το «Ελεγχος διαγωγής και προόδου του Κ. Μ. Ζημέρη σχολικού έτους 1900-1901, για τη Α΄ Τάξη της Εμπορικής Σχολής του Εμπορικού Συλλόγου Βόλου. Τέλος η τρίτη, το 2007, αφορά τη δωρεά αντικειμένων, φωτογραφικών μηχανών, εξοπλισμού εργαστηρίου και σκοτεινού θαλάμου, άλμπουμ φωτογραφιών, αρνητικών σε γυάλινες πλάκες και σελιλόιντ…. Η συλλογή περιλαμβάνει όλες τις επαγγελματικές δραστηριότητες του φωτογραφείου, αλλά και τις καλλιτεχνικές ανησυχίες των ιδιοκτητών του. Εκτείνεται χρονικά από τα πρώτα έτη λειτουργίας κατά τη δεκαετία του 1920 έως τη δεκαετία του 1990. Περιλαμβάνει φωτογραφίες προσώπων για τη έκδοση διαβατηρίων και ταυτοτήτων, γαμήλιες και οικογενειακές φωτογραφίες σε στούντιο, πορτραίτα καλλιτεχνών, μουσικών, ηθοποιών, πολιτικών, φωτογραφίσεις βιομηχανικών χώρων και επαγγελματικών δραστηριοτήτων, δημόσιων εκδηλώσεων, παρελάσεων, θρησκευτικών εορτών, επισκέψεων πολιτικών και βασιλέων, αθλητικών εκδηλώσεων, εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων, πολιτιστικών δραστηριοτήτων, απόψεων της πόλης του Βόλου, τοπίων του Πηλίου και της ευρύτερης περιοχής της Θεσσαλίας…».

Με τη ματιά των άλλων: Αριστος γνώστης της τεχνικής

O Kώστας Zημέρης γεννήθηκε στο Κατηχώρι Πηλίου το 1886. Το 1904 έφυγε στην Αμερική κι εγκαταστάθηκε στο Σεντ Λούις, όπου εργάστηκε ως φωτογράφος στούντιο, ενώ παρακολούθησε και μαθήματα σχεδίου. Το 1912 επέστρεψε στην Ελλάδα και πολέμησε εθελοντής στους Βαλκανικούς πολέμους. Στη συνέχεια εργάστηκε στο φωτογραφείο Μπούκα (Boucas) στην Αθήνα.

Το 1918 γύρισε στον Bόλο κι άρχισε μια νέα ζωή επαγγελματική και προσωπική. Δημιούργησε οικογένεια, φίλους και μια «σχολή» για τη φωτογραφία δίνοντας στην ουσία μαθήματα λήψης και αποτύπωσης εικόνων. O Λέων Μουρτζούκος, φωτογράφος και δάσκαλος φωτογραφίας αναφέρει σχετικά στον κατάλογο της έκθεσης τις προσωπικές μνήμες του για τον φωτογράφο «… Τον ρώτησα για μια φωτογραφία του, του κτηρίου της Εξωραϊστικής πριν τους σεισμούς, που με είχε εντυπωσιάσει. Η φωτοσκίαση του κτηρίου και ο τονισμός των αρχιτεκτονικών λεπτομερειών ήταν εξαιρετικά και η ποιότητα της φωτογραφίας κορυφαία. Την απάντηση του Κωστή Ζημέρη τη θυμάμαι επί λέξει γιατί με είχε εντυπωσιάσει όσο και η φωτογραφία: «Ενακτήριο φωτίζεται σωστά από τον ήλιο περίπου 20 με 30 το πολύ ημέρες το χρόνο. Τότε είχαμε τη δυνατότητα μιας και μόνο λήψης, με τα αρνητικά σε πλάκες, οπότε έπρεπε να μελετήσουμε σοβαρά το φωτισμό. Αυτό έκανα. Οχι σαν εσάς τώρα που βάζετε το 36άρι στη μηχανή σας και τραβάτε χωρίς να το πολυσκεφτείτε». Το πρώτο μάθημα φωτογραφίας που πήρα..».

Στο λεύκωμα, επίσης, ο επιμελητής της έκθεσης Ηρακλής Παπαϊωάννου σημειώνει: «…Ο Ζημέρης εμφάνιζε άνεση με τους ανθρώπους σε διαφορετικά κοινωνικά περιβάλλοντα, όπως και με τη μετάβαση από την εσωτερική στην εξωτερική συνθήκη, από το φυσικό φως στο τεχνητό τού στούντιο. Απεικόνισε φυσικές καταστροφές όπως οι σεισμοί, και ανθρωπογενείς όπως οι βομβαρδισμοί. Φωτογράφησε όμως και τη δημιουργία υποδομών και δημόσιων έργων, την ανέγερση εμβληματικών κτηρίων όπως η Τράπεζα της Ελλάδος, όπου οι κίονες εμφυτεύονται σε ένα στιβαρό πλαίσιο σκυροδέματος, αλλά και εκείνη του Αγίου Κωνσταντίνου, με τις μορφές των εργατών να χωνεύουν σχεδόν στην αναδυόμενη κλίμακα του ναού…».

Με τη ματιά των δικών του: Ξεχωριστός και αξέχαστος

Ο Κώστας Ζημέρης παντρεύτηκε την Φιλομήλα Αγραφιώτη, ξαδέρφη της συζύγου του συνεταίρου του Αντώνη Ραφανίδη, με την οποία απέκτησαν τέσσερα παιδιά: την Κυβέλη (σύζυγο Κίτσου Μακρή), τον Ιπποκράτη (σύζυγο της Ελένης Αποστόλου), την Περσεφόνη (σύζυγο Φώτη Κουτίνα), την Χαρίκλεια (σύζυγο Κώστα Παπαϊωάννου).

Κατοικώντας στον Βόλο, στην οδό Βλαχάβα αρ.37 (μεταξύ των οδών Ανθ. Γαζή και Κωνσταντά) δίπλα στην οικία της Χρυσούλας Ζώγια, σε μια διώροφη μονοκατοικία με χαρακτηριστικά διακοσμητικά στοιχεία, ο Κώστας Ζημέρης ανάθρεψε τα παιδιά του γιού του Ιπποκράτη ζώντας μαζί τους.

Η εγγονή του Φίλα Ζημέρη αναφέρει: «…Τον θυμάμαι στο πατρικό μας σπίτι, στο δωμάτιο τραπεζαρία-καθιστικό, να κάθεται πάντα στην θέση του, στην αγαπημένη του κουνιστή από μπαμπού πολυθρόνα με τις μαξιλάρες και να γράφει, να γράφει, να γράφει…. Εγραφε, συνεχώς, διάφορα, ό,τι σκέψεις είχε, ποιήματα, θεατρικά έργα, διηγήματα, σχεδίαζε επίσης ό,τι φανταζόταν εκείνη τη στιγμή. Μου είχε κάνει το πορτραίτο μου, πώς θα ήμουν όταν θα μεγάλωνα.

Επίσης, θυμάμαι στο φωτογραφείο στην οδό Ερμού 169, αν δεν ήταν έξω από το κατάστημα, παρακολουθώντας την κίνηση των πελατών, ή στην πώληση των φωτογραφικών μηχανών και των φιλμς βοηθώντας τον μπαμπά μου, να είναι μέσα στο εργαστήριο και να ζωγραφίζει συνεχώς έργα, τοπία του Πηλίου, πηλιορείτικα πυργόσπιτα, εξωκλήσια και βρύσες. Καθόμουν δίπλα του πολλές φορές και τον παρακολουθούσα. Μου εξηγούσε για την σύνθεση των χρωμάτων που χρησιμοποιούσε και την τεχνική που είχε μάθει στην Αμερική.

Πάντα ακούραστος, πάντα ενεργητικός και κοινωνικός, πάντα με έξυπνο χιούμορ. Λαλίστατος, νομίζω είχε άποψη για όλα τα θέματα, καλλιτεχνικά, πολιτικά, για την φύση, τον πολιτισμό και τόσα άλλα.

Επίσης θυμάμαι να μας διηγείται ιστορίες από την Κατοχή μαζί με τον μπαμπά μου. Πώς λειτουργούσαν τότε το φωτογραφείο με ρεύμα που τους είχαν δώσει οι Γερμανοί για να τους φωτογραφίζουν και που για αμοιβή τους έδιναν κεριά, και τρόφιμα. Μας διηγούνταν πώς αργά την νύχτα, στα κρυφά, συνέδεαν το ραδιόφωνο και άκουγαν τις ειδήσεις από το εξωτερικό, από το BBC. Πώς κάποιες φορές ξέφυγαν στο παρά πέντε από τα μπλόκα που οι Γερμανοί έκαναν μετά την απαγόρευση της κυκλοφορίας. Τρέχοντας μέσα από στενά έφταναν σπίτι πάντα αργοπορημένοι, γλυτώνοντας κάθε φορά τη σύλληψη και, ίσως, την εκτέλεση.

Εκείνα τα χρόνια που δεν είχαμε ακόμη τηλεόραση και η διασκέδαση ήταν μόνο από το ραδιόφωνο και από το πικάπ του μπαμπά μου, ο παππούς Κώστας πάντα καθισμένος στην αγαπημένη του πολυθρόνα, μας διασκέδαζε παίζοντας το μαντολίνο του, που είχε φέρει από την Αμερική, και μάλιστα μαζί με αυτό μας τραγουδούσε αμερικάνικα τραγούδια».

Ο εγγονός του Κώστας Ζημέρης συμπληρώνει: «Οι αναμνήσεις από τον παππού μου είναι ανάκατες στο μυαλό μου, καθώς ήμουν πολύ μικρός. αλλά κάποιες είναι έντονα χαραγμένες μέσα μου: Ηταν πράος, ήσυχος, ήρεμος. Οι κινήσεις του χαλαρές και με στοργή, όταν με κρατούσε απ’ το χέρι ένιωθα μια ζεστασιά που ακόμα τη θυμάμαι.

Οπως θυμάμαι κάποιες Κυριακές που με έπαιρνε απ’ το χέρι και κατεβαίναμε από το πατρικό μας με τα πόδια στο πάρκο της παραλίας και παίρναμε το τραινάκι για τις Μηλιές.

Ακόμα και σήμερα με τη θύμισή του γαληνεύω, γιατί με τον τρόπο του, χωρίς να λέει πολλά, καταλάβαινες τί ήθελε να σου πει με τον πιο απλό τρόπο.

Στο πατρικό μας πάντα τον θυμάμαι στην κουνιστή του πολυθρόνα από μπαμπού, τόσο αγαπημένη του, που δεν τον θυμάμαι να κάθεται κάπου αλλού.

Στο φωτογραφείο πήγαινε κάθε μέρα μέχρι τα βαθιά του γεράματα, όπου συνέχιζε να παρακολουθεί τα πάντα, να γράφει στίχους, να διαβάζει και να δέχεται φίλους».

Η έκθεση

«Ο φωτογράφος Κώστας Ζημέρης (1886 – 1980), αναδρομή στο έργο του»: Η αξία του χθες στο σήμερα.

Από τις 10 Δεκεμβρίου, λοιπόν, στο Μουσείο της Πόλης του Βόλου (Φερών 17, Παλιά) φωτογραφίες και εικόνες μιας άλλης εποχής σε έκθεση που θα διαρκεί έως τις 27 Μαρτίου 2022.

Ωρες λειτουργίας: Τρίτη έως Κυριακή 10.30 – 13.30 κι επιπλέον Τετάρτη και Παρασκευή απόγευμα 18.00 – 21.00. Δευτέρα κλειστά.

Εγγραφείτε στο Newsletter του Ταχυδρόμου