Ομαδική εικαστική έκθεση με θέμα την «Πρώτη σημαία» διοργανώνεται στον πύργο Μαρκέλου στην Αίγινα, με φορείς διοργάνωσης τον Δήμο Αίγινας και την Κοινωφελή Επιχείρηση του Δήμου Αίγινας, σε συνδιοργάνωση με τον Δήμο Σκιάθου. Την έκθεση επιμελείται η Ιρις Κρητικού.
Με αφορμή την επέτειο των 200 ετών από την έναρξη της Ελληνικής Επανάστασης, γεννήθηκε και εξελίχθηκε η ιδέα μιας ομαδικής εικαστικής εγκατάστασης στην Ιερά Μονή Ευαγγελισμού της Θεοτόκου στη Σκιάθο, με αντικείμενο την ελληνική σημαία.
Στο νησί όπου τo 1807 σχεδιάστηκε, υφάνθηκε και υψώθηκε η πρώτη γαλανόλευκη των απαρχών της Επανάστασης. Η έκθεση, σε διοργάνωση του Δήμου Σκιάθου και επιμέλεια Ιριδος Κρητικού, εντάχθηκε στο πρόγραμμα της Επιτροπής «Ελλάδα 21», σε συνδιοργάνωση με την Περιφέρεια Θεσσαλίας και παρουσιάστηκε στη Σκιάθο από τον Ιούνιο έως και τον Σεπτέμβριο του 2021.
Η «Πρώτη Σημαία» στην Αίγινα, στον χώρο του εμβληματικού πύργου Μαρκέλλου, θα παραμείνει έως και τις 21 Νοεμβρίου. Στη συνέχεια, η έκθεση θα παρουσιαστεί στο Ναυτικό Μουσείο της Ελλάδας, στον Πειραιά.
Η πρώτη σημαία
Ο Σταθάς, αντί να υψώσει στα «Μαύρα καράβια» που κυβερνούσε τη ρωσική σημαία, όπως συνήθιζαν οι Ελληνες επαναστάτες την εποχή εκείνη για προστασία, ύψωσε μια αυτοσχέδια ελληνική, ένα γαλάζιο πανί με έναν λευκό σταυρό στο κέντρο. Η σημαία, προγενέστερη πολλών άλλων που εμφανίστηκαν στη συνέχεια, θεωρείται η πρώτη, ίσως, ελληνική επαναστατική σημαία.
Ο Σταθάς και ο Νικοτσάρας, σε μυστική συνέργεια με τον πρώτο ηγούμενο της Μονής Ευαγγελισμού της Θεοτόκου Σκιάθου Οσιο Ηγούμενο Νήφωνα σχεδίασαν, ύφαναν και ύψωσαν την πρώτη ελληνική σημαία με το γαλανό βάθος και τον λευκό σταυρό, την πελαγίσια σημαία με τη λιτή αρμονία του ουρανού και της θάλασσας. Το πρωτόλειο αυτό συγκινητικό αυτοσχέδιο σύμβολο ευλογήθηκε τον Σεπτέμβριο του 1807 σε τελετή που παρέστη και ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης.
Οι επαναστάτες του 1807, μετά τη διάλυσή τους από τους Τούρκους με την υπόσχεση αμνηστίας, φονεύθηκαν σχεδόν όλοι την επόμενη τριετία. Μεταξύ αυτών και ο Γιάννης Σταθάς, που επιστρέφοντας στον τόπο του δολοφονήθηκε το 1812 στην Μπούκα Αμφιλοχίας.
Εικαστικοί εμπνέονται και δημιουργούν
Στο πλαίσιο της επετειακής έκθεσης, 40 διακεκριμένοι, αλλά και νέοι Ελληνες εικαστικοί, το έργο των οποίων, αν και σύγχρονο, αναβλύζει μέσα από πολυετείς έρευνες, δοκιμές, πειραματισμούς, μελέτες και προσηλωμένη αναπαραγωγή παραδοσιακών μεθόδων χειρωναξίας.
Σαράντα εικαστικοί προχωρούν στη σύσταση ενός αυτοτελούς, πυκνού οργανικού πεδίου με εικαστικές, πλαστικές και συμβολικές αναφορές σε ένα πολύτιμο ιστορικό συμβάν και σε ένα μονάκριβο ελληνικό σύμβολο που συνδέεται οργανικά με τα ιδανικά της Ελληνικής Επανάστασης και που η σύλληψη και κατασκευή του προηγήθηκαν 14 χρόνια της επετείου της έναρξής της, υποδεικνύοντας τον παράτολμο αλλά αναγκαίο δρόμο προς την Ελευθερία.
Οι σημαίες των συμμετεχόντων εικαστικών δημιουργήθηκαν αποκλειστικά για την έκθεση.
Στην έκθεση συμμετέχουν οι εικαστικοί: Εοζέν Αγκοπιάν, Βάσια Αδάμου Βανέζη, Άρτεμις Αλκαλάη, Μαίρη Γαλάνη – Κρητικού, Μαρία Γέρουλα, Πέννυ Γκέκα, Ειρήνη Γκόνου, Γεωργία Γκρεμούτη, Μαρία Γρηγορίου, Παναγιώτης Δαραμάρας, Μαρία Διακοδημητρίου, Ελένη Ζούνη, Σταυρούλα Καζιάλε, Βάσω Καλουδιώτη, Βούλα Καραμπατζάκη, Βασιλική Κολιπέτσα, Νίκος Κόνιαρης, Μάρω Κορνηλάκη, Μαρία Κουλαρμάνη & Ελένη Παύλου (Εργάνη), Μαρία Κώτσου, Λούλα Λεβέντη, Βασιλική Λευκαδίτη, Στέλλα Μελετοπούλου, Πανδώρα Μουρίκη, Αλεξάνδρα Μπίσα, Γιάννης Παπαδόπουλος, Απόστολος Παπαγεωργίου, Σοφία Πάσχου, Βιβή Περυσινάκη, Γιώργος Πετσικόπουλος, Κατερίνα Ριμπατσιού, Ισμήνη Σαμανίδου, Ιφιγένεια Σδούκου, Νεφέλη Τερζή, Ιωάννα Τερλίδου, Νίκος και Αγγελική Τριανταφύλλου, Κλεοπάτρα Τσαλή, Αδαμαντία Τσερκέζογλου, Μαιρηλί Χαραμή και παραδοσιακά εργαστήρια του Λυκείου των Ελληνίδων Βόλου.
Η επιμελήτρια
Η επιμελήτρια της έκθεσης Ιρις Κρητικού αναφέρει χαρακτηριστικά: «Στο σύνολό τους και δίχως συνεννόηση, οι συμμετέχοντες εικαστικοί επέλεξαν αμιγώς χειροποίητα μέσα – φυσικές βαφές, φυτικά νήματα, χαμηλόφωνα μοτίβα και ευτελή υλικά που μπορούσαν ευκολότερα να βρουν στη διάρκεια του εγκλεισμού. Υπενθυμίζοντάς μας έτσι ταυτόχρονα, ότι η Πρώτη Σημαία της Σκιάθου, αλλά και οι πρώτες σημαίες της Ελληνικής Επανάστασης εν γένει, γεννημένες μέσα σε δραματικές ώρες πενίας και στέρησης, δεν θα μπορούσαν να έχουν δημιουργηθεί με μέσα και υλικά πολύτιμα, δεν θα μπορούσαν να έχουν υφανθεί με περίλαμπρο τρόπο. Περίλαμπρα όμως και μονάκριβα είναι εντέλει το φέρον βάρος τους και ο διαχρονικός συμβολισμός τους.
Ετσι, χρησιμοποιώντας βαμβάκι, λινάρι, φυτίλι, τσουβάλι, μαλλί και μετάξι, σύρμα, ελαστίνη και νάιλον, υφάσματα, κλωστές και κεροκλωστές, χειροποίητο χαρτί και χαρτόνι, γάζες, μπρούντζο και σπάγκο, χαρακτική και ψηφιακές εκτυπώσεις, χαρτοταινία και κόλλα, επιχρωματισμένους στο χέρι καμβάδες και σπρέι, ράφια, γιούτα, σιζάλ, καλάμια και ξύλα, παλαιά βιβλία και χάντρες, χώμα και βότσαλα, μελάνια, βαφές indigo, απομεινάρια από πολεμικά συμμαχικά αλεξίπτωτα και οικεία κουρέλια, θαλασσινά ευρήματα και φωτιά, εστιάζοντας στο βαθύ ελληνικό μπλε χρώμα και το φωτεινό λευκό, ενσταλάζοντας επίσης στο υφάδι και τη βελόνα τους το κόκκινο χρώμα-τραύμα του αίματος, επαναλαμβάνοντας με πολλούς διαφορετικούς τρόπους το αναγνωρίσιμο και ιερό σύμβολο του σταυρού-φυλακτού, και ενσωματώνοντας στο έργο τους τα θρυλικά «μαύρα καράβια» του Γιάννη Σταθά, οι συμμετέχοντες εικαστικοί τιμούν και διασώζουν το ιστορικό αφήγημα και τη μνήμη της «Πρώτης Σημαίας» του. Ψιθυρίζοντας μια καινούρια κλώστινη προσευχή, σταυροβελονιάζοντας μια επίμονη σταυρική μνήμη, υφαίνοντας εξαρχής τη δική του θαλασσινή λιτανεία, κεντώντας ξανά τη δική του ελπίδα μιας πατρίδας ελεύθερης και ανασυνθέτοντας με τρόπο χειροποίητα συγκινητικό και συγκινητικά χειροποίητο το δικό του μονάκριβο οραματικό τόλμημα» σημειώνει η επιμελήτρια.
Με αφορμή την έκθεση εκδόθηκε και κυκλοφορεί ομότιτλο λεύκωμα σε σχεδιασμό του Νίκου Λεοντόπουλου και κείμενα των αρχιμανδρίτη π. Ιωσήφ Κατσούρα, ηγουμένου της Ιεράς Μονής Ευαγγελισμού Σκιάθου, Θοδωρή Τζούμα, δημάρχου Σκιάθου, Μαρίας Σπανού, ιστορικής ερευνήτριας και Ιριδος Κρητικού, ιστορικού Τέχνης και επιμελήτριας της έκθεσης.
Πληροφορίες – δηλώσεις συμμετοχής στα εργαστήρια στο τηλέφωνο 2297022067. Διάρκεια της έκθεσης μέχρι την Κυριακή 21 Νοεμβρίου, με ωράριο λειτουργίας Δευτέρα – Παρασκευή 17.30 – 20.30, Σάββατο και Κυριακή 11.00 – 14.00 και 17.30 – 20.30.
