Περιήγηση στις αίθουσες του Αθανασάκειου Αρχαιολογικού Μουσείου Βόλου
Στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος το Αρχαιολογικό Μουσείο Βόλου, που άνοιξε προχθές τις πύλες του στο κοινό, σύμφωνα με όλα τα προβλεπόμενα υγειονομικά πρωτόκολλα, για την ασφάλεια των επισκεπτών. Με αφορμή την ερχόμενη Διεθνή Ημέρα Μουσείων, που εορτάζεται μεθαύριο Τρίτη 18 Μαΐου, ο ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ επιχειρεί νοερή περιήγηση στους χώρους του Αθανασάκειου και τα εκπληκτικά αρχαιολογικά ευρήματα, που κοσμούν τις προθήκες, αποσπώντας τον γενικό θαυμασμό.
Ρεπορτάζ:ΓΛΥΚΕΡΙΑ ΥΔΡΑΙΟΥ
Το Αθανασάκειο Αρχαιολογικό Μουσείο Βόλου είναι ένα από τα παλαιότερα Μουσεία της χώρας. Κτίσθηκε το 1909 με χρήματα που διέθεσε ο Αλέξιος Αθανασάκης από την Πορταριά του Πηλίου.
Αφορμή και σκοπός της ίδρυσής του υπήρξε η στέγαση και η έκθεση των γραπτών επιτύμβιων στηλών από το νεκροταφείο της αρχαίας Δημητριάδας, που είχαν έρθει στο φως με τις ανασκαφές του Α. Αρβανιτόπουλου στις αρχές του 20ου αιώνα.
Ο τεράστιος πλούτος των αρχαιολογικών ευρημάτων της συλλογής του Μουσείου και η παράλληλη έλλειψη επαρκών εκθεσιακών χώρων και αποθηκών έκαναν επιτακτική την ανάγκη επέκτασης του κτηρίου. Το μακροχρόνιο αυτό αίτημα, αν και είχε διατυπωθεί από τις αρχές του προηγούμενου αιώνα, υλοποιήθηκε μόλις το 2004.
Συγκεκριμένα, τον Αύγουστο του 2004 εγκαινιάστηκε η νέα πτέρυγα του Μουσείου Βόλου, που κατασκευάστηκε σε άμεση επαφή με το παλαιό κτήριο του Μουσείου. Το νέο κτήριο διαθέτει πρόσθετους εκθεσιακούς χώρους, εκτεταμένες αποθήκες με σύγχρονο εξοπλισμό και ελεγχόμενες συνθήκες διατήρησης των αρχαιοτήτων, ενώ παράλληλα στεγάζει τα γραφεία της Εφορείας Αρχαιοτήτων Μαγνησίας. Η κατασκευή του νέου κτηρίου πραγματοποιήθηκε παράλληλα με τις εργασίες ανακαίνισης του παλιού, νεοκλασικού κτηρίου, ενώ και τα δύο έργα εντάχθηκαν στο Τρίτο Κοινοτικό Πλαίσιο στήριξης, στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Πολιτισμός με καταληκτική ημερομηνία το Δεκέμβριο του 2006.
Μετά την επανέκθεση του 2004, το Αρχαιολογικό Μουσείο Βόλου φιλοξενεί αρχαιολογικά ευρήματα από όλη τη Θεσσαλία, από την παλαιολιθική περίοδο έως και τα ρωμαϊκά χρόνια. Η έκθεση αναπτύσσεται σε οκτώ αίθουσες στο ισόγειο του παλιού και νέου κτηρίου και περιλαμβάνει ευρήματα από τις αρχαιολογικές έρευνες που άρχισαν στη Θεσσαλία στις αρχές του 20ου αιώνα και συνεχίζονται έως σήμερα. Ενημερωτικά κείμενα, σχέδια και φωτογραφίες εμπλουτίζουν την έκθεση επιτρέποντας στο μη ειδικό κοινό την εμπεριστατωμένη πληροφόρησή του για το είδος και τη χρήση των αρχαιολογικών ευρημάτων, καθώς και για τους αρχαιολογικούς χώρους από τους οποίους τα εκθέματα αυτά προήλθαν.
Διάσημοι επισκέπτες
Προσωπικότητες με διεθνή ακτινοβολία συγκαταλέγονται μεταξύ των πρώτων επισκεπτών του Αθανασάκειου Αρχαιολογικού Μουσείου Βόλου από την αρχή της λειτουργίας του, στις αρχές του 20ου αιώνα. Οι υπογραφές προσωπικοτήτων του βεληνεκούς του Νίκου Καζαντζάκη, του Αγγελου Σικελιανού και της Σοφίας Σλίμαν, συζύγου του Ερρίκου Σλίμαν ο οποίος έφερε στο φως τους αρχαιολογικούς θησαυρούς της Τροίας, αποτελούν σπάνια τεκμήρια και κοσμούν το παλαιότερο, χρονολογικά, βιβλίο επισκεπτών του Μουσείου.
Το βιβλίο επισκεπτών που «καλύπτει» χρονικά την περίοδο από το 1910 έως και το 1916, σκιαγραφεί έντονα το ενδιαφέρον πολλών επισκεπτών, από της γενέσεως του Μουσείου και εντεύθεν.
Ο Αγγελος Σικελιανός, ο κορυφαίος ποιητής που συγκλόνισε το πανελλήνιο με το ποίημά του «Ηχείστε σάλπιγγες», επισκέφτηκε δύο φορές το Μουσείο, στα τέλη Απριλίου του 1911 και εν συνεχεία στις 24 Δεκεμβρίου του 1914, μαζί με τον επιστήθιο φίλο του, εξίσου διάσημο συγγραφέα Νίκο Καζαντζάκη, δημιουργό του «Ζορμπά», του περίφημου «Ο Χριστός ξανασταυρώνεται» και δεκάδων ακόμη λογοτεχνικών αριστουργημάτων.
Στο ίδιο βιβλίο επισκεπτών καταγράφεται επίσης η υπογραφή του θρυλικού ηθοποιού Χριστόφορου Νέζερ, ο οποίος για άγνωστο λόγο βρέθηκε στην περιοχή μας, την συγκεκριμένη χρονική περίοδο, καθώς και η υπογραφή του εξίσου σημαντικού ποιητή Άγγελου Τανάγρα. Η Σοφία Σλήμαν, αντίστοιχα, επισκέφτηκε το Μουσείο του Βόλου στις 11 Σεπτεμβρίου του 1912. Από τους πρώτους που υπογράφουν στο βιβλίο επισκεπτών είναι επίσης ο Απόστολος Αρβανιτόπουλος, ο έφορος Αρχαιοτήτων Θεσσαλίας, ο οποίος ίδρυσε το Μουσείο, που ανεγέρθηκε με τα χρήματα που προσέφερε γενναιόδωρα ο ευπατρίδης Αλέξιος Αθανασάκης.
Θεματικές ενότητες
Οι συλλογές του Αρχαιολογικού Μουσείο Βόλου παρουσιάζονται κατά θεματικές ενότητες, σύμφωνα με τις σύγχρονες μουσειολογικές αντιλήψεις και πρακτικές.
Στην αίθουσα 1, που αποτελεί τον χώρο υποδοχής διατίθενται εισιτήρια, ενημερωτικό υλικό και πωλητέα είδη. Επίσης, λειτουργούν πρωτοποριακά ηλεκτρονικά συστήματα πληροφόρησης και ξενάγησης.
Στην αίθουσα 2, παρουσιάζονται ευρήματα ανασκαφών στο πλαίσιο μεγάλων έργων: Προβάλλονται αρχαιολογικοί χώροι και μνημεία που ανασκάφηκαν στην Περιφερειακή Ενότητα Μαγνησίας κατά τη διάρκεια μεγάλης κλίμακας σωστικών ανασκαφών, στο πλαίσιο δημόσιων έργων. Αντιπροσωπευτικά ευρήματα από τις αρχαίες πόλεις της Αλου, των Φερών, του «Κάστρου» του Αερινού, από τους αρχαίους οικισμούς της λίμνης Κάρλας και από τον προϊστορικό οικισμό στον Κόμβο των Μικροθηβών οργανώνονται κατά αρχαιολογική θέση και κατά χρονολογική σειρά, πληροφορώντας τον επισκέπτη για τις πολιτιστικές αλλαγές που χαρακτηρίζουν τις αρχαιολογικές περιόδους από το τέλος της νεολιθικής εποχής έως τα ελληνιστικά χρόνια.
Στην αίθουσα 3, εκτίθεται η συλλογή Αγγελου Μπάστη, που περιλαμβάνει χαρακτηριστικά αντικείμενα της νεολιθικής εποχής (ειδώλια, εργαλεία, κοσμήματα), τονίζοντας την ποικιλομορφία του νεολιθικού υλικού, αλλά και τη σημαντική διασπορά του στο θεσσαλικό χώρο. Το μεγαλύτερο μέρος της έκθεσης καταλαμβάνει η ιδιωτική Συλλογή του Βολιώτη Αγγελου Μπάστη, που δωρήθηκε στο Μουσείο του Βόλου το 1994.
Στην αίθουσα 4 – Αίθουσα Γ.Χ. Χουρμουζιάδη, κυριαρχεί ο Νεολιθικός πολιτισμός της Θεσσαλίας, με ευρήματα που προέρχονται από τους νεολιθικούς οικισμούς στο Σέσκλο, στον Πρόδρομο Καρδίτσας και το Διμήνι (7η χιλιετία – 4η χιλιετία π.Χ.), καθώς και από άλλες νεολιθικές θέσεις του θεσσαλικού χώρου. Η ελεύθερη παρουσίαση των αντικειμένων, χωρίς τη μεσολάβηση προθηκών, συμβάλλει στην άμεση επαφή του επισκέπτη με τα εκθέματα, και κυρίως στην προσέγγιση του νεολιθικού ανθρώπου που τα δημιούργησε.
Στην αίθουσα 5, εκτίθενται οι περίφημες γραπτές επιτύμβιες στήλες της Δημητριάδος. Τα μνημεία αυτά αποτελούν θαυμάσια δείγματα ελληνιστικής ζωγραφικής και ταυτόχρονα σημαντική ιστορική πηγή για τη ζωή στη Δημητριάδα. Μαζί με τα υπόλοιπα εκθέματα της αίθουσας δίνουν πληροφορίες για την πόλη που ιδρύθηκε από τον Δημήτριο Πολιορκητή (294-292 π. Χ.) και αναπτύχθηκε κατά την ελληνιστική και τη ρωμαϊκή εποχή (3ος αι. π.Χ. – 4ος αι. μ.Χ.). Την εικόνα συμπληρώνουν κτερίσματα από τα νεκροταφεία και ευρήματα από το ανάκτορο και τις οικίες (νομίσματα και σφραγίσματα σε λαβές αμφορέων).
Στην αίθουσα 6 παρουσιάζεται η θεματική Χθόνιες θεότητες, κτερίσματα τάφων: Η έκθεση λειτουργεί ως εισαγωγή για την επόμενη αίθουσα, που αφιερώνεται στο ταφικά έθιμα. Εκτίθενται ευρήματα κυρίως από τις αρχαίες πόλεις των Αμφανών, των Φερών και της Δημητριάδος, που καταδεικνύουν τη λατρεία θεοτήτων σχετιζόμενων με τον Κάτω Κόσμο. Εκτίθενται επίσης κτερίσματα τάφων, χρυσά κοσμήματα, γυάλινα αγγεία,από ολόκληρο το θεσσαλικό χώρο, που συμπληρώνουν την εικόνα για τις αρχαίες αντιλήψεις περί μεταθανάτιας ζωής.
Στην αίθουσα 7 παρουσιάζονται ταφικά έθιμα στη Θεσσαλία κατά τις διάφορες χρονικές περιόδους της αρχαιότητας (2η χιλιετία – 1ος αι. π.Χ.) με αναπαράσταση τάφων που αποτελούν αντιπροσωπευτικά δείγματα των πρακτικών ταφής των νεκρών.
Στην αίθουσα 8, Αίθουσα Δ.Ρ. Θεοχάρη, παρουσιάζεται η εξέλιξη της Θεσσαλικής Πόλης στο μυχό του Παγασητικού κόλπου. Η νέα μόνιμη έκθεση στη Νέα Πτέρυγα του Μουσείου έχει ως θέμα την εξέλιξη της θεσσαλικής πόλης στο μυχό του Παγασητικού κόλπου, από τη μυκηναϊκή εποχή μέχρι τους ρωμαϊκούς αυτοκρατορικούς χρόνους, με άξονα τις τρεις σημαντικές πόλεις της περιοχής, την Ιωλκό, τις Φερές και τη Δημητριάδα, οι οποίες στη διάρκεια δύο χιλιάδων περίπου ετών ήκμασαν σε διαφορετικές χρονικές περιόδους και διαδέχθηκαν η μια την άλλη στην κυριαρχία της περιοχής.
Στο υπόγειο του νέου κτιρίου ανασκάφηκε από την 7η ΕΒΑ, το 1999, τμήμα παλαιοχριστιανικού λουτρικού συγκροτήματος, μέρος του οποίου διατηρείται κατά χώραν ως επισκέψιμο μνημείο.
