ΕΠΙΣΤΟΛΕΣ

Εμβληματική ιστορική προσωπικότητα

εμβληματική-ιστορική-προσωπικότητα-772973

Το ταφικό μνημείο του Επισκόπου Σαλώνων Ησαΐα στη Χαλκωμάτα, η προτομή και το μουσείο του στη Δεσφίνα Φωκίδος

Θέση: Βρίσκεται στην καταργηθείσα παλιά εθνική οδό Λαμίας –Αθηνών, στον παλιό δημόσιο δρόμο Άμφισσας Λαμίας, στα ριζά του όρους Καλλίδρομου, στον τόπο της θυσίας του με τον αδελφό του παπά Γιάννη, στην πλαγιά της Χαλκωμάτας, δίπλα στη βρύση, που τη λένε Δεσποτόβρυση. Οι Δεσφινιώτες εκδηλώνοντας την ευγνωμοσύνη τους προς το άξιο τέκνο του χωριού τους, όταν οι Τούρκοι, απέκοψαν το κεφάλι του νεκρού του Ησαΐα, του αδελφού του και άλλων αγωνιστών και τα πέταξαν σε ένα ρέμα, στήνουν το μνημείο.

Το 1916 πάνω σε πέτρινη στήλη στήνουν μαρμάρινο σταυρό. Στην πρόσοψη στο πάνω μέρος τοποθετούν εντοιχισμένη μαρμάρινη πλάκα στην οποία είναι χαραγμένη με μαύρα κεφαλαία γράμματα η ακόλουθη επιγραφή:

ΤΟΙΣ ΕΚ ΔΕΣΦΙΝΗΣ ΤΗΣ ΠΑΡΑΝΑΣΣΙΔΟΣ

ΑΔΕΛΦΟΙΣ ΗΣΑΙΑ ΑΜΦΙΣΣΗΣ ΕΠΙΣΚΟΠΩ

ΚΑΙ ΙΩΑΝΝΗ ΙΕΡΕΙ

ΠΕΣΟΥΣΙΝ ΕΝ ΧΑΛΚΩΜΑΤΑ ΩΔΕ

23 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 1821

ΥΠΕΡ ΠΑΤΡΙΔΟΣ ΕΙΣ ΜΑΧΗΝ ΑΛΑΜΑΝΑΣ

Και σε μικρότερη πλάκα αποκάτω:

ΚΟΙΝΩ ΕΡΑΝΩ 1916.

Πάνω στην πέτρινη στήλη, σε αναβαθμό, στηρίζεται βάθρο με κυμάτιο στη βάση και πάνω του είναι τοποθετημένος απλός μαρμάρινος σταυρός.

Δίπλα υπάρχει πέτρινο βάθρο με δύο διαζώματα και δύο τόξα στην πρόσοψη για λειτουργική χρήση, όπου ανάβουν καντηλάκι. Πάνω σε βάση μικρός σιδερένιος σταυρός.

Σήμερα το μνημείο είναι ξεχασμένο γιατί ο παλιός δρόμος δεν έχει κυκλοφορία και παρά τις συστάσεις της Εταιρείας Φωκικών Μελετών προς τον δήμο της Δεσφίνας, τον σύλλογο και τη μητρόπολη Φωκίδας να μεταφερθεί στον καινούριο δρόμο, στη νέα Εθνική οδό και στο σημείο της διασταύρωσης προς Ιερά Μονή Δαμάστας, δεν έχει γίνει καμιά ενέργεια.

Το σημείο αυτό έχει επιλεγεί από την αρμόδια περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας ,Δ/νση Αυτοδιοίκησης και Αποκέντρωσης, τμήμα ΤΥΔΚ και έχει συνταχθεί οριστική μελέτη κύριας όψης του νέου μνημείου από τον μελετητή, Κων/νο Τσαούση, αρχιτέκτονα μηχανικό.

Ωστόσο από την κοινότητα Δεσφίνας με την συμπαράσταση της Ένωσης Φωκικών Μελετών έχει ζητηθεί η μεταφορά του μνημείου και τον Ιούλιο του 1998 συντάχθηκε τοπογραφικό.

Είναι ιερό καθήκον όλων των παραγόντων της περιοχής να πραγματοποιηθεί το συντομότερο δυνατόν η μεταφορά του μνημείου στη νέα θέση και να αποδοθεί φόρος τιμής στον εθνομάρτυρα Επίσκοπο Σαλώνων ΗΣΑΙΑ ο οποίος έπεσε μαχόμενος μετά την μάχη της Αλαμάνας στις 23 Απριλίου 1821.

Μαρμάρινη προτομή του Ησαΐα υπάρχει στην πλατεία, έξω από τον μητροπολιτικό ναό της Δεσφίνας. Πάνω σε τρεις μαρμάρινους αναβαθμούς στηρίζεται παραλληλόγραμμη βάση. Στην πρόσοψη της δεύτερης, στη δεξιά πλευρά, είναι χαραγμένο το όνομα του γλύπτη και η χρονολογία κατασκευής:

ΕΡΓΑΣΙΑ ΕΠ. ΜΑΥΡΟΥΔΗ ΑΘΗΝΑΙ 1928

Στην πρόσοψη της βάσης με κεφαλαία γράμματα είναι χαραγμένα τα εξής: Η ΚΟΙΝΟΤΗΣ ΔΕΣΦΙΝΗΣ

ΤΟΙΣ ΠΕΣΟΥΣΙ ΕΝ ΠΟΛΕΜΟΙΣ 1912-1922

Η στήλη είναι διακοσμημένη στο μεγαλύτερο μέρος της με ανάγλυφη παράσταση κλαδιού φοίνικα με την άκρη προς τα κάτω.

Στο πάνω μέρος μια κορδέλα, της οποίας οι άκρες ανεμίζουν δένει τον κορμό με ένα σπαθί. Το θέμα είναι ιδιαίτερα αγαπητό μόνο που δεν παρουσιάζεται ανάποδα και συμβολίζει την αναγεννώμενη δύναμη του ελληνισμού. Στο πάνω μέρος της στήλης κυριαρχούν οι στίχοι:

Ο ΕΚ ΔΕΣΦΙΝΗΣ

ΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΣΑΛΩΝΩΝ ΗΣΑΙΑΣ

ΓΕΝΝΗΘΕΙΣ ΕΝ ΔΕΣΦΙΝΗ ΤΩ 1778

ΕΠΕΣΕΝ ΕΝ ΧΑΛΚΩΜΑΤΑ

ΜΕΤΑ ΤΟΥ ΑΔΕΛΦΟΥ ΤΟΥ

ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΗ ΤΗ 22 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 1821

ΗΡΩΙΚΩΣ ΜΑΧΟΜΕΝΟΣ

ΥΠΕΡ ΠΙΣΤΕΩΣ ΚΑΙ ΠΑΤΡΙΔΟΣ

Πάνω στη στήλη στηρίζεται η ηγεμονική μορφή του Ησαΐα να ατενίζει με απλανές βλέμμα. Ο χώρος οριοθετείται με τέσσερις μαρμάρινους πεσσούς, στον δεύτερο αναβαθμό. Συνήθως οι πεσσοί τοποθετούνται στον πρώτο αναβαθμό. Ίσως πρακτικοί λόγοι ή αισθητικοί αναγκάζουν τον τεχνίτη να παραβιάσει τους κανόνες.

Μουσείο Δεσπότη Σαλώνων Ησαΐα στη Δεσφίνα της Φωκίδας

Το μουσείο σε μνήμη του Δεσπότη Σαλώνων Ησαΐα στεγάζεται σε κτίριο, το οποίο κατασκευάσθηκε επί του οικοπέδου που βρισκόταν η πατρική κατοικία του ιερέα, στη Δεσφίνα της Φωκίδας.

Το οίκημα δημιουργήθηκε από τον πρώην δήμο Δεσφίνας (πλέον Δημοτική Ενότητα Δεσφίνας του Δήμου Δελφών) σε συνεργασία με την πρώην Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Φωκίδας και τη συνδρομή του «Συλλόγου των Εν Αθήναις και Απανταχού Δεσφινιωτών ο Ησαΐας», υπό την αιγίδα της Ιεράς Μητροπόλεως Φωκίδας.

Τα εγκαίνια του μουσείου έγιναν την Κυριακή 28 Ιουλίου του 2013 παρουσία όλων των αρχών του νομού. Στο μουσείο εκτίθενται προσωπικά είδη του Δεσπότη (εγκόλπιο, ιερό Ευαγγέλιο) καθώς και πιστά αντίγραφα από τα άμφιά του. Επίσης, συγγράμματα και πίνακες εποχής, ενώ σε ειδικά διαμορφωμένο χώρο προβάλλεται δραματοποιημένο ντοκιμαντέρ με το έργο και την πορεία του.[1]

Βιογραφικά στοιχεία γλύπτη Επαμεινώνδα Μαυρουδή

(1890-1939): Γλύπτης, γυψοτεχνίτης αυτοδίδακτος. Αρχιμάστορας στα εργαστήρια των αδελφών Κοτζαμάνη. Σπουδαίος γυψοτεχνίτης, ειδικός στις νεκρικές μάσκες, για ρεαλιστικές νεκρικές προτομές.

Πηγές: https://www.fokidanews.gr, Β. Γιασιράνη-Κυρίτση «ΤΑ ΝΕΟΚΛΑΣΙΚΑ ΗΡΩΑ ΚΛΗΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΜΟΝΑΧΩΝ ΤΗΣ ΦΩΚΙΔΑΣ» 13 ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑΣ ΣΥΛΛΟΓΩΝ ΠΑΡΝΑΣΣΙΔΑΣ,11 ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ΦΩΚΙΚΩΝ ΜΕΛΕΤΩΝ, 23-25 Νοεμβρίου 2007.


[1] https://el.wikipedia.org/

Της Βασιλείας Γιασιράνη – Κυρίτση

Εγγραφείτε στο Newsletter του Ταχυδρόμου