Της Βασιλείας Γιασιράνη – Κυρίτση
Θέση: Το μνημείο είναι εγκατεστημένο από το 1986 στην άκρη της παραλίας, στη συμβολή των οδών Αργοναυτών και Φιλελλήνων, μπροστά από το κτίριο Παπαστράτου, σε ειδικά διαμορφωμένο χώρο με σύγχρονη αισθητική και αποτελεί το πιο γνωστό μνημείο της πόλης επιφορτισμένο με ιδιαίτερο συμβολικό χαρακτήρα.
Για τη φιλοτέχνηση και ολοκλήρωση του μνημείου μαζί με τον Θ. Παπαγιάννη συνεργάστηκε ο βοηθός του Κώστας Δικέφαλος, καταξιωμένος κι αυτός γλύπτης με πλούσιο έργο και πολλές διακρίσεις.
Το μνημείο αυτό αντικατέστησε την παλιά στήλη του ηρώου που βρισκόταν σχεδόν απέναντι, η οποία μεταφέρθηκε στην πλατεία Χαράκτη Τάσσου μπροστά από το δημαρχείο.
Αποτελείται από τρία επίπεδα. Δυο αναβαθμοί οδηγούν στο πρώτο επίπεδο, σε ημικυκλικό χώρο επενδυμένο με μαρμάρινες πλάκες.
Δεξιά αριστερά ένας αναβαθμός οδηγεί σε άλλο επίπεδο επενδυμένο με μαρμάρινες πλάκες και με μεγάλες μαρμάρινες γλάστρες.
Στη μέση είναι το τρίτο επίπεδο επενδυμένο και αυτό πάνω στο οποίο στηρίζεται το άγαλμα της Εθνικής Ανεξαρτησίας, ψηλό με γωνίες μύτες και καμπύλες που προβάλει στο χώρο.
Είναι αφιερωμένο στη «Μνήμη των αγωνιστών της Εθνικής Ανεξαρτησίας», έργο του γλύπτη Θόδωρου Παπαγιάννη και αποφασίστηκε επί δημαρχίας Μιχ. Κουντούρη το 1984, μετά από ομόφωνη απόφαση του δημοτικού συμβουλίου του Βόλου.
Στη συνέχεια συγκροτήθηκε η «Επιτροπή κρίσεως παρακολουθήσεως
και καλλιτεχνικής παραλαβής του έργου» για την απευθείας ανάθεση έργου στον βολιώτη γλύπτη Θανάση Φάμπα απαρτιζόμενη από τους Μ. Κουντούρη, πρόεδρο, τους δημοτικούς συμβούλους Τριαντάφυλλο Πρωτοσύγγελο και Ευάγγελο Γούσιο και τους Κίτσο Μακρή, Ήβη Αγγελοπούλου, Γιάννη Παπαϊωάννου, Ντόρα Λιβανού, Δ. Σιάτρα, Θαν. Φάμπα, Ηλία Λεφούση και Λίτσα Οικονόμου.
Το γεγονός του οικονομικού αδιεξόδου που δημιουργήθηκε όταν ο γλύπτης Φάμπας παρουσίασε τις προτεινόμενες μακέτες του έργου, από το περιορισμένο χρηματικό όριο δικαιοδοσίας για απευθείας ανάθεση οδήγησε στην προκήρυξη πανελλήνιου καλλιτεχνικού διαγωνισμού.
Η Επιτροπή διευρύνθηκε με την τοποθέτηση των Παντ. Λαζαρίδη καθηγητή αρχιτεκτονικής και Δ. Κοκκινίδη, καθηγητή της σχολής Καλών Τεχνών και τριών γλυπτών ως εκπροσώπων του Καλλιτεχνικού Εικαστικού Επιμελητηρίου και ασχολήθηκε με την κρίση των διαγωνιζομένων και την τελική επιλογή του έργου.
Το έργο ανέλαβε ο καθηγητής της σχολής Καλών Τεχνών Θόδωρος Παπαγιάννης από τους επιφανέστερους Έλληνες γλύπτες της μνημειακής γλυπτικής. Είναι κατασκευασμένο, σχεδόν εξολοκλήρου από μάρμαρο εκτός από το τόξο που είναι μεταλλικό στοιχείο. Ο γλύπτης έχει αξιοποιήσει πλαστικά εξπρεσιονιστικά στοιχεία και μαζί με μια μοντέρνα αφαιρετική αντίληψη έχει μορφοποιήσει το μάρμαρο, δίνοντας αποτέλεσμα που από μακριά αιχμαλωτίζει το μάτι και το νου.
Η απέριττη και σχεδόν αφηρημένη πλαστική μορφή του γλυπτού αλλά και η ζυγισμένη φόρμα μέσω της αμεσότητάς της, των καμπύλων στοιχείων και των κατακόρυφων τόξων του υλικού της και της ελευθερίας που εκτοξεύει, έχει μια απίστευτη δυναμική με το παιχνίδι της εναλλαγής που μετουσιώνεται σε μια συμπυκνωμένη εικόνα εννοιών και τον κατακλύζει.
Το μνημείο σε πρώτο πλάνο με φόντο τη θάλασσα και τον κυματοθραύστη υπογραμμίζει το χώρο και το περιεχόμενο του και γίνεται αισθητικό σημείο αναφοράς της πόλης.
Βιογραφικά στοιχεία γλύπτη Θόδωρου Παπαγιάννη
Γεννήθηκε στο Ελληνικό Ιωαννίνων το 1942. Σπούδασε γλυπτική στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών ως υπότροφος από το 1961 ως το 1966, με καθηγητή τον Γιάννη Παππά. Το 1967, με διετή υποτροφία του Ιδρύματος Κρατικών Υποτροφιών μελέτησε την αρχαία ελληνική τέχνη στην Ελλάδα και στην ευρύτερη περιοχή της Μεσογείου, ταξιδεύοντας στα αντίστοιχα μέρη. Το 1970 διορίστηκε βοηθός καθηγητής στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών δίπλα στον δάσκαλό του Γιάννη Παππά. Το 1974 συνδημιούργησε με 24 συναδέλφους του, το Κέντρο Εικαστικών Τεχνών (Κ.Ε.Τ). Το 1981-1982 μετεκπαιδεύτηκε στο Παρίσι, στα νεότερα υλικά της γλυπτικής και τις τεχνικές της. Πρωτοστάτησε στη διοργάνωση συμποσίων γλυπτικής σε διάφορες πόλεις της Ελλάδας και της Κύπρου, αφήνοντας μεγάλου μεγέθους γλυπτά σε δημόσιους χώρους, τα οποία δημιουργούνται επιτόπου. Επίσης, μνημειακά γλυπτά του βρίσκονται τοποθετημένα σε ιδιωτικούς χώρους, σε μουσεία και σε ιδιωτικές συλλογές εντός και εκτός Ελλάδος. Φιλοτέχνησε προτομές και ανδριάντες σημαντικών προσωπικοτήτων, καθώς και μετάλλια και νομίσματα. Μεγάλες γλυπτικές συνθέσεις του βρίσκονται σε πολλούς δημόσιους χώρους. Βαθύς γνώστης της ανδριαντοποιίας, φιλοτέχνησε πολλά μνημεία και προτομές με φιλαλήθεια, εντιμότητα και γνώση, που συχνά απουσιάζουν από ανάλογα έργα του δημόσιου χώρου.
Τιμήθηκε με βραβεία σε διάφορους διαγωνισμούς και ανακηρύχθηκε διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων στο τμήμα Πλαστικών Τεχνών. Το 2009 δημιούργησε το μουσείο σύγχρονης τέχνης «Θεόδωρος Παπαγιάννης». Το 2015 τιμήθηκε από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας κ. Κάρολο Παπούλια με τον Ανώτερο Ταξιάρχη του Τάγματος του Φοίνικος. Ζει και εργάζεται στην Αθήνα.
Βιογραφικά στοιχεία Δικέφαλου Κώστα
Γεννήθηκε στη Ζάκυνθο τo 1956. To 1963 εγκαταστάθηκε στην Αθήνα. Το 1976 εισήχθη στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών των Αθηνών, όπου υπήρξε υπότροφος και σπούδασε γλυπτική με δασκάλους τους Γιάννη Παππά, Θόδωρο Παπαγιάννη και Γιώργο Νικολαίδη.
Από το 1992 έως το 1998 δίδαξε γλυπτική στην ΑΣΚΤ Αθηνών, στο εργαστήριο του Θ. Παπαγιάννη, ως ειδικός επιστήμων. Τιμήθηκε με πολλά βραβεία στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Έργα του βρίσκονται στην συλλογή γλυπτών της ΑΣΚΤ, στην Εθνική Πινακοθήκη, στο υπουργείο πολιτισμού, στο υπουργείο εξωτερικών, στο μουσείο σύγχρονης τέχνης του Ίωνα Βορρέ, καθώς και σε πολλές ιδιωτικές συλλογές στην Ελλάδα και το εξωτερικό.
