Θησαυροί διά χειρός Θεόφιλου στην οικία Κοντού, με ενθουσιώδη σχόλια από Ευρώπη μέχρι Ιαπωνία
Θαυμασμός για τις τοιχογραφίες του Θεόφιλου, που κοσμούν τους χώρους του αρχοντικού
Κόσμημα για την περιοχή και τον τοπική πολιτιστική παράδοση η οικία Κοντού στην Ανακασιά, που παραμένει προς το παρόν κλειστή λόγω της πανδημίας, αλλά τα ενθουσιώδη σχόλια των φίλων του πολιτισμού που έχουν επισκεφτεί το χώρο, κάνουν τον γύρο του κόσμου, φθάνοντας μέχρι την χώρα του ανατέλλοντος ηλίου, την Ιαπωνία. Ολοι μιλούν με θαυμασμό για τις τοιχογραφίες του Θεόφιλου που κοσμούν τον χώρο, δημιουργώντας ένα εκπληκτικό εικαστικό σκηνικό, που φέρει την σφραγίδα ενός κορυφαίου λαϊκού ζωγράφου, που άφησε εποχή.
Ενδιαφέρον παρουσιάζει η ιστορία του αρχοντικού που αρχικά ήταν ιδιοκτησία της οικογένειας Χατζηαναστάση μέχρι και το 1905 που το αγόρασε ο Ανωβολιώτης μυλωνάς Γιάννης Κοντός. Αμέσως μετά την αγορά ο νέος ιδιοκτήτης προχώρησε σε διάφορες οικοδομικές εργασίες εκσυγχρονισμού της νέας κατοικίας του και προσαρμογής της στα τρέχοντα αρχιτεκτονικά ρεύματα της εποχής, που αλλοίωσαν σε σημαντικό βαθμό την αρχική αρχιτεκτονική σύνθεση του κτηρίου.
Το 1912, σε συνέχεια των οικοδομικών εργασιών, ξεκίνησε και ένα πρόγραμμα ζωγραφικής διακόσμησης της σάλας του τελευταίου ορόφου από τον λαϊκό ζωγράφο Θεόφιλο Χατζημιχαήλ.
Με τους σεισμούς του 1955 που έπληξαν την περιοχή, το Αρχοντικό έπαθε εκτεταμένες καταστροφές, τόσο στον φέροντα οργανισμό, όσο και στα επί μέρους στοιχεία και κυρίως στις τοιχογραφίες, πολλές από τις οποίες θρυμματίστηκαν και έπεσαν στο πάτωμα.
Το 1962 το υπουργείο Πολιτισμού για να προστατεύσει αυτό το μοναδικό μνημείο για την περιοχή, το χαρακτήρισε «ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο» και το 1965 το αγόρασε προκειμένου να το χρησιμοποιήσει για αρχαιολογικούς σκοπούς.
Ακολούθησαν το 1966 οι εργασίες αναστήλωσης του Αρχοντικού, οι οποίες ολοκληρώθηκαν το 1967 και παράλληλα έγινε και η συντήρηση των τοιχογραφιών, από εξειδικευμένα συνεργεία του Υπουργείου Πολιτισμού.
Το 1980 προκλήθηκαν νέες ζημίες στο κτίριο, πολύ μικρότερης έκτασης όμως, που έδωσαν την αφορμή για νέο πρόγραμμα οικοδομικών εργασιών αποκατάστασης των ζημιών, συντήρησης των τοιχογραφιών και διευθέτησης του περιβάλλοντα χώρου, που εκτελέστηκαν από την 5η Εφορεία Νεωτέρων Μνημείων του Υπουργείου Πολιτισμού, νυν Εφορεία Νεωτέρων Μνημείων και Τεχνικών Εργων Θεσσαλίας, οπότε το Αρχοντικό απέκτησε τη σημερινή του όψη.
Πλούσιο έργο
Πλούσιο το έργο που θα αφήσει ο Θεόφιλος στην περιοχή, όπου στην πόλη του Βόλου θα ζωγραφίσει σε διάφορα καφενεία, ταβέρνες και χάνια, στα οποία έβρισκε τα απαραίτητα για την επιβίωσή του και στα γύρω από το Βόλο χωριά, όπως στις Μηλιές που ζωγράφισε στην εκκλησία της Αγίας Μαρίνας, στην Πορταριά στο καφενείο «κάραβος» που έχει κατεδαφιστεί, στο καφενείο της Μακρινίτσας, στον Αγιο Βλάση στο σπίτι του Γκέκα, στην Ανακασιά στο σπίτι του Κοντού, στον μύλο του Κοντογιάννη, στο ελαιοτριβείο του Βαραλή, στον Αγιο Ονούφριο στον μύλο του Κοντού, στην Αλλη Μεριά στο φούρνο του Βελέντζα, στο σπίτι του Γκουντέλια, στην εκκλησία κ.ά.
Στην πόλη του Βόλου το μεγαλύτερο όγκο σε έργο του και ίσως το πλέον ενδιαφέρον, το άρχισε γύρω στα 1925 με την εγκατάσταση των προσφύγων της Μικράς Ασίας στην περιοχή.
Οι πρόσφυγες έκτισαν τις παράγκες τους σε διάφορους ελεύθερους χώρους της πόλης, όπως στην πλατεία Ρήγα Φεραίου, στην πλατεία Ελευθερίας και προς το τέρμα της οδού Ιωλκού, στις οποίες ο Θεόφιλος ζωγράφισε πολύχρωμες επιγραφές με λουλούδια και πουλιά, διάφορες παραστάσεις στις προσόψεις των μαγαζιών κ.ά., τα οποία, λίγα χρόνια αργότερα, το 1930 καταστράφηκαν από πυρκαγιά.
Σήμερα από τη μεγάλη ζωγραφική παραγωγή του Θεόφιλου στην περιοχή της Μαγνησίας, ένα πολύ μικρό μέρος σώζεται στη θέση του, αφού τα περισσότερα έργα του έχουν καταστραφεί από τους σεισμούς του ’55, αλλά καταστράφηκαν από άγνοια των ιδιοκτητών τους και άλλα απομακρύνθηκαν από την περιοχή.
Επιμέλεια: ΓΛΥΚΕΡΙΑ ΥΔΡΑΙΟΥ
