Κειμήλια, που αφηγούνται τη διαδρομή εξέλιξης του Βόλου, στα ΓΑΚ Μαγνησίας
Συνολικά 48 χρόνια πολιτιστικής προσφοράς και δράσης συμπληρώνουν τα Γενικά Αρχεία του Κράτους Μαγνησίας που ιδρύθηκαν το 1972 ως Τοπικό Ιστορικό Αρχείο Θεσσαλίας με πρωτοβουλία του επιστημονικού σωματείου του Βόλου «Εταιρεία Θεσσαλικών Ερευνών».
Η εμβληματική παρουσία τους στην περιοχή υπογραμμίζεται από την πληθώρα των επισκέψεων μαθητών, ερευνητών και φιλιστόρων, που έχουν σταματήσει μέχρι νεωτέρας λόγω της πανδημίας, αλλά είναι σημαντική η περιήγηση σε έναν πλούτο αρχείων και πολιτιστικών αγαθών που συγκινούν τους φίλους του πολιτισμού. «Το αναγνωστήριο παραμένει κλειστό μέχρι νεωτέρας αλλά οι εργαζόμενοι βρισκόμαστε όλοι στις θέσεις μας από την αρχή της πανδημίας, εξυπηρετώντας ηλεκτρονικά και τηλεφωνικά το ενδιαφερόμενο κοινό, σύμφωνα με τις οδηγίες» αναφέρει στον ΤΑΧΥΔΡΟΜΟ η προϊσταμένη των Γενικών Αρχείων του Κράτους Μαγνησίας, Αννίτα Πρασσά.
Από τον Σεπτέμβριο του 1988 λειτουργούν ως περιφερειακή υπηρεσία των Γενικών Αρχείων του Κράτους του Υπουργείου Παιδείας και από το 1994 η Υπηρεσία στεγάζεται σε ιδιόκτητη διώροφη μονοκατοικία 300 τ.μ. σε κεντρικό σημείο του Βόλου. Το κτίριο αποτελεί δωρεά της φιλόμουσης Βολιώτισσας Ελπίδας Πιτσιώρη-Μαντζώρου, γόνου γνωστής οικογένειας της πόλης, η οποία αφιέρωσε τη δωρεά στη μνήμη της μοναχοκόρης της, αρχαιολόγου Ντίτας Μαντζώρου. Πρόκειται για ένα ωραιότατο και λιτό νεοκλασικό κτίριο, που ανεγέρθηκε το 1937 με σχέδια του πρωτοπόρου για την εποχή του Σακελλαρίου.
Σπουδαία κειμήλια
Εκεί φυλάσσεται μεγάλος αριθμός αρχειακών συλλογών που αποτυπώνουν πολλούς τομείς της ζωής του νομού. Τα παλαιότερα αρχεία από τα πρώτα χρόνια της απελευθέρωσης της Θεσσαλίας (1881): αρχεία συμβολαιογράφων, υποθηκοφυλακείων, δικαστηρίων, εκπαιδευτικών ιδρυμάτων, νοσοκομείων, οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης και δημοσίων υπηρεσιών.
Στα ιδιωτικά αρχεία ανήκουν προσωπικά αρχεία προσωπικοτήτων της περιοχής όπως των: Βαγγέλη Σκουβαρά, Γιάννη Μουγογιάννη, Μήτσου Ρήγα, Δημήτρη Σιάτρα, Τζων Γκλαβάνη, Δημήτρη Κασσαβέτη, Απόστολου Φιλίππου, Κώστα Πατρίκου, Κώστα Αβτζή, Νίκου Μαστρογιάννη, Αγνής Σκουζού, Σοφοκλή Μουρτζόπουλου, Κώστα Οικονομίδη, Ηρακλή Φασουράκη κ.ά, αρχεία σωματείων και ιδρυμάτων, Ασύλου Παιδιού Βόλου, Ελληνικής Μέριμνας, Φιλοτέχνων Βόλου, Συλλόγου Καπνεμπόρων Θεσσαλίας και Φθιώτιδας, Α΄ Σοροπτιμιστικού Ομίλου Βόλου, Ελληνογαλλικού Συνδέσμου Βόλου κ.ά και επιχειρήσεων όπως της σιδηροβιομηχανίας Γκλαβάνη, του Οίκου Παπαγεωργίου, της βιομηχανίες ζυμαρικών Σκαρίμβα – Ντεβέτα και «SIMI» Κ. Παναγή και Σία, του εμπορικού οίκου εξαγωγής ελαιών της οικογένειας Παπαθανασίου, της μεταλλουργίας Παπαρρήγα, της εταιρείας Τσιμπούκη, του ποτοποιείου Αθανασίου Ψιώτα κ.ά.
Ανάμεσα στα κειμήλια που φυλάσσονται και εκτίθενται σε μόνιμη έκθεση, ανήκουν τα εποπτικά όργανα διδασκαλίας της παλαιάς Εμπορικής Σχολής Βόλου και άλλων σχολείων της περιοχής, όργανα Φυσικής και Χημείας, γραφομηχανές, πολύγραφοι, μηχανές προβολής κινηματογραφικών ταινιών.
Βιβλιοθήκη με σπάνια αρχεία
Η βιβλιοθήκη των Γ.Α.Κ. – Αρχείων Ν. Μαγνησίας καλύπτει τις ανάγκες για βιβλιογραφική ενημέρωση των αναγνωστών, παράλληλα με την αρχειακή έρευνα. Το σύνολο των εντύπων είναι ηλεκτρονικά καταγεγραμμένο με το βιβλιοθηκονομικό σύστημα ΑΒΕΚΤ (Σύστημα Αυτοματισμού Βιβλιοθηκών Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης). Η βιβλιοθήκη αριθμεί 6.000 περίπου τίτλους που καλύπτουν μια ευρύτατη θεματική: αυτοτελείς και περιοδικές εκδόσεις, ανάτυπα, πρακτικά συνεδρίων κ.ά., πολλά από τα οποία σήμερα είναι σπάνια και ορισμένα μόνο από αυτά δανείζονται.
Τα έντυπα προέρχονται από μεμονωμένες δωρεές φυσικών προσώπων ή φορέων, συνήθως των ίδιων των συγγραφέων. Πολλοί είναι οι φίλοι των Γ.Α.Κ., που έχουν προσφέρει υλικό στην βιβλιοθήκη όπως οι Θεόδωρος Αγγελόπουλος, Ραφαήλ Φρεζής, Κώστας Πατρίκος, Ιπποκράτης Ζημέρης, π. Κωνσταντίνος Καλλιανός, Δημήτρης Κωνσταντάρας-Σταθαράς, Βίκτωρ Κοντονάτσιος, Απόστολος Παπαθανασίου, Νίκος Διαμαντάκος, Κώστας Αβτζής, Βασίλης Πλάτανος, Ελλη Ζαχαρού, Γιάννης Καραστάθης, Απόστολος Παπαποστόλου, Αλίκη Μούτου, Καίτη Ψιώτα, Ελένη Κουτσιμπού και πολλοί άλλοι ακόμη. Παράλληλα έχουν γίνει δωρεές από πολλούς φορείς, όπως το Πολιτιστικό Ιδρυμα της ΕΤΒΑ (σήμερα Ομίλου Πειραιώς), το Ιστορικό και Διπλωματικό Αρχείο του Υπουργείου Εξωτερικών, το Ελληνικό, Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο (ΕΛΙΑ), το Λαογραφικό Μουσείο Σκοπέλου, τη Λαϊκή Βιβλιοθήκη Βόλου – Κληροδότημα Δαμιανού Κυριαζή, το Πρωτοδικείο Βόλου, το Αχιλλοπούλειο Νοσοκομείο Βόλου, το Λύκειο Ελληνίδων Βόλου, σχολεία της περιοχής κ.ά. Έτσι, έχει δημιουργηθεί μια Βιβλιοθήκη με πολλές θεματικές ενότητες, που καλύπτει ένα ευρύ φάσμα ενδιαφερόντων του αναγνωστικού κοινού.
Η δωρήτρια του κτιρίου Ελπίδα Πιτσιώρη – Μαντζώρου φρόντισε για τη δωρεά της βιβλιοθήκης της κόρης της αρχαιολόγου Ντίτας Μαντζώρου, μιας πολύ σημαντικής και με πλούσια θεματική βιβλιοθήκης, που αντανακλά την ευρύτητα των ενδιαφερόντων της και περιλαμβάνει πολλά έντυπα σε ελληνικά, αγγλικά, γαλλικά και γερμανικά σχετικά με αρχαιολογία, ιστορία τέχνης, φιλοσοφία, λογοτεχνία, οδηγούς μουσείων, περιοδικά κ.ά.
Ζωντανές σελίδες ιστορίας
Ξεχωριστή θέση έχει επίσης η βιβλιοθήκη του πνευμονολόγου Γεώργιου Καραμάνη μαζί με το διασωθέν αρχείο του Σανατορίου του. Περιέχει κυρίως ιατρικού περιεχομένου βιβλία και περιοδικά, ελληνικά και ξενόγλωσσα, αφού ο ιατροφιλόσοφος αυτός του Πηλίου ήταν ενημερωμένος για τις σύγχρονες εξελίξεις της επιστήμης του, αλλά συγχρόνως παρακολουθούσε την πολιτιστική κίνηση της περιοχής. Έτσι, μεταξύ άλλων, στη Βιβλιοθήκη του βρίσκεται το πρώτο τεύχος του περιοδικού Ερασιτεχνική Επιθεώρησις με την υπογραφή του.
Ενδεικτικά επίσης αναφέρεται μία πολύ καλή σειρά οικονομικών βιβλίων, δωρεά του Θεόδωρου Αγγελόπουλου, πρώην διευθυντή της Οικονομικής Εφορίας Βόλου, τα ιατρικά βιβλία του Αχιλλοπούλειου Νοσοκομείου Βόλου, τα νομικά βιβλία της βιβλιοθήκης του Πρωτοδικείου Βόλου, παιδαγωγικά βιβλία και περιοδικά, πολλά βιβλία που αφορούν τον εβραϊκό ελληνισμό, καθώς και μία πολύ καλή σειρά σχολικών εγχειριδίων που σήμερα αριθμεί 1.100 έντυπα. Στη σειρά των περιοδικών υπάρχουν 260 τίτλοι.
Παράλληλα συγκεντρώνεται ο σύγχρονος τοπικός Τύπος. Η συνεργασία των Γ.Α.Κ. – Αρχείων Ν. Μαγνησίας με το Ευρωπαϊκό Κέντρο Πληροφόρησης του Συνδέσμου Βιομηχανιών Θεσσαλίας και Κεντρικής Ελλάδας έχει εμπλουτίσει τη Βιβλιοθήκη με μία μεγάλη σειρά ευρωπαϊκών εκδόσεων. Σημειωτέον ότι υπάρχει ολοκληρωμένη σειρά της Εφημερίδας των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων.
