Στην περίοδο του Μεσοπολέμου δεν συναντούμε κάποιο έγγραφο στον φάκελο του φάρου, έπειτα από τα δύο προηγούμενα τηλεγραφήματα στις 10 και 15 Απριλίου του 1919, που γίνεται λόγος για τη δοκιμαστική, αρχικά, και κανονική κατόπιν, λειτουργία του καινούργιου φάρου. Οπωσδήποτε πλέον το νέο ισχυρό, αναλάμπον, φωτιστικό του σήμα διευκόλυνε πλήρως τη ναυσιπλοΐα στην είσοδο του Παγασητικού καθώς γινόταν ορατός από αρκετά μακριά σε αντίθεση με τον παλιό ερυθρό φανό. Μεσολάβησε βέβαια μια πενταετία (1914 – 1919) και πολλές καθυστερήσεις ως την ολοκλήρωση του έργου που η κατασκευή του συνέπεσε με μια ταραγμένη περίοδο της νεότερης ιστορίας μας.
Στις αρχές του 1941, μεσούντος του ελληνοϊταλικού πολέμου, επισημαίνονται δύο έγγραφα σχετικά με την εκτέλεση εργασιών στο οίκημα του φάρου. Πρόκειται για μια «έκθεση» και το έγγραφο υποβολής της προς την «Διεύθυνσιν Φάρων» λίγες μέρες αργότερα 22, όπου αναφέρεται η χρήση κάποιων υλικών στις επισκευές που έγιναν. Δεν πρόκειται για έγγραφα πληροφόρησης σημαντικών γεγονότων στον φάρο, αποτελούν όμως απόδειξη της τυπικότητας και υπευθυνότητας των υπηρετούντων φαροφυλάκων που ενημερώνουν τους προϊσταμένους τους για οποιαδήποτε παρέμβαση.
Να η σχετική αναφορά:
«Εκθεσις
Εν φάρω Τρίκερι τη 14η Φεβρουαρίου 1941.
Σήμερον την 14ην του μηνός Φεβρουαρίου 1941 γινομένης επισκευής των κτηρίων του φάρου Τρίκερι παρέστη ανάγκη όπως εκ των παρεβρησκομένων εν τω φάρω είκοσι μίας κληνοσανίδων και τριών ξύλων καστανέας να χρησιμοποιηθώσιν δύο κληνοσανίδας και εν ξύλον καστανέας. Αι μεν κληνοσανίδαι διετέθησαν δια την επισκευήν την κουζίνας του κτηρίου του φάρου, το δε ξύλον εκ καστανέας εχρησημοποιήθει διά την στήρηξιν της θύρας του μικρού δωματίου του άνωθεν ανωφλίου. Το παρόν συνετάχθη δια τα κεκκανονισμένα, αναγνωσθέν και βεβαιωθέν παρά του προσωπικού του φάρου υπογράφεται ως έσεται παρ’ αμφοτέρων.
Ο προϊστάμενος του φάρου – Οι δίοποι του φάρου
(υπογραφή) (υπογραφές)».
Στο έγγραφο υποβολής της παραπάνω έκθεσης – αναφοράς, αναφέρονται τα ίδια, και υπάρχει μόνο η υπογραφή του προϊστάμενου του φάρου. Δεν γνωρίζουμε την έκταση των παρεμβάσεων που έγιναν, παρατηρούμε όμως την εκτέλεση εργασιών συντήρησης ακόμα και μέσα σε μια εμπόλεμη περίοδο.
***
Το ξύλινο οίκημα του παλιού κόκκινου φανού φαίνεται πως επιβίωσε του πολέμου και παρέμενε – άγνωστο σε ποιά κατάσταση – στα χρόνια του Εμφυλίου, και το χρησιμοποιούσε κάποιος ντόπιος βοσκός ως πρόχειρο κατάλυμα για τις ανάγκες του. Όμως από απροσεξία, κάποιο βράδι που είχε ανάψει φωτιά να ζεσταθεί, το παράπηγμα κάηκε ολοσχερώς. Το περιστατικό συνέβη ενώ απουσίαζε ο υπεύθυνος φαροφύλακας, που κινδύνευε με βαριές κυρώσεις, μιας και η οποιαδήποτε ιδιωτική χρήση του παλιού οικήματος απαγορεύονταν αυστηρά, αφού αυτό βρίσκονταν σε στρατιωτική περιοχή, χώρια που υπήρχε και η εμπόλεμη κατάσταση. Σ’ αυτό το συμβάν αναφέρονται τα δύο έγγραφα στις 3 και 14/4/1948 23.
***
Λίγους μήνες αργότερα 24 πραγματοποιήθηκε και η καθιερωμένη επίσκεψη για έλεγχο και συντήρηση. Στη σχετική αναφορά γίνεται λόγος για επισκευές στον φάρο. Πιθανότατα οι εργασίες που προτάθηκαν να μην εκτελέστηκαν άμεσα, καθώς καινούργια αναφορά, έναν και πλέον χρόνο μετά τον τακτικό έλεγχο25, επισημαίνει πως «το κτήριον χρήζει αμέσου γενικής επισκευής», ενώ περιγράφεται και η γενική κατάσταση του φάρου. Φαίνεται πως το φαρικό συγκρότημα του 1915, έπειτα και από τις περιπέτειες του πολέμου παρουσίαζε εκτεταμένες φθορές που έπρεπε να επισκευαστούν. Τα απαιτούμενα έργα πρέπει να εκτελέστηκαν μέσα στο 1950. Σε έγγραφο με ημερομηνία 13/9/1950 σημειώνεται πως θα τοποθετούνταν επίσης νέα φωτιστικά: «Φωτοβολία 14 Μίλια. Εκλαμψις λευκή εναλλάσουσα προς μίαν πρασίνην ανά 20 sec26. Λίγες μέρες αργότερα με «Ναυτικόν Σήμα» ανακοινώνεται: «Πέρας εγκαταστάσεως νέων φωτιστικών. Έναρξις λειτουργίας 22/9/195027».
Παρά την εκτέλεση των διαφόρων εργασιών και την τοποθέτηση καινούριου φωτιστικού μηχανήματος τα προβλήματα στη λειτουργία του φάρου δεν άργησαν να παρουσιαστούν, σύμφωνα με έγγραφο προς την Υπηρεσία Φάρων, στο οποίο επίσης σημειώνεται και η «απουσία καταλυμάτων» 28. Εκείνη την εποχή μάλλον – ή ίσως λίγο αργότερα – προστέθηκαν τα δύο επιπλέον δωμάτια στα δύο υπάρχοντα, του φαρόσπιτου, και έγιναν ίσως και άλλα παρακολουθήματατου όλου συγκροτήματος. Στις αρχές του 1955 αναφέρεται πάλι η ανάγκη επισκευών στα οικήματα αφού «το κτήριον καίτοι έχει επισκευασθή προσφάτως διαρρέει εις πολλά σημεία…» 29. Δεν γνωρίζουμε τι ακολούθησε μιας και δεν βρίσκεται κάποιο σχετικό έγγραφο. Το επόμενο χρονικά έγγραφο που υπάρχει, αποτελεί απόσπασμα της αναφοράς του επιθεωρητή ανθυποπλοίαρχου φαροτεχνίτη Ν. Πλεμμένου, όπου παρατίθεται για το φάρο στο Τρίκερι μια λεπτομερής περιγραφή του φάρου και του φωτιστικού του μηχανισμού κυρίως.30
« Απόσπασμα. Εκ τηςαναφοράς επιθεωρήσεως πυρσών Ευβοϊκού – Χαλκιδικής του ανθ/χου Τ.Φ. Ν. Πλεμμένου…
…Την αυτην 25/3/1956 Φάρος Τρίκερι…
Περιγραφή: πύργος τετράπλευρος σχήματος πυραμίδος, ύψους 12 μετ. Πυργίον σιδηρούν με επένδυσιν ραμποτέ ύψους 1,200 μετ. Δάπεδον ελασμάτινον διαμέτρου 1550 μ. Ύψος ορθοστατών 0,750, πλάτος 0,055 και πάχους 0,020. Κλωβός εξ 8 κυρτών κρυσταλλοπινάκων διαστάσεων 0,755 x 0,645 αποσ. 0,063. Εν τω φάρω υπάρχουν 3 αμοιβοί. Οπτικόν εκ 3 φακών, ενός μεγάλου και δύο μικρών. Επί του μεγάλου φακού φέρει τομέαν πράσινον επίπεδον διαστάσεων 0,554 x0,517 μ. στηριγμένον επί του οπτικού. Υπάρχει εις αμοιβός. Απόστασις εσωτερικώς από φακού εις φακόν 0,300 μ. ύψος 0,740. Πυράκτωσις των 35 χ/στών. Μηχανή τετράγωνη και σιδηρά. Ύψος καθέτου άξονος αποστάσεως μηχανής μέχρι 3μ. οδοντωτού τροχού κινήσεως 0,388 μετ. Διάμετρος γραναζίου 0,160 μετ. οδόντες 78. Διαστάσεις 3 οπών μηχανής κατ’ άξονα 0,267 x0,230. Το οπτικόν περιστρέφεται επί υδραργυρο λουτρού λεκάνης. Τα βάρη κατέρχονται κεντρικώς και εντός ξυλίνου πυρήνος διά συρματοχοίνου 0,004 μ. μέτρα 22, αλεξικέραυνον πλήρες. Τρούλος ενιαίος».
***
Προβλήματα στη λειτουργία του φάρου συναντούμε και στα 1959, όταν το σύστημα περιστροφής του φωτιστικού, παρουσίασε βλάβη και το γύρισμα γίνονταν χειροκίνητα ώστε ο φάρος να λειτουργεί «ακανονίστως». Επειδή η βλάβη ήταν σοβαρή, ο μηχανισμός μεταφέρθηκε στα συνεργεία της Βάσεως Φάρων, στον Πειραιά και αφού επισκευάστηκε αποστέλλεται, με ειδική ομάδα τεχνιτών στον Βόλο. Γι’ αυτό, με σχετικό έγγραφό της 31 η Υπηρεσία Φάρων ζητά τη συνδρομή του Λιμεναρχείου Βόλου για την εξεύρεση πλωτού μέσου για τη μετάβαση του συνεργείου και την μεταφορά του μηχανήματος και των απαραίτητων εργαλείων και υλικών στο Τρίκερι.
Παραθέτουμε το έγγραφο:
«Προς τμήμα Υλικού Τη 8η Μαΐου 1959 Αρ. πρ….
Κοιν: Λογίστ. Φάρων, Φ. Βάσιν, Λιμ/χείον Βόλου, Γ. Μιχαλόπουλον Σημ/ρος
Τ.Φ.
Θέμα: Μετάβασις Συν/γείου προς αποκατάστασιν κανονικής λειτουργίας φάρου Τρίκερι.
Γνωρίζεται ότι αποπερατώθη η επισκευή εκ Συν/γείου Φ.Β. της κινητηρίου μηχανής του φάρου Τρίκκερι, επειδή δε ο φάρος Τρίκκερι λειτουργεί προσωρινώς ακανονίστως, περιστρεφόμενος διά των χειρών του φωτιστικού μηχανήματος. Έχοντες υπ’ όψιν την υφισταμένην ανάγκην αποκαταστάσεως της κανονικής λειτουργίας του εν λόγω φάρου, παραγγέλομεν – όπως ο Σημ/ρος Τ.Φ. Μιχαλόπουλος Γερ. Με βοηθόν τον Υποκ. Ι. Κοντόπουλον παραλάβη εκ των αποθηκών και συν/γείου Φ. Βάσεως τα’ απαραίτητα υλικά και εργαλεία, ως και την επισκευασθείσαν κινητήριον μηχανήν κατά τα κεκανονισμένα και αναχωρήσωσι το ταχύτερον διά Βόλον και εκείθεν εις χωρίον Τρίκκερι, αυτόθι δε εις φάρον ακρωτηρίου Τρίκκερι.
– Ο λιμ/χης Βόλου παρακαλείται όπως παράσχη πάσαν συνδρομήν διά την μετάβασιν των ανωτέρω εις φάρον Τρίκκερι και επιστροφήν προς αποκατάστασιν της κανονικής αυτου λειτουργίας.
– Ο Σημ/ρος Γ. Μιχαλόπουλος βοηθούμενος υπό του Υποκ. Α’ Ι. Κοντοπούλου προβή εις την εγκατάστασιν της μηχανής εις φάρον Τρίκκερι και ρυθμίση μετά πάσης προσοχής και επιμελείας το χαρακτηριστικόν περιστροφής του φωτιστικού μηχανήματος συμφώνως με τας εις τον Φαροδείκτην ενδείξεις ήτοι: Ζεύγος λευκών αναλαμπών εναλλάσσον προς μίαν πρασίνην ανά 20’’ δλ.
– Εγκρίνομεν δαπάνην διά την μεταφοράν εργαλείων και μηχανής από τόπου εις τόπον, ως και μίσθωσιν πλωτού η χερσαίου μέσου διά την μετάβασιν από χωρίου Τρίκκερι εις ακρωτήριον φάρου και τανάπαλιν, ήτις θέλει βαρύνη τον προϋπολογισμό Δ.Φ. 1959.
– Μετά την εκτέλεσιν των ανωτέρω εργασιών και αφού πεισθή διά την ασφαλήν και απρόσκοπτον κανονικήν λειτουργίαν του φάρου ο Σημ/ρος Γ. Μιχαλόπουλος και ο Υποκ. Α’ Ι. Κοντόπουλος επιστρέψωσιν εις την θέσιν των, υποβάλη δε ημίν ο Σημ/ρος Μιχαλόπουλος Γ. λεπτομερή αναφορά των πεπραγμένων.
– Η υπηρεσία αυτή λογίζεται έκτακτος και προβλέπεται να διαρκέση περίπου 10 ημέρας.
Πλοίαρχος Α. ΠΑΓΚΑΛΗΣ Β.Ν.
(υπογραφή)».
Το συνεργείο μετέβη άμεσα στον φάρο, τοποθέτησε το μηχανισμό και αποκατάστησε γρήγορα την κανονική λειτουργία του, όπως φαίνεται και από το σχετικό έγγραφο στις 13/5/195932.
***
Το δικό τους ενδιαφέρον παρουσιάζουν και οι αναφορές των επιθεωρητών που πραγματοποιούσαν τους προγραμματισμένους ελέγχους στους φάρους, σε καθορισμένα διαστήματα, έκαναν τις διάφορες επισκευές ή συντηρήσεις και την προμήθεια με τα απαραίτητα υλικά και εφόδια, κυρίως το πετρέλαιο που χρησιμοποιούνταν συνήθως ως καύσιμο για τη λειτουργία του φωτιστικού. Ο φαροτεχνίτης σημαιοφόρος Γερ. Μιχαλόπουλος που ασχολήθηκε με την τοποθέτηση του επισκευασμένου μηχανισμού του φάρου στο Τρίκερι, το Μάιο του 1959, όπως είδαμε πιο πάνω, επανήλθε για την τακτική επιθεώρηση το Μάρτιο του επόμενου χρόνου.
Στο απόσπασμα της αναφοράς του που ακολουθεί πέρα από την παράδοση των αναγκαίων υλικών, προτείνει και ορισμένες παρεμβάσεις για την ασφαλέστερη λειτουργία του φάρου, ενώ έγινε και τοποθέτηση γεννήτριας:
«Απόσπασμα. Εκ της αναφοράς του Σημ/ρου Τ.Φ. Γ. Μιχαλόπουλου επιθεωρήσαντος τους πυρσούς Ευβοϊκού.
Την 28-3-60 εις φάρον Τρίκκερι…
Εγένετο η παράδοσις των ετησίων υλικών λειτουργίας και συντηρήσεως του φάρου ως και ιματισμός, σάπων και φάρμακα του προσωπικού, το οποίον εδιδάχθη τον τρόπον λειτουργίας της τοποθετηθείσης θερμοηλεκτρογεννήτριας. Δέον όπως κατά τον προσεχή εφοδιασμόν χορηγηθή εν ξύλινονερμάριον διά την διαφύλαξιν των φαρμάκων και μια ξύλινη κλίμαξ μήκους 3,5 μέτρων διά τον καθαρισμόν υαλοπινάκων.
Γνωρίζω υμίν την ανάγκην κατασκευής μιας αποθήκης πετρελαίου και ενός μαγειρείου. Τα εν λόγω πετρέλαια σήμερον διαφυλάσσονται εντός των δωματίων του προσωπικού, πράγμα όπερ δημιουργεί κινδύνους αναφλέξεως, ιδία κατά τους χειμερινούς μήνας, όπου εκ της ελλείψεως και του μαγειρείου, το προσωπικόν είναι υποχρεωμένον να κατασκευάζη το φαγητόν του εντός των δωματίων»33.
Οι κτιριακές ελλείψεις που επισημαίνονται πιθανότατα καλύφθηκαν κατά το επόμενο διάστημα και πρόκειται για το οίκημα με την κουζίνα, τα αφοδευτήρια και τους υπόλοιπους αποθηκευτικούς και βοηθητικούς χώρους, το οποίο δεν εφάπτεται στο υπάρχον φαρόσπιτο αλλά βρίσκεται κάποια μέτρα παραπέρα προς τα Β – ΒΑ του φάρου.
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
22) 14 ΚΑΙ 22/2/1941. Φάκελος φάρου… οπ.π.
23) Φάκελος φάρου… οπ.π.
24) Αναφορά στις 21/10/1948. Φάκελος φάρου… οπ.π.
25) Αναφορά στις 11/11/1949. Φάκελος φάρου… οπ.π.
26) Φάκελος φάρου… οπ.π.
27) Ναυτικόν Σήμα στις 29/9/1950. Φάκελος φάρου… οπ.π.
28) Αναφορά στις 15/12/1950. Φάκελος φάρου… οπ.π.
29) Αναφορά στις 16/2/1955. Φάκελος φάρου… οπ.π.
30) Απόσπασμα αναφοράς στις 25/3/1956. Φάκελος φάρου… οπ.π.
31) Έγγραφο στις 8/5/1959. Φάκελος φάρου… οπ.π.
32) Φάκελος φάρου… οπ.π.
33) Αναφορά στις 28/3/1960. Φάκελος φάρου… οπ.π.
ΓΡΗΓΟΡΗΣ ΚΑΡΤΑΠΑΝΗΣ
Σχετικά άρθρα:
