Επίκαιρες σκέψεις για την 25η Μαρτίου και η επικείμενη επέτειος των 200 χρόνων
Η Επανάσταση του 1821 είναι το πιο συγκλονιστικό γεγονός της νεοελληνικής ιστορίας, εξαιρετικά γοητευτικό και συναισθηματικά φορτισμένο, που ζωντανεύει μνήμες και δημιουργεί κλίμα πατριωτικής ανάτασης, διεγείροντας στοχασμούς της εθνικής μας συνείδησης. Το αποτέλεσμα δικαιώνει τους αγώνες των ηρώων του ‘21, που δικαιούνται κάθε τιμή και δόξα, αφού παρέδωσαν στους επίγονους έλληνες ένα ανεξάρτητο και ελεύθερο κράτος.
Η Εθνική Γιορτή της 25ης Μαρτίου και η ερχόμενη επέτειος των 200 χρόνων από το 1821, που έχει προγραμματισθεί για το 2021, μας οδηγούν να ανασύρουμε πτυχές που αναδεικνύουν το ιστορικό υπόβαθρο του 21, το οποίο διαχρονικά τιμάται από τον λαό μας, ως έκφραση θαυμασμού και ευγνωμοσύνης. Πρόθεσή μας να προσεγγίσουμε το κορυφαίο ιστορικό γεγονός του απελευθερωτικού αγώνα, το θαύμα αυτό της σύγχρονης ιστορίας, συμμετέχοντας, σημειολογικά, στους εορτασμούς των 200 χρόνων, που αποτελεί ορόσημο. Στην προσπάθειά μας αυτή βρήκαμε ενδιαφέρον δημοσίευμα της «Καθημερινής», που σχολιάζει πώς γιορτάστηκε το ‘21 στην 100η επέτειο το 1921, κάνοντας τους ανάλογους παραλληλισμούς της 200ής επετείου, για τον ερχόμενο χρόνο 2021. Τίτλος του άρθρου της εφημερίδας «Εμπρός εις τους τάφους των γενναίων της ελευθερίας». Ενδεικτικά παραθέτουμε τμήματα του άρθρου αφιερώματος του Γεωργίου Βλάχου, που δημοσιεύθηκε την 21ην Μαρτίου 1921.
Προ εκατό χρόνων – την σημερινήν αυγήν – εις μίαν γωνίαν δούλης γης, ολίγοι γενναίοι ύψωσαν αιματηρόν τον παιάνα της αιωνίας ελευθερίας». Μ’ αυτή τη φράση ξεκινάει το κύριο άρθρο του ο Γεώργιος Βλάχος, στο πρωτοσέλιδο της 25ης Μαρτίου 1921. Η εκατονταετηρίδα της επετείου της Εθνεγερσίας βρίσκει την Ελλάδα σε πολεμική αναμέτρηση με τους Τούρκους. Τι σύμπτωση και επίκαιρη ατυχής συγκυρία! Και στη φετινή γιορτή της 25ης Μαρτίου βρίσκει τους λαούς μας πάλι σε αντιπαράθεση, με τα γνωστά γεγονότα του προσφυγικού, τη σύρραξη προσφύγων στα σύνορα, τη διεκδίκηση της «Γαλάζιας Πατρίδας» και γενικά τις παραβατικές προκλήσεις του Τούρκου ηγέτη. (Μετά την μικρή παρένθεση επανερχόμαστε στο 1921).
Λίγες ημέρες νωρίτερα είχε προηγηθεί η κατάληψη του Αφιόν Καραχισάρ από τη Στρατιά της Μικράς Ασίας. Οι παραλληλισμοί είναι εμφανείς και μάλιστα ο Βλάχος θα γράψει: «Εις τους Τάφους Σας, εμπρός εις το ευλογημένον χώμα, μεγάλοι των χρόνων εκείνων πατέρες, κλίνομεν πάνοπλοι και σήμερον πάλι το γόνυ, τίμια τέκνα. Εφέραμεν χθες μέχρι του Ολύμπου, της Ιδης και της Ροδόπης και τώρα μακράν, προς την Προύσσαν και το Δορύλαιον, τον ευλογημένον της Ελευθερίας δαυλόν».
Στο πατριωτικό κλίμα αυτής της περιόδου, η εφημερίδα αφιερώνει ολόκληρο το πρωτοσέλιδό της στην επέτειο του αγώνα του ‘21. Ολο τον μήνα δημοσίευε σε συνέχειες το Ημερολόγιο της Επανάστασης, μέσα από το οποίο αναπτύσσονταν θέματα ιστορίας και περιγραφές του εορτασμού. Στο φύλλο της 11ης Μαρτίου 1921 αναγράφεται: «Επί τω εορτασμώ της εκατονταετηρίδος του Ελληνικού δράματος του 1821 κατά το έτος τούτο το οποίον δίδει ασφαλή ελπίδα οριστικής απολυτρώσεως και αποκατάστασης της Ελληνικής Φυλής, θα παρέχομεν από της σήμερον διά των στηλών της εφημερίδος μας χρονογραφική εικόνα των γεγονότων της Επαναστάσεως, κατά ημερολογιακήν αντιστοιχίαν».
Στο σημείο αυτό αναφέρουμε σημαντική πληροφορία. Μέχρι το 1938 η 25η Μαρτίου δεν είχε καθιερωθεί ως εθνική γιορτή. Την καθιέρωσε ο Οθωνας με σχετικό διάταγμα στις 15 Μαρτίου 1938: «Θεωρήσαντες ότι η ημέρα είναι προσέτι λαμπρά και χαρμόσυνος περί της ανεξαρτησίας αγώνος του Ελληνικού Εθνους, καθιερούμεν την ημέραν ταύτην, εις το διηνεκές, ως ημέραν Εθνικής Εορτής».
Ετσι άρχισε ο εορτασμός. Το βράδυ της παραμονής 21 κανονιοβολισμοί σήμαναν τον εορτασμό, ενώ ανήμερα έγιναν λαμπρές τελετές με την συμμετοχή του βασιλικού ζεύγους. Στην εφημερίδα διαβάζουμε: «Στις 9.00 π.μ. ο Οθωνας και η Αμαλία έφτασαν στην εκκλησία «εφ’ άρματος» συνοδευόμενοι από τις επευφημίες του πλήθους για να παρακολουθήσουν την Δοξολογία. Μετά το τέλος της Δοξολογίας σήμαναν άλλοι 21 κανονιοβολισμοί και το βασιλικό ζεύγος επέστρεψε στα Ανάκτορα. Στην πλατεία των Ανακτόρων ο Δήμος Αθηναίων είχε αναγείρει τρόπαιο, γύρω από το οποίο ο λαός έστησε ελληνικούς χορούς και συνευθύμησεν με άσματα υπό τους ήχους των εγχωρίων οργάνων..Το βράδυ δε φωταγωγήθηκε η Ακρόπολη».
Το Μάρτιο του 1944 οι κατοχικές αρχές επέτρεψαν στις αρχές της Αθήνας να εορτασθεί η εθνική επέτειος στην οποία υπήρξε καθολική συμμετοχή και οι εφημερίδες αφιέρωσαν πολλά δημοσιεύματα. Ξεχωρίσαμε το άρθρο του Σπύρου Τραυλού, ο οποίος έγραφε: «Σήμερον από όρθρου μέχρις εσπέρας, υπό τους πλατείς της κυανολεύκου κυματισμούς, μέσα εις την παλαιάν, αλλά και διαρκώς νέαν ατμόσφαιραν του εορτασμού της Μεγάλης Επετείου, θα προσέλθωμεν νοερώς προ των κενοταφίων με την σεμνότητα που αρμόζει εις την Ημέραν… Προσκυνηταί ευλαβείς θα κλίνωμεν γόνυ προ της μνήμης των ανδρών που καθηγίασαν τα όσια και τα ιερά της φυλής».
Οσα παραθέσαμε για τους εορτασμούς των επετείων της 25ης Μαρτίου έχουν την πρόθεση να ζήσουμε το κλίμα των ημερών, να διεγείρουν συναισθήματα πατριωτικής ανάτασης, επιδεικνύοντας σεβασμό και συγκίνηση για τους αγώνες και τους αγωνιστές, οι οποίοι θεμελίωσαν το νεοελληνικό Κράτος. Γεννά επίσης μια αισιόδοξη προσμονή, η οποία συνοδεύεται με ευχή και ελπίδα πως τα χρόνια που ακολουθούν θα είναι ειρηνικά και προοδευτικά και σύντομα θα απαλλαγούμε από τις πρωτόγνωρες και θλιβερές πληγές της εποχής, που αλλοιώνουν το πνεύμα της επετείου. Χρόνια πολλά.
Του Τάκη Παντελόπουλου
