Ενθυμούμενοι το Ολοκαύτωμα – Καταπολεμώντας τον αντισημιτισμό

Της Ράνιας Γάτου*

1 – ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Ο τίτλος του παρόντος δοκιμίου περιλαμβάνει τα δύο (2) συνθήματα του 5^ου Παγκόσμιου Φόρουμ για τον Ολοκαύτωμα, το οποίο έλαβε χώρα, με την παρουσία 45 πολιτικών ηγετών, στην Ιερουσαλήμ, στις 23-1-2020, στην 75^η επέτειο της απελευθέρωσης από τους Σοβιετικούς του Άουσβιτς. Αυτό ήταν το βιαιότερο στρατοπέδο εξόντωσης του 20^ου αιώνα, του οποίου το Μπιρκενάου ήταν το μεγαλύτερο από τα περισσότερα από 40 στρατόπεδα και υποστρατόπεδα που αποτελούσαν το συγκρότημα του Άουσβιτς (http://auschwitz.org/en/history/auschwitz-ii/).

Προσαρμοσμένη στη μνήμη των θυμάτων του Ολοκαυτώματος, η επιμνημόσυνη δέηση, που διαβάζεται από ραβίνο, με τίτλο «אֵל מָלֵא רַחֲמִים» (Ελ Μαλέι Ραχαμίμ = Ώ Θεέ, πλήρης ελέους), έχει ως ακολούθως:

«Ώ Θεέ, πλήρης ελέους, ο οποίος κατοικείς στους ουρανούς, πρόσφερε μια βέβαιη ανάπαυση στα φτερά της Θείας Παρουσίας, μέσα στην περιοχή των αγίων και των αγνών, των οποίων η λάμψη μοιάζει με τον ουρανό, σε όλες τις ψυχές των έξι εκατομμυρίων Εβραίων, θυμάτων του Ευρωπαϊκού Ολοκαυτώματος, οι οποίοι δολοφονήθηκαν, σφαγιάστηκαν, κάηκαν και εξοντώθηκαν για τον Αγιασμό του Ονόματος, από τους Γερμανούς Ναζί δολοφόνους και τους βοηθούς τους από τους υπόλοιπους λαούς. Επομένως, ο Κύριος του ελέους θα τους προστατεύει για πάντα, πίσω από την κρύπτη των φτερών του, και θα δέσει τις ψυχές τους με το σχοινί της ζωής. Ο Αιώνιος είναι η κληρονομιά τους, ο Κήπος της Εδέμ θα είναι ο χώρος ανάπαυσης τους, και θα αναμένουν την κρίση τους στο τέλος των ημερών, και ας πούμε: Αμήν» (https://en.wikipedia.org/wiki/El_Malei_Rachamim).

Το παρόν δοκίμιο περιλαμβάνει τα εξής θεματικές ενότητες: 1) τα παγκόσμια μαθήματα μετά τα 75 χρόνια από το Άουσβιτς, τα οποία διατύπωσε ο Irwin Cotler, και 2) την παρουσίαση των κειμένων της Διεθνούς Συμμαχίας για τη Μνήμη του Ολοκαυτώματος, τα οποία αποδίδουν το νόημα και προσδιορίζουν τις δράσεις για τη Μνήμη αυτή.

2 – ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΜΕΤΑ ΤΑ 75 ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟ ΤΟ ΑΟΥΣΒΙΤΣ

Στο άρθρο του με τίτλο «ΑΟΥΣΒΙΤΣ 75 ΧΡΟΝΙΑ ΜΕΤΑ: ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ», στην εφημερίδα Jerusalem Post, ο Irwin Cotler (πρώην Υπουργός Δικαιοσύνης και Γενικός Εισαγγελέας του Καναδά), εμπνέεται και διατυπώνει τα ακόλουθα δεκατρία (13) παγκόσμια μαθήματα στην 75^η επέτειο της απελευθέρωσης του Άουσβιτς:

1^ο μάθημα: Η Βιβλική εντολή της μνήμης της μαζικής δολοφονίας έξι εκατομμυρίων (6.000.000) Εβραίων και εκατομμυρίων μη Εβραίων: Με τη μνήμη των θυμάτων τους θα αποφευχθεί η δεύτερη δολοφονία τους, εκείνης της μνήμης τους

Το Δευτερονόμιο ορίζει: «Μνήσθητι όσα εποίησέ σοι Αμαλήκ εν τη οδώ εκπορευομένου σου εκ γης Αιγύπτου (Θυμήσου (Ισραήλ) όσα σου έκαναν οι Αμαληκίτες στο δρόμο σου, όταν έβγαινες από την Αίγυπτο) (Δευτ., 25, 17):

2^ο μάθημα: Ο κίνδυνος υποκίνησης από το κράτος μίσους και γενοκτονίας: Η γενοκτονία του Ευρωπαϊκού Εβραϊσμού επιτεύχθηκε όχι μόνο εξαιτίας της μηχανής του θανάτου, αλλά και εξαιτίας της κρατικής ιδεολογίας μίσους.

3^ο μάθημα: Ο κίνδυνος του αναζωπυρωμένου παγκόσμιου αντισημιτισμού: Οι Ιουδαίοι πέθαναν στο Άουσβιτς εξαιτίας του αντισημιτισμού (του παλαιότερου και του πλέον διαρκούντος μίσους), αλλά ο αντισημιτισμός δεν πέθανε. Ενώ ο αντισημιτισμός αρχίζει με τους Ιουδαίους, δεν τελειώνει με τους Ιουδαίους, όπως επισήμανε και ο Ειδικός Εισηγητής του ΟΗΕ για τη Θρησκευτική Ελευθερία.

4^ο μάθημα: Η άρνηση του Ολοκαυτώματος – από τον προσβλητικό λόγο στην εγκληματική συνωμοσία: Το κίνημα άρνησης του Ολοκαυτώματος δεν είναι μόνο προσβολή της Ιουδαϊκής μνήμης και ανθρώπινης αξιοπρέπειας, όταν κατηγορεί το Ολοκαύτωμα ως απάτη. Αλλά συνιστά διεθνή εγκληματική συνωμοσία για την συγκάλυψη των χειρότερων εγκλημάτων στην ιστορία. Η έκθεση της εγκληματικότητας των αρνητών προστατεύει στην αξιοπρέπεια των θυμάτων τους.

5^ο μάθημα: Αδιαφορία και αδράνεια ενόψει της μαζικής θηριωδίας και γενοκτονίας: Τα εγκλήματα Ολοκαυτώματος προέκυψαν όχι μόνο από την κρατική υποκίνηση στο μίσος και τη γενοκτονία, αλλά και από τα εγκλήματα της αδιαφορίας, από τις συνωμοσίες της σιωπής της διεθνούς κοινότητας. Η αδιαφορία και η απραξία σημαίνει πάντοτε τη σύνταξη με την πλευρά του επιτιθεμένου, ποτέ με την πλευρά του στοχοποιημένου.

6^ο μάθημα: Καταπολέμηση της μαζικής θηριωδίας και της κουλτούρας της ατιμωρησίας: η ευθύνη να προσαχθούν στη δικαιοσύνη οι εγκληματίες πολέμου: Αν ο τελευταίος αιώνας – που συμβολίζεται από το Ολοκαύτωμα – ήταν η εποχή της θηριωδίας, ήταν και η εποχή της ατιμωρησίας. Λίγοι δράστες προσήχθησαν στη δικαιοσύνη.

7^ο μάθημα: Η προδοσία των αξιωματούχων των κοινωνιών – λέγοντας την αλήθεια στην εξουσία: Το Ολοκαύτωμα πραγματοποιήθηκε εξαιτίας της προδοσίας των αξιωματούχων των κοινωνιών, τη συνενοχή των ελίτ, στις οποίες συμπεριλαμβάνονται γιατροί, εκκλησιαστικοί ηγέτες, δικαστές, δικηγόροι, μηχανικοί, αρχιτέκτονες και εκπαιδευτικοί. Είναι ευθύνη μας να κρατάμε την εξουσία υπόλογη στην αλήθεια.

8^ο μάθημα: Η επίθεση στους ευάλωτους και ανίσχυρους: Το τεστ μιας δίκαιης κοινωνίας είναι το πώς αντιμετωπίζει τα πιο ευάλωτα μέλη της. Η πρώτη ομάδα που στοχοποιήθηκε για εξόντωση, ήταν οι Ιουδαίοι με ειδικές ανάγκες. Γι’ αυτό το λόγο η ευθύνη μας είναι να δίνουμε φωνή στους άφωνους και να δυναμώνουμε τους αδύναμους μέσα στην κοινωνία.

9^ο μάθημα: Η βία που κατευθύνεται σε γυναίκες: Το Ολοκαύτωμα περιέλαβε τρομερά εγκλήματα κατά γυναικών. Και σήμερα σημαντικός αριθμός του παγκόσμιου πληθυσμού υπόκεινται σε κάθε είδους κακοποίηση απλώς και μόνο επειδή είναι γυναίκες.

10^ο μάθημα: Μαζικές θηριωδίες κατά των παιδιών: Τα παιδιά είναι τα πιο ευάλωτα των πιο ευάλωτων. Η γενοκτονία των Ναζί ήταν η γενοκτονία εκατομμυρίων παιδιών, από τα οποία 1.500.000 παιδιά χάθηκαν στο Ολοκαύτωμα του Ευρωπαϊκού Εβραϊσμού. Σήμερα εκατομμύρια παιδιά υπόκεινται σε κάθε είδους κακοποιήσεις. Είναι ευθύνη μας να διασφαλίζουμε την προστασία των δικαιωμάτων των παιδιών.

11^ο μάθημα: Οι διασώστες: Φόρος τιμής πρέπει να απονέμεται στους διασώστες, τους δίκαιους μεταξύ των εθνών. Ο Ραούλ Βάλλενμπεργκ, ένας Σουηδός μη Ιουδαίος, έσωσε περισσότερους Ιουδαίους σε έξι μήνες στην Ουγγαρία το 1944 από σχεδόν οποιαδήποτε μεμονωμένη κυβέρνηση ή οργανισμό (δηλαδή δεκάδες χιλιάδες Εβραίους). Ο ΟΗΕ τον αποκάλεσε τον Μεγαλύτερο Ανθρωπιστή του 20^ου αιώνα. Αλλά ο ίδιος εξαφανίστηκε (το 1945, όταν συνελήφθη από τους Σοβιετικούς, όταν ο Κόκκινος Στρατός κατέλαβε την Πράγα, https://en.wikipedia.org/wiki/Raoul_Wallenberg).

12^ο μάθημα: Η Μνήμη του Ολοκαυτώματος και το Κράτος του Ισραήλ: Επιζώντες του Ολοκαυτώματος λένε ότι, αν δεν υπήρχε το Ολοκαύτωμα, δεν θα υπήρχε το Κράτος του Ισραήλ. Όμως, συμβαίνει το αντίστροφο: Αν υπήρχε το Κράτος του Ισραήλ – η αυτόχθων πατρίδα του αυτόχθονος Ιουδαϊκού λαού – δεν θα υπήρχε Ολοκαύτωμα ή τα πολλά δεινά της Ιουδαϊκής και ανθρώπινης ιστορίας.

13^ο μάθημα: Η κληρονομιά των επιζώντων του Ολοκαυτώματος: Πρέπει να θυμόμαστε και να τιμάμε τους επιζώντες του Ολοκαυτώματος, τους αληθινούς ήρωες της ανθρωπότητας. Διότι, ενώ βίωσαν τη χειρότερη απανθρωπιά, βρήκαν, στα βάθη της δικής τους ανθρωπιάς, το κουράγιο να ξανακτίσουν τις ζωές τους. (https://www.jpost.com/Opinion/Auschwitz-75-years-later-Universal-lessons-615013)

3 – Η ΔΙΕΘΝΗΣ ΣΥΜΜΑΧΙΑ ΓΙΑ ΤΗ ΜΝΗΜΗ ΤΟΥ ΟΛΟΚΑΥΤΩΜΑΤΟΣ

Η Διεθνής Συμμαχία για τη Μνήμη του Ολοκαυτώματος συνενώνει κυβερνήσεις και εμπειρογνώμονες για την ενίσχυση, την προαγωγή και την προώθηση της εκπαίδευσης, της έρευνας και της μνήμης του Ολοκαυτώματος και για την τήρηση των δεσμεύσεων που περιλαμβάνονται στη Διακήρυξη της Στοκχόλμης, της ιδρυτικής της Διεθνούς Συμμαχίας. Αποτελείται από 34 χώρες μέλη. Αποτελεί την διάδοχο της Δύναμης Αποστολής ή Ειδικής Ομάδας (Task Force) για τη Διεθνή Συνεργασία για την Εκπαίδευση, τη Μνήμη και την Έρευνα του Ολοκαυτώματος, που ιδρύθηκε το 1998 από τον πρώην Σουηδό Πρωθυπουργό Γκόραν Πέρσον (https://www.holocaustremembrance.com/el/node/14).

από τη Διεθνή Συμμαχία έχουν υιοθετηθεί μέχρι σήμερα τα εξής τρία (3) κείμενα:

α) η Διακήρυξη της Στοκχόλμης του 2000

β) ο Λειτουργικός Ορισμός του Αντισημιτισμού του 2016, και

γ) η Υπουργική Διακήρυξη του 2020.

Στη μνήμη των θυμάτων του Ολοκαυτώματος και προς απόδοση οφειλόμενου φόρου τιμής τους επιζώντες αυτού, θα αναφέρουμε και τα τρία (3) αυτά κείμενα της Διεθνούς Συμμαχίας, τα οποία αποτελούν πλούσιο καρπό της θυσίας τους. Διότι πρέπει να μελετηθούν από όλους και να μην παραμένουν στη γνώση μόνο κάποιων ειδικών.

4 – Η ΔΙΑΚΗΡΥΞΗ ΤΗΣ ΣΤΟΚΧΟΛΜΗΣ ΤΟΥ 2000 ΤΗΣ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΣΥΜΜΑΧΙΑΣ – Μια κοινή δέσμευση όλων των χωρών μελών

Η Διακήρυξη της Στοκχόλμης του 2020 έχει ως εξής:

«Τα μέλη της Ομάδας Δράσης δηλώνουν τη δέσμευσή τους προς τη Διακήρυξη του Διεθνούς Φόρουμ της Στοκχόλμης για το Ολοκαύτωμα, η οποία έχει ως ακολούθως:

1. Το Ολοκαύτωμα (Shoah, Σοά) αποτέλεσε ένα θεμελιώδες πλήγμα κατά του πολιτισμού. Ο άνευ προηγουμένου στην ιστορία χαρακτήρας του Ολοκαυτώματος θα έχει σημασία παντοτινά και σε παγκόσμιο επίπεδο. Μετά από μισό αιώνα, εξακολουθεί να παραμένει γεγονός του κοντινού μας παρελθόντος εφόσον οι επιζώντες είναι σε θέση ακόμη να δώσουν τη δική τους μαρτυρία για τις φρικαλεότητες που υπέστη ο Εβραϊκός λαός. Τα τρομερά μαρτύρια που υπέστησαν και πολλά άλλα εκατομμύρια θυμάτων των Ναζί έχουν αφήσει επίσης ένα βαθύ τραύμα σε ολόκληρη την Ευρώπη.
2. Το μέγεθος του Ολοκαυτώματος, που σχεδιάσθηκε και υλοποιήθηκε από τους Ναζί, θα πρέπει να μείνει ζωντανό για πάντα στη μνήμη όλων μας. Η αυτοθυσία εκείνων που αγνόησαν τους Ναζί και πολλές φορές θυσίασαν την ίδια τους τη ζωή για να προστατεύσουν ή και να σώσουν τα θύματα του Ολοκαυτώματος θα πρέπει να παραμείνει επίσης χαραγμένη στην καρδιά μας. Το μέγεθος της φρίκης και ο απαράμιλλος ηρωισμός τους, ας αποτελέσουν τη λυδία λίθο που θα μας βοηθήσει να κατανοήσουμε τη δύναμη της ανθρώπινης φύσης, τόσο για το καλό όσο και για το κακό.
3. Με τον φόβο της γενοκτονίας, της εθνοκάθαρσης, του ρατσισμού, του αντισημιτισμού και της ξενοφοβίας να συνεχίζει να ταλανίζει την κοινωνία, η διεθνής κοινότητα φέρει βαριά ευθύνη να αγωνιστεί εναντίον όλων αυτών των δεινών. Μαζί πρέπει να διακηρύξουμε τη φοβερή αλήθεια για το Ολοκαύτωμα ενάντια σε αυτούς που την αρνούνται. Πρέπει να ενισχύσουμε την ηθική δέσμευση των λαών μας και την πολιτική δέσμευση των κυβερνήσεών μας για να διασφαλίσουμε ότι οι μελλοντικές γενιές θα μπορούν να καταλάβουν τα αίτια του Ολοκαυτώματος και να προβληματιστούν για τις συνέπειές του.
4. Δεσμευόμαστε να ενδυναμώσουμε τις προσπάθειές μας για να προωθήσουμε την εκπαίδευση, τη μνήμη και την έρευνα σχετικά με το Ολοκαύτωμα, τόσο μέσα στις χώρες που έχουν ήδη καταφέρει πολλά σε αυτήν την κατεύθυνση, όσο και σε εκείνες που θέλουν να συμμεριστούν αυτή την προσπάθεια.
5. Αποτελεί κοινή δέσμευση να ενθαρρύνουμε τη μελέτη του Ολοκαυτώματος σε όλες τις διαστάσεις του. Θα προωθήσουμε την ενημέρωση για το Ολοκαύτωμα στα σχολεία και στα πανεπιστήμιά μας, στις κοινότητές μας και θα ενισχύσουμε προς τον σκοπό αυτό και άλλα ιδρύματα.
6. Αποτελεί κοινή δέσμευση να τιμήσουμε τη μνήμη των θυμάτων του Ολοκαυτώματος και να τιμήσουμε εκείνους που αντιστάθηκαν. Θα υποστηρίξουμε κάθε κατάλληλη μορφή εκδήλωσης για τη μνήμη των θυμάτων στις χώρες μας, όπως η ετήσια Ημέρα Μνήμης του Ολοκαυτώματος.
7. Αποτελεί κοινή δέσμευση να ρίξουμε άπλετο φως στις πλευρές του Ολοκαυτώματος που παραμένουν σκοτεινές. Θα λάβουμε τα απαραίτητα μέτρα για να διευκολύνουμε το άνοιγμα αρχείων ούτως ώστε να διασφαλίσουμε ότι όλα τα έγγραφα που σχετίζονται με το Ολοκαύτωμα θα τεθούν στη διάθεση των ερευνητών.
8. Αυτό το πρώτο μεγάλο Διεθνές Φόρουμ της νέας χιλιετίας αποτελεί μία κατάλληλη ευκαιρία να τεθούν οι βάσεις για ένα καλύτερο μέλλον στη θέση ενός ζοφερού παρελθόντος. Συμπάσχουμε με τα θύματα που υπέφεραν και εμπνεόμαστε από τον αγώνα τους. Δέσμευσή μας παραμένει η προσήλωση στη μνήμη των θυμάτων που χάθηκαν, ο σεβασμός προς τους επιζήσαντες που ζουν ακόμη ανάμεσά μας, και η επιβεβαίωση ξανά και ξανά της κοινής μας επιθυμίας για αμοιβαία κατανόηση και δικαιοσύνη». (https://www.holocaustremembrance.com/el/node/17).

5 – Ο ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΣ ΟΡΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΑΝΤΙΣΗΜΙΤΙΣΜΟΥ ΤΟΥ 2016 ΤΗΣ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΣΥΜΜΑΧΙΑΣ

Τον Δεκέμβριο του 2019 ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τράμπ υπέγραψε μια διοικητική διαταγή με την οποία, για πρώτη φορά, εφάρμοσε ρητά τις προστασίες με βάση τον 6^ο Τίτλο του Νόμου για τα Ατομικά Δικαιώματα στους Ιουδαίους που αντιμετωπίζουν αντισημιτισμό και διακρίσεις. Αυτή η διοικητική διαταγή ορίζει ότι, όταν υποβάλλονται προσφυγές με βάση τον 6^ο Τίτλο, τα υπουργεία και οι υπηρεσίες θα πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τον λειτουργικό ορισμό του αντισημιτισμού που δημοσιεύθηκε από τη Διεθνή Συμμαχία (https://www.jpost.com/Diaspora/Kantor-US-most-worrying-country-for-resurgent-antisemitism-at-present-615102).

Τούτο, βεβαίως, θα πρέπει να ισχύσει και στη Χώρα μας, και ως προς τις τρεις λειτουργίες του Κράτους (νομοθετική, εκτελεστική και δικαστική), για την αποτελεσματική καταπολέμηση του αντισημιτισμού και των διακρίσεων. Διότι αποτελεί ουσιώδες θέμα του νομικού μας πολιτισμού.

Ο Λειτουργικός Ορισμός του Αντισημιτισμού του 2016 έχει ως ακολούθως:

«H Διεθνής Συμμαχία για τη Μνήμη του Ολοκαυτώματος (IHRA) ενώνει κυβερνήσεις και εμπειρογνώμονες με στόχο την ενίσχυση, προαγωγή και προώθηση της εκπαίδευσης, της μνήμης και της έρευνας για το Ολοκαύτωμα σε παγκόσμια κλίμακα, καθώς και την τήρηση των δεσμεύσεων της Δήλωσης της Στοκχόλμης του 2005.

Ο μη νομικά δεσμευτικός λειτουργικός ορισμός του αντισημιτισμού εγκρίθηκε από τις 31 χώρες μέλη της Διεθνούς Συμμαχίας για τη Μνήμη του Ολοκαυτώματος στις 26 Μαΐου 2016:

«Αντισημιτισμός είναι μια συγκεκριμένη αντίληψη για τους Εβραίους, η οποία ενδέχεται να εκφράζεται ως μίσος προς τους Εβραίους. Οι ρητορικές και φυσικές εκδηλώσεις του αντισημιτισμού στρέφονται κατά Εβραίων ή μη Εβραίων και/ή της περιουσίας τους, κατά θεσμών της εβραϊκής κοινότητας και θρησκευτικών εγκαταστάσεων».

Προκειμένου να προσανατολιστεί η IHRA στο πλαίσιο του έργου της, τα εξής παραδείγματα μπορεί να είναι ενδεικτικά:

Οι εκδηλώσεις του αντισημιτισμού θα μπορούσαν να συμπεριλαμβάνουν τη στοχοποίηση του κράτους του Ισραήλ, το οποίο νοείται ως εβραϊκή συλλογικότητα. Παρά ταύτα, κριτική εις βάρος του Ισραήλ, όμοια με την κριτική που δέχεται οποιοδήποτε άλλο κράτος, δεν μπορεί να θεωρηθεί αντισημιτισμός. Ο αντισημιτισμός συχνά εγκαλεί τους Εβραίους ότι συνωμοτούν για να βλάψουν την ανθρωπότητα, και χρησιμοποιείται συχνά για να κατηγορηθούν οι Εβραίοι «για όλα όσα πάνε στραβά». Εκφράζεται με προφορικό λόγο, γραπτά, εικόνες και πράξεις και εκμεταλλεύεται νοσηρά στερεότυπα και αρνητικά χαρακτηριστικά προσωπικότητας.

Σύγχρονα παραδείγματα αντισημιτισμού στο δημόσιο βίο, στα μέσα ενημέρωσης, στα σχολεία, στον χώρο εργασίας και στο πεδίο της θρησκείας θα μπορούσαν, λαμβανομένου υπόψη του συνολικότερου πλαισίου, να περιλαμβάνουν τα εξής, χωρίς να περιορίζονται σε αυτά:

• Παρακίνηση, υπόθαλψη ή αιτιολόγηση φόνου ή τραυματισμού Εβραίων στο όνομα μιας ριζοσπαστικής ιδεολογίας ή εξτρεμιστικών απόψεων περί θρησκείας.
• Προβολή ψευδών, απανθρωποποιητικών, δαιμονοποιητικών ή στερεότυπων ισχυρισμών περί των Εβραίων καθαυτών ή της ισχύος των Εβραίων ως συλλογικότητας —όπως είναι, ειδικά αλλά όχι αποκλειστικά, ο μύθος μιας παγκόσμιας συνομωσίας των απανταχού Εβραίων ή τα περί ελέγχου των μέσων ενημέρωσης, των οικονομιών, των κυβερνήσεων και άλλων κοινωνικών θεσμών από Εβραίους.
• Το να κατηγορούνται οι Εβραίοι ως λαός που φέρει την ευθύνη για πραγματικά ή φανταστικά αδικήματα που έχουν διαπραχθεί από έναν μεμονωμένο Εβραίο ή από ομάδα Εβραίων, ή ακόμη και για πράξεις που διαπράχθηκαν από μη Εβραίους.
• Άρνηση του γεγονότος, της εμβέλειας, των μηχανισμών (π.χ. θάλαμοι αερίων) ή του σκόπιμου χαρακτήρα της γενοκτονίας των Εβραίων στα χέρια της Εθνικοσοσιαλιστικής Γερμανίας και των υποστηρικτών και συνεργών της κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο (του Ολοκαυτώματος).
• Το να κατηγορούνται οι Εβραίοι ως λαός ή το Ισραήλ ως κράτος, ότι επινόησαν ή διόγκωσαν το Ολοκαύτωμα.
• Το να κατηγορούνται Εβραίοι πολίτες ότι είναι πιο πιστοί στο Ισραήλ, ή στις υποτιθέμενες προτεραιότητες των απανταχού Εβραίων, παρά στα συμφέροντα των κρατών των οποίων είναι πολίτες.
• Το να μην αναγνωρίζεται στους Εβραίους το δικαίωμα της αυτοδιάθεσης, π.χ. με προβολή του ισχυρισμού ότι η ύπαρξη ενός κράτους του Ισραήλ συνιστά ρατσιστικό εγχείρημα.
• Το να εφαρμόζονται δυο μέτρα και δυο σταθμά, απαιτώντας από το Ισραήλ συμπεριφορά που δεν αναμένεται, ούτε απαιτείται, από οποιαδήποτε άλλη δημοκρατική χώρα.
• Χρήση συμβόλων και εικόνων που συνδέονται με τον κλασικό αντισημιτισμό (π.χ. ισχυρισμοί περί δολοφονίας του Ιησού από Εβραίους ή συκοφαντία του αίματος) για να χαρακτηριστεί το Ισραήλ ή οι Ισραηλινοί.
• Συγκρίσεις της σημερινής πολιτικής του Ισραήλ με την πολιτική των Ναζί.
• Απόδοση ευθυνών στους Εβραίους συλλογικά για πράξεις του κράτους του Ισραήλ.

Οι αντισημιτικές πράξεις είναι αξιόποινες εφόσον αντιμετωπίζονται ως τέτοιες από το νόμο (όπως, π.χ., η άρνηση του Ολοκαυτώματος ή η διανομή αντισημιτικού υλικού σε ορισμένες χώρες).

Οι αξιόποινες πράξεις είναι αντισημιτικές εφόσον οι στόχοι των επιθέσεων, είτε πρόκειται για άτομα είτε για ακίνητα –όπως κτίρια, σχολεία, τόποι λατρείας και κοιμητήρια– επιλέγονται διότι είναι, ή πιστεύεται πως είναι, εβραϊκοί ή συνδέονται με το εβραϊκό στοιχείο.

Αντισημιτική διάκριση είναι η στέρηση ευκαιριών ή άρνηση παροχής υπηρεσιών σε Εβραίους, όταν οι ευκαιρίες και οι υπηρεσίες αυτές προσφέρονται σε άλλους, είναι δε παράνομη σε πολλές χώρες» (https://www.holocaustremembrance.com/el/node/196).

6 – Η ΥΠΟΥΡΓΙΚΗ ΔΙΑΚΉΡΥΞΗ ΤΟΥ 2020 ΤΗΣ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΣΥΜΜΑΧΙΑΣ

Η Υπουργική Διακήρυξη του 2020 υιοθετήθηκε με αφορμή την 75^η επέτειο από την απελευθέρωση του Άουσβιτς.

Η Υπουργική Διακήρυξη του 2020 έχει ως εξής:

«Καθώς σηματοδοτούμε την 75η επέτειο από την απελευθέρωση των γερμανικών ναζιστικών στρατοπέδων συγκέντρωσης και εξολόθρευσης και άλλων τόπων δίωξης και δολοφονίας, εμείς, οι Υψηλόβαθμοι Κυβερνητικοί Αντιπρόσωποι των Χωρών Μελών της Διεθνούς Συμμαχίας Μνήμης του Ολοκαυτώματος (ΔΣΜΟ = IHRA), τιμούμε τα θύματα και τους επιζώντες του Ολοκαυτώματος (Σοά) που κατέστρεψε τον εβραϊκό λαό. Τιμούμε επίσης τα θύματα και τους επιζώντες της γενοκτονίας των Ρομά και άλλους που διώχθηκαν. Υποσχόμαστε να μην ξεχνάμε ποτέ εκείνους που αντιστάθηκαν στους Ναζί και εκείνους που προστάτευσαν ή διέσωσαν τους διωχθέντες συνανθρώπους τους. Σήμερα, ο κόσμος εξακολουθεί να αντιμετωπίζει γενοκτονία, εγκλήματα πολέμου, εθνοκάθαρση και εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας και συνεχιζόμενες απειλές για τις πλουραλιστικές, δημοκρατικές και χωρίς αποκλεισμούς κοινωνίες.

Καθώς διαπιστώνουμε με θλίψη το πέρασμα της γενεάς επιζώντων, εμείς, οι χώρες μέλη του IHRA:

1. Επαναβεβαιώνουμε την ακλόνητη υποστήριξή μας για τη Διακήρυξη του Διεθνούς Φόρουμ της Στοκχόλμης (2000), του ιδρυτικού εγγράφου του IHRA.

2. Δεσμευόμαστε προς τα θύματα και τους επιζώντες να μην ξεχαστούν ποτέ και η κληρονομιά τους να διατηρείται ζωντανή.

3. Υπογραμμίζουμε ότι η ανάμνηση των έξι εκατομμυρίων Εβραίων θυμάτων του Ολοκαυτώματος είναι ευθύνη όχι μόνο των κυβερνήσεων αλλά και των κοινωνιών συνολικά.

4. Θυμόμαστε τη γενοκτονία των Ρομά. Αναγνωρίζουμε με ανησυχία ότι η παραμέληση αυτής της γενοκτονίας συνέβαλε στην προκατάληψη και τις διακρίσεις που εξακολουθούν να υφίστανται σήμερα πολλές κοινότητες των Ρομά. ()

5. Τιμάμε όλους εκείνους που αντιστάθηκαν στους Ναζί, ιδιαίτερα τους Δίκαιους μεταξύ των Εθνών, και σε άλλους που προστάτευσαν ή επιδίωξαν να διασώσουν όσους βρίσκονταν σε κίνδυνο. Το ανιδιοτελές θάρρος τους πρέπει να μας εμπνεύει όλους να υπερασπιζόμαστε την αξιοπρέπεια κάθε ανθρώπινου όντος.

6. Εκφράζουμε τις βαθύτερες ανησυχίες μας για την άνοδο του αντισημιτισμού.

7. Αποδεχόμαστε την ευθύνη μας ως κυβερνήσεις να συνεχίσουμε να συνεργαζόμαστε για την αντιμετώπιση της άρνησης και της στρέβλωσης του Ολοκαυτώματος, του αντισημιτισμού και όλων των μορφών ρατσισμού και διακρίσεων που υπονομεύουν τις θεμελιώδεις δημοκρατικές αρχές. Θα συνεργαζόμαστε στενά με τους εμπειρογνώμονες, την κοινωνία των πολιτών και τους διεθνείς εταίρους μας για την προαγωγή αυτών των στόχων.

8. Ηγούμαστε στις προσπάθειες για την προώθηση της εκπαίδευσης, της μνήμης και της έρευνας για το Ολοκαύτωμα και τη γενοκτονία των Ρομά προκειμένου να αντιμετωπίσουμε την επιρροή της ιστορικής στρέβλωσης, του λόγου μίσους και της υποκίνησης στη βία και το μίσος.

9. Προστατεύουμε το ιστορικό αρχείο του Ολοκαυτώματος, τη γενοκτονία των Ρομά και της δίωξης άλλων θυμάτων από τη ναζιστική Γερμανία και από εκείνους τους φασιστικούς και ακραίους εθνικιστές εταίρους και άλλους συνεργάτες που συμμετείχαν σε αυτά τα εγκλήματα.

10. Υπογραμμίζουμε τη σημασία του εντοπισμού, της διατήρησης και της διάθεσης αρχειακού υλικού, μαρτυριών και αυθεντικών τόπων για εκπαιδευτικούς σκοπούς, μνήμες και έρευνα.

11. Ενθαρρύνουμε όλες τις χώρες και τις κοινωνίες να αντιμετωπίσουν το αντίστοιχο παρελθόν τους, ασχολούμενες ανοικτά και με ακρίβεια με το ιστορικό αρχείο.

12. Επιδοκιμάζουμε τις προσπάθειες των κυβερνήσεων και της κοινωνίας των πολιτών για τον εορτασμό της μνήμης του Ολοκαυτώματος και της συμμετοχής σε καλές πρακτικές.

13. Αναγνωρίζουμε ότι η κατανόηση του, άνευ προηγουμένου, χαρακτήρα του Ολοκαυτώματος είναι απαραίτητη για την πρόληψη των εγκλημάτων γενοκτονίας και εγκλημάτων μαζικής γενοκτονίας. Η εμπειρογνωμοσύνη του IHRA σχετίζεται με την ιστορικά ενημερωμένη χάραξη πολιτικής και την αντιμετώπιση των σύγχρονων προκλήσεων.

14. Αποφασισμένοι να θυμόμαστε όσους υπέφεραν και να αγωνιζόμαστε για ένα καλύτερο μέλλον, καλούμε τη διεθνή κοινότητα να μοιραστεί το όραμά μας:

Ένας κόσμος που θυμάται το Ολοκαύτωμα

Ένας κόσμος χωρίς γενοκτονία»

(https://www.holocaustremembrance.com/el/node/2379. Η απόδοση στην Ελληνική της Υπουργικής Διακήρυξης του 2020 της Διεθνούς Συμμαχίας έγινε από τη συγγραφέα του παρόντος δοκιμίου)

7 – ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ

Συμμερίζομαι πλήρως, ως δικό μου συμπέρασμα, το συμπέρασμα του παραπάνω αναφερόμενου Irwin Cotler στο άρθρο του με τίτλο «Άουσβιτς 75 χρόνια μετά: Παγκόσμια μαθήματα».

Πρέπει να θυμόμαστε και να υποσχόμαστε ότι:

1 – ποτέ ξανά δεν θα είμαστε αδιάφοροι στην υποκίνηση του μίσους,

2 – ποτέ ξανά δεν θα είμαστε σιωπηλοί μπροστά στο κακό,

3 – ποτέ ξανά δεν θα αφεθούμε στον ρατσισμό και τον αντισημιτισμό,

4 –ποτέ ξανά δεν θα αγνοήσουμε τη δυστυχία του ευάλωτου, και

5 – ποτέ ξανά δεν θα είμαστε αδιάφοροι μπροστά στη μαζική θηριωδία και ατιμωρησία.

Θα μιλάμε και θα ενεργούμε

Α – εναντίον του ρατσισμού,

Β – εναντίον του μίσους,

Γ – εναντίον του αντισημιτισμού,

Δ – εναντίον της μαζικής θηριωδίας,

Ε – εναντίον της αδικίας, και

ΣΤ – εναντίον του εγκλήματος των εγκλημάτων, του οποίου το όνομα θα πρέπει να ανατριχιάζουμε να αναφέρουμε: της γενοκτονίας.

*Η Ράνια Γάτου είναι Ποιήτρια, Δοκιμιογράφος και Εικαστικός.