Το διαχρονικό μήνυμα μέσα από το ανατρεπτικό μυθιστόρημα «Το κορίτσι της ντροπής», που κυκλοφόρησε πρόσφατα
Την περασμένη Παρασκευή παρουσία πλήθους κόσμου παρουσιάστηκε στο Public του Βόλου το νέο βιβλίο της αγαπημένης και πολυγραφότατης συγγραφέως Σοφίας Βόικου «Το κορίτσι της ντροπής», από τις εκδόσεις «Ψυχογιός». Πρόκειται για ένα δυνατό, ρεαλιστικό και ανατρεπτικό μυθιστόρημα, γεμάτο ολοκληρωμένους χαρακτήρες, παραστατικές σκηνές, διαχρονικά μηνύματα και συναρπαστικά γεγονότα, κάποια άγνωστα στο ευρύ κοινό. Ο,τι ξεκινά στο βιβλίο ως ερωτική ιστορία καταλήγει σε παγκόσμια τραγωδία, με ασύλληπτες συνέπειες σε εκατομμύρια ψυχές, μέρος των οποίων διαλέγει η Σοφία Βόικου να αποτυπώσει σε αυτές τις σελίδες. Αγάπη και μίσος, συγχώρεση και τιμωρία, προδοσία και ελπίδα, ανθρωπιά και κτηνωδία, όλα εδώ, σ’ ένα εκρηκτικό στέρεα δομημένο μίγμα, που ωριμάζει τον ίδιο τον αναγνώστη χωρίς να το καταλάβει. Κλείνοντάς το χαράζεται ένα γλυκόπικρο μειδίαμα, που αφιερώνεται με ντροπή στην κόλαση του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου και ταυτόχρονα με αισιοδοξία σ’ ένα καλύτερο αύριο.
Συνέντευξη στην ΕΛΕΝΑ ΝΤΑΒΛΑΜΑΝΟΥ, εκπαιδευτικό – συγγραφέα
Πρόσφατα κυκλοφόρησε το νέο σας βιβλίο με τον τίτλο «Το κορίτσι της ντροπής» από τις εκδόσεις «Ψυχογιός». Πείτε μας λίγα λόγια για την ιστορία.
Στην ουσία πρόκειται για δύο ιστορίες που από κάποια στιγμή και μετά ενώνονται μεταξύ τους. Είναι η ιστορία της Λένης, ενός από τα χιλιάδες παιδιά της Βέρμαχτ. Η Λένη έχει γεννηθεί από πατέρα Γερμανό στρατιώτη κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και μητέρα Ελληνίδα. Παρακολουθούμε όλη τη ζωή της, ξεκινώντας από τη γνωριμία της μητέρας της Βιολέτας, με τον Γερμανό υπαξιωματικό Γκούσταφ Μίλερ, την επεισοδιακή γέννησή της, τα παιδικά της χρόνια στην Αθήνα, τον ρατσισμό που βίωσε ως «σπόρος του εχθρού», τον αγώνα της να ανακαλύψει τις ρίζες της. Η δεύτερη ιστορία αναφέρεται στη ζωή του Γιόχαν, «παιδιού ενός ανώτερου θεού» καθώς είναι γιος υψηλού αξιωματούχου του Τρίτου Ράιχ που ανήκει στο στενό κύκλο του Χίτλερ. Με την ήττα όμως της Γερμανίας, ο Γιόχαν γίνεται από τη μια στιγμή στην άλλη, «το παιδί του τέρατος». Η ανακάλυψη της πραγματικής ταυτότητας του πατέρα του στην κυριολεξία θα τον συντρίψει, οδηγώντας τον με κάθε τίμημα να κάψει τις ρίζες του. Οι δύο τραγικές ιστορίες ενώνονται και δημιουργούν το βασικό κορμό από «Το κορίτσι της ντροπής».
Ποια ήταν η πηγή έμπνευσής σας; Πρόκειται για αληθινή ιστορία;
Είναι ένα μυθιστόρημα με πολλές πινελιές αλήθειας. Τόσο το ιστορικό πλαίσιο όσο και τα δεινά που πέρασαν «τα παιδιά του εχθρού» είναι πέρα για πέρα αληθινά. Πηγή έμπνευσης στάθηκε η ασπρόμαυρη φωτογραφία ενός Γερμανού στρατιώτη σε μια ηλιόλουστη Αθήνα με μια χειρόγραφη αφιέρωση στην πίσω πλευρά. Η φωτογραφία αυτή βρέθηκε σ’ ένα κουτί από μπισκότα, όπου θεωρητικά δεν είχε καμία θέση εκεί μέσα. Την πρώτη έκπληξη, ακολούθησε μία ενδελεχής έρευνα σε ιστορικά αρχεία, κυρίως ξένων χωρών γιατί στην Ελλάδα τα στόματα παραμένουν ακόμα κλειστά.
Η Βιολέτα, η ηρωίδα της ιστορίας, είναι μια γυναίκα που «η στόφα της δεν ήταν για στερήσεις και βάσανα». Σκιαγραφήστε μας λίγο αυτήν την προσωπικότητα.
Η Βιολέτα όταν μπαίνουν οι Γερμανοί στην Αθήνα είναι μόλις 18 χρόνων. Έχει όνειρα για τη ζωή της. Είναι μια κοπέλα της ηλικίας της, χωρίς μεγάλες απαιτήσεις και το μόνο που θέλει είναι να ερωτευτεί και να περάσει καλά. Ο πόλεμος και κυρίως η πείνα θα την τσακίσουν. Θα μπορούσε εύκολα να την χαρακτηρίσει κάποιος «ελαφρόμυαλη» ή «προδότισσα» αλλά δεν θα συμφωνήσω μαζί του. Είναι απλώς ένα κορίτσι που δεν είναι έτοιμο να θυσιάσει τα νιάτα του για μια αόριστη ιδέα όπως η ελευθερία. Έχει ήδη βιώσει την ψυχική κατάρρευση του αρραβωνιαστικού της, του Νικηφόρου, που γύρισε με «λειψό μυαλό από το Μέτωπο» και δεν είναι διατεθειμένη να της συμβεί κάτι ανάλογο. Δεν θέλω να κρίνω τις πράξεις της και κυρίως τις μετέπειτα επιλογές της.
Στο βιβλίο σας ο αναγνώστης βρίσκεται αντιμέτωπος με εικόνες από το παρελθόν, οι οποίες περιγράφονται με γλαφυρότητα και ειλικρίνεια. Η άρτια ιστορική αναφορά οφείλεται σε έρευνα; Πόσο χρονικό διάστημα χρειάστηκε για κάτι τέτοιο;
Τις περισσότερες φορές η έρευνα διαρκεί πολύ περισσότερο χρόνο από την ίδια τη συγγραφή. Είναι το πιο επίπονο κομμάτι της συγγραφικής διαδικασίας ωστόσο για μένα είναι και το πιο ευχάριστο καθώς κρύβει πάντα εκπλήξεις. Υπήρξε πράγματι μεγάλη έρευνα κυρίως σε γαλλική και γερμανική βιβλιογραφία γιατί στην Ελλάδα ακόμα και σήμερα τα παιδιά της Βέρμαχτ είναι ένα θέμα – ταμπού. Η έρευνα κράτησε περίπου 1 ½ χρόνο
Η Λένη μάς συστήνεται ως «το μπάσταρδο της Βιολέτας»…Τελικά ισχύει στη συγκεκριμένη περίπτωση το «αμαρτίαι γονέων παιδεύουσι τέκνα»;
Στη συγκεκριμένη περίπτωση 100%. Η Λένη στιγματίζεται και πληρώνει για τις επιλογές και τις πράξεις της μητέρας της, όντας η ίδια ένα μικρό παιδί.
Το τίμημα που καλείται να πληρώσει τόσο από την οικογένεια της και τη γειτονιά όσο και από το ίδιο το ελληνικό κράτος είναι πολύ μεγάλο και δυσβάσταχτο.
Η Λένη «…αισθάνθηκε ελεύθερη που έφευγε μακριά, μακριά απ’ όλους όσοι την πλήγωσαν, μακριά απ’ όλους αυτούς που δεν την αποδέχτηκαν. Μόνο που δεν ήξερε ακόμα πως δεν μπορούσε να φύγει μακριά από τον ίδιο της τον εαυτό». Πόσο εφικτό είναι να ξεφύγει κάποιος από τη μοίρα του ή από το παρελθόν του;
Δύσκολο αλλά όχι ακατόρθωτο. Εάν θέσουμε ως «μοίρα», το αναπόδραστο της ζωής, ίσως κάποια γεγονότα να μην μπορούμε να τα αποφύγουμε, μπορούμε όμως να επιλέξουμε τη στάση που θα κρατήσουμε απέναντι τους.
Όσο για το παρελθόν, όταν είναι γεμάτο από τραγικά συμβάντα, αφήνει τόσο βαθιές πληγές στον ψυχισμό μας που μπορούμε ίσως να τις επουλώσουμε αλλά όχι και να τις εξαφανίσουμε. Πάντα θα υπάρχει το σημάδι εκεί για να μας «πονάει» που και πού.
Θέλει πολλή δουλειά με τον εαυτό μας, για να προχωρήσουμε μπροστά με όσο το δυνατόν λιγότερη πίεση από το παρελθόν.
Μέσα στο βιβλίο σας διαβάζουμε: «Και ποιος ο λόγος να υπάρχει ιστορία εάν τελικά δε μάθαινε κανείς από αυτήν»; Αλήθεια ποιος θεωρείτε ότι είναι ο ρόλος της ιστορίας, του παρελθόντος;
Κατ’ αρχήν να πω πως λατρεύω την ιστορία. Είναι το απωθημένο μου καθώς ήθελα να περάσω «Ιστορικό – Αρχαιολογικό». Πολύ πιθανόν, αυτός να είναι και ο βασικός λόγος που δίνω τόση σημασία στην ιστορική έρευνα. Θεωρώ πως στο παρελθόν βρίσκονται όλες οι ρίζες των σύγχρονων προβλημάτων. Μελετώντας και κατανοώντας την ιστορία πολλά λάθη θα μπορούσαμε να τα είχαμε αποφύγει. Όμως ο άνθρωπος έχει το «χάρισμα» να ξεχνάει εύκολα και να θεωρεί πως το παρελθόν δεν τον αφορά. Κι έτσι η Ιστορία γελάει μαζί μας καθώς επαναλαμβάνεται σαν φάρσα.
Είναι εύκολο να συγχωρεί κανείς;
Είναι άραγε ο μόνος τρόπος για να οδηγηθούμε στη λύτρωση; Εύκολο δεν είναι καθόλου. Η συγχώρεση απαιτεί μεγάλα αποθέματα καλοσύνης και ταπεινοφροσύνης και κυρίως έλλειψη εγωισμού. Ο πληγωμένος εγωισμός συνήθως μας οδηγεί σε ένα ανελέητο κυνηγητό αντεκδίκησης με μεγάλη απώλεια ενέργειας. Ο μόνος τρόπος που μπορεί να φέρει την πολυπόθητη λύτρωση και ηρεμία στην ψυχή μας είναι η συγχώρεση. Συγχωρώντας τον άλλον, στην ουσία ελευθερώνεις τον εαυτό σου από τα δεσμά του μίσους.
Πόση δύναμη έχει τελικά μια αληθινή αγάπη;
Μεγάλη. Πολύ μεγάλη. Πόσες όμως αληθινές αγάπες υπάρχουν που να κρατούν στο χρόνο;
Ποια είναι τα πρώτα μηνύματα για το βιβλίο σας που λαμβάνετε από το αναγνωστικό κοινό;
Το βιβλίο έχει λίγο καιρό που έχει κυκλοφορήσει. Παρ’ όλα αυτά τα πρώτα μηνύματα από τους αναγνώστες είναι ιδιαίτερα συγκινητικά καθώς δηλώνουν συγκλονισμένοι από τις ιστορίες αυτών των παιδιών που οι περισσότεροι μέχρι τώρα αγνοούσαν. Η υποδοχή ήταν ιδιαίτερα θερμή και τους ευχαριστώ μέσα από την καρδιά μου.
Ποια είναι τα επόμενα συγγραφικά σας σχέδια;
Οταν ο άνθρωπος κάνει σχέδια, ο Θεός γελάει. Για το λόγο αυτό κι εγώ αποφεύγω να κάνω σχέδια. Υπάρχει ωστόσο μια ιδέα που την δουλεύω αρκετό καιρό στο μυαλό μου, όμως είμαι ακόμα στο στάδιο της έρευνας. Δεν έχω ακόμα καθίσει στον υπολογιστή για να την γράψω. Κι επειδή μέσα σε όλα τα άλλα, είμαι και προληπτική, αποφεύγω να πω με τι καταγίνομαι μέχρι να το τελειώσω.
Σας ευχαριστώ θερμά και εύχομαι πάντα επιτυχίες!
Εγώ σας ευχαριστώ για τη φιλοξενία και τις εύστοχες ερωτήσεις σας.
