Του Ευθύμιου Ζιγγιρίδη,
BEng MSC AMIEE MILT, Συμβούλου Στρατηγικών Επενδύσεων
Η Ελλάδα βρίσκεται σε μια από τις πιο σημαντικές αλλά και ταυτόχρονα ασταθείς, ευαίσθητες περιοχές στον πλανήτη. Οι καθημερινές προκλήσεις της Αλβανίας για το θέμα των τσάμηδων, των Σκοπίων για το θέμα ονοματοδοσίας της χώρας τους, της Τουρκίας για τα θέματα του Αιγαίου και της Κύπρου, καθιστούν απαραίτητη την ενωτική προσέγγιση των πολιτικών θεσμικών φορέων της χώρας μας.
Σε τέτοιες στιγμές δεν νοείται κανείς να βάζει κομματικά συμφέροντα και προσωπικές φιλοδοξίες μπροστά από την εθνική ασφάλεια. Καμία κυβέρνηση μέχρι σήμερα δεν έχει τολμήσει να υιοθετήσει και να θεσμοθετήσει έναν οργανισμό ο οποίος θα λειτουργεί προληπτικά εκπονώντας στρατηγικά σχέδια προνοώντας για την ασφάλεια της χώρας. Χώρες όπως οι ΗΠΑ η Τουρκία το Ηνωμένο Βασίλειο το Ισραήλ και άλλες έχουν θεσμοθετήσει την ύπαρξη των Συμβουλίου Εθνικής Ασφαλείας) ΣΕΑ με σκοπό την χάραξη Υψηλής Στρατηγικής για την εθνική άμυνα και ασφάλεια των χωρών τους. Η ασφάλεια στη σύγχρονη εποχή είναι ένα πολύπλοκο και σύνθετο φαινόμενο και ο διαχωρισμός μεταξύ εξωτερικών και εσωτερικών απειλών είναι πλέον αναχρονιστικός, οπότε πρέπει να αντιμετωπίζεται ενιαία και με εθνικό σχεδιασμό. Στην Ελλάδα υπάρχει θεσμικό έλλειμμα στο επίπεδο διαμόρφωσης, σχεδιασμού και υλοποίησης μιας Υψηλής Εθνικής Στρατηγικής, σε θέματα Άμυνας και Ασφάλειας, η οποία θα καθορίζει και θα ιεραρχεί τα εθνικά της συμφέροντα και τις αντίστοιχες πολιτικές επιλογές.
Η Ελλάδα
«Η αδυναμία ανάπτυξης συγκροτημένης στρατηγικής εθνικής ασφαλείας από μέρους της Ελλάδας θα πρέπει να αποδοθεί σε μεγάλο βαθμό στη διαμορφούμενη, κατά τη μεταπολιτευτική περίοδο, “στρατηγική κουλτούρα”, που χαρακτηρίζεται από τα στοιχεία της απειλής, της εσωστρέφειας, της αμυντικότητας και της ανακλαστικής αντιμετώπισης των διεθνών εξελίξεων, που οδηγούν, με τη σειρά τους, στην απουσία ιεράρχησης στόχων», τονίζει ο Παναγιώτης Τσάκωνας, καθηγητής Διεθνών Σχέσεων στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου. «Είναι βεβαίως αυτή η “στρατηγική κουλτούρα” που επιβαρύνει ακόμα περισσότερο άλλες εγγενείς θεσμικές αδυναμίες μακροπρόθεσμης χάραξης και σχεδιασμού πολιτικής, με τελικό αποτέλεσμα την πλήρη κατίσχυση του ρόλου των προσώπων έναντι των θεσμών», προσθέτει.
Εξετάζοντας έναν παρόμοιο θεσμό σε άλλες προηγμένες χώρες, καθώς και τον ρόλο του στην άσκηση της πολιτικής μιας χώρας, διαπιστώνουμε ότι η Ελλάδα υστερεί χαρακτηριστικά στον τομέα χάραξης και υλοποίησης μια ενιαίας Εθνικής Στρατηγικής, διαχρονικά και σε βάθος χρόνου, χωρίς να έχουμε αλλαγές, μεταπτώσεις, διαφοροποιήσεις, κάθε φορά που αλλάζει η κυβέρνηση. Στην Ελλάδα κάποιους από τους παραπάνω σκοπούς εξυπηρετεί το ΚΥΣΕΑ ωστόσο παρατηρείται από το ΚΥΣΕΑ, μια αποσπασματική αντιμετώπιση των θεμάτων στρατηγικού σχεδιασμού και διαχείρισης κρίσεων, συνέρχεται όχι σε τακτά χρονικά διαστήματα, αλλά όταν προκύπτει ανάγκη και πολλές φορές τμηματικά ή αποσπασματικά. Συνήθως συγκαλείται σε περιόδους κρίσεων άρα δεν έχει την δυνατότητα σχεδιασμού προληπτικής εθνικής στρατηγικής.
Ένα τέτοιο όργανο είχε προβλεφθεί να ιδρυθεί το 1986 αλλά τελικά δεν συστήθηκε ποτέ. Υπάρχει έντονη κινητικότητα από την κυβέρνηση προκειμένου να συσταθεί ένας τέτοιος φορέας. Η αξιωματική αντιπολίτευση έχει ήδη δικό της σχέδιο για την σύσταση ενός τέτοιου οργάνου. Η αναγκαιότητα ύπαρξης αυτού του φορέα επεναμφανίζεται κάθε φορά που ανακύπτει μία μείζων κρίση. Η τελευταία μεγάλη κρίση ήταν των Ιμίων όπου αναδιοργανώθηκε το ΚΥΣΕΑ. Αυτός ο φορέας του Εθνικού Συμβουλίου ωστόσο πρέπει να δρα προληπτικά και συντονιστικά σχεδιάζοντας την Εθνική Στρατηγική λαμβάνοντας υπόψη όλα τα πιθανά σενάρια και τις προκλήσεις και συντονίζοντας όλα τα εμπλεκόμενα μέρη σε περίπτωση κρίσης.
Το θεσμικό όργανο αυτό θα έχει ως αποστολή την χάραξη και τον σχεδιασμό μιας Εθνικής Στρατηγικής ανωτάτου επιπέδου για την εσωτερική ασφάλεια της χώρας, προληπτικά και κατασταλτικά, με πρόβλεψη σε συμφωνίες διεθνών συνεργασιών σε διμερές και πολυμερές επίπεδο και τη συμμετοχή της ΕΕ για να προσδώσει κύρος στις ενέργειες και ενίσχυση με πόρους, μέσα και τεχνολογικό εξοπλισμό. Ταυτόχρονα, το ανωτέρω όργανο θα λειτουργεί, και ως όργανο σχεδιασμού και διαχείρισης κρίσεων και εκτάκτων αναγκών και καταστάσεων, και ως όργανο συντονισμού των διαφόρων συναρμοδίων εμπλεκομένων υπηρεσιών για την αντιμετώπιση της εκάστοτε απειλής και πρόκλησης, στα πλαίσια πάντοτε του σεβασμού των ατομικών ελευθεριών και δικαιωμάτων και της ισχύουσας νομοθεσίας. Έργο επίσης του Συμβουλίου θα είναι και η συλλογή πληροφοριών, ιδίως με την χρήση σύγχρονου τεχνολογικού εξοπλισμού, η επεξεργασία, η αξιολόγηση και η διοχέτευση αυτών με σύστημα συνεχούς ροής ως «Τράπεζα Πληροφοριών», προς χρήση των επιχειρούντων εμπλεκομένων συναρμοδίων υπηρεσιών και οργάνων.
Το συγκεκριμένο όργανο μπορεί να στελεχώνεται από έμπειρους γεωπολιτικούς και γεωστρατηγικούς αναλυτές, επιστήμονες των Διεθνών Σχέσεων, ανώτατους συνταξιούχους διπλωμάτες και στρατιωτικούς. Θα υποστηρίζεται από εξειδικευμένο διοικητικό προσωπικό και θα έχει πρόσβαση σε διαβαθμισμένη πληροφόρηση. Θα αναλύει την διεθνή πραγματικότητα, θα εντοπίζει προκλήσεις, απειλές και ευκαιρίες και θα συμβουλεύει την κυβέρνηση. Επιπλέον θα συμμετέχουν ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, ο οποίος θα προεδρεύει, θα συμμετέχει ο Πρωθυπουργός, ο αρχηγός της Αξιωματικής Αντιπολίτευσης και οι αρχηγοί των κομμάτων της Βουλής.
Τα άτομα που θα αποτελούν ένα τέτοιο όργανο θα πρέπει να έχουν τεχνοκρατική και αξιοκρατική προσέγγιση. Η επισήμανση αυτή μας οδηγεί σε μία γενικότερη διαπίστωση, ότι η σημερινή δομή του πολιτικού συστήματος αποκλείει οποιονδήποτε θεσμικό εκσυγχρονισμό και στον τομέα της Εθνικής Αμύνης και της Εξωτερικής Πολιτικής. Γι’ αυτό μεταρρυθμίσεις και καινοτομίες αυτής της εμβέλειας πρέπει να ενταχθούν στην «ατζέντα» μίας συνολικής Ριζικής Πολιτικής Μεταρρύθμισης, που θα μεταβάλει εντελώς το θεσμικό πλαίσιο και κυρίως το ανθρώπινο δυναμικό της ελληνικής πολιτικής σκηνής.
Οι πολιτικοί άρχοντες του τόπου ας αναλογιστούν τις κρίσιμες στιγμές που διανύει η χώρα μας και ας διαμορφώσουν στρατηγικές και πολιτικές τέτοιες που θα διαφυλάξουν την ακεραιότητα της χώρας μας.
