Ο καταξιωμένος Βολιώτης συγγραφέας μιλάει στον ΤΑΧΥΔΡΟΜΟ για το παιδικό βιβλίο με αφορμή την πρόσφατη βράβευσή του
Συνέντευξη στην ΕΛΕΝΑ ΝΤΑΒΛΑΜΑΝΟΥ
«Το τέταρτο αλογάκι» έκανε δυναμικά την εμφάνισή του στον χώρο του παιδικού βιβλίου και από την πρώτη στιγμή αγαπήθηκε τόσο από το λιλιπούτειο αναγνωστικό κοινό όσο και από τους κριτικούς που το υποδέχθηκαν με διθυραμβικά σχόλια και κριτικές που προϊδέαζαν για την καλή πορεία του στον χώρο της παιδικής λογοτεχνίας. Ο συγγραφέας Διονύσης Λεϊμονής αναδείχθηκε ο μεγάλος νικητής στην κατηγορία του παιδικού βιβλίου των Βραβείων Βιβλίου Public, του μοναδικού βιβλιοφιλικού θεσμού στον οποίο ψηφίζουν οι αναγνώστες.
Με αφορμή τη βράβευσή του, ο καταξιωμένος συγγραφέας Διονύσης Λεϊμονής μιλά σήμερα στην εφημερίδα ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ για την πρωτιά στα Βραβεία Βιβλίου Public, συστήνει στο κοινό «Το τέταρτο αλογάκι» που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πατάκη και εξηγεί γιατί είναι σημαντικό τα παιδιά να έρχονται σε επαφή με τον χώρο του βιβλίου και τη μαγεία της λογοτεχνικής γραφής.
Τι σημαίνει «γράφω» για σας;
Δημιουργώ, υπάρχω, εκφράζομαι, αναπνέω…
– Ποια είναι η πηγή έμπνευσης για να γράψετε ένα βιβλίο;
Νομίζω η καθημερινότητα, η ιστορία, ο κόσμος που μας περιβάλλει, οι μύθοι γύρω μας, η ίδια η ζωή… Η έμπνευση έρχεται απρόοπτα, όπως απρόοπτη είναι και η ζωή, για αυτό έχει ενδιαφέρον και μας ξαφνιάζει, και μας προκαλεί να την ακολουθήσουμε ως ενεργητικοί θιασώτες της.
Έχουν πει ότι η παιδική λογοτεχνία δεν είναι καθόλου εύκολο είδος (παρόλο που πολλοί τη θεωρούν εύκολη, επειδή απευθύνεται σε παιδιά), το αντίθετο μάλιστα: είναι μια λογοτεχνία αξιώσεων, αφού ανάμεσα στα άλλα έχει και ένα σημαντικό διαπαιδαγωγικό ρόλο. Ποια είναι η γνώμη σας;
Συμφωνώ απόλυτα… Τι σημαίνει «εύκολη γιατί γράφεις για παιδιά;». Εύκολα είναι τα παιδιά; Είναι οι πιο απαιτητικοί, οι πιο ειλικρινείς, οι πιο καθαροί αναγνώστες. Κακώς κάποιοι αμφισβητούν την αντιληπτική τους ικανότητα. Τα παιδιά επίσης έχουν αυτό που εμείς οι μεγάλοι χάνουμε μεγαλώνοντας: το πηγαίο συναίσθημα, τον αυθορμητισμό, την «καθαρότητα». Όσοι γράφουμε για παιδιά έχουμε διπλή ευθύνη απέναντι στο αύριο, στη συνέχειά μας και καλά θα κάνουμε να σεβαστούμε τα παιδιά, κρατώντας πίσω από τη συγγραφική μας ωριμότητα την παιδική αθωότητα και διαύγεια. Έτσι θα σωθούμε από τη λαίλαπα της πνευματικής και ψυχικής «γήρανσης» βάζοντας ένα λιθαράκι για να δομηθεί μια καλύτερη κοινωνία.
Ταξιδέψατε μαζί με το «Δέκατο έβδομο κιβώτιο» και το «Τέταρτο αλογάκι» σε πολλά μέρη της Ελλάδας και ήρθατε σε επαφή με ένα πολύ νέο και ζωντανό αναγνωστικό κοινό. Θυμάστε κάποια ιδιαίτερη στιγμή που σας συγκίνησε;
Πράγματι, στην ερώτηση πολλών φίλων και γνωστών «πώς ταξιδεύεις τόσο πολύ και πόσο κουραστικό είναι αυτό», μπορώ να απαντήσω με πάσα ειλικρίνεια πως αυτό είναι για μένα λυτρωτικό, αναζωογονητικό και, πιστέψτε με, μια ανατροφοδότηση. Συχνά διαβάζω στα μάτια τους την επιθυμία να μάθουν, την ανάγκη να χαρούν διαβάζοντας και γράφοντας, αλλά και τη δίψα να εκφραστούν. Επίσης να πω πως για κάποια παιδιά, απομακρυσμένων σχετικά περιοχών η επαφή με έναν συγγραφέα, έναν εικονογράφο, έναν δημιουργό είναι μια δυνατή εμπειρία. Θα μοιραστώ μαζί σας μια εμπειρία που με έκανε να το συνειδητοποιήσω. Καλεσμένος σε ένα δημοτικό σχολείο κάπου κοντά στο Άργος ένα κοριτσάκι με αγκάλιασε κλαίγοντας. ΄Όταν τη ρώτησα «Τι συμβαίνει» ανήσυχος, μου απάντησε με αφοπλιστική ειλικρίνεια ότι ήταν η πρώτη φορά που έβλεπε «ζωντανό» συγγραφέα κι ότι δεν μπορεί να πιστέψει ότι βγήκα από το βιβλίο μου για έρθω κοντά τους…
Υπάρχει πάντα ένα μήνυμα στα βιβλία σας που θα θέλετε να κατανοήσουν οι αναγνώστες σας;
Προσπαθώ να γράφω μια ιστορία που με συνεπαίρνει εμένα ως άτομο κι ως «παιδί» χωρίς συγκεκριμένη στόχευση. Στην πορεία βέβαια, δίνοντας μια τροπή στην ιστορία ακολουθώ έναν δρόμο θέλοντας να δώσω κάτι σημαντικό στα παιδιά, αλλά θα το ξέρετε καλά κι εσείς ως δασκάλα και συγγραφέας, τα παιδιά με τον ευφάνταστο νου τους μπορεί να ανατρέψουν το δικό μου μήνυμα πηγαίνοντας αλλού την ιστορία, πράγμα που με εντυπωσιάζει και με ευχαριστεί…
Τι χρειάζεται να διαθέτει ένα βιβλίο που απευθύνεται στα παιδιά έτσι ώστε να ψυχαγωγεί, να ακονίζει τη σκέψη και τη φαντασία, αλλά και να θέτει προβληματισμούς;
Αυτό που εγώ ξεκρίνω ως αναγνώστης παιδικών βιβλίων και επιχειρώ ως συγγραφέας παιδικών, είναι η πρωτοτυπία του θέματος, το ευφάνταστο της πλοκής, η καθαρότητα του λόγου, η φυσικότητα των αντιδράσεων των ηρώων, με άλλα λόγια η λογοτεχνία να απεικονίζει την ίδια τη ζωή που γίνεται ενδιαφέρουσα και ελκυστική όταν δεν καταντάει βαρετή και προκαθορισμένη. Το χιούμορ και ο προβληματισμός, η ιστορία και το παραμύθι, η αλήθεια και το ψέμα πρέπει να εμπεριέχονται σε ένα καλό παιδικό βιβλίο στις σωστές δόσεις προκειμένου να επιτελεστεί ο σκοπός της καλής λογοτεχνίας, που για μένα συνίσταται στην τέρψη, την αισθητική απόλαυση και την γλωσσική καλλιέργεια των αναγνωστών πέρα και πάνω από τη θεματική της.
Πρόσφατα σας απένειμαν το Βραβείο Αναγνωστών Public στην κατηγορία «Παιδικό βιβλίο» για «Το Τέταρτο Αλογάκι». Ποια συναισθήματα γέννησε μια τέτοια διάκριση;
Χαρά, μεγάλη χαρά που πηγάζει νομίζω από την αίσθηση μιας αναγνώρισης από μέρους των αναγνωστών – δεν θα πω των μικρών μόνο, γιατί για μένα η παιδική λογοτεχνία δεν διαβάζεται μόνο από παιδιά. Ένιωσα και περηφάνια -ας μου επιτραπεί- για τον εκδοτικό μου οίκο, τις Εκδόσεις Πατάκη, που τα τελευταία χρόνια στηρίζουν και προωθούν τη δουλειά μου και τέλος, επιτρέψτε μου να σας αποκαλύψω πως ένιωσα μεγάλη τιμή, καθώς τα περισσότερα σχόλια και οι ευχές από όλους γύρω μου, κοντά μου και μακριά μου, άφησαν στα αυτιά μου έναν απόηχο: «άξιος», «το άξιζες», «σου άξιζε και μπράβο». Υπάρχει μεγαλύτερη αναγνώριση της μέχρι τώρα πορείας μου και μεγαλύτερη δέσμευση για μια πιο υπεύθυνη πορεία στο μέλλον;
Πείτε λίγα λόγια για την ιστορία που πραγματεύεται το συγκεκριμένο βιβλίο.
Είναι μια κατάδυση 60 μέτρα κάτω από τη θάλασσα αναζητώντας το τέταρτο αλογάκι, από ένα τέθριππο της αρχαιότητας που ακόμα παραμένει στον βυθό των Αντικυθήρων από ένα ναυάγιο που ονομάστηκε «Ο Τιτανικός της Αρχαιότητας», καθώς μας έδωσε εξαιρετικά ευρήματα, όπως τον Έφηβο, τον φιλόσοφο, αγάλματα ομηρικών ηρώων και θεών, ληκύθους και βέβαια, τον μηχανισμό των Αντικυθήρων, «παππού» των σύγχρονων υπολογιστών. Μια παρέα παιδιών λοιπόν, αφού μαθαίνει για το ναυάγιο αυτό, επιχειρεί να καταλάβει γιατί το τέταρτο αλογάκι δεν θέλησε να ανέβει ακόμα στην επιφάνεια επιτελώντας μια πολύ σημαντική αποστολή στο βασίλειο του Νηρέα. Μια λύση δίνει η Φανούλα, ένα κορίτσι που έχει χάσει το φως της. Αλλά κάθε αναγνώστης μπορεί να δώσει τη δική του απάντηση ενεργοποιώντας τη δημιουργική του φαντασία, να αυτενεργήσει «τρυπώνοντας» μέσα στην ιστορία.
Είστε υπεύθυνος ενός Εργαστηρίου Δημιουργικής Γραφής, που απέσπασε επίσης μια διάκριση. Πείτε μας λίγα λόγια γι’ αυτή τη δράση σας.
Ήταν φέτος ένα πρόγραμμα σχολικής δράσης που έλαβε χώρα στο σχολείο μου, στο 3ο Γυμνάσιο Νέας Ιωνίας Βόλου, στη διάρκεια του οποίου συμμετείχαμε με τους μαθητές σε ένα Πανελλήνιο διαγωνισμό του Μουσείου Τεχνών και Επιστημών του Πανεπιστημίου Πατρών, έναν διαγωνισμό εικονογραφημένου παραμυθιού. Όλοι μαζί γράψαμε την ιστορία, την ντύσαμε με εικόνες φωνάζοντας: «Κολλημένοι στο διαδίκτυο; ΠΟΤΕ» και κερδίσαμε έναν έπαινο ξεχωρίζοντας ανάμεσα σε πολλά ελληνικά σχολεία της Ελλάδας και του εξωτερικού. Σας ευχαριστώ που το αναφέρετε, γιατί είμαστε περήφανοι για τους μαθητές μας, εγώ και οι καλές συνάδελφοι που συμμετείχαμε σ’ αυτό.
Πώς μπορούμε να εμπνεύσουμε σ’ ένα παιδί την αγάπη για το βιβλίο;
Αν αυτό που κάνουμε το αγαπάμε, αν το προωθούμε με πάθος, αν αποδείξουμε με πράξεις και με λόγια ότι το βιβλίο είναι για εμάς αναντικατάστατο, το παιδί θα το εισπράξει και θα ακολουθήσει…
Πώς ξεχωρίζετε ένα παιδί που έχει ταλέντο στο γράψιμο και τι θα το συμβουλεύατε αν ήθελε να γίνει συγγραφέας;
Το ταλέντο στο γράψιμο διαφαίνεται στην πορεία. Εγώ στα παιδιά λέω ότι όλοι μα όλοι, μικροί και μεγάλοι, έχουμε έφεση στο γράψιμο, αρκεί να το υιοθετήσουμε ως τακτική πηγαίας έκφρασης. Το αν θα γίνουν συγγραφείς στο μέλλον δεν πρέπει να αγχώνει τα παιδιά ούτε να αποτελεί αυτοσκοπό τους η συγγραφή αλλά η γραφή. Μέχρι τότε έχουν να γράψουν πολλά και να διαβάσουν ακόμα περισσότερα…
Ποια είναι τα προσεχή σας συγγραφικά σχέδια;
Ετοιμάζω δύο καινούρια βιβλία που θα κυκλοφορήσουν φέτος το φθινόπωρο, ξεκινώ μια σειρά βιβλίων αναδεικνύοντας σημαντικούς βιότοπους της Ελλάδας μέσα από παραμυθιακές ιστορίες και μια σειρά βιβλίων δημιουργικής γραφής για εκπαιδευτικούς, ώστε η δημιουργική γραφή στη σχολική τάξη να δώσει την ευκαιρία στα παιδιά μας να αγαπήσουν τη γραφή απελευθερώνοντας τον νου και τη φαντασία τους.
Σας ευχαριστώ θερμά και εύχομαι πάντα επιτυχίες!
Ευχαριστώ εγώ για τις ωραίες και ουσιαστικές ερωτήσεις σας!
