Ανθρωποι της τέχνης, του πολιτισμού και της αυτοδιοίκησης αποχαιρετούν με το δικό τους τρόπο τον Συμεών Κόγκαν
Ιδιαίτερη συγκίνηση προκάλεσε η είδηση του θανάτου του Συμεών Κόγκαν, επί σειρά ετών μαέστρου της Συμφωνικής Ορχήστρας Βόλου, ο οποίος έφυγε ξαφνικά στα 86 του χρόνια, αφήνοντας πολύτιμη παρακαταθήκη στο πεδίο της μουσικής. Ο Ρώσος μαέστρος αγάπησε το Βόλο και άφησε το στίγμα του στην πόλη με την οποία συνδέθηκε συναισθηματικά. Εκπρόσωποι της τέχνης, του πολιτισμού και της τοπικής αυτοδιοίκησης οι οποίοι συνεργάστηκαν μαζί του, εκφράζουν τις σκέψεις και τα συναισθήματά τους, αποχαιρετώντας με το δικό τους τρόπο το μαέστρο που άφησε το στίγμα του στα πολιτιστικά τεκταινόμενα της Μαγνησίας.
Επιμέλεια: ΓΛΥΚΕΡΙΑ ΥΔΡΑΙΟΥ
Η Αλκηστις Πρωτοψάλτη δηλώνει ότι ήταν ιδιαίτερα τιμητική για την ίδια η συνεργασία της με το μαέστρο της Συμφωνικής. Οπως αναφέρει χαρακτηριστικά «συνεργαστήκαμε λίγο αλλά ήταν αρκετό για να καταλάβω την αγάπη του για την μουσική, για τους ανθρώπους, για τον ήχο της ορχήστρας και τους μουσικούς…
Θα κρατήσω για πάντα την «εικόνα» των αέρινων χεριών του, το ελαφρό του μειδίαμα, την υπομονή και την καλοσύνη του. Η πορεία του ήταν αστραφτερή».
Με ανάλογα συναισθήματα αποχαιρετά το μαέστρο η Δήμητρα Γαλάνη, σημειώνοντας ότι: «Είχα την τιμή να με διευθύνει όταν με κάλεσε η Συμφωνική Ορχήστρα του Βόλου για να κάνουμε μια συναυλία. Εκεί διαπίστωσα την μεγάλη καλλιτεχνική του αξία. Την βαθιά γνώση και το πάθος του για τη μουσική αλλά και την καλοσύνη και τη ζεστασιά που είχε σαν άνθρωπος. Μεγάλος καλλιτέχνης και δάσκαλος. Η παρουσία του Συμεών Κόγκαν στην Ελλάδα και το έργο που άφησε θα είναι πάντα ένα φωτεινό κομμάτι του πολιτισμού μας και μια μεγάλη τιμή για όλους μας».
Ο σολίστ πιάνου Δημήτρης Σγούρος χαρακτηρίζει «σημαντικό και ξεχωριστό» το μαέστρο. Αναπολώντας τη συνεργασία τους, ο ίδιος επισημαίνει ότι: «Είχα τη χαρά να γνωρίσω τον Συμεών Κόγκαν και να συνεργαστώ μαζί του σε δύο συναυλίες στο Βόλο με την τελευταία να πραγματοποιείται κατά τη διάρκεια των πολιτιστικών εκδηλώσεων των Ολυμπιακών αγώνων του 2004. Αμέσως φάνηκε πως υπήρχε καλλιτεχνικό, αλλά και ανθρώπινο δέσιμο ανάμεσά μας. Το αποτέλεσμά ήταν ένα υπέροχο 2ο κοντσέρτο για πιάνο του S. Rahmaninov που μέσα στα αυτιά μου θα ηχεί για πάντα, όπως και η ζεστή φιγούρα του θαυμάσιου μαέστρου που με συνόδευε. Το έργο που άφησε πίσω του θα κρατάει για πάντα ζωντανή τη μνήμη ενός μεγάλου μαέστρου. Τώρα με τη σειρά μου του αφιερώνω το χειροκρότημα μου ολόψυχα».
Μουσικός και παιδαγωγός
«O Συμεών Κόγκαν δεν ήταν μόνο σπουδαίος μαέστρος αλλά και καταπληκτικός άνθρωπος. Ευγενής, ξεχωριστός και ουσιαστικός. Μεταμόρφωσε την Συμφωνική Ορχήστρα σ’ ένα επαγγελματικό σύνολο. Ταυτόχρονα όμως έδωσε στη Συμφωνική Ορχήστρα Νέων μια ιδιαίτερη και συγκινητική βαρύτητα γιατί έβλεπε πάντα μπροστά γνωρίζοντας ότι τα παιδιά είναι το μέλλον» υπογραμμίζει ο πρώην δήμαρχος Βόλου, Αλέκος Βούλγαρης.
Ο Στέφανος Κορκολής αποκόμισε άριστες εντυπώσεις από το μαέστρο και τη Συμφωνική του Βόλου. Οπως επισημαίνει χαρακτηριστικά: «Από τις όμορφες συνεργασίες της καριέρας μου μ’ έναν μέγιστο μαέστρο που η πόλη του Βόλου είχε την τεράστια τύχη να τον έχει για δέκα χρόνια. Η απουσία του θα είναι πολύ μεγάλη για τη μουσική και για όλους εμάς που τον γνωρίσαμε και τον αγαπήσαμε».
Ο πρώην δήμαρχος Βόλου Πάνος Σκοτινιώτης σημειώνει από την πλευρά του ότι «ο Συμεών Κόγκαν υπήρξε ένας εξέχων μουσικός, ένας σπουδαίος μαέστρος, ένας εξαίρετος παιδαγωγός και ένας γλυκύτατος άνθρωπος. Ας μου επιτραπεί να προσθέσω, και ένας καλός φίλος. Η παρακαταθήκη που άφησε το πέρασμά του από το Βόλο είναι ανεκτίμητη. Μεταμόρφωσε κυριολεκτικά τη Συμφωνική μας Ορχήστρα και την ανέδειξε σε πολιτιστικό πρεσβευτή της πόλης μας στην Ελλάδα και την Ευρώπη. Το πιο σημαντικό, ίσως, είναι ότι έδωσε τα ερεθίσματα σε πολλούς Βολιώτες, ιδιαίτερα νέους, να γνωρίσουν και να αγαπήσουν τη μουσική. Ο Κόγκαν δέθηκε με το Βόλο, με τους ανθρώπους του, με τον πολιτισμό μας και έφυγε από την πόλη μας με ένα αναπάντητο «γιατί». Η αποχαιρετιστήρια εκδήλωση στο ΠΑΡΚ ήταν μια ελάχιστη ανταπόδοση της τοπικής κοινωνίας σε όσα πρόσφερε στην πόλη μας επί έντεκα χρόνια. Μεγάλη η θλίψη μας και βαθιά η συγκίνηση για την απώλειά του».
Η Ρεγγίνα Καπετανάκη αναφέρει ότι «ο διεθνούς φήμης μαέστρος Σιμεών Κόγκαν ήταν ίσως από τις μεγαλύτερες και σπουδαιότερες προσωπικότητες που κόσμισαν την πνευματική και πολιτιστική ζωή της περιφέρειας του Βόλου, και όχι μόνο. Η προσφορά του είναι ανυπολόγιστη. Και δεν ξέρω εαν η τοπική κοινωνία μπορεί να αξιολογίσει το μέγεθος της προσφοράς του. Η προσωπική μου γνωριμία με τον μαέστρο Κόγκαν έγινε εξαιτίας των συναυλιών της Λιλιπούπολης. Όταν άκουσα για πρώτη φορά τα τραγούδια της Λιλιπούπολης παιγμένα από την Συμφωνική Ορχήστρα Βόλου επί Κόγκαν, ένοιωσα μια έντονη χαρά και απόλαυση παρακολουθώντας με τι αγάπη και ενθουσιασμό ειχε αγκαλιάσει τον μαγικό μουσικό κόσμο της Λιλιπούπολης. Έβλεπα να υψώνεται μπροστά μου ένας ιεροφάντης, που κατέχει σε βάθος την απόλυτη αλήθεια της μουσικής της Λιλιπούπολης, και να οδηγεί όλους μας, ορχήστρα και κοινό σε μια πομπή μυστηριακής λατρείας με το “μαγικό του ραβδί”. Τον λάτρεψα! Τον λάτρεψα γιατί κατάλαβε τι εστί Λιλιπούπολη!»
Ο Βασίλης Αγροκώστας αναπολεί μια σημαντική καλλιτεχνική στιγμή, λέγοντας χαρακτηριστικά «η πρώτη μου φορά επί σκηνής με τη Συμφωνική Ορχήστρα Βόλου, την Πολυφωνική Χορωδία και δίπλα στο μέγιστο Νταλάρα, ήταν κάτω από την μπαγκέτα του μαέστρου Κόγκαν. Η αμοιβαία συμπάθεια κι εκτίμηση προέκυψε άμεσα με τις πρώτες νότες που τραγούδησα υπό την καθοδήγησή του. Μετά τη συναυλία με συνεχάρη εγκάρδια και με σπάνια ειλικρίνεια. Εχω τις καλύτερες αναμνήσεις από το μαέστρο».
Αριστος μαέστρος
Την πορεία και προσφορά του Συμεών Κόγκαν και τη μουσική του δραστηριότητα στο Βόλο τη δεκαετία 1990-2000, σκιαγραφεί, από την πλευρά του, ο π. Δήμαρχος Βόλου, Γιώργος Πιτσιώρης, επί των ημερών του οποίου δημιουργήθηκε η Συμφωνική.
Ο ίδιος υπενθυμίζει σε άρθρο του, το οποίο έγραψε για το μαέστρο, ότι «η Συμφωνική Ορχήστρα Βόλου ιδρύθηκε το 1993 κατά τη διάρκεια της πρώτης μου θητείας ως Δημάρχου, με διευθυντή του Δημοτικού Ωδείου του κ. Δ. Μαραγκόπουλο. Εδωσε μάλιστα την πρώτη συναυλία με μαέστρο τον Αλέξανδρο Μυράτ, καλλιτεχνικό διευθυντή της Καμεράτας, ο οποίος είχε γεννηθεί στο Βόλο. Την ίδια περίπου εποχή, ο Μάνος Χατζηδάκης με την «Ορχήστρα των χρωμάτων» είχε επιλέξει το Βόλο για να δίνει μια συναυλία σχεδόν κάθε μήνα.
Το Δημοτικό Ωδείο Βόλου με 800 και πλέον μαθητές και πληθώρα καθηγητών, μαζί με τα υπόλοιπα ιδιωτικά ωδεία δημιουργούσαν τις προϋποθέσεις για ένα πλατύ κοινό που ενδιαφέρονταν για την έντεχνη μουσική.
Το 1995 εκλήθη στο Βόλο ο Ρώσος μαέστρος Συμεών Κόγκαν, για να αναλάβει πλέον σε τακτική βάση τη διεύθυνση της ορχήστρας και να την καθιερώσει ως ένα από τα καλύτερα μουσικά συγκροτήματα.
Ο Κόγκαν ήταν διαπρεπής και παρασημοφορημένος μαέστρος στην τότε Σοβιετική Ενωση στο Ροστόφ. Μαζί του η Συμφωνική Ορχήστρα Βόλου κυριολεκτικά απογειώθηκε και έδωσε συναυλίες σ’ όλη την Ελλάδα και το εξωτερικό.
Οι καλλιτεχνικές παραγωγές της πόλης μας, με την παράλληλη ίδρυση του ΔΗΠΕΘΕ Βόλου, υπό τη Λυδία Κονιόρδου και του Μουσικού Θεάτρου, ξεχώρισαν και αναγνωρίστηκαν στη χώρα μας.
Το υπουργείο Πολιτισμού ήρθε αρωγός σ’ αυτή την προσπάθεια με την σύναψη τριών προγραμματικών συμβάσεων που κάλυπταν ένα μέρος του κόστους.
Εκλήθησαν και άλλοι μαέστροι να διευθύνουν, όπως ο συμπολίτης μας Γ. Χατζηνίκος.
Ο Κόγκαν παρέμεινε δέκα χρόνια στο Βόλο και ξεχώρισε ως άριστος μαέστρος, συνεργάσιμος και φιλικός με τα μέλη της ορχήστρας και τους φιλότεχνους της πόλης μας. Θα τον θυμόμαστε πάντα.
Στη δεύτερη θητεία μου ως επιστέγασμα της πλούσιας μουσικής δραστηριότητας, ιδρύθηκε και το Μουσικό Γυμνάσιο και Λύκειο στο οποίο σήμερα επιδιώκουν να φοιτήσουν πληθώρα μαθητών κατόπιν εξετάσεων».
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΜΑΡΑΓΚΟΠΟΥΛΟΣ
«Οδυνηρή η απώλεια»
«Ο Συμεών Κόγκαν στα δέκα χρόνια παρουσίας του στο Βόλο απόδειξε ότι όταν ένας σπουδαίος μουσικός είναι ταυτόχρονα και παιδαγωγός, μπορεί να δημιουργήσει ένα αποτέλεσμα πολλαπλασιαστικό και πέρα από κάθε προσδοκία» υπογραμμίζει ο Δημήτρης Μαραγκόπουλος, συνθέτης, Καθηγητής Πανεπιστημίου, πρώην Καλλιτεχνικός Διευθυντής της Συμφωνικής Ορχήστρας και του Δημοτικού Ωδείου Βόλου.
Ο επί σειρά ετών στενός συνεργάτης του μαέστρου υπογραμμίζει στο άρθρο του για το μαέστρο ότι: «Αφιερώθηκε απόλυτα στο έργο του, στην Ορχήστρα, στους νέους, στα παιδιά. Στην πόλη του Βόλου και τελικά στην Ελλάδα την οποία υπεραγαπούσε και θαύμαζε γνωρίζοντας τον Ελληνικό Πολιτισμό σε βάθος. Μέσα στους κεντρικούς στρατηγικούς στόχους του Δημοτικού Ωδείου το 1988 όταν ξεκίνησα την Διεύθυνση του, ήταν η επέκταση του φάσματος των διδασκόμενων οργάνων και αντικειμένων – που από 8 έγιναν 24 σε 5 χρόνια – και η δημιουργία 2 συμφωνικών συνόλων ενός νεανικού και ενός ενηλίκων. Οραμα ήταν η δημιουργία ενός Ωδείου που παράγει πολιτισμό μέσα από θεσμούς που δίνουν επαγγελματικές προοπτικές και ορίζοντες και μέσα από συναυλίες, σεμινάρια, επιμόρφωση και όχι απλά αδιέξοδα πτυχία και επιφανειακές σπουδές – βιτρίνα.
Ο Κόγκαν από το 1995 που ήρθε στην πόλη έδωσε ένα ουσιαστικό νόημα σε όλα αυτά όταν τα σύνολα που δημιουργήθηκαν το 1992, βρήκαν τον ιδεώδη μουσικό και δάσκαλο, τρία χρόνια αργότερα. Αντιλαμβανόμενος γρήγορα το οπλοστάσιο που είχαμε στο ενεργητικό μας πρότεινα την Ορχήστρα σε καίριους θεσμούς όπως στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών και Θεσσαλονίκης, στην Εθνική Λυρική Σκηνή, σε διεθνή φεστιβάλ, στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2004 και στο εξωτερικό. Οταν έγινε η πρώτη συναυλία τα φράγματα έπεσαν. Ακολούθησαν πάνω από 180 συναυλίες στο Βόλο και στους παραπάνω χώρους, με μια ορχήστρα που μάγεψε το κοινό με την φρεσκάδα, τον δυναμισμό και την μουσικότητα της.
Ο Κόγκαν ήταν ένας απαιτητικός, εξαιρετικός παιδαγωγός που δίδασκε με σαφήνεια και ακριβείς οδηγίες, τεχνικές και ερμηνευτικές και καθόλου «φιλολογικές».
Αυστηρός στο έργο του, αλλά άνθρωπος αληθινά καλός, ουσιαστικός, με χιούμορ, συναισθηματικός, υποστήριξε παράλληλα την ελληνική δημιουργία και ταυτόχρονα συνεργάστηκε με κορυφαίους μουσικούς από τον Καβάκο μέχρι τον Σγούρο, τον Σαντοβάλ, τον Πράισνερ, τον Αλ Ντι Μέολα μέχρι τους πιο σημαντικούς έλληνες τραγουδιστές.
Εφυγε πικραμένος από τον Βόλο το 2005 με ένα αληθινό «ΓΙΑΤΙ» λόγω αδέξιων μικροπολιτικών τοπικών χειρισμών και της ανώριμης στάσης λίγων μουσικών που δεν κατάλαβαν τότε σε τι απίστευτο ευνοϊκό αστερισμό βρίσκονταν. Είμαι σίγουρος ότι παλεύοντας τώρα μέσα στις δύσκολες σύγχρονες συνθήκες οι περισσότεροι θα το έχουν συνειδητοποιήσει.
Γι’ αυτό και ήταν σημαντικό ότι το 2007 ο Κόγκαν επανήλθε με μια τιμητική συναυλία σε ένα κατάμεστο γεμάτο συγκίνηση θέατρο, παίζοντας μπροστά σε ένα Βόλο που αγαπάει τον Πολιτισμό και που έχει ένα βαθύτερο ένστικτο για όλα.
Είναι απίστευτό ότι ο απόηχος αυτής της μικροπολιτικής επιβιώνει ακόμα, έστω και σε ψήγματα, με το Δημοτικό Ωδείου Βόλου για παράδειγμα, να μην έχει βγάλει ούτε μια ανακοίνωση για τον άνθρωπο που το γέμισε θετική ενέργεια, γνώση και αποτελέσματα που τα εισπράττει ακόμα και σήμερα
Αν θέλεις όμως να έχεις μέλλον πρέπει να γνωρίζεις και να τιμάς το γόνιμο παρελθόν σου και αυτός ο κανόνας είναι χωρίς εξαίρεση. Μαζί με τον Μάνο Χατζιδάκι, ο Συμεών Κόγκαν αποτέλεσε τον άνθρωπο που κοντά του ξαναανακάλυψα την μουσική με άλλη οπτική και διαστάσεις βαθύτερες και ευρύτερες.
Το ότι τα δέκα αυτά χρόνια δημιούργησαν μια σπάνια φιλία και συνεργασία κάνει την απώλεια του οδυνηρή. Το έργο του, η πληρότητα της προσφοράς και της ηλικίας του και κυρίως το μήνυμα που έστειλε, απαλύνουν και συμφιλιώνουν και σε κάνουν να θέλεις να παλέψεις με αγάπη και πίστη για τον Πολιτισμό και την Παιδεία που χωρίς αυτά η Οικονομία και η Πολιτική δεν έχουν κανένα νόημα» καταλήγει ο κ. Μαραγκόπουλος.
