Στον ρώσο συγγραφέα Λέο Τολστόι (1828-1910) αφιερώνει το doodle της 9ης Σεπτεμβρίου η Google με αφορμή τη συμπλήρωση 186 ετών από τη γέννησή του. Στο διαδραστικό doodle ο σπουδαίος λογοτέχνης παρουσιάζεται να γράφει στο γραφείο του υπό το φως ενός κεριού, με τη χαρακτηριστική μακριά λευκή γενειάδα του και φορώντας μια μαύρη κοζάκικη μπλούζα, ενώ πατώντας το play εμφανίζονται σκηνές από τα γνωστότερα έργα του, το Πόλεμος και Ειρήνη, την Άννα Καρένινα, τον Θάνατο του Ιβάν Ιλίτς.
Τα μυθιστορήματά του ανήκουν στην παρακαταθήκη της σπουδαίας λογοτεχνίας. «Οι ευτυχισμένες οικογένειες είναι ίδιες κι απαράλλαχτες, όμως κάθε δυστυχισμένη οικογένεια τη βαραίνει η δική της, η ιδιαίτερη δυστυχία». Αυτή η εναρκτήρια φράση του μυθιστορήματος Άννα Καρένινα ανήκει στις διασημότερες φράσεις της παγκόσμιας λογοτεχνίας. Οι κινήσεις των στρατευμάτων, τα πεδία του πολέμου, οι αξιωματικοί, οι στρατιώτες, οι μάχες είναι τόσο αληθινά στο Πόλεμος και Ειρήνη, έγραφε ο Έρνεστ Χέμινγκγουεϊ, που οι πολεμικές σκηνές άλλων συγγραφέων μοιάζουν με φαντασιώσεις άρρωστων αγοριών που δεν έχουν πάει ποτέ στον πόλεμο.
Αριστοκρατικής καταγωγής, ο Τολστόι γεννήθηκε στις 9 Σεπτεμβρίου 1828, στη Γιάσναγια Πολιάνα, το οικογενειακό κτήμα, 12 χιλιόμετρα νοτιοδυτικά της Τούλα. Από το 1844 ως το 1847 σπούδασε στο πανεπιστήμιο του Καζάν. Πολέμησε στον πόλεμο της Κριμαίας και διακρίθηκε ως αξιωματικός του πυροβολικού.
Τα πρώτα άσωτα χρόνια της αριστοκρατίας τα διαδέχτηκε η ριζοσπαστική μεταστροφή του προς την άρνηση του πλούτου, τη φιλανθρωπία και προς έναν ιδιόμορφο ειρηνιστικό και χριστιανικό αναρχισμό, που θαύμασαν αργότερα προσωπικότητες όπως ο Γκάντι και έφερε τον αφορισμό του από τη Ρωσική Εκκλησία το 1901. Η στροφή στην κοσμοθεωρία του άρχισε να συντελείται με την απογοήτευση που γεύτηκε πολεμώντας με τον ρώσικο στρατό σε διάφορα μέτωπα μέχρι το 1856, όταν και έγραφε τα πρώτα του έργα, αυτοβιογραφικά σε μεγάλο βαθμό. Ο πόλεμος γυμνός, χωρίς πατριωτικά πλουμίδια, σκιαγραφήθηκε στα Διηγήματα της Σεβαστούπολης (1855).
Στα τέλη της δεκαετίας 1850-1860 ο Τολστόι εγκαταστάθηκε στη Γιάσναγια Πολιάνα, και άνοιξε σχολείο για τα αγροτόπαιδα. Στις 23 Σεπτεμβρίου του 1862 παντρεύτηκε τη Σοφία Αντρέγιεβνα Μπερς, με την οποία έκαναν δεκατρία παιδιά. Ο γάμος τους ήταν έντονος. Το αμοιβαίο ερωτικό πάθος μπολιάστηκε με αισθήματα ζήλιας όταν ο Τολστόι, τις παραμονές του γάμου τους, έδειξε στη Σοφία το ημερολόγιό του, όπου ανέφερε το προηγούμενο ερωτικό του παρελθόν. Παρ’ όλα αυτά, μέχρι τα χρόνια της θρησκευτικής κρίσης του, η ζωή τους ήταν ευτυχισμένη, με τη Σοφία να είναι εκτός από σύζυγος και μητέρα και αναγνώστρια, αντιγραφέας και διορθώτρια των έργων του Τολστόι.
Μετά τον γάμο τους ο Τολστόι συνέχισε το γράψιμο, γράφοντας παράλληλα τουςΚοζάκους (1863) και τον Πολικούσκα (1863), έκφραση της γοητείας που του ασκούσε ο χωριάτικος τρόπος ζωής και συνάμα της αποστροφής του για την αριστοκρατική τάξη πραγμάτων, της οποίας ο καθωσπρεπισμός στηλιτεύτηκε στην Άννα Καρένινα (1875-77).
Στο Πόλεμος και Ειρήνη (1865-69), έργο που βασίστηκε σε ιστορικές μαρτυρίες και ντοκουμέντα όπως τα επεξεργάστηκε η πολιτική σκέψη του Τολστόι, επιχειρήθηκε η ανατροπή της ιστορικής μυθοπλασίας, η αποκαθήλωση των ηγετικών μορφών και η ανάδειξη του ρόλου των απλών στρατιωτών.
Στα τελευταία έργα του, όπως είναι Ο θάνατος του Ιβάν Ιλίτς (1886), Η σονάτα του Κρόιτσερ (1887-1889), Ο Διάβολος (1889-1890) και η Ανάσταση (1899), ο Τολστόι ανέλυσε πτυχές της γνήσιας χριστιανικής αρετής σε αντιδιαστολή με τον τυπικισμό, μια αρετή που εφάρμοσε ζώντας ασκητικά, παρά τις σοβαρές αντιρρήσεις της γυναίκας του και την αποστασιοποίηση του από το οργανωμένο κράτος και την επίσημη Εκκλησία.
«Βρισκόταν σε συνεχή πάλη με τα πάθη του, ανέλυε διαρκώς τα πάντα, ασκούσε αυστηρή κριτική στον εαυτό του και είχε απαιτήσεις τόσο από τον ίδιο όσο και από τους άλλους. Ταυτόχρονα ήταν αδιόρθωτα αισιόδοξος, δεν παραπονιόταν ποτέ, έβρισκε διέξοδο σε κάθε δυσκολία, λύση σε κάθε πρόβλημα, αλλά και παρηγοριά για κάθε δυστυχία ή έγνοια. … Το μότο σε όλη του τη ζωή ήταν “να γίνω καλύτερος”», γράφει η κόρη του Τατιάνα Τολστόι στον τόμο Ο πατέρας μου Λέων Τολστόι (Ροές, 2010). Πλήθη ολόκληρα τον θεωρούσαν πρότυπο και προσπαθούσαν να τον γνωρίσουν από κοντά.
Ο Λέο Τολστόι πέθανε το 1910 από πνευμονία στο Αστάποβο σε ηλικία 82 ετών.
Δείτε εδώ τα έργα του στα ελληνικά.
tovima.gr
