Από Χρυσή Μεραμβελιωτάκη
Πέρυσι, μέσα στην καραντίνα, βρήκα το χρόνο και παρακολούθησα ένα σεμινάριο Αρχαιοαστρονομίας από το Πανεπιστήμιο του Μιλάνο, ένα από τα ελάχιστα στον κόσμο σε αυτόν τον νέο τομέα της έρευνας. Συνδυάζει εποικοδομητικά την Αρχαιολογία και την Αστρονομία, και δίνει απαντήσεις εκεί που η κλασσική Αρχαιολογία βρίσκει αδιέξοδα. Τότε κατάλαβα πως όλοι οι αρχαίοι πολιτισμοί, δεν έκτιζαν ποτέ και τίποτα στην τύχη. Λάμβαναν υπόψη τους τόσο τη θέση του Ήλιου όσο και πολλών άλλων ουράνιων σωμάτων, σε συγκεκριμένες μέρες του χρόνου, για να κτίσουν τις πόλεις και τους ναούς τους. Έτσι, πιθανότατα λειτουργούσαν και σαν ημερολόγια.
Τα πιο συνηθισμένα φαινόμενα είναι η ανατολή ή δύση του Ήλιου στα ηλιοστάσια και τις ισημερίες, η ανατολή της Σελήνης και η κοσμική ανατολή ή δύση συγκεκριμένων αστέρων. Αυτό σημαίνει π.χ. ότι εάν το άνοιγμα μίας πόρτας είναι προσανατολισμένο στην ανατολή την ημέρα της εαρινής ισημερίας, ένας παρατηρητής που βρίσκεται εντός της αίθουσας σε ευθεία γραμμή από την πόρτα θα δει τον Ήλιο να ανατέλλει από το κομμάτι του ορίζοντα που διαγράφεται από το άνοιγμα της πόρτας.
Η σημασία των ισημεριών και των ηλιοστασίων είναι αποτυπωμένη στις περισσότερες, αν όχι σε όλες τις μεγαλιθικές κατασκευές σε ολόκληρο τον κόσμο, που είναι ευθυγραμμισμένες με κάποιο τρόπο με την ανατολή και δύση του Ήλιου εκείνες τις ημέρες.
Στόουνχετζ στην Αγγλία
Ίσως το πιο γνωστό από όλα είναι το Στόουνχετζ (Stonehenge) στην Αγγλία (όπου παρεμπιπτόντως έχουν βρεθεί σύμβολα της Γραμμικής Α πάνω σε έναν από τους λίθους, που το συνδέουν με το Μινωικό πολιτισμό).
Μέχρι και σήμερα στις Ισημερίες και στα ηλιοστάσια, χιλιάδες κόσμου επισκέπτονται το χώρο για να θαυμάσουν την πολύ συγκεκριμένη πορεία του ηλιακού φωτός μέσα από τους τεράστιους λίθινους σχηματισμούς. Ο σχεδιασμός του επιτρέπει τη λειτουργία του ως αστεροσκοπείου και την πρόβλεψη εκλείψεων, ηλιοστάσιων, ισημεριών και άλλων ουράνιων γεγονότων.
Αλλά εκτός από αυτό, υπάρχουν και πάρα πολλά άλλα μέρη στον κόσμο του συγκεντρώνουν χιλιάδες επισκεπτών αυτές τα μέρες. Ας δούμε πια είναι τα σημαντικότερα που επισκέπτεται και ο περισσότερος κόσμος κατά τις ισημερίες.
Ελ Καστίγιο, Μεξικό
Η κύρια πυραμίδα των Μάγια στην Τσιτσέν Ιτζά (Chichen Itza) του Μεξικού, γνωστή ως Ελ Καστίγιο (El Castillo), υπολογίζεται ότι χτίστηκε πριν το 1000 π.Χ. Ένα ιδιαίτερο φαινόμενο εμφανίζεται εκεί κατά τη δύση του Ήλιου στις ισημερίες και για περίπου 5 ημέρες γύρω από αυτές. Το φαινόμενο ξεκινά 3 ώρες πριν από τη δύση του Ηλίου και διαρκεί για 10 λεπτά, δημιουργώντας την ψευδαίσθηση ότι ένα φίδι φωτός «σέρνεται» προς τα κάτω στις σκάλες της βόρειας πλευράς της πυραμίδας.
Ονομάζεται Κουκουλκάν (Kukulkan) και είναι μια φιδίσια θεότητα, της οποίας το σκαλιστικό κεφάλι βρίσκεται στη βάση των σκαλοπατιών. Εκεί βρέθηκα μια βροχερή μέρα πριν από 22 χρόνια και ακόμα θυμάμαι πολύ έντονα την ενέργεια του χώρου.
Πυραμίδα του Ήλιου , Μεξικό
Όχι και τόσο μακριά από εκεί, η Τρίτη μεγαλύτερη πυραμίδα στον κόσμο, η Πυραμίδα του Ήλιου των Αζτέκων, στην Τεοτιχουακάν του νοτίου Μεξικού, είναι στραμμένη ακριβώς προς την ανατολή, απέναντι από τον ανατέλλοντα Ήλιο στις δύο ισημερίες. Πιστεύεται ότι κτίστηκε περίπου το 200 μ.Χ.
Γκίζα, Αίγυπτός
Η Σφίγγα, που η ηλικία της δεν έχει ακόμα εξακριβωθεί πλήρως, είναι ξαπλωμένη ανάμεσα σε ανατολή και δύση κοιτώντας ακριβώς προς την ανατολή του Ήλιου την ημέρα της ισημερίας. Ενώ, την ίδια μέρα ο Ήλιος δύει ακριβώς πάνω στον δεξιό της ώμο, στη βάση της πυραμίδας του Χεφρήνου που βρίσκεται πίσω της.
Επίσης, μπροστά από την μεγάλη πυραμίδα του Χέοπα, βρίσκονται 3 άλλες μικρότερες, που παίζουν σημαντικό ρόλο στις ισημερίες και τα ηλιοστάσια.
Όπως βλέπετε στις φωτογραφίες, στο χειμερινό ηλιοστάσιο η σκιά και των τριών πέφτει πάνω στην πυραμίδα του Χέοπα. Στην ισημερία μετά από 3 μήνες, πέφτει η σκιά των 2 μικρών πυραμίδων και στο θερινό ηλιοστάσιο 3 μήνες μετά, πέφτει η σκιά της μίας. Ένα ακριβέστατο ημερολόγιο!!!
Μάτσου Πίτσου, Περού
Στο απομονωμένο Μάτσου Πίτσου (Machu Picchu) στο μακρινό Περού, ανάμεσα σε άλλα ενδιαφέροντα κτίρια, βλέπουμε ένα αστρονομικό παρατηρητήριο, τη διάσημη Ιντιχουατάνα Πέτρα (Intihuatana Stone), που 2 φορές το χρόνο στις ισημερίες, ο Ήλιος βρίσκεται ακριβώς από πάνω της το μεσημέρι και για λίγο δεν δημιουργείται καθόλου σκιά.
Άνγκορ Γουάτ, Καμπότζη
Το Άνγκορ Γουάτ (Angkor Wat) ήταν αρχικά Ινδουιστικό, στη συνέχεια Βουδιστικό συγκρότημα ναών στην Καμπότζη, που χτίστηκε στις αρχές του 12ου αιώνα μ.Χ. Είναι ένα τεράστιο πέτρινο συγκρότημα, κρυμμένο μέσα στην πυκνή ζούγκλα. Το πρωί της εαρινής ισημερίας, ο Ήλιος ανατέλλει ακριβώς πάνω από την κεντρική κορυφή του ναού.
Μνάζντρα, Μάλτα
Το Mnajdra είναι ένα μεγαλιθικό συγκρότημα ναών που βρίσκεται στη νότια ακτή του νησιού της Μάλτας, και χρονολογείται από την τέταρτη χιλιετία π.Χ. Είναι ένας από τους αρχαιότερους θρησκευτικούς τόπους στη Γη και μπορεί να χρησίμευσε ως ένα από τα παλαιότερα ηλιακά ημερολόγια στον κόσμο. Τις ημέρες της ισημερίας, μια ακτίνα Ήλιου εισέρχεται στο ναό από την είσοδο και φωτίζει τον κύριο άξονά της.
Κνωσσός, Κρήτη
Υπάρχουν όμως και μέρη πολύ κοντά μας…. στη χώρα μας, που δεν είναι καθόλου γνωστά ότι έχουν αυτά τα χαρακτηριστικά, όπως για παράδειγμα οι μινωικές πόλεις. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η Κνωσσός, δίπλα στο Ηράκλειο της Κρήτης.
Τα παλαιότερα ίχνη κατοίκησης στο χώρο του ανακτόρου ανάγονται στη νεολιθική εποχή (7000-3000 π.Χ.). Το ανάκτορο που βλέπουμε σήμερα ανεγέρθηκε περίπου το 1700 π.Χ. στα ερείπια που προηγούμενο που καταστράφηκε μάλλον από σεισμό και όπως λένε οι ειδικοί ήταν ανώτερο στις παροχές του ακόμα και από τις Βερσαλλίες.
Η διάσημη αίθουσα του θρόνου «κοιτάζει» ακριβώς προς την ανατολή μέσα από ένα πολύθυρο. Το κάθε άνοιγμα του πολύθυρου είναι προσανατολισμένο σε μία ημερομηνία. Στην παρακάτω εικόνα φαίνεται η ανατολή του Ήλιου μέσα από το νοτιότερο άνοιγμα κατά το χειμερινό ηλιοστάσιο (κάτω δεξιά), όπου φωτίζει ακριβώς το θρόνο. Με την πάροδο του χρόνου περνάει σιγά-σιγά στο διπλανό άνοιγμα και βλέπουμε την ανατολή του κατά την εαρινή ισημερία (κάτω αριστερά), όπου φωτίζει στο βάθος της αίθουσας, ένα ιερό δωμάτιο. Έπειτα, στο επόμενο στις αρχές Απρίλη/αρχές Σεπτέμβρη (πάνω δεξιά) και φτάνει στο πιο βορειότερο άνοιγμα κατά το θερινό ηλιοστάσιο (πάνω αριστερά), όπου φωτίζει την αίθουσα καθαρμών. Και έπειτα αρχίζει πάλι την πορεία του προς το νότο. Δεν είναι πολύ μεγάλη η ομοιότητα με το αρχαιότατο συγκρότημα των ναών Μνάζντρα στη Μάλτα;
Εκτός όμως από την αίθουσα του θρόνου, στις ισημερίες ο Ήλιος εισέρχεται και σε ένα άλλο ιερό χώρο του ανακτόρου. Λιγότερο εντυπωσιακή αλλά εξίσου ακριβής είναι η φωτοσκίαση που δημιουργείται σε αυτόν τον ιερό διάδρομο που καλείται «Διάδρομος των Οικιακών Πινακίδων». Το πρωί της ισημερίας οι ακτίνες του Ήλιου χτυπούν στη μέση μιας κήλης πέτρας στο βάθος του διαδρόμου, που αν έχει νερό εμφανίζεται μια αντανάκλαση στον πίσω δυτικό τοίχο του ιερού διαδρόμου. Ταυτόχρονα, η σκιά στον νότιο τοίχο αγγίζει ακριβώς την άκρη του διπλού πέλεκυ που είναι εγγεγραμμένος εκεί.
Ένας παρόμοιος διάδρομος υπάρχει και στο μινωικό ιερό που βρίσκεται στην κορυφή του Γιούχτα, του ιερού βουνού των μινωιτών που έχει τη μορφή του Δία. Αυτού του είδους τα ευρήματα έχουν ανακαλυφθεί τα τελευταία χρόνια, γιατί δεν ήταν τόσο οφθαλμοφανή, όπως για παράδειγμα στην Σφίγγα της Αιγύπτου, αλλά είναι πολύ εκλεπτυσμένα. Και χρόνο με το χρόνο ανακαλύπτονται όλο και περισσότερα.
Στο κανάλι μου στο Youtube, που έχει το όνομα «Elevate Your Heart», μπορείτε να βρείτε και τα σχετικά βίντεο που έχω δημιουργήσει για την ισημερία. ( Κάντε εγγραφή πατώντας ΕΔΩ: https://bit.ly/3uYEQX8)
Κατά την προσωπική μου άποψη, θα έπρεπε στις ισημερίες και στα ηλιοστάσια να δίνεται η ευκαιρία να μπαίνουμε στους αρχαιολογικούς χώρους κατά την ανατολή του Ήλιου, ώστε να μπορούμε να παρατηρούμε αυτά τα μοναδικά φαινόμενα, όπως γίνεται σε τόσες άλλες χώρες του κόσμου. Εύχομαι να γίνει σύντομα!
