Θυμούμαι πριν πολλά χρόνια, στο Λονδίνο τον συμπαθή πλην ιδιόρρυθμο τύπο που περιφερόταν με ένα τεράστιο πανώ που έγραφε: “the end is at hand” / «τελειώσαμε από χέρι» και σκέφτομαι «μήπως ο τύπος έβλεπε μακριά». Πώς τελειώσαμε όμως; Γιατί ο Κωνσταντίνος Τσουκαλάς θύμισε το Σαββατοκύριακο ότι στην Ιστορία δεν υπάρχει τέλος; Και γιατί δεν εμφανίζεται ο Αρμαγεδδών; Καθήστε μια στιγμή να καταληφθώ και εγώ από το σύνδρομο Ανδρουλάκη και θα τα εξηγήσουμε όλα!
(Παρένθεση: παρατηρήστε τις τελευταίες τάσεις της αγοράς και θα διαπιστώσετε ένα προσκλητήριο μετακίνησης κεφαλαίων προς το Ηνωμένο Βασίλειο, καθόλα ύποπτο. Δεν θα με ξένιζε αν, την κλασσική περίοδο χρηματοπιστωτικών κρίσεων, ανάμεσα στον Αύγουστο και τον Οκτώβριο του 2012, επροκαλείτο μια κρίση με στόχο την καταβαράθρωση της λίρας όπως έγινε τον Σεπτέμβριο του 1992!)
Τις πταίει καταρχή; Γιατί αρνιόντουσαν συστηματικά στο παρελθόν, πολιτικοί και πολίτες, στην Ελλάδα να παραδεχθούν ότι υπήρχαν ενδείξεις για την επερχόμενη κρίση; Δεν εξεπλάγην έτσι πριν δέκα μέρες (Τρίτη 22/11) ακούγοντας την Λούκα Κατσέλη, την οποία εκτιμώ ιδιαίτερα, να ομολογεί δημόσια ότι το λάθος της απελθούσης κυβέρνησης στην αρχή της θητείας της, το 2009, ήταν ότι δεν είδε την χρηματοπιστωτική κρίση να έρχεται! Άλλωστε το ομολογούσε και η κα Διαμαντοπούλου στη δική της πρωινάδικη εξομολόγηση προ μηνός και πλέον: «οι πολιτικοί δεν μάθαμε να διαχειριζόμαστε κρίσεις … αργήσαμε να εφαρμόσουμε μέτρα» (sic: τότε γιατί αναλαμβάνετε δουλειές που δεν ξέρετε;). Αν η κυβέρνηση είχε αδυναμία σύλληψης του προβλήματος, δεν είναι παράδοξο ότι ο μέσος Ελληνας εθελοτυφλούσε στα σημάδια της κρίσης. Πως θα μπορούσες να δεις καθαρά μέσα στην πολιτική ομίχλη που επικρατούσε στην Ελλάδα όπου συνεχέοντο ποδοσφαιρικά κασκόλ και πολιτικά λάβαρα και επιπλέον κάθε παράδοξη φήμη ή κινδυνολογία επιτείνονταν με σαδιστική διάθεση από ορδές απαίδευτων δημοσιογράφων που λειτουργούσαν ως αναμεταδότες. Βεβαίως θα μου πουν ακόμη και σήμερα πολλοί ότι το 2008 δεν υπήρχε λόγος ανησυχίας για την Ελλάδα! (προφανώς εξ ενοχής γιατί ως και πρόσφατα ξόρκιζαν το κακό με σπονδές στην τρυφηλή ζωή). Αλήθεια; Ας ομφαλοσκοπήσουμε μαζί!
Την περίοδο που ήδη κάποιοι εξέφραζαν φόβους για την απώλεια ανταγωνιστικότητας της ευρωπαϊκής οικονομίας καθώς το ευρώ δυνάμωνε, υπήρξε μια παρέμβαση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ) που λίγοι συνειδητοποίησαν. Να θυμίσω τι έγραφε το έγκυρο ΒΒC στην ιστοσελίδα του την μέρα εκείνη: http://news.bbc.co.uk/2/hi/6938425.stm
Στις 9 Αυγούστου 2007 (ναι, ναι! τότε που στην Ελλάδα αγρόν αγοράζαμε και τρέχαμε σε προεκλογικές εκστρατείες) το FED, η αμερικανική κεντρική τράπεζα, έριξε στην αγορά 24 δις δολάρια σε διάρκεια μιάμιση ώρας. Πριν το FED όμως η ΕΚΤ , είχε διαθέσει 95 δις ευρώ για να στηρίξει τις ευρωπαϊκές τράπεζες. Την επομένη η ΕΚΤ ξαναέριξε 61 δις ευρώ και το FED 38 δις δολάρια (σημειωτέον ότι όλα έγιναν τη στιγμή που οι χρηματαγορές δεν λειτουργούσαν). Στην αρχή της εβδομάδας που ακολούθησε, έγιναν επιπλέον ενέσεις 73 δις ευρώ στο τραπεζικό σύστημα. Συνολικά δηλαδή 206 δις ευρώ!!!
Φαντάζομαι ότι τότε οι αγορές αναρωτήθηκαν τι μύγα τσίμπησε τον κεντρικό τραπεζίτη. Γρήγορα όμως έγινε κατανοητός ο καημός πίσω από την ενέργεια: ήταν η στήριξη της τράπεζας BNP Paribas. Η τράπεζα πάγωσε χαρτοφυλάκια 2 δις που είχαν επενδυθεί σε χρέη υψηλού κινδύνου αμερικανικών στεγαστικών δανείων. Φυσικά όταν επένδυσε στα επισφαλή αυτά προϊόντα δεν ρώτησε κανένα αλλά και να είχε διανοηθεί κανείς να την ψέξει θα είχε γίνει επανάσταση. Η τράπεζα παραδόξως(;) είχε κέρδη 3 δις ευρώ το 2008. Και το 2010 εθεωρείτο μια από τις ασφαλέστερες τράπεζες με υψηλή βαθμολογία από τους γνωστούς οίκους, αφού άλλωστε αγόρασε και την ταλαιπωρημένη Fortis, έως ότου, στα μέσα του περασμένου Οκτωβρίου οι Standard and Poor την υποβάθμισαν και αυτό σχετικά. Εκείνο όμως που έχει σημασία είναι να συνειδητοποιήσουμε ότι (α) εκείνη τη μέρα ο «ανεξάρτητος» κεντρικός τραπεζίτης ο οποίος κατά σύμπτωση ήτο γάλλος, για χάρη κυρίως μιας γαλλικής τράπεζας, άνοιξε την κερκόπορτα του ευρωπαϊκού οικονομικού συστήματος και έδωσε στις αγορές να καταλάβουν ότι η Ευρώπη ήταν «ώριμο φρούτο» για να μετατρέψει το ιδιωτικό χρέος σε ΔΗΜΟΣΙΟ, και ότι αυτή δεν ήταν μια απόφαση του κεντρικού ευρωπαϊκού πολιτικού συστήματος αλλά ενός ατόμου ή ενός το πολύ οργάνου, (β) οι πολιτικοί συγκάλυψαν το γεγονός, ή, προκειμένου για τους έλληνες πολιτικούς – πράγμα χειρότερο – δεν κατάλαβαν, ή και να κατάλαβαν στάθμισαν ως σημαντικότερη την κούρσα για τις εθνικές εκλογές – επιπλέον έζησαν δύο ακόμη χρόνια χωρίς να λάβουν σοβαρά υπόψη την κρίση, ή υπολογίζοντας ότι θα χτυπούσε την πόρτα του γείτονα.
Νομίζω ότι ήρθε ο καιρός να μιλήσουμε και να μιλάμε καθαρά για κάποια ταμπού, για τις αλήθειες που κρύβαμε κάτω από το χαλί. Η μεταπολιτευτική Ελλάδα εγκατέστησε σταδιακά ένα πολιτικό σύστημα διεφθαρμένο και ανίκανο. Οι συμμέτοχοι και συνένοχοι του συστήματος επιδόθηκαν σε άντληση και εμπορία προνομίων. Τα πολιτικά κόμματα εγκατέστησαν ένα ολιγοπώλιο «κύρους» και ορθοδοξίας με εργαλείο μια σειρά άθλιων εκλογικών νόμων. Είχαν την αποκλειστικότητα της γνώμης και της πληροφόρησης, και την διαχειρίστηκαν εσφαλμένα.
Γι’αυτό το λόγο άλλωστε μας επέλεξαν οι αγορές ως τον αδύναμο κρίκο της Ευρώπης! Διότι είχαν διαγνώσει την σαθρότητα και τα αδιέξοδα του ελληνικού πολιτικού συστήματος. Οι πρώτες δοκιμές επέτρεψαν να χαρτογραφηθούν οι αδυναμίες και να διαπιστωθεί ότι ο πολιτικός κόσμος δεν έχαιρε νομιμοποίησης και ότι η αποδόμηση της αντίστασης ήταν εύκολη υπόθεση (για να πάψουμε επιτέλους να θεωρούμε ότι είμαστε ο περιούσιος λαός και ότι τα βέλη της κρίσης κατευθύνονται επάνω μας διότι έλκουμε την καταγωγή από τους αρχαίους έλληνες). Διότι θα χρειαζόταν και ηθικό ανάστημα και προετοιμασία για να ανασχεθεί το κακό. Όταν οι αίτιοι της κρίσης λειτούργησαν χωρίς ηθική βάση το ελληνικό δημόσιο έπρεπε επίσης να τους αντιμετωπίσει χωρίς ηθικούς ενδοιασμούς αλλά και με επίγνωση όλων των μηχανισμών που χρειαζόντουσαν. Όταν ο άλλος σου επιτίθεται για να σου πάρει κομμάτι της υπόστασης και αξιοπρέπειας σου πρέπει να ψάξεις να βρεις τρόπο να του αντιταχθείς αλύπητα. Σε αντίθεση εμείς λειτουργήσαμε ως ιδανικοί και ανάξιοι εραστές της «ομοφωνίας της Ουάσιγκτον» και αποτελέσαμε το απτό παράδειγμα του πως ο Ευρωπαϊκός παράδεισος μετατρέπεται σε σισύφεια κόλαση.
Δεν ευελπιστώ ότι θα δοθεί ριζική λύση στα ελληνικά προβλήματα. Απλώς πιστεύω ότι δεν θα μας πάρουν το σκάλπ διότι δεν αξίζει! Υπάρχουν αλλού πιο ψωμωμένα θύματα. Απλά, όπως συνέβη και σε άλλες περιοχές του πλανήτη, παραδοθήκαμε άνευ όρων, δηλώσαμε, με την κυβέρνηση τεχνοκρατών, ότι θα είμαστε καλά παιδιά και άριστοι μαθητές και ελπίζουμε να μας αφήσουν ήσυχους. Άλλωστε δεν είμαστε εμείς που θα καθορίσουμε τις τύχες του κόσμου – παρά τις επαρμένες κουβέντες που ακούω από τους άρτι συμμέτοχους στην κυβερνητική λειτουργία. Δεν μπορούμε πια να ανοιχτούμε σε προστατευτισμό ούτε μπορούμε – αν και θα έπρεπε – να φύγουμε από τον διεθνή οργανισμό εμπορίου. Ο καιρός θα περάσει και το ευρώ αντί να είναι δυνατό θα γίνει επιτέλους αδύναμο – να μην ξεχνάμε ότι όταν ξεκίνησε το ευρώ η φιλοδοξία ήταν να διατηρήσει ισοτιμία 1 προς 1 με το δολάριο. Αν λοιπόν ξεκινήσουμε τώρα ξανά θα γίνουν νέα πράγματα. Θα αυξηθούν οι εξαγωγές, θα μειωθούν οι εισαγωγές, τα κεφάλαια που έχουν εξαχθεί για να αγοράσουν δολάρια ή να επενδύσουν στις μετοχές αμερικανικών εταιρειών θα επανεισαχθούν για να αγοράσουν φτηνά ευρώ ή να επενδύσουν σε ευρωπαϊκές επιχειρήσεις.
Και συμφωνώ με τον Κωνσταντίνο Τσουκαλά: δεν υπάρχουν ασυνέχειες, κάτι άλλο θα πάρει τη θέση των πολιτικών εκτρωμάτων της στιγμής, το Σισύφειο μαρτύριο των ελλήνων δεν μπορεί να συνεχιστεί και κάποτε θα αφήσουμε την πέτρα να κυλήσει.
Και ίσως τότε επανέλθει η λογική στην ευρωπαϊκή και ελληνική σκηνή και υπάρξουν θεσμικές απαντήσεις σε ευρωπαϊκό επίπεδο αντί για την κακοφωνία εθνικιστικών υστεριών.
