Περιορισμένη φαίνεται να είναι μέχρι σήμερα η αποτελεσματικότητα του νόμου για τα υπερχρεωμένα νοικοκυριά, καθώς οι μισές από τις αιτήσεις που έχουν φτάσει στα δικαστήρια δεν πληρούν τις προϋποθέσεις του νόμου.
Σύμφωνα με τα στοιχεία από τις τράπεζες, μία στις τέσσερις από τις αιτήσεις κρίνεται «απαράδεκτη», καθώς στην πλειοψηφία τους οι αιτούντες είχαν την εμπορική ιδιότητα και εξ ορισμού εξαιρούνται από τις διατάξεις του νόμου. Ποσοστό επίσης της τάξης του 28% περίπου από τις αιτήσεις φέρεται να έχει σοβαρές παραλείψεις και μόνο το 48% των αιτήσεων που κατατέθηκαν είναι πλήρεις και φαίνεται ότι θα πάρουν τον δρόμο της δικαστικής εξέλιξης.
Σε κάθε περίπτωση ωφελημένοι από την όλη διαδικασία φαίνεται ότι είναι οι καταναλωτικές οργανώσεις και οι δικηγόροι, οι οποίοι με απόφαση του υφυπουργού Απασχόλησης κ. Βασίλη Κεγκέρογλου, αποζημιώνονται για τις αμοιβές τους από το Πρόγραμμα Διοικητική Μεταρρύθμιση του ΕΣΠΑ. Η αμοιβή μάλιστα έχει καθοριστεί στα 40 ευρώ ανά αίτηση για τις καταναλωτικές οργανώσεις και στα 100 ευρώ για τους δικηγόρους, απόφαση που δημιουργεί ερωτήματα για το κατά πόσο οι συγκεκριμένες δαπάνες είναι επιλέξιμες για να πληρωθούν από κοινοτικά κονδύλια.
Να σημειωθεί ότι σύμφωνα με στοιχεία που έχει δώσει πρόσφατα η Γενική Γραμματεία Καταναλωτή που είχε και την πρωτοβουλία των σχετικών κινήσεων, ο αριθμός των αιτήσεων που έχουν κατατεθεί μέχρι στιγμής στα Ειρηνοδικεία όλης της χώρας ανέρχεται στις 400, ενώ τα στοιχεία από τις τράπεζες ανεβάζουν τον αριθμό των αιτήσεων που έχουν κατατεθεί στο πλαίσιο του εξωδικαστικού συμβιβασμού στις 10.000.
Ο νόμος για τη ρύθμιση των δανείων από υπερχρεωμένα νοικοκυριά δημιούργησε αυξημένες προσδοκίες, χωρίς τελικώς στην πράξη να αποφέρει τα αναμενόμενα. Η εφαρμογή του συνάντησε την αντίδραση των τραπεζών, που επιμένουν ότι η πολιτεία ευνοεί και υποθάλπει το κίνημα του «δεν πληρώνω» μέσα από δεκάδες χαριστικές ρυθμίσεις των τελευταίων ετών.
Από τη μέχρι σήμερα εμπειρία όπως προκύπτει από τη σταχυολόγηση προτάσεων, επιβεβαιώνεται ότι σε αρκετές περιπτώσεις ο νόμος υπονομεύθηκε από πρόσωπα που ενώ δεν είναι φυσικά πρόσωπα και ασκούν εμπορική δραστηριότητα, επιχείρησαν να κάνουν χρήση των ευνοϊκών διατάξεων για την αποπληρωμή του χρέους τους. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση αιτούντος ο οποίος είχε μηνιαίο ατομικό εισόδημα κατά το χρόνο κατάθεσης της αίτησης ρύθμισης 9.100 ευρώ. Το ποσό επιβεβαίωνε η φορολογική δήλωση των ετών 2008 – 2009 έτη κατά τα οποία τα ετήσια εισοδήματά του έφθαναν στα 90.000 έως τα 110.000 ευρώ. Παρά το υψηλότατο εισόδημα που του εξασφάλιζε η επαγγελματική του δραστηριότητα και χωρίς άλλο προφανή λόγο, ο αιτών αποχώρησε τον Οκτώβριο του 2010 και επιδίωξε την ένταξή του στον νόμο για τη ρύθμιση των χρεών του. Από την επαλήθευση των στοιχείων προέκυψε ότι απλώς είχε μεταβιβάσει την επιχείρηση ΠΡΟΠΟ την οποία διέθετε στον γιο του.
Εκτός από τις πλείστες περιπτώσεις που δανειολήπτες επιχειρούν να αποκρύψουν την επιχειρηματική τους δραστηριότητα προκειμένου να ενταχθούν στον νόμο, πλήθος είναι οι περιπτώσεις των αθώων δανειοληπτών, οι οποίοι υπό τις λανθασμένες υποδείξεις δικηγόρων και καταναλωτικών οργανώσεων, επιδιώκουν να κάνουν χρήση των σχετικών διατάξεων, χωρίς να ενημερώνονται επαρκώς ούτε για τις προϋποθέσεις του νόμου, αλλά ούτε και για τις επιπτώσεις του.
Η σημαντικότερη από αυτές είναι η παραμονή του στον Τειρεσία τρία χρόνια μετά την απαλλαγή του από τα χρέη, αλλά και ο ορισμός από το δικαστήριο σύνδικου που αναλαμβάνει τη ρευστοποίηση της ακίνητης περιουσίας του οφειλέτη προκειμένου να πληρωθούν τα χρέη προς τους πιστωτές. Ο δανειολήπτης έχει πάντα το δικαίωμα να εξαιρέσει από τη ρευστοποίηση την ιδιόκτητη κύρια κατοικία του, αφού όμως προηγουμένως συμφωνήσει να καταβάλει το 85% της αξίας του ακινήτου με συμβατικό επιτόκιο για 20 χρόνια.
Οι τράπεζες υπεραμύνονται των ρυθμίσεων που οι ίδιες έχουν θέσει σε εφαρμογή, βάσει των οποίων έχει μέχρι σήμερα αναχρηματοδοτηθεί το 20% του δανειακού χαρτοφυλακίου. Εκτός από την παράταση της διάρκειας του δανείου έως και 35 χρόνια, ειδικά προγράμματα «τρέχουν» για τους ανέργους, αλλά και τους δημοσίους υπαλλήλους. Η μείωση της δόσης στο μισό ή ακόμα και το πάγωμα για τις περιπτώσεις των ανέργων για χρονικό διάστημα έως και δύο χρόνια, είναι συνήθης πρακτική που εφαρμόζεται από όλες σχεδόν τις τράπεζες. Κοινός παρονομαστής όλων των προγραμμάτων είναι η διευκόλυνση του δανειολήπτη να πληρώσει την οφειλή του και όχι η διαγραφή της.
