Tης Μαρίζας Στ. Χατζησταματίου,
Ψυχολόγου, M.Sc, PhD, Διδάκτορος Παν/μίου Θεσσαλίας
www.my-psychology.gr
Ανήκετε στην κατηγορία των ανθρώπων που το ενδεχόμενο μιας κακοκαιρίας σας προκαλεί να παρακολουθείτε μανιωδώς τα δελτία καιρού στην τηλεόραση, το ραδιόφωνο ή το ίντερνετ, κάνει τις παλάμες σας να ιδρώνουν, την καρδιά σας να χτυπάει δυνατά, ενώ νιώθετε και ζαλάδες; Tότε μάλλον υποφέρετε από τη φοβίακεραυνών, βροντών και κρότων (ή αλλιώς astraphobia). Η συγκεκριμένη φοβία ανήκει στην κατηγορία των ειδικών φοβιών και το άτομο που πάσχει από αυτή εκδηλώνει έντονο και μόνιμο φόβο μιας συγκεκριμένης κατάστασης ή /και αντικειμένου (π.χ. κρότων, κεραυνών η/και βροντών). Υπολογίζεται ότι ένας στους πέντε ανθρώπους ίσως να πάσχει από αυτή τη φοβία.
Οι κεραυνοί, για παράδειγμα, σχετίζονται με τον σκοτεινό ουρανό, τις αλλαγές στην πίεση του αέρα και την ατμοσφαιρική υγρασία και αργότερα με τον αέρα και τη βροχή. Ένα άτομο που φοβάται τις βροντές είναι πιθανό να αγχωθεί ακόμα και όταν ο καιρός είναι βαρύς και ο ουρανός σκοτεινός και ας μην ακουστεί ούτε μία βροντή. Έτσι αν κάποιος φοβάται τις βροντές, μόνο η πτώση της ατμοσφαιρικής πίεσης είναι ικανή να τον κάνει να τρέμει. Επίσης, οι αστραπές, ο θόρυβος του κεραυνού και η απρόβλεπτη εξέλιξη της καταιγίδας αρκούν για να αυξήσουν την ένταση του φόβου, που διαιωνίζεται εύκολα. Τα άτομα που εμφανίζουν εντονότερη αυτή τη φοβία πραγματικά πανικοβάλλονται ακόμα και στην ιδέα μια καταιγίδας και δεν μπορούν να λειτουργήσουν φυσιολογικά στην καθημερινότητά τους μέχρι τη στιγμή που δε θα υπάρχει το παραμικρό συννεφάκι στον ορίζοντα. Τα συμπτώματα που βιώνουν οι άνθρωπο που πάσχουν από αυτή τη φοβία περιλαμβάνουν ζαλάδες, δυσκολία στην αναπνοή, ναυτία, ταχυκαρδία, αίσθημα πανικού, υπερβολική εφίδρωση, διαταραχή στον ύπνο και στη διατροφή. Επίσης τα άτομα που φοβούνται τα καιρικά φαινόμενα παρακολουθούν μανιωδώς τα δελτία καιρού και αλλάζουν το πρόγραμμά τους στο ενδεχόμενο μιας κακοκαιρίας, ενώ νιώθουν έντονο φόβο ακόμα και όταν η πιθανότητα κακοκαιρίας είναι αρκετές μέρες μακριά.
Μια τέτοια αντίδραση δεν είναι φυσιολογική και παρεκκλίνει κατά πολύ από μια εύλογη ανησυχία που μπορεί να έχει κάποιος εν όψει άσχημων καιρικών φαινομένων που ωφέλιμα μπορεί να τον οδηγήσει στην κατάλληλη προετοιμασία για την επερχόμενη κακοκαιρία.
Η ίδια φοβία μπορεί στο μέλλον να ενεργοποιηθεί από παρόμοιους ήχους όπως το απότομο κλείσιμο πόρτας, τα πυροτεχνήματα, το σκάσιμο της εξάτμισης ενός οχήματος, ή κάποιο αντικείμενο που πέφτει και δημιουργεί απότομο κρότο.
Υπάρχει τρόπος να αντιμετωπιστεί η φοβία; Μια έντονη αρχική φοβική αντίδραση μπορεί να γίνει περισσότερο σοβαρή, ακόμη κι αν τα γεγονότα που προκαλούν φόβο δεν επαναλαμβάνονται. Το φαινόμενο της αυτοανάπτυξης του φόβου ονομάζεται «επώαση του
άγχους». Αποτελεσματικές τεχνικές για την αντιμετώπιση των φοβιών, είναι:
- Η σταδιακή αλληλεπίδραση με το φοβικό αντικείμενο.
- Η συστηματική απευαισθητοποίηση, δηλαδή η επαφή με τη φοβική κατάσταση υπό καθεστώς πλήρους χαλάρωσης.
- Η αναφορά σε παραδείγματα θαρραλέας αντιμετώπισης του
φοβικού αντικειμένου.
Ωστόσο, ένας σημαντικός παράγοντας που δεν επιτρέπει στα καιρο-φοβικά άτομα να αντιμετωπίσουν τη φοβία τους είναι ο τρόπος με τον οποίο τα μέσα μαζικής ενημέρωσης καλύπτουν τα περιστατικά άσχημων καιρικών φαινομένων. Τα ΜΜΕ συχνά πανικοβάλλουν τον κόσμο με εκτενή ρεπορτάζ σχετικά με μια καταιγίδα ή ένα τυφώνα, γεγονός επιδεινώνοντας έτσι το άγχος τους και τα συναισθήματα φόβου που σχετίζονται με τα καιρικά φαινόμενα. Ο ρόλος τους θα πρέπει να είναι ενημερωτικός και όχι να φοβίζουν το κοινό.
