Απαιτείται συνολική αντιμετώπιση του περιστατικού από γονείς, σχολείο, δομές υγείας, αρμόδιες αρχές
«Δεν είμαι καθόλου καλά. Εχω μεγάλο θυμό μέσα μου», δήλωσε ο πατέρας του 10χρονου μαθητή, που σύμφωνα με την καταγγελία στην Υποδιεύθυνση Ασφάλειας Βόλου, έπεσε θύμα σεξουαλικής κακοποίησης από άλλα παιδιά μαθητές του ίδιου σχολείου, μία τάξη μεγαλύτερη, δύο αγόρια και ένα κορίτσι. «Δεν πήγαινε στο μυαλό που κάτι τέτοιο», ανέφερε, μιλώντας σε τηλεοπτική εκπομπή η μητέρα του παιδιού που ενημερώθηκε άμεσα για την σεξουαλική παρενόχληση γιατί ήταν κοντά στο παιδί της. Όμως, δεν μπορεί ακόμη να πιστέψει ότι όλα αυτά συνέβησαν στην πραγματικότητα.
Ρεπορτάζ: ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΜΑΡΟΥΓΚΑ
Είναι δυνατόν μαθητές Δημοτικού Σχολείου ηλικίας μόλις 11 χρονών να προβαίνουν σε τέτοιες πράξεις φρίκης και αν ναι από που ενημερώθηκαν τέτοιες συμπεριφορές και τις μιμήθηκαν; Ερωτήματα για την έκταση που μπορεί να λάβει ο σχολικός εκφοβισμός σχηματίστηκαν με αφορμή την καταγγελία για το περιστατικό φρίκης. Οι θύτες τέτοιων περιστατικών έχουν πλήρη επίγνωση των πράξεών τους; Χρειάζονται υποστήριξη; Είναι δυνατόν να πρωταγωνιστούν και κορίτσια; Τα υπόλοιπα παιδιά στο σχολείο προστατεύονται; Τι μπορούν να κάνουν γονείς και εκπαιδευτικοί για να είναι ήσυχοι με τα παιδιά τους;
Ψυχολόγοι μιλούν σήμερα στον ΤΑΧΥΔΡΟΜΟ και απαντούν στα κρίσιμα ερωτήματα. Οι θύτες λόγω της ανηλικότητάς τους προστατεύονται από το Νόμο. Τα παιδιά είχαν γνώση των πράξεών τους αλλά όχι πλήρη επίγνωση. Ισως να είναι και αυτά δέκτες ανάλογων πράξεων. Η προϊσταμένη της Ιατροδικαστικής Υπηρεσίας Λάρισας, Ρουμπίνη Λεονταρή, δήλωσε ότι πρέπει να ελεγχθούν, καθώς ενδέχεται να είναι αποδέκτες εκφοβιστικών και βίαιων πρακτικών. Όταν και αν προκύψουν οι καταγγελλόμενες πράξεις σε βάρος τους, θα παραπεμφθούν στο Δικαστήριο Ανηλίκων και θα τους επιβληθούν θεραπευτικά μέτρα. Είναι μόλις 11 χρονών και τα ίδια και οι οικογένειές τους βιώνουν και αυτές ανείπωτο δράμα.
Οι επιστήμονες επισημαίνουν προς κάθε κατεύθυνση ότι οι θύτες δεν θα πρέπει να δαιμονοποιηθούν. Για την αποτροπή διάπραξης παρόμοιων περιστατικών χρειάζεται συνολική αντιμετώπιση από το σχολείο, δομές υγείας και ψυχικής υγείας, την οικογένεια. Απαιτείται επικράτηση ψυχραιμίας. Οπλο απέναντι σε τέτοια φαινόμενα μπορεί να αποτελεί ο έλεγχος των πληροφοριών που φτάνουν μέσω της σύγχρονης τεχνολογίας στα παιδιά, η επαρκής γνώση τους για σεξουαλικά ζητήματα με κατάλληλα βιβλία και το κυριότερη το χτίσιμο σχέσεων εμπιστοσύνης και αλληλεγγύης μεταξύ οικογένειας – παιδιού και μαθητή – σχολείου. Σε κάθε περίπτωση, τονίζουν, ότι απαιτείται άμεση κινητοποίηση, όταν παρατηρείται κάποια αλλαγή στη συμπεριφορά ανηλίκων.
Η Dr. Μαρίζα Χατζησταματίου Ψυχολόγος
Οι θύτες χρειάζονται οπωσδήποτε οικογενειακή και ψυχολογική υποστήριξη. Η Μαρίζα Χατζησταματίου, η οποία σημειωτέον μιλάει από την επαγγελματική εμπειρία της, ξεκαθαρίζοντας ότι δεν έχει γνώση του επίμαχου περιστατικού, τονίζει ότι παιδιά που εμφανίζουν τέτοιου είδους παραβατικές συμπεριφορές μπορεί να παραμελούνται (δηλαδή οι γονείς είτε αδιαφορούν είτε δεν υπάρχουν στην καθημερινότητά τους) ή να έχουν υπερβολικά αυστηρές οικογένειες ή να είναι φύσει παραβατικές προσωπικότητες, που και αυτό το κομμάτι όμως σχετίζεται με την οικογένεια, αν δηλαδή υπάρχουν στο σπίτι σκηνές βίας ή έχουν και τα ίδια τραυματική εμπειρία.
Ενα παιδί ηλικίας 11 χρονών, εκτιμά η ίδια, οπωσδήποτε έχει γνώση των πράξεών του, δηλαδή ξέρει αν κάτι είναι άσχημο, καθώς έχει προσωπικότητα, αφού έχει διαμορφωμένα κάποια βασικά στοιχεία του χαρακτήρα του. «Εκδηλώνει παραβατική συμπεριφορά, γιατί δεν γνωρίζει από όρια, καθώς στο σπίτι δεν υπάρχει ούτε επίβλεψη, ούτε καθοδήγηση.
Ένα παιδί που βιώνει σ’ ένα υγιές οικογενειακό περιβάλλον και ισορροπημένο είναι πολύ πιο απίθανο να προβεί σε τέτοιες συμπεριφορές», επισήμανε.
Η ψυχολόγος τονίζει ότι εφόσον υπάρχει η επιθυμία και η θέληση, τότε με την κατάλληλη υποστήριξη και καθοδήγηση αυτά τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας θεραπεύονται.
Για το προφίλ των παιδιών που πέφτουν θύματα σχολικού εκφοβισμού, λέει ότι συνήθως είναι περισσότερο συνεσταλμένα, εσωστρεφή, φοβισμένα, με αποτέλεσμα να αποτελούν εύκολους στόχους για ανήλικους, που είναι πιο δυναμικοί και ατίθασοι.
«Οι γονείς θα πρέπει να μαθαίνουν στους ανήλικους από πολύ μικρές ηλικίες να σέβονται το σώμα τους και να λένε όχι σε κάτι που δεν τους κάνει να αισθάνονται ευχάριστα, ώστε να προφυλάσσονται.
Υπάρχουν κατατοπιστικά βίντεο όπως το «Το μυστικό της νίκης», αλλά και βιβλία που μπορούν να βοηθήσουν στην καθοδήγηση των παιδιών, ώστε από πολύ μικρά να γνωρίζουν ότι δεν πρέπει να τους αγγίζει κανένας σε ευαίσθητα σημεία παρά μόνο ο γιατρός μέσα στο ιατρείο του», είπε.
Η ψυχολόγος επισήμανε ότι υπάρχουν πολλά περιστατικά σεξουαλικής κακοποίησης ανήλικων από ενήλικες, που πολλές φορές δεν φτάνουν στη δημοσιότητα, γιατί οι γονείς δεν θέλουν να τα καταγγείλουν για λόγους κοινωνικούς και έκθεσης. Συνήθως δράστες, προσθέτει, είναι συγγενικά πρόσωπα.
Για την αντιμετώπιση όλων αυτών των περιστατικών χρειάζονται σχέσεις εμπιστοσύνης. «Τα παιδιά πρέπει να μπορούν να λένε στους γονείς τους το πιο δύσκολο πράγμα, να μη φοβούνται, να μη ντρέπονται. Αυτή η σχέση χτίζεται από μικρή ηλικία», είπε.
Όμως υπάρχουν και συμπτώματα, αλλαγές στη συμπεριφορά, που προδίδουν. «Όταν βλέπουμε ένα παιδί να παρουσιάζει διαταραχές στον ύπνο, να έχει συχνούς εφιάλτες, όταν φοβάται ξαφνικά να πηγαίνει σε μέρη που επισκεπτόταν παλαιότερα, όταν έχει κάποια σημάδια στο σώμα του, όπως μώλωπες, εκδορές ή δυσκολεύονται να καθίσουν πρέπει να υπάρξει άμεση κινητοποίηση.
Χρειάζεται να παρατηρούμε τα παιδιά. Οι γονείς δεν θα πρέπει να φοβούνται, αλλά όχι και να επαναπαύονται. Υπάρχουν εκπαιδευτικοί που φέρνουν σε πέρας υπεύθυνα τα καθήκοντά τους αλλά σίγουρα χρειάζεται αποτελεσματικότερη επίβλεψη στο σχολείο κατά τη διάρκεια των διαλειμμάτων και πρέπει να λειτουργούμε κατά κύριο λόγο προληπτικά, ώστε να αποτρέπονται τέτοιου είδους περιστατικά», κατέληξε.
Δανιήλ Δανιλόπουλος, παιδοψυχίατρος, αφηγηματικός ψυχοθεραπευτής και συντονιστής θεραπευτικής ιππασίας
Ο σχολικός εκφοβισμός είναι συχνό φαινόμενο στις μέρες μας, αλλά φτάνει σπάνια στη δημοσιότητα κυρίως στα πιο σοβαρά περιστατικά. Ο κ. Δανιλόπουλος τονίζει ότι η βαρύτητά του ποικίλει.
«Μπορεί να αφορά από υποτιμητικά σχόλια μέχρι κοροϊδίες σε κάποιο παιδί από παρέες, που συσπειρώνονται γύρω από ένα άτομο, που συνήθως παίζει το ρόλο του αρχηγού, προς ευάλωτα παιδιά, τα οποία αποκλείονται από το παιχνίδι.
Τα «ξεσπάσματά» του μπορεί να είναι και χειρότερα. Να υπάρχουν χτυπήματα, τσιμπιές, κατάγματα, πληγές, που είναι πιο σοβαρά σαν περιστατικά και φτάνουν στη δημοσιότητα γιατί είναι θορυβώδη.
Τα πιο σοβαρά , όμως, είναι της σεξουαλικής κακοποίησης, η οποία μπορεί να αφορούν από αγγίγματα, μέχρι εξαναγκασμό σεξουαλικών πράξεων, φωτογραφίες στο ίντερνετ και βέβαια το χειρότερο απ’ όλα είναι να υπάρχει θάνατος μαθητή, φαινόμενο το οποίο μπορεί να είναι σπάνιο στην Ελλάδα, αλλά στην Αμερική συχνά ακούμε για επιθέσεις παιδιών με όπλα και μαχαίρια» , εξήγησε.
Μιλώντας από επαγγελματική εμπειρία και όχι με γνώση του επίμαχου περιστατικού, όπως διευκρινίζει, λέει ότι ο σχολικός εκφοβισμός χρειάζεται συνολική αντιμετώπιση.
«Δε λύνεται με το να στοχοποιηθεί ο θύτης και να τιμωρηθεί. Βοήθεια χρειάζονται και τα θύματα αλλά και οι θύτες. Είναι αρκετά συχνό οι ίδιοι οι δράστες παλαιότερα να ήταν θύματα σχολικού εκφοβισμού. Υπάρχει φαύλος κύκλος στη βία.
Γενικά απαιτείται συντονισμός μεταξύ σχολείου, οικογενειών, δομών υγείας και ψυχικής υγείας που παρέχουν βοήθεια προς ευάλωτα παιδιά», επισημαίνει.
Ο κ. Δανιλόπουλος κατηγορηματικά τονίζει ότι «χρειάζεται γονεϊκός έλεγχος στις πληροφορίες, στις οποίες έχουν πρόσβαση τα παιδιά μέσω του internet. Ακόμη καλύτερο, είναι οι γονείς να είναι δίπλα στα παιδιά, όταν αυτά απασχολούνται στον υπολογιστή. Είναι εξαιρετικά επικίνδυνο να αφήνεται ένα μικρό παιδί μόνο στο internet. Υπάρχει σημαντική έκθεση σε ακατάλληλες πληροφορίες αλλά και κινδύνους».
Για τη συμμετοχή κοριτσιών σε περιστατικά βίας, λέει ότι αν και παλαιότερα ο σχολικός εκφοβισμός είχε πρωταγωνιστές αγόρια, ωστόσο σήμερα το δεδομένο αυτό έχει αλλάξει και συμβαίνει, δεν προκαλεί έκπληξη.
Δυστυχώς, η Ελλάδα ασχολείται με το σχολικό εκφοβισμό εδώ και 15-20 χρόνια. Όμως, όπως λέει ο κ. Δανιλόπουλος, το φαινόμενο έχει παρουσιαστεί εδώ και τουλάχιστον 30 χρόνια.
«Αν κάποιος γονιός καταλάβει ότι το παιδί του έχει πέσει θύμα παρενόχλησης ή κακοποίησης, τότε χρειάζεται να κινηθεί γρήγορα, καθώς τα συμπτώματα μπορεί να είναι αποδεικτικά μέσα.
Χρειάζεται να απευθυνθεί άμεσα στους κατάλληλους ανθρώπους στην παραλαβή του Νοσοκομείου. Όταν οι ανήλικοι επιστρέφουν στο σπίτι με μελανιές ή πληγές, απαιτείται συζήτηση για τους λόγους που αυτές προκλήθηκαν», τονίζει.
Σχολικός εκφοβισμός μπορεί να υπάρχει και στα καλύτερα σχολεία στις πιο εύπορες οικονομικά χώρες. «Με την μορφή της παρενόχλησης και της κακοποίησης συμβαίνει σε κρυφά μέρη και πάντοτε μακριά από τα μάτια των ενηλίκων, γι’ αυτό και είναι απολύτως αναγκαίο να υπάρχει στο σχολείο επαρκές προσωπικό, ώστε να γίνεται επίβλεψη. Καθοριστικό σημείο του εκφοβισμού είναι ο εκβιασμός. Τα θύματα είναι τρομαγμένα και δεν μιλάνε.
Τέτοια προβλήματα στο σχολείο αντιμετωπίζονται μόνο με καλλιέργεια σχέσεων εμπιστοσύνης μεταξύ δασκάλων και παιδιών, ώστε εάν δεν μιλήσει το θύμα εκφοβισμού, τότε να μπορεί να μιλήσει κάποιος άλλος μαθητής, που αντιλήφτηκε κάτι», κατέληξε.
