ΑΝΗΛΙΚΟΙ ΜΕ ΣΟΒΑΡΗ ΠΑΡΑΒΑΤΙΚΟΤΗΤΑ
Ενας στους δύο σχεδόν ανήλικους με σοβαρή παραβατική συμπεριφορά κάνει χρήση ναρκωτικών ουσιών. Σύμφωνα με έρευνα της προϊσταμένης της Υπηρεσίας Επιμελητών του Δικαστηρίου Ανηλίκων Βόλου, Msc Ψυχικής Υγείας Σταυρούλας Κορώνα και της Επιμελήτριας Ανηλίκων, Δρ. Οργανωσιακής Συμπεριφοράς / Ψυχολογίας και Διοίκησης Πόρων, Σοφίας Χατζή από 100 ανήλικους παραβάτες (τυχαίο δείγμα) από σύνολο 608, που δικάστηκαν τα έτη 2011 – 2013 από το Δικαστήριο Ανηλίκων Βόλου, το 53% των παραβατών δεν κάνει χρήση ναρκωτικών ουσιών, το 32% κάνει χρήση και το 15% κάνει περιστασιακή χρήση.
Ρεπορτάζ: ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΜΑΡΟΥΓΚΑ
Μάλιστα, η χρήση ναρκωτικών ουσιών και το αλκοόλ στην οικογένεια αποτελούν σημαντικούς παράγοντες στην εκδήλωση οποιασδήποτε μορφής παραβατικότητας των ανηλίκων. Σύμφωνα με την ίδια έρευνα, το 12% των ανήλικων παραβατών δήλωσε ότι στην οικογένειά του γίνεται χρήση ναρκωτικών ουσιών, ενώ το 61% ότι υπάρχει χρήση αλκοόλ είτε σε ήπια μορφή είτε σε σοβαρή μορφή. Αντίστοιχα η χρήση ναρκωτικών ουσιών από τους ανηλίκους και η διάγνωση ψυχικής νόσου ή άλλων διαταραχών σχετίζονται σημαντικά με την εκδήλωση αντικοινωνικής συμπεριφοράς, ενώ η ίδια τάση φαίνεται πως υπάρχει και στην υπότροπη παραβατική συμπεριφορά.
Η έρευνα, η οποία θα παρουσιαστεί σήμερα, Κυριακή, στο 7ο Πανελλήνιο Συνέδριο της Εταιρείας Φροντίδας Υγείας και Εκπαίδευσης στο Πορφυρογένειο Κοινωφελές Ιδρυμα, έγινε σε τυχαίο δείγμα 100 ανηλίκων δραστών, ηλικίας οχτώ έως δεκαοχτώ ετών. Από τους ανήλικους παραβάτες οι είκοσι κατηγορούταν για υποθέσεις ναρκωτικών εκ των οποίων οι δεκαεννέα ήταν αγόρια και το ένα κορίτσι. Οι υπόλοιποι κατηγορούνταν οι 53 για κλοπές / ληστείες, οι δεκαοχτώ για σωματικές βλάβες και οι εννέα για αδικήματα κατά της ζωής.
Ανησυχητικά ευρήματα
Aπό τους 47 ανηλίκους που δήλωσαν ότι είναι χρήστες ουσιών οι μισοί ήταν 13 – 15 ετών και οι άλλοι μισοί 16 – 18 ετών, εύρημα ιδιαίτερα ανησυχητικό για τις μικρότερες ηλικίες. Το 40% των παραβατών παραπέμφθηκε για να παρακολουθήσει θεραπευτικό πρόγραμμα στο ΚΕθΕΑ.
Η εργασία αποσκοπούσε στη διερεύνηση του βαθμού συσχέτισης της παραβατικής συμπεριφοράς με τη χρήση ναρκωτικών ουσιών και την εμφάνιση ψυχικής νόσου σε ανήλικους δράστες.
Για τους σκοπούς της έρευνας αντλήθηκαν δεδομένα από το έντυπο αρχειακό υλικό της Υπηρεσίας Επιμελητών του Δικαστηρίου Ανηλίκων Βόλου, ανηλίκων παραβατών που διαμένουν στην ευρύτερη περιοχή του Νομού Μαγνησίας, και δικάστηκαν από το Δικαστήριο Ανηλίκων Βόλου.
Χρησιμοποιήθηκε το «Ατομικό Δελτίο Ανηλίκων» που ενσωματώνει τα απαραίτητα για την ολοκληρωμένη παρουσίαση και επεξεργασία των δηλωθέντων στοιχείων (δημογραφικά, ατομικά, και οικογένειας) όπως αυτά εκτέθηκαν από τους γονείς και τους ανηλίκους και καταγράφηκαν από τους Επιμελητές Ανηλίκων και τα οποία αντιπροσωπεύουν ευαίσθητα θέματα της ψυχοκοινωνικής ανάπτυξης των παραβατικών δραστών.
Αιτίες εκδήλωσης παραβατικότητας
Σύμφωνα με τα ευρήματα της έρευνας, σημαντικό ρόλο στην εμφάνιση παραβατικών συμπεριφορών φαίνεται να διαδραματίζουν και οι παρέες των συνομηλίκων που επιδρούν καταλυτικά εμπλέκοντας τους ανηλίκους σε νέες παραβατικές πράξεις. Επίσης, το ίδιο φαίνεται να επισυμβαίνει και με την ηλικία εκδήλωσης της πρώτης παραβατικής συμπεριφοράς, η οποία συνδέεται με τη σχολική αποτυχία ή την εγκατάλειψη του σχολείου σε οποιοδήποτε στάδιο της εκπαίδευσης. Τα ευρήματα καταδεικνύουν την ανάγκη μιας συστηματικής καταγραφής και εκτίμησης των καταστάσεων που οδηγούν στην εκδήλωση της παραβατικής συμπεριφοράς των εφήβων. Εχει γίνει αντιληπτό πως η παραβατικότητα και η θυματοποίηση των ανηλίκων – ιδιαίτερα στο στάδιο της εφηβείας απαιτεί πολυδιάστατη παρέμβαση και τη λήψη μέτρων που θα συντελέσουν αποφασιστικά στη διαμόρφωση μιας κεντρικά συντονισμένης έγκαιρης παρέμβασης. Οι σύνθετες προβληματικές καταστάσεις που εμπλέκουν τους ανήλικους, σχετίζονται κυρίως με τα προβλήματα της σύγχρονης κοινωνίας των ενηλίκων, και κάθε παρέμβαση απαιτεί μια συνολική σφαιρική προσέγγιση και συνεργασία με όλους τους φορείς στο πλαίσιο μιας προληπτικής πολιτικής κοινωνικού χαρακτήρα. που θα συμπεριλαμβάνει τον ανήλικο, την οικογένεια και το ευρύτερο κοινωνικό περιβάλλον.
Σύγχρονο πρόβλημα
Σύμφωνα πάντοτε με την έρευνα, η ανήλικη παραβατικότητα θεωρείται ως ένα από τα σοβαρότερα προβλήματα της σύγχρονης κοινωνίας, και όλες οι έρευνες συμφωνούν ότι τα ποσοστά της αυξάνονται με σταθερό ρυθμό. Τα αίτιά της, μόνιμα ή περιστασιακά, είναι πολυδιάστατα και σύνθετα. Ο σημερινός έφηβος, του οποίου η προσωπικότητα βρίσκεται σε συνεχή διαμόρφωση, εξέλιξη και μεταλλαγή, αντιμετωπίζει πρόσθετα προβλήματα κοινωνικοποίησης ή άλλες γνωσιολογικές δυσκολίες εξαιτίας του σύγχρονου αποσταθεροποιητικού, πολλές φορές περιβάλλοντος, στο οποίο ζει και αναπτύσσεται, με πολλές αρνητικές επιπτώσεις στη σωματική και την ψυχική του υγεία. Ορισμένοι έφηβοι προσπαθούν να επικοινωνήσουν μέσω της αξιόποινης πράξης της κατάχρησης ουσιών για να εκφράσουν ψυχολογικά προβλήματα, συναισθηματικά αδιέξοδα ή άλλες δυσκολίες της ηλικίας και κατ’ επέκταση αδυναμία επίλυσής τους. Το θεσμικό πλαίσιο όπως είναι το Δίκαιο των Ανηλίκων στη χώρα μας, παρέχει τη δυνατότητα για εναλλακτική προσέγγιση, κοινωνική ευαισθησία και κατανόηση στα προβλήματα των ανηλίκων δραστών με εξαρτήσεις, υστερεί όμως σε θέματα δικτύωσης με άλλες υποστηρικτικές υπηρεσίες κοινωνικού χαρακτήρα.
ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ – ΠΡΟΛΗΨΗ
Απαιτείται λήψη θεσμικών και ουσιαστικών μέτρων
Η έγκαιρη εντόπιση των παραγόντων κινδύνου από τους επαγγελματίες που ασχολούνται με τους ανήλικους παραβάτες είναι σημαντικό βήμα για την πρόληψη και την παρεμπόδιση της εμφάνισης εξαρτήσεων και άλλων παραβατικών συμπεριφορών στην εφηβεία
Σύμφωνα με την έρευνα, η πρώιμη ανίχνευση συμπεριφορικών ή ψυχικών διαταραχών και μαθησιακών δυσκολιών, πριν την εκδήλωσή τους σε παιδιά και εφήβους χρειάζεται άμεση αντιμετώπισή από τους ειδικούς.
Προς αυτήν την κατεύθυνση απαιτείται λήψη θεσμικών και ουσιαστικών μέτρων σε επίπεδο κοινωνικής πρόληψης, όπως η ενίσχυση του ρόλου της οικογένειας, του σχολείου, η παροχή ευκαιριών μόρφωσης, η ενασχόληση των ανηλίκων σε εκπαιδευτικές, αθλητικές και άλλες δημιουργικές δραστηριότητες.
Απαραίτητη είναι η επιβολή κατά το δυνατόν Αναμορφωτικών Μέτρων που ενισχύουν την επίβλεψη / συμπαράσταση στον ανήλικο και αποφυγή της επιβολής Μέτρων με κατασταλτικό και ιδίως με ιδρυματικό χαρακτήρα.
Ακόμη, η ενημέρωση για την χρήση και την εξάρτηση, καθώς επίσης και η ευαισθητοποίηση και κινητοποίηση των οικείων για ενεργή συμμετοχή τους σε θεραπευτικές ή συμβουλευτικές διαδικασίες (ΚΕΘΕΑ).
