ΕΛΛΑΔΑ

Θέματα και απαντήσεις Νεοελληνικής Γλώσσας

θέματα-και-απαντήσεις-νεοελληνικής-γ-96

Η αξία της φιλίας, οι ανθρώπινες σχέσεις στη σύγχρονη εποχή και πώς αυτές επηρεάζονται από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είναι το θέμα της Νεοελληνικής Γλώσσας στο οποίο εξετάζονται φέτος οι υποψήφιοι των πανελλαδικών.

Στους υποψηφίους δόθηκε απόσπασμα από δοκίμιο του Ευάγγελου Παπανούτσου σχετικό με την αξία της φιλίας και τις ανθρώπινες σχέσεις. Οι μαθητές καλούνται να απαντήσουν στο πώς αντιλαμβάνονται τα χαρακτηριστικά της γνήσιας φιλίας και ποιος ο ρόλος των μέσων κοινωνικής δικτύωσης στη δημιουργία σχέσεων φιλίας.

Δείτε ΕΔΩ τα θέματα της Νεοελληνικής Γλώσσας

Δείτε τις προτεινόμενες απαντήσεις:

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΕΚΘΕΣΗ ΤΩΝ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ

Α1. Ο δοκιµιογράφος στο κείµενο του αναφέρεται στα χαρακτηριστικά της φιλίας. Αρχικά επισηµαίνει ότι αποτελεί πολύ σηµαντικό πανανθρώπινο γνώρισµα. Στη συνέχεια, αναλύοντας την έννοια της φιλίας κατά τον Αριστοτέλη, εξηγεί ότι πρόκειται για τις ευνοϊκές διαθέσεις και την αµοιβαιότητα των συναισθηµάτων, υπογραµµίζοντας ότι δεν υπάρχει φιλία µε τα άψυχα αντικείµενα. Έπειτα, παρουσιάζοντας τα τρία είδη φιλίας, υποστηρίζει ότι στο πρώτο είδος η φιλία υπάρχει γιατί είναι χρήσιµη, ενώ στο δεύτερο γιατί δηµιουργεί ικανοποίηση. Επισηµαίνεται, όµως, ότι και στις δύο περιπτώσεις πρόκειται για σχέση ανταπόδοσης και ωφέλειας. Αντίθετα, το τρίτο είδος φιλίας βασίζεται στην ανθρωπιά και την αρετή, οι οποίες αποτελούν τη βάση για σταθερή και µόνιµη φιλία. Τέλος, συµπεραίνετι ότι µόνο ο φίλος µπορεί να αποτελέσει σωστό σύµβουλο και αντικειµενικό κριτή στα προβλήµατα και τις αποφάσεις.

Β1. α. Λάθος

β. Σωστό

γ. Σωστό

δ. Σωστό

ε. Λάθος

Β2 α) Ο συγγραφέας χρησιμοποιεί συνδυασμό μεθόδων για την ανάπτυξη της τρίτης παραγράφου του κειμένου.

Αρχικά χρησιμοποιεί την μέθοδο της Διαίρεσης, καθώς διαιρεί την «φιλία» (διαιρετέα έννοια), σε τρείς υποκατηγορίες: «δια το χρήσιμον», «δι’ ηδονήν» και «δια το αγαθόν» (είδη ή πηλίκο της διαίρεσης). Ενδεικτική για τον εντοπισμό της μεθόδου είναι η φράση «διακρίνουμε τρία είδη».

Επίσης, χρησιμοποιείται η μέθοδος της Αιτιολόγησης, καθώς δικαιολογεί τη διάκριση και την λειτουργία της κάθε μορφής φιλίας. «επειδή ο ένας μας είναι στον άλλο χρήσιμος», «επειδή μας προξενεί ευχαρίστηση», «επειδή κάτι άλλο περιμένουμε απ’ αυτόν και αυτός από εμάς». Ενδεικτική είναι η χρήση/επανάληψη της διαρθρωτικής λέξης «επειδή».

Σημείωση: Στις παρενθέσεις της παραγράφου χρησιμοποιούνται και παραδείγματα για να επεξηγήσει ο συγγραφέας την κάθε μορφή φιλίας (π.χ. «για τις υποθέσεις, τις ανάγκες, τη σταδιοδρομία, τις πολιτικές φιλοδοξίες μας κτλ.». Δεδομένου ότι τα παραδείγματα δίνονται μόνο παρενθετικά, καθώς και ότι μας ζητούνται δύο μέθοδοι ανάπτυξης, δεν χρειάζεται να αναφέρουμε και τα παραδείγματα.

Β3. α) εγκωμίασαν: επαίνεσαν, εξήραν.

β) ευχαρίστηση: απόλαυση, τέρψη.

γ) συναναστροφής: συντροφιάς, συνάθροισης

δ) ακατάλυτη: ακλόνητη, άφθαρτη.

ε) φθείρεται: αλλοιώνεται, διαβρώνεται.

Β3. β) οικεία: εχθρική, αφιλόξενη.

επιδέξιος: αδέξιος, ανεπιτήδειος.

ωφέλεια: βλάβη, ζημία.

αξία: απαξία, κατάπτωση

αυστηρό: ήπιο, επιεική.

Β4. α) «διά το χρήσιµον»: Τα εισαγωγικά χρησιμοποιούνται γιατί μεταφέρεται ο όρος που χρησιμοποιεί ο Αριστοτέλης.

«αγαπά»: ο συγγραφέας υπαινίσσεται ένα άλλο περιεχόµενο της έννοιας της αγάπης/ειρωνία/αμφισβήτηση

(υλικό ή ηθικό): η παρένθεση επεξηγεί, αποσαφηνίζει την έννοια του κέρδους

β) β’ ενικό: προσδίδει οικειότητα και αμεσότητα στο λόγο καθώς δημιουργεί την αίσθηση διαλόγου και διασφαλίζει καλύτερα την επικοινωνία με το δέκτη. Συνδέεται με το προτρεπτικό – συμβουλευτικό ύφος.

α’ πληθυντικό: ο συγγραφέας εντάσσει τον εαυτό του στο υπόλοιπο κοινωνικό σύνολο, θέλοντας να δείξει αφενός τη καθολικότητα του προβλήματος και αφετέρου την ανάγκη συλλογικής αντιμετώπισης και εγρήγορσης. Στοχεύει κυρίως στην ευαισθητοποίηση των δεκτών και εκφράζει τη συλλογική αποδοχή ενός προβλήματος ή της αξίας μιας πρότασης, το αίσθημα ευθύνης και συνευθύνης. Καθώς μειώνεται ο βαθμός της απόστασης μεταξύ συγγραφέα και αναγνώστη, το κείμενο αποκτά αμεσότητα και οικειότητα.

Γ1. Επικοινωνιακό πλαίσιο: προφορική εισήγηση (χρειάζεται προσφώνηση, αποφώνηση και στοιχεία προφορικότητας στη γλώσσα και στο ύφος)

Πρόλογος Συµµαθητές, συµµαθήτριες,

Με αφορµή την εκδήλωση που διοργανώνει το σχολείο µας µε θέµα τις ανθρώπινες σχέσεις, θα ήθελα να αναφερθώ στο ζήτημα της φιλίαςκαι στα βασικά χαρακτηριστικά της. Σήμερα η φιλία είναι επιλεκτική και στηρίζεται συχνά σε ποικίλα συμφέροντα. Παράλληλα, εξαιτίας των ρυθμών της σύγχρονης ζωής και της απουσίας ελεύθερου χρόνου, δεν υπάρχουν χρονικά περιθώρια για σύναψη υγιών φιλικών σχέσεων ή, και όταν υπάρχουν, ο άνθρωπος στρέφεται σε ατομικές μορφές ψυχαγωγίας, οπότε απουσιάζει η ουσιαστική επαφή με τους συνανθρώπους. Σ’ αυτά τα πλαίσια η σύναψη γνήσιων φιλικών δεσμών αποτελεί μια δύσκολη υπόθεση, καθώς ενίοτε δεν αντιλαμβανόμαστε πλήρως τα χαρακτηριστικά τους

Κύριο µέρος

Α’ ερώτηµα: Ποια είναι τα χαρακτηριστικά της γνήσιας φιλίας;

• Πρωταρχικό στοιχείο της γνήσιας φιλίας είναι ο σεβασµός και η αποδοχή της διαφορετικότητας του άλλου. ∆εν µπορεί να φιλία χωρίς αµοιβαίο σεβασµό και επίδειξη ανεκτικότητας προς τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας του άλλου. Επιλέγουµε τους φίλους µας γι’ αυτό που είναι⋅ όχι γι’ αυτό που θα θέλαµε ή θα µας εξυπηρετούσε να είναι.

• Πέρα από σεβασµό και αποδοχή της διαφορετικότητας, απαραίτητη προϋπόθεση για την οικοδόµηση µιας στέρεης φιλίας είναι η ανιδιοτέλεια. Μεταξύ φίλων υπάρχει αλτρουισµός, δηλαδή διάθεση για προσφορά χωρίς την προσδοκία αποκόµισης υλικών ή άλλων ανταλλαγµάτων.

• Βέβαια, απαιτείται άρση του εγωισµού και του ατοµικισµού. Στο πλαίσιο της φιλίας εκµηδενίζονται η εγωπάθεια και το ατοµικό συµφέρον. Αντιθέτως κυριαρχεί η άδολη αγάπη που συνοδεύεται από ειλικρίνεια και εντιµότητα.

• Τέλος, η φιλία οικοδοµείται πάνω στον διάλογο. Ο διάλογος εξασφαλίζει ανταλλαγή απόψεων, έκφραση συναισθηµάτων και σκέψεων και ειρηνική επίλυση των διαφορών. Οδηγεί στο ψυχικό πλησίασµα που είναι το ζητούµενο σε µια φιλία.

Χρονική «επένδυση». Η σύναψη φιλικών δεσμών σχετίζεται άμεσα με τον χρόνο, καθώς αυτές στηρίζονται στις κοινές εμπειρίες.

Οι κοινές εμπειρίες βασίζονται στη συμμετοχή. Συμμετοχή στον ανθρώπινο πόνο, αλλά και στις ευχάριστες στιγμές

Β’ ερώτηµα: Ποια είναι η άποψή σας σχετικά µε τον ρόλο των µέσων κοινωνικής δικτύωσης/ του διαδικτύου στη δηµιουργία σχέσεων φιλίας;

Ο αρνητικός ρόλος των κοινωνικών δικτύων

Σήµερα, φίλες και φίλοι, η έννοια της φιλίας έχει αλλοτριωθεί. Οπωσδήποτε, σε αυτή την αλλαγή συνέβαλε η γενικότερη κοινωνική και ανθρωπιστική κρίση, αλλά δεν είναι αµελητέα και η αρνητική επίδραση του διαδικτύου, ιδίως των κοινωνικών δικτύων. Η έννοια της φιλίας στα κοινωνικά δίκτυα χρησιµοποιείται καταχρηστικά. Οι κάτοχοι λογαριασµών στα κοινωνικά δίκτυα έχουν εκατοντάδες ή και χιλιάδες «φίλους», µε τους οποίους έχουν επιφανειακή σχέση (ή µπορεί να µην γνωρίζονται καθόλου). Από αυτού του είδους τις σχέσεις απουσιάζει η προσωπική επαφή, το συναισθηµατικό δέσιµο και ο διάλογος. Κατά συνέπεια, πολλοί συνάνθρωποί µας έχουν την εντύπωση ότι έχουν φίλους, αλλά στην πραγµατικότητα η γνήσια φιλία δεν υπάρχει.

Πέρα απ’ αυτά, χρειάζεται να σηµειωθεί ότι η πολύωρη ενασχόληση µε το διαδίκτυο αποµονώνει τον άνθρωπο, οδηγώντας τον στην εσωστρέφεια. Κατά συνέπεια, αυτή η αποµόνωση στερεί τη δυνατότητα δηµιουργίας και διατήρησης µιας φιλίας.

• Ο θετικός ρόλος των κοινωνικών δικτύων

Από την άλλη µεριά, βέβαια, η σωστή χρήση των κοινωνικών δικτύων και του διαδικτύου µπορούν να συµβάλουν στην οικοδόµηση µιας στέρεης φιλίας. Τα σύγχρονα τεχνολογικά µέσα µπορούν να φέρουν κοντά ανθρώπους που είναι αποµακρυσµένοι ο ένας από τον άλλο. ∆ίνουν, επίσης, τη δυνατότητα για νέες γνωριµίες και διεξαγωγή συζητήσεων. Άρα, η χρήση της τεχνολογίας δεν αποτρέπει τη δηµιουργία φιλίας, µε τον όρο ότι χρησιµοποιείται µε µέτρο και σύνεση.

Επίλογος Ολοκληρώνοντας την εισήγησή µου, θα ήθελα να τονίσω οτι -υλικά τουλάχιστον- µπορούµε να ζήσουµε χωρίς φίλους. Το ζήτηµα είναι να αναλογιστούµε τι είδους ποιότητα θα είχε η ζωή µας χωρίς την ύπαρξη της φιλίας. Ιδιαίτερα σήµερα, που είµαστε αντιµέτωποι µε σωρεία προβληµάτων, η παρουσία φίλων δίπλα µας δίνει άλλο κίνητρο και περιεχόµενο στη ζωή µας.

Σας ευχαριστώ για την προσοχή σας

Εγγραφείτε στο Newsletter του Ταχυδρόμου