ΤΟΠΙΚΑ

Ηταν κάποτε η Πασχαλιά… ~ Νοσταλγικές μνήμες του παρελθόντος

ηταν-κάποτε-η-πασχαλιά-νοσταλγικές-905671

Αναμνήσεις παλαιότερων εποχών ανακαλούν οι συνταξιούχοι εκπαιδευτικοί Αρχοντής Παντελόπουλος και Νίκος Διαμαντάκος

Νοσταλγικό άρωμα έχουν οι πασχαλινές αναμνήσεις δύο συνταξιούχων εκπαιδευτικών, οι οποίοι είναι επίλεκτα μέλη της τοπικής κοινωνίας και γνωστοί για τη συγγραφική τους δραστηριότητα. Ο Αρχοντής Παντελόπουλος και ο Νίκος Διαμαντάκος ξεδιπλώνουν στον ΤΑΧΥΔΡΟΜΟ πασχαλινές αναμνήσεις, που έχουν σφραγίσει ανεξίτηλα την κατοπινή ζωή τους. Ξεδιπλώνοντας καρέ – καρέ στιγμιότυπα του παρελθόντος, μιλούν για εποχές δύσκολες και φτωχικές, από τις οποίες δεν έλειπε, ωστόσο, το αίσθημα της αισιοδοξίας και της προσμονής για ένα καλύτερο αύριο.

Ρεπορτάζ: ΓΛΥΚΕΡΙΑ ΥΔΡΑΙΟΥ

Εφιάλτης για πολλά νοικοκυριά μέχρι σήμερα η φτώχεια, με τον πόλεμο στην Ουκρανία και τις ανατιμήσεις να αποτελούν δυσεπίλυτο πρόβλημα. Πολλά κοινά σημεία από το χθες μέχρι το σήμερα, με κοινή συνισταμένη την ευχή ότι η Ανάσταση θα αποτελέσει αφετηρία για αισιόδοξες σκέψεις για το μέλλον.

Το ρολόι του χρόνου γυρίζει πίσω και η καρδιά πάλλεται στους ρυθμούς της νιότης, με την αφήγηση σε πρώτο πρόσωπο να ζωντανεύει μνήμες νοσταλγικές, που προκαλούν συγκίνηση.

Το αρνάκι, που αγόραζαν από τη ζωοπανήγυρη των Παλαιών οι παλιοί Βολιώτες, δεν ψηνόταν στη σούβλα, αλλά στον φούρνο, σύμφωνα με την παράδοση των Μικρασιατών. Ελλείψει οικιακών ηλεκτρικών συσκευών, δεκάδες ταψιά πήγαιναν στον φούρνο, για να ψηθεί και να ροδοκοκκινίσει το αρνάκι της Λαμπρής, που ήταν πάντα ο πρωταγωνιστής στο γιορτινό τραπέζι, όπως επίσης και τα κουλουράκια και τα τσουρέκια, ενώ οι κότες της μικρής αυλής τροφοδοτούσαν την οικογένεια με τα αβγά, που βάφονταν κόκκινα τη Μεγάλη Πέμπτη.

Αναμνήσεις από τη Νέα Ιωνία

«Βαθιές αναμνήσεις ζωντανεύουν αυτές της πασχαλιάτικες ώρες, που συνδέονται με την πιο ξένοιαστη περίοδο της ζωής μας. Μνήμες παιδικές στα πάτρια μέρη της Ν. Ιωνίας, που το περιεχόμενό τους εναλλάσσεται νοσταλγικά και συναισθηματικά και προκαλεί κάποια σύγκριση με τα σημερινά χρόνια της ώριμης σκέψης, της υπεύθυνης κοινωνικής συμπεριφοράς και της προβληματικής αντιμετώπισης πολλαπλών υποχρεώσεων. Καταλήγουμε σε συμπεράσματα, που δίνουν ένα θετικό πρόσχημα στα παιδικά και εφηβικά αυτά χρόνια, παρά τις δύσκολες καταστάσεις μιας πέτρινης εποχής: Πληγές του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, Κατοχή, στερήσεις, εμφυλιακές έριδες και πολλά άλλα, που συνθέτουν αυτή την περίοδο», υπογραμμίζει ο Αρχοντής Παντελόπουλος.

«Οι αλησμόνητοι γονείς μου», θυμάται ο βραβευμένος εκπαιδευτικός, «όπως και όλος ο βασανισμένος κόσμος της πρώτης προσφυγικής γενιάς, μετέφεραν και συντηρούσαν ευλαβικά τις δικές τους αρχές και αξίες του ιωνικού πολιτιστικού πνεύματος. Εντοπίζοντας αυτές στην πασχαλιάτικη ατμόσφαιρα, καταγράφουμε όσα έρχονται στη μνήμη. Η παρακολούθηση των Ακολουθιών όλης της Μεγάλης Εβδομάδας ήταν κανόνας για όλα τα μέλη της οικογένειας. Εμας τους μικρούς, που δεν είχαμε την αίσθηση του πνευματικού αγώνα και της γαλήνης αυτών των Ακολουθιών, μας κούραζαν και μερικές φορές αντιδρούσαμε. Ιδιαίτερα τη Μεγάλη Πέμπτη. Το «Σήμερα μαύρος ουρανός…» αντηχούσε αυτές τις ημέρες στις γειτονιές απ’ τα παιδιά. Η αγωνία μας για τη λαμπάδα και το δώρο (παπούτσια συνήθως) του νονού ή της νονάς στο αποκορύφωμα αυτής της ημέρας, που δεν είχε αυτή την υπερβολή του σήμερα. Μας ενδιέφερε η λαμπάδα περισσότερο, που την προβάλλαμε ανταγωνιστικά στους συνομηλίκους μας».

Το βράδυ του Μεγάλου Σαββάτου, στην Ανάσταση, «περιμέναμε με αγωνία να ακούσουμε το «Χριστός Ανέστη…», για να τσουγκρίσουμε, με τον αδελφό μου, τα κόκκινα αβγά, που είχαμε μαζί μας και να πάρουμε την πρώτη πασχαλιάτικη γεύση, μαζί με σμυρναίικο κουλούρι της μητέρας μας, ικανοποιώντας τη γαστρονομική μας βουλιμία, από τη στέρηση των ημερών» συνεχίζεται η αφήγηση.

Απαραβίαστη και χωρίς συμβιβασμούς την ημέρα του Πάσχα ήταν η οικογενειακή σύναξη, διευρυμένη με όλους τους συγγενείς. «Την ημέρα εκείνη ήμασταν όλοι μια οικογένεια. Χωρίς καμία απουσία, για ταξίδια, αναστάσιμα σουαρέ, φιλικές συντροφιές και άλλες προκλήσεις της Πασχαλιάς, μακριά από την οικογένεια, όπως σήμερα. Το πασχαλιάτικο μενού ήταν η καθιερωμένη μικρασιάτικη μαγειρίτσα, το βράδυ της Ανάστασης, το αρνί την ημέρα, ψητό στο φούρνο ή στη σούβλα, ανάλογα με τον χώρο που διέθεταν τα προσφυγικά σπίτια. Το σπίτι μας, στα Πέτρινα του Κουφόβουνου, είχε αυλή μεγάλη και το σουβλίζαμε, απολαμβάνοντας τη χαρά αυτής της διαδικασίας. Αναστάσιμες στιγμές μια εποχής με ρομαντισμό, που νοσταλγικά τις θυμόμαστε», ολοκληρώνεται η αφήγηση του κ. Παντελόπουλου.

Πασχαλινό οικογενειακό στιγμιότυπο στην αυλή του πατρικού σπιτιού του Αρχοντή Παντελόπουλου

Κλίμα κατάνυξης στη Ζαγορά

Ταυτόσημες με την παιδική του ηλικία, στη συνοικία της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος στη Ζαγορά, είναι οι πασχαλινές αναμνήσεις του συνταξιούχου δασκάλου, ερευνητή και συγγραφέα Νίκου Διαμαντάκου.

Ξεφυλλίζοντας το άλμπουμ των αναμνήσεων της νιότης, ανατρέχει με νοσταλγία στη σχολική αίθουσα και τα εγκώμια που έψαλλαν οι μαθητές με τον δάσκαλό τους, δύο εβδομάδες πριν την έλευση του Πάσχα, βιώνοντας το κλίμα των ημερών. «Ηταν μια προετοιμασία ψυχική. Είχαμε σχεδόν όλοι ένα βιβλιαράκι τριμμένο από τα χρόνια και ψάλλαμε τα εγκώμια» αφηγείται στον ΤΑΧΥΔΡΟΜΟ.

Φτωχικά τα παιδικά χρόνια, με τον πόλεμο, την κατοχή και στη συνέχεια τον εμφύλιο να σκιάζουν το γιορτινό κλίμα. «Υπήρχε φόβος στην περίοδο του πολέμου, αλλά τις μέρες του Πάσχα οι λειτουργίες τελούνταν κανονικά στην εκκλησία. Στην περίοδο του εμφυλίου, ωστόσο, η αναστάσιμη ακολουθία τελούνταν νωρίς το απόγευμα, πριν νυχτώσει» αναφέρει ο κ. Διαμαντάκος.

Ανασκουμπώνονταν οι νοικοκυρές και τα σπίτια άστραφταν από καθαριότητα. Οι προετοιμασίες διαρκούσαν αρκετές μέρες ενόψει του Πάσχα και τη Μεγάλη Εβδομάδα σφάζονταν τα αρνιά και τα κατσίκια, που προορίζονταν για το γιορτινό τραπέζι. Κυρίαρχα στο γιορτινό τραπέζι η μαγειρίτσα, ο καπαμάς, που παρασκευαζόταν με κρέας με χόρτα, όπως επίσης και η τηγανιά, ενώ δεν έλειπε το ψητό στο ταψί. «Δεν υπήρχαν τότε ψητά στη σούβλα στο Πήλιο. Ο οβελίας είναι ξενόφερτο έθιμο» αναφέρει ο Ζαγοριανός συγγραφέας.

Ανοιξιάτικες οι αναμνήσεις του Νίκου Διαμαντάκου, με τα βρύα και τα σπάρτα, τις βιολέτες, τα λουλούδια της μηλιάς, της πορτοκαλιάς και άλλων οπωροφόρων δέντρων, που ευδοκιμούσαν στην περιοχή, να χρησιμοποιούνται για τον στολισμό του Επιταφίου, από τα χέρια νεαρών κοριτσιών. Ο ίδιος θυμάται με συγκίνηση το κλίμα κατάνυξης στην περιφορά των Επιταφίων και τη συνάντηση στην πλατεία της Ζαγοράς, με τους κατοίκους να συμμετέχουν, ψάλλοντας τα εγκώμια.

Με νοσταλγία ανακαλεί στη σκέψη του το αργό χτύπημα της καμπάνας, την προσμονή για την Ανάσταση, το «Χριστός Ανέστη» κι όπως θυμάται, στην Ανάσταση γινόταν πλειοδοσία από όσους επιθυμούσαν να σηκώσουν την εικόνα της Ανάστασης κατά την περιφορά, που γινόταν σε κάθε ναό. Οποιος έδινε τα περισσότερα, κρατούσε την εικόνα, νιώθοντας μεγάλη τιμή και ευλογία. Ανακαλώντας εικόνες από το βράδυ της Ανάστασης στη Ζαγορά, θυμάται τις αυτοσχέδιες κροτίδες την ώρα που ψαλλόταν το «Χριστός Ανέστη».

Παράλληλα θυμάται ότι τη μέρα του Πάσχα «τα παιδιά φρόντιζαν να στέλνουν στους γέροντες γονείς τους κάτι καλό για δώρο του Πάσχα. Τότε δεν έκαναν τσουρέκια, ούτε γλυκίσματα. Σκέτο σπιτικό ζυμωτό ψωμί με σουσάμι και ένα αβγό στη μέση. Μέσα στη ζύμη της κουλούρας τοποθετούσαν ένα χορταράκι, που το λέγανε νυχάκι και μοσχοβολούσε».

«Πολλές φορές πηγαίναμε στο Χορευτό, μαζί με άλλους παραθεριστές και ο ιερέας τελούσε την Ανάσταση νωρίτερα, στο παλιό ξωκλήσι του Αγίου Νικόλα, το οποίο ανάγεται στο 1651, για να μεταβεί, στη συνέχεια, στην ενορία του, για να τελέσει την Ανάσταση» επισημαίνει ο κ. Διαμαντάκος, για να προσθέσει ότι «διατηρείται αναλλοίωτη η νοσταλγία εκείνων των χρόνων. Λόγω της εξέλιξης άλλαξαν πολλά, αλλά θυμάμαι πάντα τα παιδικά μου χρόνια στη Ζαγορά, φέρνοντας στον νου τα βιώματα, που παραμένουν ζωντανά μέχρι σήμερα στην καρδιά μου».

Πασχαλινή βόλτα στην παραλία για την οικογένεια του Νίκου Διαμαντάκου

#Tags

Εγγραφείτε στο Newsletter του Ταχυδρόμου