Ο γνωστός μαθηματικός – μετεωρολόγος υπογραμμίζει στον ΤΑΧΥΔΡΟΜΟ ότι «από τον άνθρωπο εξαρτάται τι θα συμβεί στο μέλλον»
Πρόσωπο οικείο σε όλη τη Θεσσαλία, έχει ταυτιστεί με τον Μετεωρολογικό Σταθμό «Αλέξανδρος Τακούδης» και την πρόγνωση του καιρού, παραμένοντας διαρκώς στις επάλξεις της ενημέρωσης. Για τους Θεσσαλούς και τους κατοίκους της Μαγνησίας ο μαθηματικός και μετεωρολόγος Θεοφάνης Τακούδης είναι ο δικός τους άνθρωπος, ο οποίος τους ενημερώνει ανά πάσα στιγμή για τον καιρό, με μαθηματική ακρίβεια. Μιλώντας στον ΤΑΧΥΔΡΟΜΟ αναλύει τους λόγους, που τον οδήγησαν από τα μαθηματικά στη μετεωρολογία και το έργο, που συνεχίζει στη μνήμη του γιου του Αλέξανδρου. Αναφερόμενος στην κλιματική αλλαγή, υπογραμμίζει ότι οφείλεται, σε μεγάλο βαθμό, στην ανθρώπινη παρέμβαση, ενώ σημειώνει ότι πρέπει να ληφθούν άμεσα μέτρα, για να μην «ανδρωθεί».
Συνέντευξη στη ΓΛΥΚΕΡΙΑ ΥΔΡΑΙΟΥ
Μία ανάσα δρόμος μαθηματικά και μετεωρολογία; Η πρόγνωση απαιτεί μαθηματική ακρίβεια;
Είναι μακρύς ο δρόμος μαθηματικών και μετεωρολογίας, από την άποψη ότι απαιτούνται επιλύσεις μαθηματικών προβλημάτων και προβλημάτων φυσικής, που βασίζονται στα ανώτερα μαθηματικά. Ακόμη και οι γνώσεις γεωγραφίας των περιοχών, αν μιλάμε για τον τομέα της πρόγνωσης, που είναι μια από τις διάφορες ειδικότητες που μπορεί ένας μετεωρολόγος να επιλέξει να ασχολείται.
Οσον αφορά στον τομέα της πρόγνωσης, συμβάλλουν αρκετοί παράγοντες. Για να μπορεί να κάνει πρόγνωση ένας μετεωρολόγος, εκτός από τα προγνωστικά μοντέλα, που εκδίδονται από μεγάλα μετεωρολογικά κέντρα, απαιτείται η τοπική παρατήρηση. Ναι, η παρατήρηση των καιρικών συνθηκών ενός τόπου, μιας περιοχής, π.χ. της Θεσσαλίας, όσον αφορά στις αποκλίσεις που σημειώνονται, σχετικά με τις προγνώσεις των μοντέλων. Υπάρχουν ιδιαιτερότητες, μικροκλίματα, ανάλογα με τη διαμόρφωση ή την υγρασία του εδάφους, που δεν μπορούν εύκολα τα μοντέλα να τα συμπεριλάβουν. Στις ανεπτυγμένες χώρες για κάθε διαμέρισμα ή περιφέρεια υπάρχουν ομάδες μετεωρολόγων, που εκδίδουν τις προγνώσεις, αλλάζοντας τα προγνωστικά μοντέλα σε κάποια σημεία, πάντοτε με βάση τις ιδιαιτερότητες που εμφανίζονται στην εν λόγω περιφέρεια.
Δηλώνετε ερασιτέχνης μετεωρολόγος, αλλά για τους Θεσσαλούς, τους κατοίκους του Βόλου και της Μαγνησίας, είστε ο δικός τους άνθρωπος, ο δικός τους μετεωρολόγος, υπεύθυνος του Μετεωρολογικού Σταθμού «Αλέξανδρος Τακούδης». Υπόθεση καρδιάς η ενασχόλησή σας με το συγκεκριμένο πεδίο;
Είμαι πραγματικά ερασιτέχνης, γιατί προσφέρω τις υπηρεσίες μου αφιλοκερδώς παντού και σε όποιον τις χρειάζεται, από αγάπη και αφοσίωση σε αυτό που κάνω. Με αυτόν τον τρόπο αισθάνομαι ότι τιμώ τη μνήμη του γιου μου Αλέξανδρου, που «έφυγε» πρόωρα και άδικα από τη ζωή, πριν προλάβει να υλοποιήσει «συστηματικά» το μεγάλο όνειρό του, να γίνει και να εργαστεί ως μετεωρολόγος.
Ο Αλέξανδρος από την ηλικία των 5 – 6 χρόνων εντυπωσιαζόταν από τα καιρικά φαινόμενα, τα παρακολουθούσε και τα κατέγραφε με πάθος και απίστευτη ωριμότητα. Μεγάλωνε διαβάζοντας βιβλία μετεωρολογίας, χρησιμοποιώντας όργανα μετεωρολογίας, καταγράφοντας καθημερινά τα φαινόμενα, θεωρώντας ότι όλα όσα συμβαίνουν στην ατμόσφαιρα είναι ένα θαύμα, που ήθελε να το εξερευνήσει.
Ωσπου, ως μαθητής Λυκείου, σε ηλικία 16 ετών, το 1998, οργάνωσε διαδικτυακά τον Μετεωρολογικό Σταθμό www.καιρος-alex.gr, ο οποίος λειτουργεί μέχρι σήμερα, τα δύο πρώτα χρόνια από τον Αλέξανδρο και στη συνέχεια από μένα. Το 2001 έδωσα εξετάσεις στο μεταπτυχιακό της Μετεωρολογίας του ΑΠΘ, από όπου αποφοίτησα το 2004. Τον Δεκέμβρη του 2001 οι προγνώσεις για τις χιονοπτώσεις, που είχαν πνίξει τη Μαγνησία, με καθιέρωσαν γρήγορα ως μετεωρολόγο της Θεσσαλίας. Απλά, κατάγομαι από τη Λάρισα.
Τώρα, όσον αφορά στο ότι με θεωρούν στη Μαγνησία και τη Θεσσαλία ολόκληρη «δικό τους άνθρωπο», συμβαίνει ίσως, εξαιτίας του ότι τον αριθμό του τηλεφώνου μου τον έχουν οι πάντες και ξέρουν ότι απαντώ σε κάθε κλήση. Ιδιαίτερα για τη Μαγνησία, στην οποία διαμένω κάποιες περιόδους, έχω συνεργαστεί με πολλούς φορείς, ραδιόφωνα του Βόλου και με τους δημάρχους.
Σε ποιον βαθμό επηρεάζουν οι καιρικές συνθήκες τη ζωή και την καθημερινότητά μας;
Είναι αλήθεια ότι βρισκόμαστε σε μια εποχή, που οι καιρικές συνθήκες επηρεάζουν τη ζωή μας με διάφορους τρόπους. Η γνώση του καιρού της επόμενης ή των επόμενων ημερών μπορεί να επηρεάσει και την οικονομία. Τον αγρότη, που θέλει να λιπάνει ή να ψεκάσει το χωράφι του, τον οργανισμό, που διοργανώνει μια εκδήλωση, την τοπική αυτοδιοίκηση, που ετοιμάζει ένα έργο κ.λπ. Επηρεάζει επίσης την ψυχολογία, ιδιαίτερα των ευαίσθητων ατόμων και τον τουρισμό, όταν διανύουμε ημέρες εορτών ή διακοπών.
Ευμετάβλητη και απρόοπτη η διάθεση του καιρού. Θα διατηρηθεί η ίδια εικόνα μέχρι το τέλος του χειμώνα;
Βασικό χαρακτηριστικό του καιρού είναι η μεταβλητότητα. Πιο σταθερές εποχές είναι το καλοκαίρι και ο χειμώνας κυρίως, όσον αφορά στις θερμοκρασίες, αν και ο χειμώνας στη Θεσσαλία μπορεί να εμφανίζει κάποιες χρονιές μεγάλη μεταβλητότητα, που πιθανό να οφείλεται και στην επιβάρυνση της ατμόσφαιρας. Πάντως, αν μιλάμε για τον φετινό χειμώνα, νομίζω πως μέχρι στιγμής ήταν καλός. Γέμισε χιόνια τα βουνά, είχαμε βροχές χωρίς σοβαρά προβλήματα και για αρκετό χρονικό διάστημα χαμηλές θερμοκρασίες. Ολα αυτά δημιουργούν τις προϋποθέσεις για εμπλουτισμό του υπόγειου υδροφορέα και καθαρότητα από μύκητες και άλλα ζωύφια του εδάφους, προοιωνίζοντας καλές παραγωγές το καλοκαίρι από καθαρό πόσιμο νερό.
Τα έντονα καιρικά φαινόμενα, που έχουν σημειωθεί σε διαφορετικές χρονικές περιόδους στη Μαγνησία, αλλά και σε άλλες περιοχές, σχετίζονται με την κλιματική αλλαγή, για την οποία τόσος λόγος γίνεται;
Είναι γεγονός ότι αν δεν λάβουμε μέτρα, η κλιματική αλλαγή θα «ανδρωθεί» και θα προκαλεί προβλήματα. Ομως δεν είναι δυνατόν καιρικές συνθήκες, που εμφανίζονται σε αραιές περιόδους, να αποδίδονται στην κλιματική αλλαγή. Αστοχίες των υπευθύνων και παρανομίες δικές μας, π.χ. κτισμένα σπίτια σε ρέματα ή ακαθάριστοι χείμαρροι, αποδίδονται πολλές φορές στην κλιματική αλλαγή. Οχι, δεν είναι έτσι. Εντονα καιρικά φαινόμενα, που εμφανίστηκαν στη Μαγνησία, καθώς και σε περιοχές της υπόλοιπης Θεσσαλίας, δεν οφείλονταν μόνο στην κλιματική αλλαγή. Η χιονόπτωση του 2001, που παρέλυσε τα πάντα στη Μαγνησία και σε ολόκληρη τη Θεσσαλία, είχε ξανασημειωθεί το 1968 και μάλιστα εκείνη ήταν δυσκολότερη. Υπήρξαν και τις δύο χρονιές αυτές οι ίδιες μετεωρολογικές συνθήκες.
Οσο για τον «Ιανό», αν θέλετε να με ρωτήσετε, ήταν ένα εξαιρετικά ακραίο φαινόμενο, που όμως οι περιοχές που υπέφεραν δεν είχαν προστατευθεί, από την άποψη ότι κανείς δεν πρόβλεψε ότι η περιοχή αυτή θα βρισκόταν στις παρυφές της πορείας του εξαιρετικά φορτισμένου χαμηλού και λόγω της ορογραφίας υπήρχε πιθανότητα μεγάλου όγκου βροχής.
Δυσοίωνα, για πολλούς, τα χρόνια, που θα ακολουθήσουν, με τους επιστήμονες να χτυπούν καμπανάκι. Τι σας ανησυχεί και τις σας προβληματίζει, ως επιστήμονα με ερευνητική ματιά;
Οσον αφορά στα χρόνια που έρχονται, πάλι από τον άνθρωπο εξαρτάται τι θα συμβεί. Μόνιμη ανησυχία είναι τα συμφέροντα των πολυεθνικών, που προσποιούνται ότι συμφωνούν να πάρουν μέτρα για το κλίμα. Τελικά, όμως, παίρνουν; Αλλά και κυβερνήσεις δεν συμβάλλουν στον περιορισμό της μόλυνσης της ατμόσφαιρας, γιατί κινδυνεύουν με τα μέτρα, που θα πάρουν, να βρεθούν «εκτός». Οι επιστήμονες προσπαθούν να πείσουν τους πάντες για αυτό που μπορεί να συμβεί στο μέλλον, όμως ο «Αμαζόνιος αποψιλώνεται». Για όσους δεν γνωρίζουν, ο Αμαζόνιος είναι η «ανάσα» της υφηλίου.
Τα μέχρι τώρα προγνωστικά τι δείχνουν, θα επαληθευτεί η ρήση του θυμόσοφου λαού, Μάρτης γδάρτης;
Αν θεωρήσουμε ότι ο Μάρτης είναι ο πρώτος μήνας της άνοιξης, ναι, σωστά εμφανίζεται ως «γδάρτης». Εχω μια ένσταση εδώ. Εχω παρατηρήσει ότι τα τελευταία 4-5 χρόνια οι εποχές καιρικά αλλάζουν με βάση την αστρονομία και όχι το ημερολόγιο. Αστρονομικά, ο χειμώνας αρχίζει στις 21 Δεκεμβρίου, η άνοιξη στις 21 Μαρτίου κ.λπ. Αρα το πρώτο εικοσαήμερο του Μαρτίου είναι ακόμη χειμώνας. Αρα, είναι φυσική εξέλιξη η εμφάνιση χιονοπτώσεων τον Μάρτιο. Ισως και φέτος να συμβεί. Κάτι περιμένουμε.
Παραμένετε ψύχραιμη φωνή, ακόμη και όταν τα συμφραζόμενα μιλούν για έντονα καιρικά φαινόμενα…
Ψύχραιμη φωνή πιθανόν να είμαι, σχετικά με τις μετεωρολογικές προγνώσεις, αλλά δεν κάνω καμιά ιδιαίτερη προσπάθεια. Απλά, μελετώ πολύ καλά και σοβαρά τα στοιχεία, που παίρνω κάθε μέρα σχετικά με τις μετεωρολογικές παραμέτρους και επιπλέον στα 22 σχεδόν χρόνια που ασχολούμαι με τον τόπο μας, τη Μαγνησία και ολόκληρη τη Θεσσαλία, έχω αποκτήσει κάποια εμπειρία, όσον αφορά στις προγνώσεις, που έχουν ως βάση ακόμη και τις τοπικές ιδιαιτερότητες, γιατί έχει μεγάλη σημασία τα στοιχεία που παίρνουμε, να τα διαμορφώνουμε για τον κάθε τόπο. Αυτό συμβαίνει στις περισσότερες χώρες. Οι μετεωρολογικές ομάδες παίρνουν τα στοιχεία που δίνονται από τα κέντρα και γνωρίζοντας τις ιδιαιτερότητες κάθε τόπου, κάθε περιφέρεια έχει τη δική της μετεωρολογική ομάδα, στις περισσότερες ανεπτυγμένες χώρες, διαμορφώνουν κάπως τα δεδομένα των μετεωρολογικών παραμέτρων. Αυτό που βλέπω και αυτό που ξέρω τα συνδυάζω και δίνω την τελική απάντηση. Νομίζω ότι κάτι ανάλογο πρέπει κανονικά να γίνεται και σε όλες τις περιοχές, όσον αφορά στον ελλαδικό χώρο. Απλά στην Ελλάδα έχουμε ένα μειονέκτημα, δεν έχουμε τοπικές ομάδες για προγνώσεις και έχουμε δυο – τρεις βασικές πηγές, οι οποίες βρίσκονται σε κέντρα, Αθήνα κυρίως και Θεσσαλονίκη κατά κύριο λόγο.
Γενικότερα, είμαι αρκετά ψύχραιμος, χωρίς κορόνες και σε όλους τους τομείς που αναφέρονται στην επιστήμη, είτε αυτή είναι μετεωρολογία, είτε μαθηματικά.
Θεωρείτε, κατά συνέπεια, ότι πρέπει να αντιμετωπίζουμε με ψύχραιμη ματιά τις καταστάσεις και πολύ περισσότερο τα δύσκολα;
Ακριβώς και ούτε να ενθουσιαζόμαστε, ούτε να απελπιζόμαστε με τα νέα που έρχονται, γιατί ένα άλλο στοιχείο είναι ότι η κάθε εποχή έχει τα δικά της. Δηλαδή στον χειμώνα καλοκαιρία είναι να έχουμε χιόνια στα βουνά, ακόμη χιόνια και σε χαμηλά υψόμετρα, το φθινόπωρο να έχουμε βροχές, αρκεί να μην είναι ακραία φαινόμενα, τα οποία προκαλούν προβλήματα. Τότε ναι, είναι κακοκαιρίες ή το καλοκαίρι να έχουμε κανονικές θερμοκρασίες καλοκαιριού, να μην έχουμε πολύ κρύο, γιατί υπάρχουν περιπτώσεις που και τον Ιούλιο και τον Ιούνιο έχουμε πολύ χαμηλές θερμοκρασίες για κάποια διαστήματα. Αυτό δεν είναι καλοκαιρία, άσχετα αν μας δροσίζουν οι χαμηλότερες θερμοκρασίες, γιατί πρέπει να παίρνουμε υπόψη μας και τη φύση και τους ανθρώπους όλους και όχι μόνο τον εαυτό μας. Οπότε κάνοντας μια τέτοια εκτίμηση, όσον αφορά στα συμπεράσματα, που θα δώσουμε στον κόσμο, νομίζω ότι είναι μια ψύχραιμη, όπως αναφέρατε, κατάσταση.
