Ταυτόσημη με την πορεία και την εξέλιξη του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας η παρουσία του Βασίλη Δ. Αναγνωστόπουλου στην ακαδημαϊκή κοινότητα, με το πολύπλευρο έργο του να αποτελεί παράδειγμα προς μίμηση. Με αφορμή την επανεκκίνηση των διά ζώσης μαθημάτων στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, ο ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας ξεφυλλίζει το άλμπουμ των αναμνήσεων και ανατρέχει στις εποχές, που πλημμύριζαν από φοιτητές οι διάδρομοι και οι αίθουσες του Πανεπιστημίου.
Μιλώντας στον ΤΑΧΥΔΡΟΜΟ για την πανδημία και την τηλεκπαίδευση, επισημαίνει ότι «η παιδεία επέδειξε αντοχή στα δύσκολα, γιατί υποβοηθήθηκε από την τεχνολογία». Καταθέτοντας την άποψή του για την πορεία του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, ο διακεκριμένος πανεπιστημιακός εκτιμά ότι «βρίσκεται σε δρόμο προόδου και ταχείας εξέλιξης τα τελευταία χρόνια. Αλλωστε δεν είναι τυχαία η διάκρισή του στην παγκόσμια κατάταξη». Με αισιόδοξη σκέψη εύχεται «καλή ακαδημαϊκή χρονιά» σε διδάσκοντες και φοιτητές, για να προσθέσει ότι «η ζωή δεν σταματά, ακυρώνει όνειρα, αλλά γεννά νέα».
Συνέντευξη στη ΓΛΥΚΕΡΙΑ ΥΔΡΑΙΟΥ
Επάνοδος στα διά ζώσης μαθήματα μετά από τηλεκπαίδευση για ενάμιση χρόνο. Η παιδεία αντέχει και στα δύσκολα;
Η τηλεκπαίδευση προφανώς ήταν και είναι λύση ανάγκης, προκειμένου να μη νεκρώσουμε εντελώς τις εκπαιδευτικές διαδικασίες μάθησης και ευρύτερα την πνευματική καλλιέργεια του λαού μας. Δεν γνωρίζω επακριβώς αν και πόσο βοήθησε τους μαθητές για να κρατήσουν την επαφή τους με τον κόσμο και τις απαιτήσεις του σχολείου, όμως αναμφισβήτητα συγκράτησε την εκπαίδευση κοντά στο όραμα της παιδείας, στον αγώνα για γνώση και μόρφωση. Ασφαλώς η αυτοπρόσωπη παρουσία του εκπαιδευτικού δεν υποκαθίσταται από όποιας άλλης μορφής διδασκαλία. Ομως θα πρόσθετα και τούτο, ότι δηλαδή η παιδεία επέδειξε αντοχή στα δύσκολα, γιατί υποβοηθήθηκε από την τεχνολογία και είναι κέρδος για όλους.
Πώς αντιμετωπίζει ένας πνευματικός, σκεπτόμενος άνθρωπος, όπως εσείς, την πανδημία;
Η παρούσα πανδημία δεν είναι μοναδικό φαινόμενο στην ιστορία. Η ανθρωπότητα γνώρισε κατά το παρελθόν και άλλα δεινά, όπως της ελονοσίας, της γρίπης, της χολέρας… Ο άνθρωπος επέζησε και δημιούργησε αντισώματα με τα εμβόλια. Το ιστορικό βλέμμα μάς κάνει αισιόδοξους, ότι και τώρα θα νικήσουμε, με απώλειες βέβαια. Ο Ηράκλειτος έλεγε «πόλεμος πατήρ πάντων, πάντων δε βασιλεύς». Είναι δηλαδή στη φύση μας ο αγώνας και ο ανταγωνισμός, ο καθημερινός πόλεμος. Μπορεί ο άνθρωπος να είναι αδύναμος εμπρός στην πανδημία, όμως έχει σαν όπλα τη σκέψη, τη γνώση και την ευρηματικότητα, είναι «ένα καλάμι, αλλά καλάμι σκεπτόμενο», όπως έγραφε ο Πασκάλ.
Παρατηρώντας τον κοινωνικό σας περίγυρο, τι διαπιστώνετε; Η υγειονομική κρίση έχει επιφέρει αλλαγές σε επίπεδο συμπεριφοράς, ψυχοσύνθεσης και ανθρώπινων σχέσεων;
Πιστεύω πως τα τραύματα και γενικά οι επιπτώσεις από τη συνεχιζόμενη πανδημία είναι πιο πολύ εσωτερικής φύσεως, παρ’ ότι πληθύνονται τα φαινόμενα της κοινωνικής αγανάκτησης, που οδηγεί το κοινωνικό σύνολο σε μικρή ή μεγάλη έκρηξη. Αλλαξε η κανονικότητα της καθημερινής ζωής, που σημαίνει ότι έχει επηρεαστεί αρχικά ο τρόπος σκέψης, «η εύροια βίου», τα συναισθήματα και οι ενδόμυχοι φόβοι. Συνειδητοποιούμε μπροστά στην ιδέα του θανάτου τη ματαιότητα, τη μικρότητα και την τρωτότητα της ανθρώπινης φύσης. Συνομολογούμε με τον Διονύσιο Σολωμό , που έλεγε στα γεράματά του «δεν το΄λπιζα να ΄ναι η ζωή μέγα καλό και πρώτο»! Είναι εύλογο να διαπιστώνει κανείς στον κοινωνικό του περίγυρο συμπεριφορές, που παραπέμπουν σε φοβίες, σε μούδιασμα ψυχής, σε «τήρηση αποστάσεων», σε διαρκή προβληματισμό, σε ατέρμονες και αντιφατικές συζητήσεις, σε περιορισμό επισκέψεων… Ασφαλώς έχουν πληγεί η κοινωνικότητα, η προσωπική παρουσία σε πολιτιστικές εκδηλώσεις, οι φιλικές συναντήσεις και βέβαια οι κοινές διασκεδάσεις… Σε άλλους προκαλούν ψυχοσωματικές εκρήξεις, σε άλλους αλλοίωση της συμπεριφοράς, σε άλλους στρες και φοβίες. Ολα αυτά όμως, με τις διαβεβαιώσεις των ειδικών επιστημόνων, η ανθρωπότητα θα τα αντιμετωπίσει επιτυχώς με τα μέτρα που προτείνονται. Η ευθύνη των πολιτών είναι να τα εφαρμόζουν.
Εχετε θητεύσει επί σειρά ετών στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας και μάλιστα ως πρόεδρος του Παιδαγωγικού Τμήματος Προσχολικής Εκπαίδευσης. Σας λείπει η επικοινωνία με τους φοιτητές; Ποια συναισθήματα σας διακατέχουν, εν αναμονή της έναρξης της νέας ακαδημαϊκής χρονιάς;
Υπηρέτησα την εκπαίδευση 42 συναπτά έτη, τα 19 χρόνια στο εδώ Πανεπιστήμιο, με την έναρξή της λειτουργίας του. Δεν έχω πετύχει την απεξάρτησή μου ακόμη (και ούτε ελπίζω πια). Δεν έχω τρόπο να εμποδίσω τη σκέψη μου (και τη φαντασία) να απομακρυνθεί από την κυψέλη της εκπαιδευτικής μου κιβωτού, όπου έζησα τα καλύτερα χρόνια μου. Είναι φυσικό κάθε χρόνο τέτοιες μέρες με την έναρξη της νέας ακαδημαϊκής χρονιάς να κυκλώνομαι από συναισθήματα έντονα, συγκίνησης και νοσταλγίας. Να αναπολώ ημέρες φωτεινές και γεμάτες δράση. Στον ύπνο μου πολλές φορές μου έρχεται η σχολική αίθουσα με μαθητές ή φοιτητές, εικόνες και σκηνές από συζητήσεις και μαθήματα. Λ.χ. τον περασμένο Ιούνιο στις πανελλαδικές εξετάσεις ονειρεύτηκα ότι πρότεινα κάπου, σε μια συντροφιά, θέμα έκθεσης για τις πανελλαδικές εξετάσεις: «Η ευθύνη της πολιτείας και η υπευθυνότητα των πολιτών στη θετική αντιμετώπιση του κορονοϊού».
Πρωτόγνωρες οι συνθήκες, που διαμορφώνονται λόγω της πανδημίας. Τα υγειονομικά πρωτόκολλα, άραγε, ήρθαν για να μείνουν;
Οχι, δεν το πιστεύω πως ήρθαν για να μείνουν. Η δύναμη της ζωής θα τα νικήσει. Μόνο πρέπει να προετοιμαστούμε και να συμφιλιωθούμε με τη νέα κανονικότητα στην εργασία, την εκπαίδευση, την πολιτική, την οικονομική και κοινωνική ζωή. Ασφαλώς και στην προσωπική μας ζωή. Προέχει βέβαια όλοι να συμβάλουν για να έχουμε όσο το δυνατόν γρηγορότερα ένα τέλος στην πανδημία. Εννοώ ότι οφείλουν όσοι είναι ανεμβολίαστοι να το ξανασκεφτούν και να ακούσουν τη φωνή των ειδικών. Αλλο έχω μια γνώμη (με επιχειρήματα, έστω) και άλλο έχω γνώση του προβλήματος. Αλλο δόξα και φήμη και άλλο επιστήμη, αληθή και τεκμηριωμένη γνώση. Για να καταργήσουμε τα υγειονομικά πρωτόκολλα χρειάζεται, κατά τη γνώμη μου, σύμπνοια στον κοινό στόχο, στη δημιουργία τείχους ανοσίας.
Κάνοντας σύγκριση ανάμεσα στην περίοδο που διδάσκατε και τη σημερινή, σε ποια κατεύθυνση γέρνει η πλάστιγγα; Της νοσταλγίας ή της ανησυχίας;
Είναι δύο εντελώς διαφορετικές συνθήκες και δεν μπορώ να πάρω το μέρος της μιας ή της άλλης. Πάντως στην πρώτη περίπτωση, δεδομένου ότι χρονικά το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας βρισκόταν σε περίοδο ανάπτυξης, έπνεε ένας άνεμος ευνοϊκός, ώστε να ανθίζει κάθε προσπάθεια μέσα και έξω από την αίθουσα και να υπόσχεται ευκαρπία, ένα καλό αποτέλεσμα και προοπτική για το μέλλον. Το κλίμα εκείνο που ζούσα, πολύβουο, νεανικό και ζωτικό, δεν υπάρχει πια και είναι σκέτη κατάθλιψη η σημερινή βουβαμάρα. Η ζωή όμως δεν σταματά, ακυρώνει όνειρα, αλλά γεννά νέα.
Τι θυμάστε πιο έντονα από τη δράση σας στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας;
Εκείνο το θορυβώδες βουητό, στα αμφιθέατρα, στις αίθουσες και στη Θόλο, τα «ασίγαστα τιτιβίσματα των πουλιών», όπως λέγαμε. Ιδιαίτερα θυμάμαι και αναπολώ τις εκδηλώσεις, που κάναμε με τους φοιτητές για τα παιδιά, μικρά και μεγάλα. Με το πρόγραμμα «Χαρά και Γνώση» γέμιζε το πάρκο του Αναύρου από παιδόκοσμο, μητέρες και παππούδες που συνόδευαν τα παιδιά για να παρακολουθήσουν δωρεάν παιδικά παιχνίδια, τραγούδια, δρώμενα, Καραγκιόζη, ή προσκαλούσαμε σχολεία να γνωρίσουν το Πανεπιστήμιο κ.ά. Το 2003, επίσης, είχα γράψει ένα θεατρικό μονόπρακτο για παιδιά με τίτλο «Ο Καραγκιόζης μάνατζερ των Ολυμπιακών Αγώνων!», που παίχτηκε με μεγάλη επιτυχία στο Σπίρερ από τον καραγκιοζοπαίχτη Δήμο Βουγιούκα με διοργάνωση του Εργαστηρίου Λόγου και Πολιτισμού του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας.
Ηταν μια εξόρμηση, που επιχειρούσαμε και ένα άνοιγμα του Πανεπιστημίου μας προς την τοπική κοινωνία και ιδιαίτερα προς τα παιδιά.
Ως συγγραφέας και πρόεδρος του Κέντρου Βιβλίου Μαγνησιωτών Συγγραφέων, πώς θα περιγράφατε την εποχή της πανδημίας και των επιπτώσεων, που έχει επιφέρει; Βιώνουμε, τελικά, έναν αόρατο πόλεμο;
Δεν θα διαφωνήσω, ότι βιώνουμε έναν αόρατο πόλεμο, αλλά ακριβώς το γεγονός αυτό μας επιβάλλει να είμαστε όλοι προσεκτικοί και αλληλέγγυοι κοινωνικά. Η πανδημία μάς έκλεισε στο σπίτι μας και ο καθένας αξιοποιεί τον χρόνο με τον τρόπο του. Προσωπικά μου δόθηκε η ευκαιρία σε όλο το εννεάμηνο που μας πέρασε να ανανεώσω τις ιστορικές γνώσεις μου, διαβάζοντας αρκετά βιβλία για το Εικοσιένα, με αποτέλεσμα να ολοκληρώσω μια μελέτη μου με τίτλο «Πατριδογραφία- Από το Δραγατσάνι ως την Πέτρα Βοιωτίας (1821-1829)», που προσεχώς θα κυκλοφορήσει. Το «ΚεΒιΜαΣυ», επίσης, έχει εκδώσει έναν αφιερωματικό τόμο με κείμενα Μαγνησιωτών συγγραφέων με τίτλο «ΕΠΙΒΙΩΣΕΙΣ ΤΟΥ ΕΙΚΟΣΙΕΝΑ σε γραπτά κείμενα σύγχρονων συγγραφέων της Μαγνησίας». Το χειρότερο, λοιπόν, στον καιρό της πανδημίας είναι να καταδικάσει κανείς τον εαυτό του σε ακινησία και κατάθλιψη.
Εχετε εντρυφήσει στην τοπική παράδοση, πρωτοστατώντας στην προσπάθεια για ανάδειξη των ιδιαίτερων λαογραφικών χαρακτηριστικών της Θεσσαλίας. Η διαφύλαξη του παρελθόντος, με την αρωγή ερευνητών, εκπαιδευτικών και πανεπιστημιακών, θα μας οδηγήσει στο μέλλον;
Η Θεσσαλία με όλες οι περιοχές, πεδινές, ημιορεινές και ορεινές, αποτελεί μια πολύτιμη κιβωτό της αρχαίας και νεότερης ελληνικής παράδοσης. Εντρυφώντας κανείς στον υλικό και πνευματικό βίο των κατοίκων της, ανακαλύπτει πολιτιστικά ριζώματα απ’ αρχαιοτάτων χρόνων, που συνηγορούν στη ιστορική συνέχεια του Ελληνισμού. Θαυμάζει την πολύκλωνη μυθολογία των προϊστορικών και νεότερων χρόνων, τα Αγραφα, τα Μετέωρα, τον Πηνειό, τον Ολυμπο, την Οσσα, το Πήλιο και την Οθρυ, τις Βόρειες Σποράδες και τον Παγασητικό. Χαίρεται τα δημοτικά της τραγούδια, τα ήθη και έθιμα, τα πανηγύρια, τα γράμματα και τα Ελληνομουσεία στα Αγραφα και στο Πήλιο, τους πρωτεργάτες της λευτεριάς, τον Ρήγα Βελεστινλή, τον Ανθιμο Γαζή, τον Κωνσταντά, τον Παπα-Βλαχάβα, τους κλεφταρματολούς, τον Κατσαντώνη, τους Μπουκουβαλαίους, τον Καραϊσκάκη. Είχα την ευκαιρία, όντας στη Σχολή Νηπιαγωγών Καρδίτσας και εν συνεχεία στο Πανεπιστήμιο, να εκπονήσω λαογραφικές έρευνες και καταγραφές και έτσι γνώρισα μια γοητευτική λαϊκή παράδοση κι έναν πλούσιο κόσμο λαϊκών παραμυθιών. Και, μεταξύ των άλλων, εξέδωσα το 2014 δύο τόμους στις πανεπιστημιακές εκδόσεις με τίτλο «Λαϊκά παραμύθια Θεσσαλίας» και πρόλογο του Μ.Γ. Μερακλή. Η παράδοση προστατεύει τον λαό με το διαχρονικό και αξιακό πλούτο της. Η διατήρηση είναι χρέος μας, χωρίς αυτό να γίνεται εμπόδιο στην πρόοδο και τις εξελίξεις, αλλά σωστικό ανάβλεμμα.
Μιλώντας για το μέλλον, δράττομαι της ευκαιρίας να σας ρωτήσω, πώς σχολιάζετε την πορεία και την εξέλιξη του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας; Η Τριτοβάθμια Εκπαίδευση έχει την αντιμετώπιση που της αρμόζει από την Πολιτεία ή πρέπει να διανύσει πολύ δρόμο ακόμη;
Το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας θεωρώ ότι βρίσκεται σε δρόμο προόδου και ταχείας εξέλιξης τα τελευταία χρόνια. Αλλωστε δεν είναι τυχαία η διάκρισή του στην παγκόσμια κατάταξη. Υπάρχουν βέβαια ανάγκες υλικοτεχνικές και σε προσωπικό. Γενικά, όμως, για την Τριτοβάθμια Εκπαίδευση θα έλεγα ότι δεν θυμάμαι να μην έχει προβλήματα. Και στο σημείο που βρισκόμαστε, φαίνεται ότι δεν έχουμε περιθώρια πολλά για άμεσες λύσεις. Ωστόσο, εύχομαι σε όλους καλή ακαδημαϊκή χρονιά και με υγεία.
