ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

Κώστας Ακρίβος: Είμαστε ευάλωτοι σε δυνάμεις που δύσκολα τιθασεύονται

κώστας-ακρίβος-είμαστε-ευάλωτοι-σε-δυ-65779

Ο βραβευμένος Βολιώτης συγγραφέας μιλά στον ΤΑΧΥΔΡΟΜΟ για το διεθνές ενδιαφέρον, που εκδηλώνεται για το έργο του και τις επιπτώσεις της πανδημίας στον πολιτισμό

Συνέντευξη στη ΓΛΥΚΕΡΙΑ ΥΔΡΑΙΟΥ

Τη δημιουργική διάσταση του γραπτού λόγου αναδεικνύει με το έργο του ο Κώστας Ακρίβος, ξεφυλλίζοντας στον ΤΑΧΥΔΡΟΜΟ στιγμιότυπα της λογοτεχνικής του διαδρομής. Ο βραβευμένος Βολιώτης συγγραφέας αναλύει τις επιπτώσεις της πανδημίας στον πολιτισμό και μιλά για το πλήγμα, που έχουν δεχθεί «οι δημιουργοί και όσοι αγαπούν και στηρίζουν τον πολιτισμό». Περιγράφει συγκλονιστικά «μια ζώσα και δίχως ορατό τέλος τραγωδία», εκφράζοντας σκέψεις και συναισθήματα. Δημιουργός με ευαισθησίες, αναφέρεται στο αβέβαιο μέλλον που προκαλεί η πανδημία και ταυτόχρονα ανατρέχει σε γραπτές πηγές, που σκιαγραφούν ανάλογες καταστάσεις. Ο συγγραφέας του «Αλφονς», που έχει προσελκύσει το ενδιαφέρον κινηματογραφικών δημιουργών, τονίζει ότι πάντα έχουν λόγο ύπαρξης τα βραβεία, όταν «δεν υποδαυλίζουν τη ματαιοδοξία».

Πλήγμα για τον πολιτισμό η περίοδος της πανδημίας;

Oταν συμβαίνουν φαινόμενα, που έχουν όχι μόνο τοπική ή εθνική, αλλά παγκόσμια διάσταση, εκείνο που προέχει πάνω απ’ όλα είναι πώς να διασφαλιστεί η ανθρώπινη ζωή. Δυστυχώς η τωρινή πανδημία αποδεικνύει περίτρανα πόσο ευάλωτος είναι ο άνθρωπος απέναντι σε δυνάμεις, που δύσκολα τιθασεύονται ή ελέγχονται, ακόμα και από την πιο εξελιγμένη μορφή τεχνολογίας. Σε ένα τέτοιο ζοφερό πλαίσιο, επόμενο είναι όλοι οι τομείς της ανθρώπινης δραστηριότητας να έχουν πληγεί, άλλος σε μεγαλύτερο και άλλος σε πιο μικρό βαθμό. Ο πολιτισμός ανέκαθεν στηριζόταν στην εγγύτητα και στην ανθρώπινη φυσική παρουσία. Oσο κι αν η τεχνολογική εξέλιξη έχει συμβάλει με τον τρόπο της στην εξέλιξη όλων σχεδόν των μορφών της τέχνης, βλέπουμε σήμερα με θλίψη να ακυρώνονται πρόβες και παραστάσεις, εκθέσεις, επισκέψεις σε μουσεία και αρχαιολογικούς χώρους, ανέμελες βόλτες στα βιβλιοπωλεία, «ζωντανές» συνεντεύξεις ή βιβλιοπαρουσιάσεις και κάθε λογής καλλιτεχνικά δρώμενα. Με λίγα λόγια, όλοι πλήττονται και οι δημιουργοί και όσοι αγαπούν και στηρίζουν τον πολιτισμό.

Πώς βιώνει ένας συγγραφέας τις πρωτόγνωρες καταστάσεις, που ζουν η Ελλάδα, αλλά και η υφήλιος;

Από τη φύση της δουλειάς του, ο συγγραφέας είναι ένας άνθρωπος που για να παράγει έργο, οφείλει να περνά πολλές ώρες της μέρας ή της νύχτας απο-κλεισμένος στον ιδιωτικό του χώρο. Αρα απ’ αυτή την άποψη δεν τον ενόχλησε και τόσο ο περιορισμός του αναγκαστικού εγκλεισμού. Εκείνο, ωστόσο, που τον βαραίνει ψυχολογικά, είναι η απώλεια της ζωής τόσων ανθρώπων ανά την υφήλιο. Δεν μπορεί να μείνεις αμέτοχος ή αδιάφορος με τις τόσες οικτρές εικόνες του θανατικού, επηρεάζεσαι ψυχολογικά. Αν σ’ αυτό προστεθεί και ο φόβος, όχι μόνο για τα τωρινά, αλλά και για το τι μέλλει γενέσθαι, καταλαβαίνει κανείς πως έχουμε να κάνουμε με μια ζώσα και δίχως ορατό τέλος τραγωδία.

Πηγή έμπνευσης αποτελούν οι καλές και οι δυσάρεστες καταστάσεις; Στα δύσκολα δοκιμάζεται ο συγγραφέας;

Κακά τα ψέματα, ανέκαθεν η λογοτεχνία «συγκινούνταν» από τις ποικίλες εκφάνσεις του κακού και τις αξιοποιούσε ως πηγή έμπνευσης: Πόλεμοι, καταστροφές, ολοκαυτώματα, εμφύλιες συρράξεις, ερεβώδη πάθη, φόνοι… Δεν είναι ο Ομηρος αυτός που «ύμνησε» αριστουργηματικά τον Τρωικό Πόλεμο; Ή η Σβετλάνα Αλεξίεβιτς που κέρδισε το Νόμπελ Λογοτεχνίας χάρη κυρίως στο βιβλίο της «Τσέρνομπιλ»;

Πόσο καθοριστική είναι, άραγε, η περιρρέουσα ατμόσφαιρα, οι κοινωνικές και πολιτικές συνθήκες;

Κατά πόσο είναι δυνατόν η σημερινή κατάσταση να μεταγραφεί σε καλλιτεχνικό έργο, θα έλεγα πως αυτό εναπόκειται στο βλέμμα και τις προθέσεις του δημιουργού. Αν η αγωνία ενός ζωγράφου, λόγου χάρη, ή κάποιου ποιητή πυροδοτηθεί από μια εικόνα της πανδημίας, π.χ. τα εκατοντάδες φέρετρα στο Μπέργκαμο και στη Νέα Υόρκη ή το ελάφι που εμφανίστηκε απρόσμενα πριν από μερικές νύχτες στην υπόγεια διάβαση της Κατεχάκη, αυτό θα είναι κέρδος για τις επόμενες γενιές, έτσι ώστε να γνωρίσουν μέσω της τέχνης το στίγμα που άφησε ο άνθρωπος των αρχών του 21ου αιώνα στη φύση και στον κόσμο γενικότερα.

Ποιο λογοτεχνικό δημιούργημα θα αναφέρατε σχετικά με την πρωτοφανή κατάσταση, που βιώνουμε στην εποχή της πανδημίας;

Στην αρχή της Ιλιάδας γίνεται λόγος για έναν φοβερό λοιμό, που έπληξε το στρατόπεδο των Ελλήνων. Πανδημίες και εκτεταμένες ασθένειες έχουν εμφανιστεί πολλές φορές στην ιστορία της ανθρωπότητας, όπως πολλοί ήταν και εκείνοι που με τον τρόπο τους τις κατέγραψαν (Βοκάκιος, Σολωμός, Καμί κ.ά.). Η περιγραφή όμως του λοιμού, που έπληξε την Αθήνα τον 5ο αιώνα, έτσι όπως τον ιστόρησε ο Θουκυδίδης, είναι ένα φρικώδες, όσο και αξεπέραστο γεγονός. Για του λόγου το αληθές, ένα μικρό απόσπασμα σε μετάφραση του Ελευθερίου Βενιζέλου: «Και τούτο προεκάλει τους περισσοτέρους θανάτους, διότι ή απέφευγαν εκ φόβου να επικοινωνούν προς αλλήλους και οι ασθενείς απέθνησκαν εγκαταλελειμμένοι, εις τρόπον ώστε πολλαί κατοικίαι ερημώθησαν δι΄ έλλειψιν νοσηλείας, είτε επικοινωνούσαν και απέθνησκαν εκ της μολύνσεως».

Τι αντιπροσωπεύουν για σας τα βραβεία, η διάκριση που αποσπάσατε για το «Γάλα μαγνησίας», ηθική επιβράβευση ή κίνητρο συνέχειας;

Οταν δεν υποδαυλίζουν τη ματαιοδοξία, τα βραβεία πάντοτε έχουν λόγο ύπαρξης μόνο και μόνο για να ορίζουν τον πήχη επιτυχίας σ’ έναν δημιουργό και παράλληλα να τον προκαλούν να τον ανεβάσει ακόμη πιο ψηλά. Θέλω να πω με αυτό, ότι η συνέχεια και κυρίως η ποιότητα είναι τα στοιχεία, που χαρακτηρίζουν διαχρονικά ένα έργο. Δεν υπάρχει βραβείο, που να μην είναι αποτυχημένο, αν ο δημιουργός δεν έχει διά βίου στον νου και κυρίως στη συνείδησή του το «Πρώτο Σκαλί» του Κ. Καβάφη.

Υπάρχει ενδιαφέρον από το εξωτερικό για το συγγραφικό σας έργο;

Μέχρι στιγμής αρκετά από τα βιβλία μου έχουν μεταφραστεί σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες, Γερμανία, Ιταλία, Ελβετία κ.ά. Για το πρόσφατο «Γάλα μαγνησίας» ο ατζέντης μου βρίσκεται σε επαφές και συνεννοήσεις με κάποιους μεγάλους εκδοτικούς οίκους του εξωτερικού. Ιδωμεν…

Στα έργα σας αναδεικνύονται πρόσωπα της Μαγνησίας, όπως για παράδειγμα ο Αλφόνς, που περιβάλλεται από πέπλο μυστηρίου. Υπάρχει ενδιαφέρον για κινηματογραφική απόδοση του συγκεκριμένου βιβλίου;

Εδώ και μερικούς μήνες ένας σκηνοθέτης, μαζί με το σχετικό γραφείο παραγωγής, έχουν ενδιαφερθεί για την κινηματογραφική μεταφορά και ήρθαν σε επαφή τόσο με μένα, όσο και με τον εκδοτικό μου οίκο, το Μεταίχμιο. Ομως οι τελευταίες εξελίξεις, όπως και σε κάθε άλλον τομέα, πάγωσαν προς το παρόν το όποιο ενδιαφέρον. Ας ελπίσουμε στο … ξεπάγωμα.

Σε ποια κατεύθυνση στρέφεται αυτή την περίοδο το συγγραφικό σας ενδιαφέρον;

Οχι επειδή πλησιάζει η επέτειος του εορτασμού των 200 χρόνων από την Επανάσταση του 1821, αυτό ήταν μια συγκυρία, αλλά επειδή από πολύ παλιά με ιντρίγκαρε συγγραφικά η περίπτωση του Γεώργιου Καραϊσκάκη, βρίσκομαι στη φάση που ετοιμάζω ένα μυθιστόρημα, το οποίο στηρίζεται στην προσωπικότητα και τη δράση αυτού του αγωνιστή. Ομως δεν γράφω ένα ιστορικό μυθιστόρημα απλώς, στηρίζομαι στην τόσο ενδιαφέρουσα ζωή του, για να «φέρω» τον Καραϊσκάκη στη σημερινή εποχή και κυρίως να τον συσχετίσω με κάποια δικά μου προσωπικά βιώματα. Δοκιμάζω, δηλαδή, να γράψω ένα είδος Αυτο-Μυθ-Ιστορίας.

Εγγραφείτε στο Newsletter του Ταχυδρόμου