Σπουδαία τεκμήρια για την ιστορία του Αρχαιολογικού Μουσείου Βόλου στο πρώτο βιβλίο επισκεπτών
Διεθνής ημέρα μουσείων αύριο Δευτέρα 18 Μαΐου, με τα μουσεία να παραμένουν για πρώτη φορά κλειστά, λόγω πανδημίας, αναμένοντας την 15η Ιουνίου για να ανοίξουν και πάλι τις πόρτες τους στο κοινό, με αυξημένα μέτρα απολύμανσης και ασφάλειας για επισκέπτες και εργαζόμενους. Κλειστό παραμένει και το Αρχαιολογικό Μουσείο του Βόλου, που συμπλήρωσε αισίως 110 χρόνια δυνατής πολιτιστικής παρουσίας και πολυεπίπεδης προσφοράς.
Με αφορμή την αυριανή μέρα – ορόσημο για τα μουσεία του κόσμου, ο ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ αναδεικνύει άγνωστες πτυχές μιας μεγάλης ιστορίας που γράφτηκε από διάσημους επισκέπτες του εμβληματικού Αρχαιολογικού Μουσείου Βόλου.
Προσωπικότητες με διεθνή ακτινοβολία συγκαταλέγονται μεταξύ των πρώτων επισκεπτών του Αθανασάκειου Αρχαιολογικού Μουσείου Βόλου από την αρχή της λειτουργίας του, στις αρχές του 20ου αιώνα. Οι υπογραφές προσωπικοτήτων του βεληνεκούς του Νίκου Καζαντζάκη, του Άγγελου Σικελιανού και της Σοφίας Σλίμαν, συζύγου του Ερρίκου Σλίμαν ο οποίος έφερε στο φως τους αρχαιολογικούς θησαυρούς της Τροίας, αποτελούν σπάνια τεκμήρια και κοσμούν το παλαιότερο, χρονολογικά, βιβλίο επισκεπτών του Μουσείου.
Το βιβλίο επισκεπτών που «καλύπτει» χρονικά την περίοδο από το 1910 έως και το 1916, σκιαγραφεί έντονα το ενδιαφέρον πολλών επισκεπτών, από της γενέσεως του Μουσείου και εντεύθεν.
Το σπάνιο, πράγματι, βιβλίο επισκεπτών του 1910, που είχε αναδείξει για πρώτη φορά ο ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ σε παλαιότερο αφιέρωμα, είναι ένας θησαυρός πολύτιμων πληροφοριών, στο οποίο υπολογίζεται ότι έχουν καταγραφεί οι υπογραφές 4.500 περίπου επισκεπτών, στα πρώτα επτά χρόνια λειτουργίας του Μουσείου Βόλου.
Ο Αγγελος Σικελιανός, ο κορυφαίος ποιητής που συγκλόνισε το πανελλήνιο με το ποίημά του «Ηχείστε σάλπιγγες», επισκέφτηκε δύο φορές το Μουσείο, στα τέλη Απριλίου του 1911 και εν συνεχεία στις 24 Δεκεμβρίου του 1914, μαζί με τον επιστήθιο φίλο του, εξίσου διάσημο συγγραφέα Νίκο Καζαντζάκη, δημιουργό του «Ζορμπά», του περίφημου «Ο Χριστός ξανασταυρώνεται» και δεκάδων ακόμη λογοτεχνικών αριστουργημάτων.
Στο ίδιο βιβλίο επισκεπτών καταγράφεται επίσης η υπογραφή του θρυλικού ηθοποιού Χριστόφορου Νέζερ, ο οποίος για άγνωστο λόγο βρέθηκε στην περιοχή μας, την συγκεκριμένη χρονική περίοδο, καθώς και η υπογραφή του εξίσου σημαντικού ποιητή Άγγελου Τανάγρα. Η Σοφία Σλήμαν, αντίστοιχα, επισκέφτηκε το Μουσείο του Βόλου στις 11 Σεπτεμβρίου του 1912. Από τους πρώτους που υπογράφουν στο βιβλίο επισκεπτών είναι επίσης ο Απόστολος Αρβανιτόπουλος, ο έφορος Αρχαιοτήτων Θεσσαλίας, ο οποίος ίδρυσε το Μουσείο, που ανεγέρθηκε με τα χρήματα που προσέφερε γενναιόδωρα ο ευπατρίδης Αλέξιος Αθανασάκης.
Ελληνες και ξένοι
Ανάμεσα στους επισκέπτες της πρώτης περιόδου λειτουργίας του Μουσείου καταγράφονται επίσης πολλοί διάσημοι αρχαιολόγοι και μάλιστα μέλη των ξένων αρχαιολογικών σχολών, όπως ο Σαρλ Πικάρ, μέλος της Γαλλικής Αρχαιολογικής Σχολής, από τους γνωστότερους Γάλλους αρχαιολόγους του19ου και του 20ου αιώνα, ο Γερμανός Φρίντριχ Στέλιν και ο Αμερικανός Ρις Κάρπεντερ. Το ενδιαφέρον του επιστημονικού χώρου στράφηκε ευθύς εξαρχής στο Αρχαιολογικό Μουσείο του Βόλου, όπως μαρτυρούν, εξάλλου, οι υπογραφές του περίφημου καθηγητή Μανόλη Τριανταφυλλίδη, του κορυφαίου Έλληνα αρχαιολόγου Κωνσταντίνου Ρωμαίου το 1912, αλλά και του Κωνσταντίνου Κουρουνιώτη, ο οποίος ανέσκαψε τον περίφημο θολωτό τάφο στην περιοχή των Αγίων Αναργύρων Βόλου.
Σημαντικό στοιχείο σε σχέση με τους επισκέπτες του Μουσείου έναν αιώνα πριν, είναι οι εθνικότητες των αλλοδαπών, που εκτείνονται από την Ευρώπη έως και την Νότιο Αφρική. Οι εθνικότητες των πρώτων επισκεπτών του Μουσείου ήταν Εβραίοι, πολλοί μάλιστα εκ των οποίων υπογράφουν με την Εβραϊκή γραφή, Γάλλοι, Γερμανοί, Ρώσοι, Σέρβοι, Άγγλοι, Δανοί, Ιταλοί κα.
Μελετώντας το σημαντικό κειμήλιο του 1910, διαπιστώνει κανείς ότι μεταξύ των ξένων επισκεπτών συγκαταλέγονται επίσης αρκετοί Αμερικανοί, από πολλές, διαφορετικές πόλεις των Ηνωμένων Πολιτειών, ενώ υπάρχουν επίσης πολλοί Καναδοί, καθώς και ένας επισκέπτης από την Λατινική Αμερική.
Οι Έλληνες, αντίστοιχα, επισκέπτες του Αρχαιολογικού Μουσείου Βόλου, που κατάγονται από όλη την Ελλάδα, δίπλα από την υπογραφή τους συνήθως σημειώνουν και τον τόπο καταγωγής τους. Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι πολλοί επισκέπτες προέρχονται από την Πελοπόννησο, την Θεσσαλία, την Αθήνα, τον Πειραιά, την Εύβοια, την Ήπειρο, την Κρήτη, τα νησιά του Αιγαίου, την Κωνσταντινούπολη, την Σμύρνη, την Θράκη και την Μακεδονία, σημειώνοντας μάλιστα με έκδηλη υπερηφάνεια «Μακεδών» δίπλα στο όνομά τους. Το γεγονός αυτό υποδηλώνει ότι το Αρχαιολογικό Μουσείο του Βόλου ήταν από την αρχή ένας πολύ αγαπητός προορισμός επίσκεψης, τόσο των Ελλήνων, όσο και των ξένων επισκεπτών.
Ντόπιοι και ξένοι
Εξαιρετικό ενδιαφέρον παρουσιάζουν, εξάλλου, οι ιδιότητες των επισκεπτών του Μουσείου, έναν αιώνα πριν. Πολλοί μάλιστα εξ αυτών δίπλα από το όνομά τους, καταγράφουν το επάγγελμά τους. Κατά συνέπεια επισκέφτηκαν το Μουσείο πολλοί στρατιωτικοί, συγκεκριμένα αξιωματικοί και οπλίτες, τόσο του στρατού ξηράς όσο και του ναυτικού, Έλληνες αλλά και ξένοι. Οι στρατιωτικοί, ειδικότερα, αναφέρουν και το Σώμα, το Λόχο ή το όνομα του πλοίου, στο οποίο ανήκουν.
Άλλη μεγάλη ομάδα επισκεπτών είναι επίσης οι μαθητές, τα σχολεία και οι σχολές, όπως είναι το Βαρβάκειο Λύκειο Αθηνών, το πρώτο Ελληνικό Σχολείο του Βόλου, το Ελληνικό Σχολείο Πορταριάς, η Εμπορική Σχολή του Βόλου. Επίσης μαθητές της Ριζαρείου Σχολής των Αθηνών και το Γυμνάσιο Θηλέων του Βόλου με 23 μαθήτριες και τις καθηγήτριές τους. Επίσης τα μέλη του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού, μέλη του Αμερικανικού και του Ρωσικού Ερυθρού Σταυρού, πληρώματα των σκαφών του Γαλλικού Πολεμικού Ναυτικού και αξιωματικοί της Γαλλικής στρατιωτικής αποστολής στην Ελλάδα. Η πλειοψηφία των μεμονωμένων επισκεπτών ανήκει στην αστική τάξη: εργοστασιάρχες, ιατροί, δικηγόροι, δικαστικοί, ιερείς και ιεροκήρυκες, νοσοκόμοι και φαρμακοποιοί στρατιωτικοί. Επίσης φιλόλογοι, δάσκαλοι, δημοσιογράφοι, καλλιτέχνες, πλοίαρχοι, μηχανικοί.
Ενδεικτικά καταγράφονται στο σημείο αυτό η κόμισα Ευγενία Καπνίση από το Μόναχο, ο στρατηγός Νικόλαος Πλαστήρας, ο Νικόλαος Προύσαλης διευθυντής της Μινέρβας, ο Π. Βλασσόπουλος διευθυντής των Θεοξένεια στην Πορταριά, ο φωτογράφος Κωνσταντίνος Ζημέρης και πολλοί ακόμη. Οι υπογραφές, οι τόποι καταγωγής, οι ιδιότητες και τα σχόλια των επισκεπτών του Αρχαιολογικού Μουσείου Βόλου δίνουν σημαντικές πληροφορίες για την ελληνική, αλλά και τη διεθνή κοινωνία της συγκεκριμένης εποχής
Ρεπορτάζ: ΓΛΥΚΕΡΙΑ ΥΔΡΑΙΟΥ
