Ο ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ ιχνηλατεί τις πολεμικές συγκρούσεις, που σημειώθηκαν στην περιοχή και σφράγισαν τις νεότερες περιόδους
Το παγκόσμιο ενδιαφέρον μονοπωλεί η τεταμένη κατάσταση που επικρατεί στον Εβρο, με τα γεγονότα που σημειώνονται στο διεθνές πεδίο να συμπληρώνουν το σκηνικό της αβεβαιότητας. Η τεταμένη ατμόσφαιρα στα σύνορα, σε συνδυασμό με την παγκόσμια αναταραχή που έχει προκαλέσει η επέλαση ενός σύγχρονου εχθρού, του κορονοϊού, που εμφανίζει απειλητική διάθεση, αποτέλεσαν την αφορμή για αναδρομή σε ταραγμένες εποχές του μακρινού παρελθόντος.
Ρεπορτάζ: ΓΛΥΚΕΡΙΑ ΥΔΡΑΙΟΥ
Μετακινήσεις, εκστρατείες, επιδρομές και πολεμικές συγκρούσεις σημειώθηκαν στην περιοχή της Μαγνησίας κατά την αρχαιότητα, με συγκλονιστικά πολεμικά επεισόδια να καταγράφονται στις σελίδες της ιστορίας, σε ταραγμένες περιόδους.
Οι εποχές και οι καταστάσεις έχουν διαφοροποιηθεί, βέβαια, καθώς πολλά προβλήματα λύνονται διά της διπλωματικής οδού, αλλά ο ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ επιχειρεί οδοιπορικό στις πολεμικές αναμετρήσεις που σημειώθηκαν στην περιοχή, με οδηγό τα πολύτιμα στοιχεία που παραθέτουν οι αρχαιολόγοι Αργυρούλα Δουλγέρη – Ιντζεσίλογλου διευθύντρια επί τιμή του υπουργείου Πολιτισμού και ο σύζυγός της Χαράλαμπος Ιντζεσίλογλου.
Από το 1130 π.Χ. έως το 800 π.Χ. περίπου, δηλαδή από τα τέλη της μυκηναϊκής έως την πρώιμη γεωμετρική εποχή, έγιναν πολλές μετακινήσεις ελληνικών φύλων από τις πιο ορεινές περιοχές της ηπειρωτικής Ελλάδας προς τις πεδινές εκτάσεις και από τον ελλαδικό κορμό προς τα νησιά του Αιγαίου, τα παράλια της Μικράς Ασίας και την Κύπρο. Στην περιοχή της Θεσσαλίας έγιναν επίσης τέτοιες μετακινήσεις.
Οι Μάγνητες, φύλο συγγενικό με τους Μακεδόνες, σύμφωνα με χωρίο του «Καταλόγου των Πλοίων» που περιλαμβάνεται στην Ραψωδία Β΄ της Ιλιάδας του Ομήρου, κατείχαν την περιοχή των Τεμπών και του Πηλίου ήδη κατά τη διάρκεια του Τρωικού Πολέμου (1194-1184 π.Χ.), αλλά σύμφωνα με μια άλλη ερμηνεία μάλλον μετανάστευσαν εδώ μετά τα τέλη της μυκηναϊκής εποχής.
Κατά τη διάρκεια των Περσικών Πολέμων και κυρίως κατά την εκστρατεία του Ξέρξη (480- 479 π.Χ.) ο περσικός στρατός διέσχισε τη Θράκη, τη Μακεδονία και τη Θεσσαλία και στρατοπέδευσε στις Θερμοπύλες, όπου δόθηκε η μεγάλη μάχη.
Σύμφωνα με τον Ηρόδοτο, ήταν τόσο μεγάλο το πλήθος των στρατιωτών ώστε σχεδόν στέρεψαν τα θεσσαλικά ποτάμια Ονόχωνος και Απιδανός, από τα οποία ήπιαν νερό για να ξεδιψάσουν άνθρωποι και ζώα. Από την άλλη πλευρά ο περσικός στόλος έφθασε στην ακτή του Πηλίου και αγκυροβόλησε ανάμεσα στην Κασθαναία και στο ακρωτήριο Σηπιάδα, απέναντι από τη Σκιάθο. Όμως, εξ αιτίας μιας φοβερής καταιγίδας καταστράφηκαν 400 περσικά πλοία και πνίγηκαν χιλιάδες ναύτες, γεγονός που αποδυνάμωσε τις περσικές ναυτικές δυνάμεις και συνετέλεσε στην νίκη των Ελλήνων κατά τη ναυμαχία της Σαλαμίνας. Ακόμη και σήμερα μια παραλιακή περιοχή στα δυτικά της Σκιάθου ονομάζεται «Λιμάνι του Ξέρξη».
Η περίοδος των τυράννων
Την περίοδο της ισχυρής παρουσίας των Φεραίων τυράννων στη Θεσσαλία (πρώτο μισό του 4ου αιώνα π.Χ.) το Βοιωτικό Κοινό παρενέβη στα θεσσαλικά πράγματα για να βοηθήσει τους υπόλοιπους Θεσσαλούς που υπέφεραν από τη δράση των τυράννων και ιδιαίτερα του γνωστού για τη σκληρότητά του τυράννου Αλέξανδρου. Συγκεκριμένα, το καλοκαίρι του έτους 364 π.Χ. ο Πελοπίδας με εκστρατευτικό σώμα Βοιωτών έφθασε στη Θεσσαλία και ανέλαβε την ηγεσία του θεσσαλικού στρατού που συγκρούστηκε με τον Φεραίο τύραννο Αλέξανδρο και τον μισθοφορικό στρατό του στην περιοχή «Κυνός Κεφαλαί», στα νοτιοδυτικά των Φερών. Στη μάχη αυτή οι Βοιωτοί με τους υπόλοιπους Θεσσαλούς νίκησαν τους Φεραίους του τυράννου Αλέξανδρου, αλλά σκοτώθηκε ο αρχηγός τους, ο Θηβαίος Πελοπίδας.
Ο ίδιος τύραννος των Φερών Αλέξανδρος, όπως μας πληροφορεί ο ιστορικός Διόδωρος ο Σικελιώτης, το 361 π.Χ. επετέθη με τα πλοία του κατά της νήσου Πεπαρήθου (της σημερινής Σκοπέλου), που ήταν μέλος της Αθηναϊκής Συμμαχίας.
Οι Αθηναίοι με μικρή ναυτική δύναμη απέκλεισαν το άγημα των Φεραίων στον Πάνορμο της Πεπαρήθου, αλλά ο Αλέξανδρος με τις λεγόμενες φρυκτωρίες, δηλαδή σήματα με πυρσούς, ειδοποιήθηκε από τους άνδρες του στον Πάνορμο μόλις απέπλευσαν κάποια αθηναϊκά πλοία και βγαίνοντας από τον Παγασητικό κόλπο με ισχυρές δυνάμεις κυρίευσε αρκετές αθηναϊκές τριήριες και μία πεπαρηθιακή και έλυσε τον αποκλεισμό των Φεραίων στον Πάνορμο.
Δυνατός αντίπαλος ο Φίλιππος Β’
Τους Φεραίους τυράννους αντιμετώπισε ο Φίλιππος Β΄, βασιλέας της Μακεδονίας, τον οποίον κάλεσαν για βοήθεια οι Αλευάδες της Λάρισας που δεν μπορούσαν πλέον να συγκρατήσουν τις επιθέσεις τους.
Ο Φίλιππος έχοντας και δικές του ισχυρές δυνάμεις ανέλαβε αρχιστράτηγος των υπόλοιπων θεσσαλικών στρατευμάτων και πολιόρκησε την πόλη των Φερών και το επίνειό της, τις Παγασές. Στο Κρόκιο πεδίο, μια περιοχή κοντά στον Αλμυρό, το έτος 352 π.Χ. ο Φίλιππος μαζί με τις θεσσαλικές δυνάμεις συγκρούστηκε με το στρατό των Φωκέων υπό την αρχηγία του Ονόμαρχου, ο οποίος επίσης επεδίωκε να επιβληθεί στη Θεσσαλία.
Στη μάχη αυτή ο Φίλιππος με τους Θεσσαλούς νίκησαν τους Φωκείς και τον Ονόμαρχο, ο οποίος μάλιστα σκοτώθηκε. Σε ανάμνηση της νίκης αυτής ο Φίλιππος ονόμασε Θεσσαλονίκη την κόρη που απέκτησε με τη Φεραία σύζυγό του Νικασίπολη. Στη συνέχεια επετεύχθη συμφωνία μεταξύ του Φιλίππου και των Φεραίων τυράννων, οι οποίοι παρέδωσαν την πόλη τους, και έτσι ο Φίλιππος Β΄ της Μακεδονίας απέκτησε τον έλεγχο ολόκληρης της Θεσσαλίας, ως σύμμαχος μεν του Κοινού των Θεσσαλών και αρχηγός των στρατιωτικών του δυνάμεων, στην πραγματικότητα όμως ως κυρίαρχος.
Λίγο αργότερα, το έτος 346 π.Χ., σύμφωνα με τον ρήτορα Δημοσθένη, στις Φερές, σε ένα πανδοχείο κοντά στο Διοσκούρειο, ιερό των Διοσκούρων, δόθηκαν οι όρκοι για τη σύναψη της «Φιλοκρατείου Ειρήνης» μεταξύ του Φιλίππου και των Αθηναίων. Αμέσως μετά ο Φίλιππος κατέλαβε την πόλη της Άλου που αντιστεκόταν ακόμη, την κατέστρεψε και παρέδωσε τη «χώρα» της, τη ζωτική περιοχή της, στους ευνοούμενούς του Φαρσαλίους.
Η παρουσία των Μακεδόνων εδραιώθηκε στην περιοχή με την ίδρυση της Δημητριάδος από τον βασιλέα Δημήτριο τον Πολιορκητή στις αρχές του 3ου αιώνα π.Χ., στη θέση των Παγασών, του λιμανιού των Φερών.
Το έτος 217 π.Χ. ο Φίλιππος Ε΄, βασιλεύς της Μακεδονίας, πολιόρκησε και κατέλαβε τις Φθιώτιδες Θήβες, οι οποίες σύμφωνα με τον ιστορικό Πολύβιο είχαν γίνει ορμητήριο του Αιτωλικού στρατού και μάλιστα εναντίον της Δημητριάδος. Στη μάχη αυτή σκοτώθηκε ένας νέος σαλπιγκτής από τη Δημητριάδα, ο Αντιγένης, γιος του Σωτίμου, ενώ έσωζε τον λόχο των εφήβων. Η επιτύμβια στήλη του Αντιγένη που βρέθηκε στη Δημητριάδα φέρει ένα επίγραμμα, στο οποίο αναφέρεται το ανδραγάθημά του, αλλά και ζωγραφιστή παράσταση του ίδιου με τη σάλπιγγά του.
Συνεχίστηκαν οι συγκρούσεις
Εχει αρχίσει να γίνεται έντονη η παρουσία και η παρέμβαση των Ρωμαίων στα ελληνικά πράγματα. Το έτος 197 π.Χ., και πάλι στην περιοχή «Κυνός Κεφαλαί», στα νοτιοδυτικά των Φερών, διεξήχθη μάχη μεταξύ του Φιλίππου Ε΄ και των Ρωμαίων με επί κεφαλής τον ύπατο Φλαμινίνο, κατά την οποία οι Ρωμαίοι νίκησαν τους Μακεδόνες.
Η έκβαση της μάχης ευνόησε τους Φεραίους. H πόλη των Φερών γνωρίζει μια τελευταία σύντομη περίοδο ακμής, ως ηγέτιδα του Kοινού των Θεσσαλών, που ιδρύεται και πάλι στις αρχές του 2ου αιώνα π.X. (196/5 π.X.), κάτω από την κηδεμονία των Ρωμαίων. Ο Φεραίος Παυσανίας Εχεκράτους εκλέγεται ως πρώτος Στρατηγού του Κοινού.
Ο Αντίοχος Γ΄, βασιλεύς του κράτους των Σελευκιδών, επενέβη στην κεντρική Ελλάδα εναντίον των Ρωμαίων μετά από πρόσκληση των Αιτωλών (192-191 π.Χ.) και αποβιβάστηκε αρχικά στον Πτελεό.
Οπως περιγράφει ο ιστορικός Λίβιος, ο Αντίοχος πολιόρκησε την πόλη των Φερών, ασκώντας τρομοκρατία κατά των Φεραίων, οι οποίοι τελικά παραδόθηκαν. Ωστόσο ο Αντίοχος ηττήθηκε από τους Ρωμαίους στη μάχη των Θερμοπυλών (191 π.Χ.) και αποχώρησε.
Κατά τον Α΄ Μιθριδατικό Πόλεμο, τον οποίο διεξήγαγε ο Μιθριδάτης Στ΄, βασιλεύς του Πόντου, εναντίον των Ρωμαίων, τα μιθριδατικά στρατεύματα υπό τον στρατηγό Μητροφάνη, όπως αναφέρει ο ιστορικός Αππιανός, κατέλαβαν τη Μαγνησία και λεηλάτησαν τη Δημητριάδα (87-86 π.Χ.), αν και πιθανότατα δεν υπήρξε εκτενής λεηλασία της πόλης, επειδή οι Ρωμαίοι επενέβησαν και νίκησαν σε ναυμαχία τον Μητροφάνη.
Επιδρομή Γαλατών πιθανόν συνέβη κατά τους πρώιμους ρωμαϊκούς αυτοκρατορικούς χρόνους στη Μαγνησία και στην περιοχή της Δημητριάδος, η οποία όμως αποκρούστηκε από κάποιον αξιωματούχο της πόλης, σύμφωνα με στοιχεία που απορρέουν από μια επιγραφή της εποχής.
Από τις αρχές της βυζαντινής εποχής άρχισαν οι μαζικές εισβολές και επιδρομές σλαβικών και άλλων βαρβαρικών φύλων με δυσάρεστες συνέπειες για το μέλλον.
