Ο Δημήτρης Προύσαλης κάνει γνωστή την προφορική λαϊκή παράδοση διεθνώς, διοργανώνοντας παράλληλα δράσεις με τους πρόσφυγες
Μακρύ, συναρπαστικό ταξί με πυξίδα την τοπική λαϊκή παράδοση είναι η διαδρομή του Πηλιορείτη εκπαιδευτικού Δημήτρη Προύσαλη στην Ελλάδα και τον κόσμο, με εφόδιο την αγάπη του για την αφήγηση παραμυθιών. Ο δραστήριος εκπαιδευτικός έχει ανοίξει διαύλους επικοινωνίας με όλο τον κόσμο, υλοποιώντας, παράλληλα, εκπαιδευτικό πρόγραμμα για τους πρόσφυγες, με επίκεντρο τη λαϊκή προφορική παράδοση, που αποτελεί πεδίο διαλόγου και επικοινωνίας.
Ρεπορτάζ: ΓΛΥΚΕΡΙΑ ΥΔΡΑΙΟΥ
Η διαδρομή του μετρά περισσότερες από 1.300 παραστάσεις αφήγησης από το 2003, που αναδεικνύουν το πολύτιμο πολιτιστικό απόθεμα 280 περίπου ιστοριών, οι οποίες προέρχονται από τις προφορικές λογοτεχνικές παραδόσεις, τόσο του ελληνόφωνου κόσμου, όσο και άλλων πατρίδων.
Το Εθνικό Θέατρο τον τιμά με τη συνεργασία που έχει αναπτυχθεί από το 2015, σε πρόγραμμα κοινωνικής δράσης, το οποίο απευθύνεται σε ευπαθείς ομάδες της παιδικής ηλικίας και όχι μόνο και βρίσκεται σε εξέλιξη.
Στις εθελοντικές του δραστηριότητες συγκαταλέγονται εργαστήρια αφήγησης με Συλλόγους Γονέων και Κηδεμόνων, επιμορφωτικά σεμινάρια σε δασκάλους, με κορυφαία την συνεργασία του με το Διαπολιτισμικό Κέντρο «Πυξίδα» του Ελληνικού Συμβουλίου για τους Πρόσφυγες, αφηγούμενος στα μαθήματα της ελληνικής γλώσσας ιστορίες για τους ξένους μετανάστες.
Ο διεθνής προφορικός αφηγητής δημιουργεί στέρεες γέφυρες επικοινωνίας με τους απανταχού φίλους της προφορικής αφήγησης, προσεγγίζοντας με τρόπο άμεσο και βιωματικό λαούς και πολιτισμούς, με εφόδια τη δύναμη της προφορικής αφήγησης.
Ο ίδιος υποστηρίζει πως «τα λαϊκά παραμύθια την ίδια στιγμή χτίζουν εθνική ταυτότητα, ενώ γίνονται γέφυρα συνάντησης και διαλόγου με τους άλλους, αφού η φύση του παραμυθιού τού επιτρέπει να ταξιδεύει αέναα στον χρόνο και να γίνεται κτήμα και ανάσα των λαών του κόσμου μέσα από τη μορφή των παραλλαγών των υποθέσεων που ανήκουν σε όλους».
Συνεργάζεται, παράλληλα, με το μηνιαίο Free Press «Η πόλη ζει», δημοσιεύοντας παραμύθια στο μηνιαίο φύλλο. Πρόσφατα εργοβιογραφικό του σημείωμα συμπεριλήφθηκε στην έκδοση του Κέντρου Μαγνησιωτών Συγγραφέων. Τον περασμένο Οκτώβριο μετέφερε για δεύτερη φορά πνοή Ελλάδας στις εκδηλώσεις του 15ου φεστιβάλ αφήγησης του Μόντρεαλ, πραγματοποιώντας αφηγήσεις στα σχολεία της ελληνικής κοινότητας στην περιοχή, με τιμητικές αναφορές για το έργο του στον ελληνοκαναδικό Τύπο.
Καταγράφει λαϊκά παραμύθια
Ο Δημήτρης Προύσαλης, Αιγιωργίτης της διασποράς, όπως δηλώνει χαρακτηριστικά, ανήκει στη δεύτερη γενιά των Ελλήνων αφηγητών, ενώ άρχισε να δραστηριοποιείται στο συγκεκριμένο αντικείμενο μέσα από την ιδιότητά του ως δάσκαλος. Η αναζήτηση εκπαιδευτικών εργαλείων και εναλλακτικών μεθόδων που θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν μέσα στη σχολική τάξη, δημιούργησε μια πλούσια διαδρομή που του επέτρεψε να γνωρίσει το θέατρο σκιών, το κουκλοθέατρο, το θεατρικό παιχνίδι, τη μιμική.
Η επαφή του με την προφορική αφήγηση υπήρξε, ωστόσο, καθοριστική, για να αξιολογήσει ο ίδιος στην πράξη τη σημασία της τόσο ως σχέση ζωής, όσο και ως μορφή έκφρασης και κυρίως παρέμβασης, που τράβηξε την προσοχή του. «Ο πατέρας μου μας αφηγούνταν πάντα ιστορίες, σαν μαζευόμασταν γύρω από το βραδινό τραπέζι, άλλοτε ιστορίες που αφορούσαν στη στενότερη και ευρύτερη οικογένεια, άλλοτε ιστορίες από τη δύσκολη περίοδο του πολέμου και άλλες φορές μύθους του Αισώπου, που ήταν πάντα οι αγαπημένες του» υπογραμμίζει στον ΤΑΧΥΔΡΟΜΟ, ξετυλίγοντας το κουβάρι της προσωπικής του αφηγηματικής διαδρομής.
Η επαφή του με τη λαϊκή προφορική παράδοση ξεκίνησε πριν από είκοσι χρόνια όταν άρχισε να ασχολείται με έρευνα, συγκέντρωση, καταγραφή και συλλογή λαϊκών παραμυθιών. Η σύνδεση έγινε με τον χώρο του σχολείου, που αποτελεί πάντα έναν ζωντανό και πάλλοντα οργανισμό συναντήσεων, καθώς δεν ήταν λίγες οι φορές που μετέτρεψε τους μαθητές του σε μικρούς λαογράφους ερευνητές, αξιοποιώντας οικογενειακές ή προσωπικές τους εμπειρίες από το στενό τους συγγενικό περίγυρο. «Κάθε φορά που ένας μεγάλος άνθρωπος φεύγει από τη ζωή, μαζί με αυτόν χάνονται και οι ιστορίες που ξέρει κι εμείς γινόμαστε φτωχότεροι» επισημαίνει χαρακτηριστικά.
Επιστημονική προσέγγιση των παραμυθιών
Η είσοδός του στον χώρο της αφήγησης, της ζωντανής δηλαδή επαφής με ακροατήριο που βρίσκεται σε μια αλληλεπίδραση με τον παραμυθά, αποκάλυψε την ουσιαστική επικοινωνία με όχημα τον προφορικό λόγο, τον δοκιμασμένο από τον χρόνο, αλλά και την ευθύνη του δυναμικού ενδιάμεσου, που οφείλει να μελετά και να σέβεται το υλικό που χειρίζεται.
«Ο κόσμος είναι φτιαγμένος όχι από την ύλη των ατόμων, αλλά από το άυλο των ιστοριών. Τα λαϊκά παραμύθια είναι ένας δρόμος πάνω στον χάρτη της ανθρώπινης εμπειρίας. Μας υπενθυμίζουν πόσο όμορφο είναι να είσαι άνθρωπος και πόσο δύσκολο είναι να κρατήσεις την ανθρωπιά σου» αναφέρει.
Μέσα από τη γνωριμία και μελέτη της προφορικής αφήγησης, οδηγήθηκε σταδιακά στην επιστημονική προσέγγιση του συγκεκριμένου αντικειμένου. Κατέχει ήδη μεταπτυχιακό δίπλωμα στη λαογραφία και τον πολιτισμό με θέμα τον λαϊκό λόγο στη σύγχρονη αφήγηση, ενώ βρίσκεται σε εξέλιξη η διδακτορική του διατριβή που έχει ως θέμα την αναζήτηση της ταυτότητας του αφηγητή μέσα από την ποιοτική αντιπαραβολή και σύγκριση – συσχέτιση των παραδοσιακών -λαϊκών παραμυθάδων με τους σύγχρονους ιστορητές. Συνεργάζεται με πλήθος φορέων πανεπιστημιακών και μορφωτικών με εισηγήσεις και σεμινάρια σε διεθνή και πανελλήνια συνέδρια για την ανάδειξη και προώθηση της αφήγησης στην κοινωνία, την τέχνη και τον πολιτισμό.
Διεθνώς γνωστό φεστιβάλ
Η αγάπη του για τον Αγιο Γεώργιο Νηλείας, από όπου κατάγεται, τον οδηγεί από το 2011 μαζί με τον τοπικό Πολιτιστικό Σύλλογο του Κένταυρου και την «Πήλιον Ορος» στη διοργάνωση του φεστιβάλ αφήγησης Πηλίου «Παραμύθια και μύθοι στου Κένταυρου τη ράχη» που τον Αύγουστο του 2020 θα κλείσει αισίως δέκα χρόνια, καθιστώντας τόσο τον Αγιο Γεώργιο, όσο και το Πήλιο και τη Μαγνησία ευρύτερα γνωστά στις άκρες του κόσμου.
Η λειτουργία του φεστιβάλ οδήγησε στην ανάγκη συγκρότησης μη κερδοσκοπικής εταιρείας με προσανατολισμό στον άυλο προφορικό πολιτισμό και την παραγωγική και πλούσια δρομολόγηση στοχευμένων δράσεων.
Στο συγκεκριμένο πλαίσιο εντάσσεται η διοργάνωση ποιοτικών πολιτιστικών εκδηλώσεων, η έκδοση σχετικών βιβλίων, έχουν υποστηριχτεί ήδη επτά, από τα 15 συνολικά του Δημήτρη Β. Προύσαλη, ερευνητικών πρωτοβουλιών, αλλά και σημαντικών συνεργασιών όπως η ιδέα της λειτουργίας του φεστιβάλ αφήγησης «Αθήνα …μια πόλη παραμύθια» με τον ΟΠΑΝΔΑ του Δήμου Αθηναίων από το 2014, το Μουσείο Νεότερου Ελληνικού Πολιτισμού, την Ιερά Αρχιεπισκοπή Αθηνών, τον Δήμο Βόλου κ.ά. Παράλληλα, ωστόσο, έχουν δρομολογηθεί διεθνείς συνεργασίες, όπως, για παράδειγμα, η σύναψη πρωτόκολλου συνεργασίας με το διεθνές διαπολιτισμικό φεστιβάλ αφήγησης του Μόντρεαλ από το 2018 και διεθνείς συμμετοχές τόσο στον Καναδά, όσο στην Ουαλία και την Κύπρο.
Στις πρωτοβουλίες κοινωνικής ωφέλειας συμπεριλαμβάνονται η ίδρυση και λειτουργία λεσχών αφήγησης. Στην Αθήνα συγκροτείται σε μηνιαία βάση η «Μοιράσου κι εσύ μια ιστορία» από το 2016, από τον περασμένο Σεπτέμβριο υποστηρίζει την ομώνυμη λέσχη του Βόλου με τη συνεργασία της «Μαγνήτων Κιβωτός», ενώ δρομολογείται ανάλογη λέσχη και στα Χανιά της Κρήτης.
