ΤΟΠΙΚΑ

Διακόσια Βυζαντινά και Μεταβυζαντινά μνημεία στη Μαγνησία

διακόσια-βυζαντινά-και-μεταβυζαντιν-482814

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΟΥΣ ΑΠΟ 28.000 ΠΡΟΣΚΥΝΗΤΕΣ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΝΕΙ Η ΠΕΡΙΟΧΗ ΜΑΣ

Ιδιαίτερα σημαντικά είναι τα 200 και πλέον Βυζαντινά και μεταβυζαντινά μνημεία που βρίσκονται διάσπαρτα σε όλη την περιοχή της Μαγνησίας, προσελκύοντας το ενδιαφέρον ντόπιων αλλά και δεκάδων επισκεπτών. Σύμφωνα με τα στοιχεία που έχουν καταγραφεί σε πέντε μοναστήρια της Μαγνησίας, με πρωτοβουλία του Συνοδικού Γραφείου Προσκυνηματικών Περιηγήσεων της Ιεράς Συνόδου, οι προσκυνητές της περασμένης χρονιάς ήταν 25.000 Ελληνες και 3.000 ξένοι. Είναι κατά συνέπεια εμφανές ότι η περιοχή έχει τη δυνατότητα να αναπτύξει ακόμη περισσότερο το θρησκευτικό τουρισμό.

Ρεπορτάζ: ΓΛΥΚΕΡΙΑ ΥΔΡΑΙΟΥ

Τα παραπάνω μνημεία συνθέτουν τον πλούτο της μακραίωνης ιστορικής και θρησκευτικής παράδοσης της Μαγνησίας και προσφέρουν, όπως προαναφέρθηκε, πεδίο ευρύτερης ανάπτυξης του προσκυνηματικού τουρισμού. Το συγκεκριμένο κεφάλαιο εντάσσεται στις προτεραιότητες της Μητρόπολης Δημητριάδος, ενώ την ίδια στιγμή η Εφορεία Αρχαιοτήτων Μαγνησίας καταβάλλει σημαντικές προσπάθειες προς την κατεύθυνση της διάσωσης των μνημείων που χρήζουν αναστήλωσης.

Πέρα από τα κηρυγμένα, με απόφαση του Υπουργείου Πολιτισμού, μνημεία, υπάρχουν και άλλα, τα οποία προστατεύονται από την αρχαιολογική νομοθεσία χωρίς, ωστόσο, να έχουν κηρυχθεί, οπότε ο συνολικός αριθμός των μνημείων που ανάγονται στη συγκεκριμένη χρονική περίοδο, εκτιμάται ότι είναι πολύ μεγαλύτερος.

Μέσω του ΕΣΠΑ αναδείχθηκαν από την πρώην 7η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων ο Ναός Αγίου Ιωάννη Μακρινίτσας και το Κάστρο Βόλου, ενώ στις 2 Ιουνίου ξεκίνησε από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Μαγνησίας το έργο ανάδειξης της Μονής Ταξιαρχών Γλώσσας Σκοπέλου.

Στο μεταξύ, ολοκληρώθηκε από τη Διεύθυνση Αναστήλωσης το έργο διάσωσης του ιστορικού ναού του Αγίου Νικολάου στα Κανάλια, ενώ βρίσκονται σε εξελικτική διαδικασία οι αντίστοιχες εργασίες που υλοποιούνται στους Αγίους Πάντες Μακρινίτσας, τον Αγιο Δημήτριο στο Νεοχώρι και τον Αγιο Αθανάσιο, που βρίσκεται στον Αγιο Γεώργιο Νηλείας.

«Τα μνημεία αυτά είναι μεγάλος θησαυρός για τη Μαγνησία. Τα περισσότερα είναι καταγεγραμμένα, ενώ στο μεταξύ συνεχίζεται η διαδικασία εντοπισμού και καταγραφής και άλλων μνημείων» όπως αναφέρει η αρμόδια αρχαιολόγος της Εφορείας Αρχαιοτήτων Μαγνησίας, Αννα Γιαλούρη. Τα παλαιότερα εντάσσονται στα παλαιοχριστιανικά χρόνια, 5ος – 6ος αιώνας μ.Χ. και φτάνουν μέχρι τη σύγχρονη εποχή.

Τα σημαντικότερα επισκέψιμα παλαιοχριστιανικά μνημεία είναι οι βασιλικές που έχουν αποκαλυφθεί στον αρχαιολογικό χώρο της Αγχιάλου, ενώ το παλαιότερο Βυζαντινό μνημείο της Μαγνησίας είναι ο ναός του Αγίου Νικολάου στα Κανάλια, που χρονολογείται τον 12ο– 13ο αιώνα μ.Χ. Το παλαιότερο αντίστοιχο μνημείο στην περιοχή του Πηλίου είναι η Μονή του Αγίου Λαυρεντίου, που ανάγεται στον 13ο μ.Χ. αιώνα.

«Ως Εφορεία έχουμε πάντα την αγωνία και τη μέριμνα να σωθούν και να αναδειχθούν αυτά τα μνημεία» επισημαίνει η κ. Γιαλούρη, για να προσθέσει ότι «ο πολύ μεγάλος αριθμός εκκλησιών που εντοπίζονται στην περιοχή του Πηλίου, οφείλεται στην ανάπτυξη που σημειώθηκε συν το χρόνο. Οι οικισμοί που αναπτύχθηκαν, ανέδειξαν παράλληλα την Εκκλησιαστική τέχνη, διότι κάθε χωριό διαθέτει αρκετές Εκκλησίες, πολλές από τις οποίες είναι κηρυγμένα μνημεία με Υπουργική απόφαση».

Θρησκευτικός τουρισμός

Στις προτεραιότητες της τοπικής Εκκλησίας εντάσσεται, εξάλλου, η ανάπτυξη του θρησκευτικού τουρισμού, με φόντο το σημαντικό μνημειακό πλούτο που διαθέτει η Μαγνησία.

Στο πλαίσιο αυτό εντάσσεται, εξάλλου, η πολυετής λειτουργία του γραφείου θρησκευτικής περιήγησης, αλλά και η καινούργια δομή, που εντάσσεται στην ευρύτερη ερευνητική δράση που αναπτύσσει η Ακαδημία Θεολογικών Σπουδών.

«Εχει γίνει σημαντική προσπάθεια, η οποία μπορεί να γίνει ακόμη πιο αξιόλογη.

Εμείς εδώ και χρόνια έχουμε δημιουργήσει το γραφείο θρησκευτικής περιήγησης, όπου είναι υπεύθυνος ο π. Αλέξιος και έχουμε φέρει μέχρι τώρα αρκετό κόσμο.

Σε ό,τι αφορά για τη συντήρηση των μνημείων και την ανάδειξή τους έχουμε και την Ακαδημία Θεολογικών σπουδών, η οποία έχει αναδειχθεί με προεδρικό διάταγμα ως ερευνητικό κέντρο, που δημιούργησε ανάλογο τομέα. Υπεύθυνη είναι η κ. Μαρία Νάνου και ο τομέας αυτός θα έχει ως στόχο την ολοκλήρωση της καταγραφής, την ανάδειξη των μνημείων και τη διάσωσή τους, εφόσον εξασφαλιστεί η ένταξή τους σε προγράμματα και αυτό θα λειτουργήσει πλέον σε επιστημονική βάση» υπογραμμίζει στο σημείο αυτό ο Σεβασμιότατος Μητροπολίτης Δημητριάδος κ. Ιγνάτιος.

Οι επισκέπτες των Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών μνημείων της Μαγνησίας είναι Ελληνες και ξένοι, οι οποίοι επισκέπτονται την περιοχή μέσω των συνεργασιών που έχει αναπτύξει η Ακαδημία Θεολογικών Σπουδών. «Οι άνθρωποι αυτοί πάντοτε ζητούν να επισκεφτούν χώρους όπως είναι τα Μοναστήρια μας» επισημαίνει ο κ. Ιγνάτιος και προσθέτει ότι «υπάρχουν προοπτικές για να αναπτυχθεί ακόμη περισσότερο ο θρησκευτικός τουρισμός, αλλά απαιτούνται οι ανάλογες υποδομές και να ανοιχτούμε παράλληλα σε χώρους υποδοχής ανθρώπων».

Καταγραφή και ανάδειξη

Σημαντικό βήμα αποτελεί για την Ακαδημία Θεολογικών Σπουδών, η οποία

συγκαταλέγεται πλέον μεταξύ των αναγνωρισμένων ανά την επικράτεια ερευνητικών κέντρων, η δημιουργία του Τομέα Ερευνας, Διαχείρισης και Συντήρησης Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Μνημείων και Κειμηλίων.

Το Ερευνητικό Κέντρο της Ακαδημίας Θεολογικών Σπουδών περιλαμβάνει, ειδικότερα, πέντε εξειδικευμένους επιστημονικούς και ερευνητικούς τομείς οι οποίοι προβλέπεται σύντομα να μετεξελιχτούν σε ερευνητικά ινστιτούτα. Οι τομείς αυτοί είναι: Τομέας Ψαλτικής Τέχνης και Μουσικολογίας, Τομέας Μελέτης της Χειρόγραφης Παράδοσης της Καινής Διαθήκης, Τομέας Κανονικής Θεολογίας, Τομέας Διαθρησκειακών Σπουδών και Τομέας Ερευνας, Διαχείρισης και Συντήρησης Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Μνημείων και Κειμηλίων.

Ο τελευταίος αυτός ερευνητικός τομέας της Ακαδημίας έχει ως αντικείμενο τη συστηματική μελέτη, καταγραφή, συντήρηση και ανάδειξη των εκκλησιαστικών μνημείων και κειμηλίων (φορητές εικόνες, ξυλόγλυπτα, χειρόγραφα, αντικείμενα μικροτεχνίας) που βρίσκονται εντός των ορίων της Μητρόπολης Δημητριάδος.

«Η σύσταση εξειδικευμένης βιβλιοθήκης για την προώθηση της έρευνας, η οργάνωση ψηφιακού αρχείου καταγραφών μνημείων και αντικειμένων και ψηφιακού φωτογραφικού αρχείου, η μουσειογραφική μελέτη και ανάδειξη τοπικών συλλογών εικόνων και κειμηλίων, ο σχεδιασμός πολιτιστικών διαδρομών στο πλαίσιο της ανάπτυξης του θρησκευτικού τουρισμού της περιοχής, με στόχο τη γνωριμία του ευρύτερου κοινού με τα χριστιανικά μνημεία της Μαγνησίας, η ανάληψη ερευνητικών και εκπαιδευτικών προγραμμάτων και η διοργάνωση επιστημονικών συνεδρίων σε συνεργασία με τους αρμόδιους φορείς του Υπουργείου Πολιτισμού, της πανεπιστημιακής κοινότητας και της τοπικής αυτοδιοίκησης, περιλαμβάνονται στους κύριους στόχους μας» όπως αναφέρει η υπεύθυνη του Τομέα, Βυζαντινολόγος Μαρία Νάνου.

Σημαντικά μνημεία

Ο μνημειακός πλούτος της Μαγνησίας είναι μεγάλος και ανεκτίμητος. Κατά συνέπεια, είναι φύσει αδύνατο να καταγραφούν όλες οι μονές, οι ναοί και τα εξωκκλήσια, που διασώζονται μέχρι σήμερα. Ενδεικτικά καταγράφονται ορισμένα μνημεία, τα οποία υποδηλώνουν τη μακραίωνη ιστορική και θρησκευτική παράδοση της Μαγνησίας.

Η Μονή Αγίου Λαυρεντίου (13ος αι, 18ος αι.) αποτελεί το σημαντικότερο βυζαντινό μνημείο του Πηλίου. Το αρχικό καθολικό ήταν σύνθετος σταυροειδής εγγεγραμμένος ναός του 13ου αι. με χαρακτηριστικούς πυλώνες στη βόρεια και νότια πλευρά.

Η Μονή Σουρβιάς – Αγία Τριάδα, ιδρύθηκε τον 16ο αι. και άκμασε κατά τον 17ο και αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα δείγματα μοναστηριακής αρχιτεκτονικής του Πηλίου.

Η Μονή Φλαμουρίου – Μεταμόρφωση του Σωτήρος, που βρίσκεται κοντά στο Βένετο και την Κερασιά, έχει συνδέσει την ίδρυσή της με τον Οσιο Συμεών από το Βαθύρρεμα Αγιάς. Το καθολικό κτίστηκε στο διάστημα 1595-1602 και φέρει αξιόλογο τοιχογραφικό διάκοσμο του πρώτου μισού του 17ου αι. που θυμίζει τις τοιχογραφίες των Μετεώρων και του Αγίου Ορους.

Το Παλαιό καθολικό Μονής Ταξιαρχών στον Αγιο Γεώργιο Νηλείας (1764), βρίσκεται στο κέντρο της αυλής του μοναστηριακού συγκροτήματος. Σύμφωνα με επιγραφή στην ανατολική αψίδα κτίστηκε το 1764. Το 1903 κατά μήκος της δυτικής και νότιας πλευράς του ναού προστέθηκαν ημιυπαίθριες στοές, οι οποίες ανακαινίστηκαν το 1995 και μετατράπηκαν σε κλειστό χώρο, κατόπιν σχετικής έγκρισης του τότε ΥΠ.ΠΟ.

Ναοί με ιστορία

Ο ιστορικός Ναός Αγίου Νικολάου Καναλίων, ανήκει στη βυζαντινή εποχή. Το σημαντικό αυτό μνημείο χρονολογείται στα τέλη του 12ου ή στον 13ο αι. Στο εσωτερικό του υπάρχουν επάλληλα στρώματα ζωγραφικού διακόσμου του 13ου, του 17ου και του 18ου αιώνα.

Ο Ναός Αγίου Νικολάου στον Αγιο Βλάσιο (13ος , 18ος -19ος αι.), κοιμητηριακός ναός του χωριού, πρέπει να χρονολογηθεί μάλλον στα τέλη του 13ου αιώνα και οι προσθήκες και επεμβάσεις στα τέλη του 18ου – αρχές του 19ου αιώνα. Στις όψεις του ναού έχουν εντοιχισθεί μαρμάρινα αρχιτεκτονικά μέλη με γλυπτό διάκοσμο, που πιθανότατα προέρχονται από το βυζαντινό τέμπλο.

Ο Ναός Κοίμησης της Θεοτόκου – Επισκοπή Ανω Βόλου και παρεκκλήσια, είναι

υστεροβυζαντινός ναός, ο οποίος ανοικοδομήθηκε το 1638/9 και μετατράπηκε σε τρίκλιτη θολωτή βασιλική με τοξωτή στοά κατά μήκος της δυτικής πλευράς. Από το βυζαντινό ναό διατηρείται ορατός ο ανατολικός τοίχος, ενσωματωμένος στην αντίστοιχη πλευρά του νεώτερου κτιρίου. Στον λόφο υπάρχουν άλλα δύο παρεκκλήσια. Ο ναός της Μεταμόρφωσης, η αρχική φάση του οποίου χρονολογείται στην υστεροβυζαντινή περίοδο, πιθανώς στο 14ο αι. και το παρεκκλήσιο που είναι αφιερωμένο στο Γενέσιο του Προδρόμου, το οποίο σήμερα διατηρείται σε ερείπια, η μορφή του ωστόσο διασώζεται σε δύο παλιές φωτογραφίες.

Ο ιερός ναός της Αγίας Μαρίνας Κισσού είναι τρίκλιτη βασιλική του 17ου αιώνα, κτισμένη το 1650 μ.Χ. περίπου, όταν δηλαδή η Ελλάδα ήταν υπό Τουρκική κυριαρχία. Στις τοιχογραφίες παρουσιάζονται θέματα από την Καινή και Παλαιά Διαθήκη, από την Αποκάλυψη, Φυσικής Ιστορίας, γεωγραφίας κλπ, δεδομένου ότι ο ναός στην Τουρκοκρατία λειτούργησε και σαν κρυφό σχολειό.

Ο Ναός Αγίου Αθανασίου στη Δράκεια κτίστηκε το 1766 από Ζουπανιώτες μαστόρους πρωτοστατούντος του έκπτωτου οικουμενικού Πατριάρχη Καλλίνικου (1713-1791). Αποτελεί τυπικό δείγμα πηλιορείτικης αρχιτεκτονικής του 18ου – 19ου αι. Η οροφή του κεντρικού κλίτους διατηρεί αξιόλογο τοιχογραφικό διάκοσμο του σημαντικού λαϊκού ζωγράφου Παγώνη. Αξιόλογος επίσης είναι ο λιθανάγλυφος διάκοσμος του ναού.

Ο πετρόκτιστος ναός της Αγίας Παρασκευής στην Περαχώρα Ζαγοράς, κτίστηκε το 1803 από ηπειρώτες μάστορες με επικεφαλής τον πρωτομάστορα Δήμο Ζηπανιώτη, ο οποίος έχτισε κι άλλες εκκλησίες στο Πήλιο. Είναι αναμφίβολα ένα από τα σημαντικότερα μνημεία της περιοχής μας, που διασώζει την θρησκευτική παράδοση αιώνων.

Η Μονή Φλαμουρίου

Ο Αγιος Βλάσιος Πηλίου

Η Μονή Λαμπηδόνας στην περιοχή της Λαμπινούς

Ο Αγιος Αθανάσιος στον Αγιο Γεώργιο Νηλείας

Το περίφημο τέμπλο της Αγίας Μαρίνας Κισσού

Εγγραφείτε στο Newsletter του Ταχυδρόμου