1.500 μαθητές στο εκπαιδευτικό πρόγραμμα για τα νεοκλασικά, που υλοποιείται στο Μουσείο του Λυκείου Ελληνίδων Βόλου
Πεντακόσια περίπου μνημεία της νεώτερης περιόδου υπολογίζεται ότι έχουν διασωθεί μέχρι σήμερα σε όλη την περιοχή της Μαγνησίας, διατηρώντας αναλλοίωτα τα ιδιαίτερα αρχιτεκτονικά στοιχεία του παρελθόντος. Τα διατηρητέα μνημεία της περιοχής μας, έχουν διασωθεί μετά από παρέμβαση της Εφορείας Νεωτέρων Μνημείων και Τεχνικών Εργων Θεσσαλίας και αποτελούν αρχιτεκτονικά αριστουργήματα, που εντυπωσιάζουν τον θεατή-επισκέπτη, με τα επιμέρους χαρακτηριστικά τους. Οι νεοκλασικές οικίες καθώς και τα κτίρια της περιοχής του μεσοπολέμου που έχουν κηρυχθεί διατηρητέα, προσελκύουν, παράλληλα το ενδιαφέρον 1.500 μαθητών, οι οποίοι έχουν συμμετάσχει τα τρία τελευταία χρόνια στο εκπαιδευτικό πρόγραμμα που «φιλοξενείται» στο νεοκλασικό οίκημα του Λυκείου των Ελληνίδων Βόλου.
Ρεπορτάζ: ΓΛΥΚΕΡΙΑ ΥΔΡΑΙΟΥ
Τα κτίρια που έχουν διατηρηθεί ακέραια μετά από τους καταστροφικούς σεισμούς του ‘55, που άλλαξαν άρδην τη φυσιογνωμία του Βόλου, βρίσκονται διάσπαρτα στον οικοδομικό ιστό της πόλης αλλά και σε περιφερειακά σημεία.
Το οδοιπορικό στα αρχοντικά του Βόλου που έχουν διασωθεί, αποκτά ιδιαίτερο ενδιαφέρον, λαμβανομένου υπόψη του πλούσιου διακόσμου και των επιμέρους στοιχείων τους. «Τα σημαντικότερα οικήματα έχουν διασωθεί. Ο Βόλος του 19ου αιώνα χαρακτηρίζονταν για τα νεοκλασικά του οικήματα και η συγκεκριμένη εικόνα εξελίσσονταν ανάλογα με τους αρχιτεκτονικούς ρυθμούς που ακολούθησαν» όπως αναφέρει ο Δημήτρης Παλιούρας, Διευθυντής επί τιμή της Εφορείας Νεωτέρων Μνημείων και Τεχνικών Εργων Θεσσαλίας.
Η ενεργοποίηση του νόμου για την προστασία των νεωτέρων μνημείων, που είχε ξεκινήσει από το 1950 και εφαρμόστηκε μόλις ιδρύθηκε η Εφορεία Νεωτέρων Μνημείων, συνέβαλε αποφασιστικά στην διατήρηση πολλών σημαντικών κτιρίων, όπως το Σπίρερ, το πρώην εργοστάσιο Τσαλαπάτα, το εργοστάσιο Μουρτζούκου και πολλά ακόμη.
Στην χορεία των διατηρητέων οικημάτων που κοσμούν την πόλη, καταγράφεται η οικία Παπαθανασίου, νεοκλασικό οίκημα που ανάγεται στο τέλος του 19ου αιώνα και βρίσκεται στην οδό Ιάσονος. Πρόκειται για το παλαιότερο νεοκλασικό του Βόλου που έχει διασωθεί, ενώ το επόμενο χρονολογικά είναι το περίφημο Μέγαρο Σαραφόπουλου, γνωστό σήμερα ως «Εξωραϊστική». Πρόκειται για ένα από τα σημαντικότερα κτίρια της νεώτερης πόλης του Βόλου, κτίστηκε το 1894 από τον Αρχιτέκτονα Ν. Κ. Δημάδη και υπήρξε κατοικία του βιομήχανου Ιωάννη Σαραφόπουλου. Το Μέγαρο Σαραφόπουλου, το οποίο είναι ιδιοκτησία της Λέσχης Βόλου και διακρίνεται για την εκλεκτιστική του αρχιτεκτονική, επελέγη από τους Τούρκους προκειμένου να στεγάσουν το Διοικητήριό τους κατά την ανακατάληψη του Βόλου μετά τον Ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1897-1898.
Περίφημα αρχοντικά
Διατηρητέο έχει χαρακτηρισθεί επίσης το οίκημα του Λυκείου των Ελληνίδων Βόλου που βρίσκεται στην οδό Κοραή, κτίστηκε στα 1895 και διακρίνεται για τον πλούσιο ζωγραφικό του διάκοσμο. Η περίφημη οικία Ρήγα, υπήρξε η κατοικία της οικογένειας του Κωνσταντίνου και της Αμαλίας Ρήγα, οι οποίοι μετά τον θάνατό τους, το 1932, κληροδότησαν τον πρώτο όροφο στο Λύκειο των Ελληνίδων Βόλου. Είναι η μοναδική αστική κατοικία του νεοκλασικού Βόλου που διασώθηκε από τους καταστρεπτικούς σεισμούς του 1955 και διατηρεί ακέραιο τον εξαιρετικό ζωγραφικό της διάκοσμο.
Στην περίοδο του μεσοπολέμου ανάγεται η οικία Τσικρίκη, που κτίστηκε το 1929 από τον αρχιτέκτονα Α. Μεταξά για λογαριασμό του Α. Γκλαβάνη, αγοράστηκε αργότερα από τον Νικόλαο Τσικρίκη και σήμερα ανήκει στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας. Το εξαιρετικής αισθητικής αρχοντικό, ανήκει στα χαρακτηριστικά κτίσματα της εποχής του μεσοπολέμου.
Στην ίδια χρονική περίοδο ανήκει και η οικία Αδαμόπουλου, που βρίσκεται στη συμβολή των οδών Αντωνοπούλου και Τάκη Οικονομάκη και ανήκε στον βιομήχανο Αγγελο Αδαμόπουλο, ενώ σήμερα έχει περιέλθει στο Δήμο Βόλου. Αποτελεί ένα από τα πιο αντιπροσωπευτικά δείγματα του 1930 και από τα ελάχιστα που απέμειναν μετά από τους καταστρεπτικούς σεισμούς που έπληξαν την περιοχή μας.
Η οικία Κατσέμη, που βρίσκεται στην οδό Μεταμορφώσεως, είναι έργο του αρχιτέκτονα Τσιράγγελου ανήκει στα ωραιότερα αρχοντικά του Βόλου και σώζεται ως έχει, καθώς οι επισκευές που πραγματοποιήθηκαν δεν αλλοίωσαν καθόλου την φυσιογνωμία του. Το εντυπωσιακό οίκημα που πλέον στεγάζει το ΚΕΘΕΑ, δίνει το αρχιτεκτονικό στίγμα της περιόδου 1929-1930.
Στη Μαγνησία
Σαφή δείγματα οικονομικής ευμάρειας αποτελούν τα πολυάριθμα αρχοντικά που έχουν διατηρηθεί και στην περιφέρεια και τα οποία ανήκουν σε όλες τις χρονικές περιόδους. Πολύ σημαντικά χαρακτηρίζονται το αρχοντικό Γκλαβάνη στον Αγιο Λαυρέντιο, το οποίο ανήκει στη Μητρόπολη Δημητριάδος, έχει επισκευαστεί και στεγάζει διάφορες πολιτιστικές χρήσεις. Τα αρχοντικά Μουσλή, Σιτσιλιάνου και Καραβέργου στη Μακρινίτσα, το αρχοντικό Ζαφειρίου στον Αγιο Ονούφριο, το περίφημο νεοκλασικό Παρθεναγωγείο του Κεραμιδίου, που άρχισε να κατασκευάζεται το 1895 με δαπάνες του σχολικού προγράμματος Καλλία, η Αχιλλοπούλειος Σχολή Τσαγκαράδας, τα αρχοντικά Φουρτούνα και Κουτμάνη στο Τρίκερι, είναι μερικά μόνο από τα θαυμάσια αρχοντικά που είναι διάσπαρτα στην περιοχή του Πηλίου.
Εξαιρετικής αισθητικής είναι και το περίφημο αρχοντικό Κύρου στον Αγιο Γεώργιο Νηλείας, που βρίσκεται σε φάση επισκευών με την φροντίδα της Εφορείας Νεωτέρων Μνημείων. Οπως αναφέρει ο κ. Παλιούρας «κατασκευάστηκε στα 1895 περίπου, ανάγεται στο τέλος του 19ου αιώνα, και διαθέτει καταπληκτικές οροφογραφίες και ζωγραφικό διάκοσμο στο εσωτερικό του». Είναι ένα από τα ωραιότερα, σημαντικότερα και μεγαλύτερα αρχοντικά που διαθέτουμε στην περιοχή μας.
Η οικία Κοντού στην Ανακασιά, λαϊκής αρχιτεκτονικής αρχοντικό, που κτίστηκε περίπου το 1830, είναι το μοναδικό που διατηρεί αναλλοίωτο τον ζωγραφικό διάκοσμο που δημιούργησε ο Θεόφιλος και αποτελεί σημείο αναφοράς για τους μεταγενέστερους, ως Μουσείο Θεόφιλου. Ο πλούτος των αρχοντικών του Πηλίου είναι ανεξάντλητος, ενώ όπως επισημαίνει ο κ. Παλιούρας «σε πολλές περιπτώσεις έχει αποτραπεί η καταστροφή σημαντικών κτιρίων, τα οποία καταφέραμε με επιμονή να διατηρήσουμε».
Εκπαιδευτικό πρόγραμμα αφιερωμένο στα νεοκλασικά κτίρια του Βόλου
Αφιερωμένο στα «Νεοκλασικά κτίρια του Βόλου» είναι το εκπαιδευτικό πρόγραμμα που αποτελεί «καρπό» συνεργασίας μεταξύ της Εφορείας Νεωτέρων Μνημείων και Τεχνικών Εργων Θεσσαλίας και του Αρχαιολογικού Ινστιτούτου Θεσσαλικών Σπουδών. Το εν λόγω πρόγραμμα, που υλοποιείται στο Μουσείο του Λυκείου των Ελληνίδων Βόλου, έχει ως αποδέκτες τους μαθητές της τελευταίας τάξης του Δημοτικού Σχολείου, όλων των τάξεων του Γυμνασίου και ομάδες ενηλίκων εκπονήθηκε κατόπιν συνεργασίας του Δημήτρη Παλιούρα, νυν διευθυντή επί τιμή της Εφορείας Νεωτέρων Μνημείων και Τεχνικών Εργων Θεσσαλίας και της Ελσας Νικολάου, η οποία είναι σήμερα αναπληρώτρια προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Μαγνησίας.
Στο εκπαιδευτικό φυλλάδιο του προγράμματος, ορίζονται με λόγο και εικόνα οι έννοιες «κτίριο», «αρχιτεκτονική» και «νεοκλασικισμός», η πορεία και εξέλιξη της περιοχής από την περίοδο της Τουρκοκρατίας και εντεύθεν. Παράλληλα τα παιδιά έχουν την ευκαιρία να γνωρίσουν σημαντικά κτίρια, όπως η «Εξωραϊστική», την οικία Καρτάλη, που ανήκει στην ιστορία, όπως και το μέγαρο Χατζηκυριαζή, το Μουσείο, το θρυλικό μέγαρο Σκενδεράνη, τα Δικαστήρια και άλλα, πραγματοποιώντας παράλληλα περιήγηση στην πόλη. Το ενδιαφέρον στοιχείο του πρωτότυπου αυτού προγράμματος, είναι, εκτός των άλλων, η επισήμανση των αλλαγών που επήλθαν σταδιακά στο αρχιτεκτονικό προφίλ της πόλης, ενώ όπως σημειώνεται στον πρόλογο του εκπαιδευτικού εγχειριδίου: «Ευτυχώς κάποια από εκείνα τα κτίρια έχουν διατηρηθεί ως τις μέρες μας, χάρις στην επιμονή και την υπευθυνότητα των ιδιοκτητών τους ή τις ενέργειες των αρμόδιων υπηρεσιών και μπορούν να μας δώσουν στοιχεία για το παρελθόν»…
