Περισσότεροι από 15.000 ενήλικες και παιδιά επισκέφθηκαν την προηγούμενη χρονιά το Μουσείο Πλινθοκεραμοποιίας Ν. &. Σ. Τσαλαπάτα
Ιδιαίτερα ελκυστικό για όλες τις ηλικίες είναι το Μουσείο Πλινθοκεραμοποιίας Τσαλαπάτα, το οποίο συγκέντρωσε το ενδιαφέρον 6.100 ενηλίκων και 9.300 μαθητών, αντίστοιχα, στη διάρκεια της προηγούμενης χρονιάς. Παρά το γεγονός ότι αποτελεί βιομηχανικό χώρο, εντούτοις, η περιήγηση είναι ευχάριστη και χρήσιμη, ειδικά για τους μαθητές αλλά και για ενήλικες, δεδομένου ότι αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της βιομηχανικής ιστορίας και παράδοσης της πόλης. Το μουσείο κοσμεί το Δίκτυο Μουσείων, το οποίο δημιουργήθηκε και λειτουργεί με μεγάλη φροντίδα από το Πολιτιστικό Ιδρυμα του Ομίλου Πειραιώς. Αποτελεί ζωντανό πολιτιστικό κύτταρο της πόλης αλλά και της ευρύτερης περιοχής, όπως αποδεικνύεται εξάλλου από τα στατιστικά στοιχεία του πρώτου διμήνου του 2015. Συγκεκριμένα, η επισκεψιμότητα του Ιανουαρίου μεταφράζεται σε 196 ενήλικες και 512 μαθητές και του Φεβρουαρίου σε 390 ενήλικες και 1.221 μαθητές, αντίστοιχα.
Ρεπορτάζ: ΓΛΥΚΕΡΙΑ ΥΔΡΑΙΟΥ
Το Μουσείο είναι ιδιαίτερα ευχάριστο και ελκυστικό στον επισκέπτη, συγκεντρώνοντας βλέμματα θαυμασμού για τα επιμέρους στοιχεία που το συνθέτουν. Το ενδιαφέρον του κόσμου προσελκύουν ιδιαίτερα οι ατμομηχανές, μία εκ των οποίων βρίσκεται σε λειτουργία, ενισχύοντας το βιομηχανικό προφίλ του Μουσείου, που είναι ταυτόσημο παράλληλα με την πολιτιστική εικόνα της πόλης.
Εξίσου εντυπωσιακός είναι ο περίφημος φούρνος Χόφμαν, που δεσπόζει στο χώρο παραγωγής. Η συνύπαρξη μηχανημάτων, η ατμόσφαιρα που αποπνέει ο χώρος, το οπτικοακουστικό υλικό που ενισχύει τη μνήμη και η παράλληλη διοργάνωση σημαντικών εκδηλώσεων, όπως ημερίδες, συνέδρια, εκθέσεις, εκδηλώσεις λόγου αλλά και ενδιαφέροντα εκπαιδευτικά εργαστήρια, σκιαγραφούν την πολύπλευρη δράση και πολυεπίπεδη προσφορά του Μουσείου Τσαλαπάτα σε τοπικό επίπεδο, αλλά και ευρύτερα.
Κάθε γωνιά του Μουσείου αφηγείται μια ιστορία, την ιστορία του εργοστασίου που έμελλε να αποτελέσει σημείο αναφοράς για μικρούς και μεγάλους. «Φιλοδοξία και στόχος μας είναι να αποτελεί ένα χώρο απόλυτα συνυφασμένο με την καθημερινότητα της πόλης, να το κάνουν κτήμα τους οι Βολιώτες, να μάθουν την ιστορία της πόλης του Βόλου, τις αρχές της σύγχρονης βιομηχανίας. Είναι ένα μεγάλο και σημαντικό κομμάτι της πόλης, διότι δημιουργεί παράλληλα πεδίο για να αναφερθούμε σε όλα τα στάδια της παραγωγής και την κατοικία, τους νεολιθικούς οικισμούς που βρίσκονται πολύ κοντά μας, το Διμήνι και το Σέσκλο, αλλά και τον άργιλο, την πρώτη ύλη που χρησιμοποιούσαν πριν από χιλιάδες χρόνια οι κάτοικοι των νεολιθικών οικισμών» όπως αναφέρει η Νάντια Δαμιανάκου, Τοπική Διαχειρίστρια του Μουσείου Τσαλαπάτα.
Το κοινό αντιμετωπίζει με ιδιαίτερη ευαισθησία το μουσείο, δίνοντας τη δέουσα προσοχή στα εκθέματα, το μηχανολογικό εξοπλισμό που δίνει την αίσθηση της αέναης λειτουργίας, πάνω και πέρα από το χρόνο.
Το προφίλ των επισκεπτών
Οι μαθητές που επισκέπτονται το Μουσείο προέρχονται κατά βάση από σχολεία της περιοχής μας, όλων των βαθμίδων της εκπαίδευσης, από το Νηπιαγωγείο μέχρι το Πανεπιστήμιο! Αξιο αναφοράς είναι παράλληλα το γεγονός ότι τους ανοιξιάτικους μήνες, το βιβλίο των επισκεπτών διανθίζεται από τις ενθουσιώδεις εντυπώσεις των μαθητών που επισκέπτονται την περιοχή μας στο πλαίσιο των πενθήμερων σχολικών εκδρομών. Μαθητές, που προέρχονται από διάφορα σχολεία ανά την Ελλάδα, επισκέπτονται στη διάρκεια της άνοιξης το Μουσείο Τσαλαπάτα, ενώ ταυτόχρονα ο ίδιος χώρος γεμίζει καθημερινά από τις χαρούμενες φωνές παιδιών της περιοχής μας, τα οποία συμμετέχουν στα εκπαιδευτικά προγράμματα που πραγματοποιούνται σε σταθερή βάση.
Οι ενήλικες επισκέπτες είναι κυρίως εσωτερικοί τουρίστες, αλλά και ξένοι τουρίστες, επιβάτες κρουαζιερόπλοιων, τα οποία επισκέπτονται την περιοχή μας καθ’ όλη την διάρκεια του χρόνου.
«Εχει πολύ ενδιαφέρον ο τρόπος με τον οποίο αντιμετωπίζουν το Μουσείο. Μπαίνοντας μέσα και βλέποντας τις μεγάλες μηχανές, που είναι πολύ εντυπωσιακές, τις ατμομηχανές, τις πρέσες και το φούρνο, φεύγουν κατενθουσιασμένοι, ακόμη κι αν έχουν έρθει με μια αρχική επιφύλαξη», επισημαίνει η κ. Δαμιανάκου.
Το Μουσείο Πλινθοκεραμοποιίας Τσαλαπάτα είναι αναμφίβολα μια μεγάλη επένδυση στον πολιτισμό, η οποία βασίζεται στην ιδιωτική πρωτοβουλία και συνδέει ουσιαστικά την πόλη, τον πολιτισμό και την τοπική βιομηχανική κληρονομιά. Το Μουσείο «είναι κατ’ αρχήν ψυχαγωγικός χώρος, όχι μόνο ως γνωστικό περιβάλλον, αλλά και ως καθημερινός χώρος που επιτυγχάνει τη σύνδεση της τοπικής βιομηχανικής και πολιτιστικής κληρονομιάς», υπογραμμίζει η Τοπική Διαχειρίστρια του Μουσείου.
ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΣΕ ΔΙΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΒΑΣΗ
Ερευνητικά Προγράμματα του Ιδρύματος Ομίλου Πειραιώς
Τα Ερευνητικά Προγράμματα του Πολιτιστικού Ιδρύματος Ομίλου Πειραιώς σχεδιάζονται σε διεπιστημονική βάση, σε συνεργασία με πανεπιστήμια, ερευνητικά κέντρα και επιλεγμένους επιστημονικούς φορείς. Βασικοί τους άξονες είναι: Η καταγραφή, διάσωση και ανάδειξη της παραδοσιακής και πρωτοβιομηχανικής τεχνολογίας, η μελέτη πτυχών της παραγωγικής ιστορίας καθώς και των τεχνικοοικονομικών όψεων της νεοελληνικής κοινωνίας και η αξιοποίηση της πολιτιστικής κληρονομιάς μας.
Τα Ερευνητικά Προγράμματα του Πολιτιστικού Ιδρύματος Ομίλου Πειραιώς εστιάζουν στα εξής ερευνητικά πεδία: Βιομηχανική αρχαιολογία, Προβιομηχανική παραγωγή, Τεχνολογία – παραδοσιακές τεχνικές, Νέες τεχνολογίες στην έρευνα γύρω από τον πολιτισμό, Μουσειολογία, Υλικός πολιτισμός, Πολιτιστική διαχείριση και Οικονομική ιστορία.
Ποικίλες δραστηριότητες
Στο χώρο του Μουσείου διοργανώνονται πολύ αξιόλογες πολιτιστικές δραστηριότητες, ενώ παράλληλα φιλοξενούνται εκπαιδευτικά προγράμματα, τα οποία πέραν των βασικών θεματικών ενοτήτων, εμπλουτίζονται και από δραστηριότητες οι οποίες συνάδουν με το πνεύμα και το ύφος της κάθε εποχής.
«Υπάρχουν τα δύο τακτικά εκπαιδευτικά προγράμματα που πραγματοποιούνται όλο το χρόνο, και σχεδόν κάθε Σαββατοκύριακο, φιλοξενούμε έκτακτες εποχικές δράσεις, όπως Χριστουγεννιάτικες, Πασχαλινές, σύμφυτες με της Ημέρες Πολιτιστικής Κληρονομιάς, την Ημέρα Ερευνητή, την Παγκόσμια Μέρα Μουσείων, αλλά και άλλες περιόδους, προκειμένου να εμπλουτίσουμε τη θεματολογία μας», υπογραμμίζει η κ. Δαμιανάκου.
Στο πλαίσιο αυτό, διοργανώνονται μουσική παράσταση στις 20 Μαρτίου, κουκλοθέατρο για παιδιά στις 21 Μαρτίου, ομιλίες ψυχοκοινωνικής υγείας στα τέλη Μαρτίου, σεμινάρια, μαθήματα φωτογραφίας με τον Πλάτωνα Ριβέλη, εργαστήρι Καραγκιόζη τον Απρίλιο, αφηγηματικές παραστάσεις με το Στέλιο Πελασγό, που βρίσκονται σε εξέλιξη, και πολλές ακόμη ενδιαφέρουσες εκδηλώσεις.
ΕΙΔΙΚΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ
Μπροστά στα μάτια παιδιών όλη η διαδικασία κατασκευής τούβλων και κεραμιδιών
Οι μικροί επισκέπτες έχουν την ευκαιρία να δουν κινούμενες και σταθερές μακέτες, που εξηγούν πώς φτιάχνονταν τα τούβλα και τα κεραμίδια.
Μπορούν, επίσης, να δουν το εσωτερικό της καμίνου Hoffmann, του εντυπωσιακού φούρνου 24ωρης καύσης για το ψήσιμο των τούβλων και των κεραμιδιών, μοναδικού στο είδος του στην Ελλάδα.
Το Μουσείο Πλινθοκεραμοποιίας Ν. & Σ. Τσαλαπάτα οργανώνει εκπαιδευτικά προγράμματα με παιχνίδια και δραστηριότητες, για σχολεία και ομαδικές επισκέψεις.
Στο Μουσείο υλοποιούνται συστηματικά δύο εκπαιδευτικά προγράμματα: «Τα τρία γουρουνάκια πάνε μουσείο» και «Χτίζοντας με τούβλα και κεραμίδια», ενώ πλήθος εκπαιδευτικών δράσεων σχεδιάζεται και υλοποιείται στο Μουσείο, με διάφορες αφορμές (Διεθνής Ημέρα Μουσείων, Ευρωπαϊκές Ημέρες Πολιτιστικής Κληρονομιάς, κ.λπ.), στο πλαίσιο της μετατροπής του Μουσείου σε καθημερινό χώρο της πόλης, πόλο έμπνευσης και δημιουργίας για μικρούς και μεγάλους.
Το εκπαιδευτικό πρόγραμμα με τίτλο «Τα 3 γουρουνάκια… πάνε μουσείο!» απευθύνεται σε παιδιά Νηπιαγωγείου. Στόχος του προγράμματος είναι να μάθουν τα παιδιά τις ιδιότητες των υλικών, καλλιεργώντας τη φαντασία μας και την έννοια της ομαδικής εργασίας.
Το πρόγραμμα με τίτλο «Χτίζοντας με τούβλα και κεραμίδια» απευθύνεται (με αντίστοιχη προσαρμογή) σε μαθητές Δημοτικού, Γυμνασίου, Λυκείου. Στόχος του προγράμματος είναι οι συμμετέχοντες να μάθουν τη βιομηχανική ιστορία της πόλης του Βόλου, μέσα από ένα πρωτότυπο εργαστήρι κατασκευής προϊόντων πλινθοκεραμοποιίας. Τα προγράμματα προσφέρονται δωρεάν, ενώ το τηλέφωνο επικοινωνίας για περισσότερες πληροφορίες και δηλώσεις συμμετοχής είναι 24210 29844 (καθημερινά 10-5, εκτός Τρίτης).
Εντυπώσεις μαθητών
Τα παιδιά που επισκέπτονται το μουσείο αλλά και οι ενήλικες επισκέπτες αποτυπώνουν με εύγλωττο τρόπο τις εντυπώσεις τους στο αντίστοιχο βιβλίο, που είναι γεμάτο από ενθουσιασμό, πολύχρωμες εικόνες και έντονα συναισθήματα.
Γράφει η Μέλπω χαρακτηριστικά: «Μου άρεσε πολύ ο φούρνος και ο τρόπος που δούλευαν σε αυτόν! Ηταν όλα τέλεια!»
Η Ελένη υπογραμμίζει από την πλευρά της: «Είναι το καλύτερο μουσείο που υπάρχει και θα ήθελα με όλη μου την καρδιά να ξανάρθω!»
Ανάλογες σκέψεις διατυπώνει εγγράφως η Ιωάννα, η οποία επισημαίνει χαρακτηριστικά: «Είναι πολύ ωραία εδώ ελπίζω να ξανάρθω».
Η διαδικασία παραγωγής εντυπωσίασε την Αποστολία – Ραφαέλα, η οποία τονίζει: «Με εντυπωσίασε πολύ ο τρόπος που έψηναν τα τούβλα και τα κεραμίδια».
Μέσα από το Μουσείο «ζωντανεύει» η καθημερινή ζωή εργατών του εργοστασίου
Το Μουσείο Πλινθοκεραμοποιίας άνοιξε τις πύλες του στο κοινό το 2007. Στεγάζεται στο Εργοστάσιο Πλινθοκεραμοποιίας Ν. & Σ. Τσαλαπάτα, στον Βόλο, και λειτουργεί υπό την ευθύνη του Πολιτιστικού Ιδρύματος Ομίλου Πειραιώς για τα επόμενα πενήντα χρόνια από την ίδρυσή του.
Παρουσιάζει την καθημερινή ζωή στο εργοστάσιο, καθώς και όλα τα στάδια της παραγωγής διαφορετικών τύπων τούβλων και κεραμιδιών. Στόχος του είναι αναδείξει την ιστορική ταυτότητα της πόλης του Βόλου και να συμβάλει στη διάσωση και την προβολή της βιομηχανικής κληρονομιάς της.
Το Εργοστάσιο Πλινθοκεραμοποιίας Ν. & Σ. Τσαλαπάτα ήταν ένα από τα μεγαλύτερα του είδους του. Τα εργαστήρια και οι βιομηχανικοί χώροι έχουν αναστηλωθεί και αποτελούν σήμερα σπάνιο δείγμα διασωζόμενου βιομηχανικού συγκροτήματος στον ελληνικό χώρο.
Στις εγκαταστάσεις του εργοστασίου, η παραγωγική διαδικασία έχει ανασυντεθεί βήμα προς βήμα: βαγονέτα, δεξαμενές αργίλου, τριβεία, πρέσες, κοπτήρες, ξηραντήρια, η επιβλητική κάμινος Hoffmann, καθώς και τελικά προϊόντα, τούβλα και κεραμίδια διαφόρων τύπων. Ετσι, το παλαιό εργοστάσιο Τσαλαπάτα «λειτουργεί» ξανά, ζωντανεύοντας όλα τα στάδια της παραγωγής πλίνθων και κεράμων και την καθημερινή ζωή των εργατών που δούλευαν στο εργοστάσιο.
Η γνωριμία των επισκεπτών με την πλινθοκεραμοποιία γίνεται πιο άμεση με τις μακέτες και το πλούσιο εποπτικό υλικό που διαθέτει το Μουσείο Πλινθοκεραμοποιίας Ν. και Σ. Τσαλαπάτα.
Πολύχρονη ιστορία
Το Εργοστάσιο Πλινθοκεραμοποιίας Ν. & Σ. Τσαλαπάτα ιδρύθηκε το 1926. Η συνολική του έκταση ήταν 22.000 τ.μ. και η ισχύς του σε μηχανήματα έφθανε τους 300 ίππους. Ηταν σημαντική παραγωγική μονάδα, με πανελλαδική εμβέλεια. Κατά την περίοδο της ακμής του απασχολούσε 250 άτομα.
Εως το 1978, οπότε σταμάτησε να λειτουργεί, η περίφημη κάμινος Ηοffmann έσβησε μόνο κατά την περίοδο της Κατοχής (1940-1944), καθώς και δύο φορές κατά τους καταστροφικούς σεισμούς του 1954-56, που συντάραξαν τον Βόλο.
Το 1995, ο Δήμος Βόλου αγόρασε το συγκρότημα, στο πλαίσιο του Προγράμματος URΒΑΝ. Στο διάστημα 1998-2001, τα κτίρια του εργοστασίου αποκαταστάθηκαν, με σκοπό τη δημιουργία πολιτιστικού πολυχώρου.
Το 2004, το Πολιτιστικό Ιδρυμα Ομίλου Πειραιώς ανέλαβε να δημιουργήσει πρότυπο Μουσείο Πλινθοκεραμοποιίας στους χώρους του κυρίως εργοστασίου (5.000 τ.μ.).
Οι εργασίες ολοκληρώθηκαν το 2006.
Σήμερα το Μουσείο Πλινθοκεραμοποιίας αποτελεί ισχυρό πολιτιστικό πόλο έλξης, με άξονες την ενίσχυση του τοπικού πολιτισμικού αποθέματος, διάσωση και προβολή της βιομηχανικής κληρονομιάς και ανάπτυξη του πολιτιστικού τουρισμού στην ευρύτερη περιοχή της Μαγνησίας.
Το ωράριο λειτουργίας του Μουσείου Τσαλαπάτα
Στόχος των υπευθύνων του Μουσείου είναι να γίνει αντιληπτό ότι αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητας της πόλης και γι’ αυτό το λόγο επιχειρείται ευρύτερο άνοιγμα στο ενήλικο κοινό, στους ενήλικους επισκέπτες που ζουν στην πόλη του Βόλου και την περιοχή μας ευρύτερα, να γνωρίσουν το Μουσείο.
Την ίδια στιγμή, υπάρχει πολύ μεγάλο ενδιαφέρον από τα σχολεία, προκειμένου να συμμετάσχουν στα εκπαιδευτικά προγράμματα που φιλοξενούνται στον παραπάνω χώρο. Το ενδιαφέρον κορυφώνεται στη διάρκεια της άνοιξης και τα ραντεβού είναι κλεισμένα καθημερινά, σχεδόν ανά μια ώρα.
Από 1η Μαρτίου έως 15 Οκτωβρίου, το Μουσείο είναι ανοιχτό καθημερινά, εκτός Τρίτης, από τις 10 το πρωί έως τις 6 το απόγευμα, ενώ από 16 Οκτωβρίου έως 28 Φεβρουαρίου, είναι επίσης καθημερινά ανοικτό, εκτός Τρίτης, από τις 10 το πρωί έως τις 5 το απόγευμα.
Η γενική τιμή εισόδου είναι 3 ευρώ, ενώ δωρεάν είσοδο έχουν τα παιδιά, οι άνεργοι, οι εκπαιδευτικοί, οι επισκέπτες άνω των 65 ετών, τα άτομα με αναπηρία, τα οποία μπορεί να υποδεχτεί το προσωπικό υποδοχής που είναι κατάλληλα εκπαιδευμένο. Επίσης οι κάτοχοι των καρτών ICOM και της Ευρωπαϊκής κάρτας νέων, σύμφωνα με ό,τι προβλέπει το Υπουργείο Πολιτισμού.
Γενικώς, υπάρχει ιδιαίτερη ευαισθησία στον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζεται το κοινό, ενώ το Μουσείο είναι προσβάσιμο ανά πάσα στιγμή, προσφέροντας σημαντικές υπηρεσίες ελεύθερου χρόνου και υπογραμμίζοντας παράλληλα ότι ο πολιτισμός είναι καθημερινή ανάγκη για όλους.
