Διαδοχικές οι κρίσεις, που αντιμετωπίζει η κυβέρνηση στα δύο χρόνια θητείας της. Η εξέλιξη της πανδημίας και το χαμηλό ποσοστό εμβολιασμών, μόλις το 60% του ενεργού πληθυσμού έχει κάνει το εμβόλιο κατά του κορονοϊού, εννέα μήνες μετά την έναρξη της επιχείρησης «Ελευθερία», δεν αφήνουν κανένα περιθώριο χαλάρωσης, σε ό,τι αφορά στο μείζον υγειονομικό πρόβλημα, που αντιμετωπίζει και η χώρα μας. Το ίδιο ισχύει και για το μείζον εθνικό θέμα, που δεν είναι άλλο από τις διαρκείς προκλήσεις της Τουρκίας και του προέδρου της Ταγίπ Ερντογάν στην Κύπρο, την Ανατολική Μεσόγειο και το Αιγαίο. Οι προκλήσεις των γειτόνων μας συνεχίζονται και ο κίνδυνος κλιμάκωσης παραμένει, με δεδομένες τις εξωφρενικές διεκδικήσεις της Αγκυρας.
Υπό αυτές τις συνθήκες, η κυβέρνηση αναζητεί «διεξόδους αισιοδοξίας» στο μέτωπο της οικονομίας και στις προοπτικές ανάκαμψης, που δημιουργεί ο πακτωλός των 32 δισ. ευρώ από το Ταμείο Ανάκαμψης, χρήματα που θα εισρεύσουν στη χώρα μέχρι το 2025. Κατά κάποιον τρόπο, είναι μονόδρομος για την κυβέρνηση να αξιοποιεί το θετικό κλίμα στην οικονομία, που ενισχύουν με συνεχείς εκθέσεις και αναλύσεις οι διεθνείς οίκοι αξιολόγησης, αν θέλει να διατηρεί τη δυναμική, που την οδήγησε το καλοκαίρι του 2019 στην εξουσία.
Σε αυτό το πλαίσιο, καλό είναι να λαμβάνει υπόψη και την κριτική, που ασκείται από την αντιπολίτευση, ως προς τα μέσα που θα χρησιμοποιηθούν για τη στήριξη επιχειρήσεων και επαγγελματιών, στη δύσκολη προσπάθεια ανάκαμψης της χώρας μετά το σοκ, που προκάλεσε η πανδημική κρίση. Από πλευράς ΣΥΡΙΖΑ έχουν διατυπωθεί επιχειρήματα για «συγκεντρωτισμό» και «αδιαφάνεια» στη λήψη των αποφάσεων, οι οποίες αφορούν στην έγκριση των επιχειρηματικών πλάνων, που θα ενταχθούν στο εθνικό σχέδιο ανάκαμψης. Μάλιστα, ο πρώην υπουργός Ανάπτυξης, Αλέξης Χαρίτσης, έχει επισημάνει ότι «από τη στιγμή που όλα τα χρήματα από το Ταμείο Ανάκαμψης θα περάσουν από τις τέσσερις συστημικές τράπεζες, σημαίνει ότι μόνο ένα μικρό ποσοστό από το σύνολο των 700.000 ελληνικών επιχειρήσεων θα έχει δυνατότητα πρόσβασης στη χρηματοδότηση».
Το συγκεκριμένο επιχείρημα πρέπει να ληφθεί υπόψη από την κυβέρνηση, η οποία οφείλει να σκεφτεί σοβαρά την πρόταση για την αξιοποίηση του εργαλείου της Αναπτυξιακής Τράπεζας, που θα μπορεί να διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο στην προσπάθεια επανεκκίνησης της πραγματικής οικονομίας, χρηματοδοτώντας μικρομεσαίες επιχειρήσεις, οι οποίες έχουν πληγεί από την πανδημία, ώστε να ορθοποδήσουν και να αναπτυχθούν.
Ταυτόχρονα, όμως, τα στοιχεία από το μέτωπο της πανδημίας δείχνουν ότι το τέταρτο κύμα βρίσκεται προ των πυλών, αν δεν έχει ήδη ενσκήψει και στην Ελλάδα. Η χώρα μας καταβάλλει σημαντική προσπάθεια, ώστε να εμβολιαστεί όσο το δυνατόν μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού και να χτιστεί το πολυπόθητο τείχος ανοσίας. Η συγκεκριμένη προσπάθεια συναντά σοβαρά εμπόδια, εξαιτίας των αρνητών και των ευκολόπιστων πολιτών, που υιοθετούν άκριτα τις επικίνδυνες θεωρίες του αντιεμβολιαστικού κινήματος. Η κοινωνία διχάζεται για την αναγκαιότητα του εμβολιασμού, ενώ ο κίνδυνος νέων μεταλλάξεων καραδοκεί. Οφείλουμε, βέβαια, να αναγνωρίσουμε ότι οι μεταλλάξεις σε πανδημία είναι αναμενόμενες, απλά δεν είναι δυνατό να προβλεφθεί ο ρυθμός μεταδοτικότητας και θνητότητας.
Σε κάθε περίπτωση, παρά τη σταδιακή ανάκαμψη, που καταγραφεί η οικονομία τους τελευταίους μήνες, θα προκύψουν σίγουρα αρνητικές οικονομικές επιπτώσεις από την επικράτηση της μετάλλαξης «Δέλτα» και την αύξηση των κρουσμάτων, που θα καταγραφεί το επόμενο χρονικό διάστημα. Ευτυχώς, δεν φαίνονται, μέχρι στιγμής τουλάχιστον, οι επιπτώσεις των μεταλλάξεων ούτε στα έσοδα από τον τουρισμό, ούτε στους δείκτες της κατανάλωσης. Ωστόσο, οι επενδυτικοί δείκτες μπορεί να επηρεαστούν, λόγω και της αβεβαιότητας για την παγκόσμια οικονομία, που τροφοδοτούν οι ανατιμήσεις στο κόστος ενέργειας.
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι βρίσκονται σε κρίσιμο σημείο τόσο η χώρα μας, όσο και η Ευρωπαϊκή Ενωση. Ωστόσο, δεν χρειάζεται κινδυνολογία εκ μέρους της κυβέρνησης, αλλά συνεχής και ειλικρινής ενημέρωση των πολιτών τόσο για τα οικονομικά, όσο και για τα επιδημιολογικά δεδομένα, τα οποία αν επιδεινωθούν όσο πλησιάζει ο χειμώνας, τα μέτρα περαιτέρω στήριξης των άνεργων και των ευπαθών ομάδων θα βρεθούν ξανά στην πρώτη γραμμή των κυβερνητικών προτεραιοτήτων.
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η οικονομία και η κοινωνία δεν θα πάψουν να αντιμετωπίζουν προβλήματα, ωστόσο θα συνεχίσουν να εξελίσσονται. Το πρόβλημα της ελληνικής οικονομίας δεν είναι μόνο η ρευστότητα, ούτε αν πρέπει να χορηγηθούν και άλλα επιδόματα, προκειμένου να ενισχυθεί η κατανάλωση. Οι δομικές της αδυναμίες είναι η ανταγωνιστικότητα, η εξωστρέφεια, αλλά και το μέγεθος των ελληνικών επιχειρήσεων, που πρέπει να αναπτυχθούν για να παράγουν περισσότερο. Το Ταμείο Ανάκαμψης είναι όντως μεγάλη ευκαιρία για τη χώρα, αρκεί να δοθούν τα κατάλληλα κονδύλια στους αντίστοιχους κλάδους, που με τη σειρά τους θα δώσουν ώθηση στο ΑΕΠ και την πραγματική οικονομία, ενώ ταυτόχρονα θα στηρίζουν την απασχόληση.
Παρά λοιπόν τις δυσμενείς εκτιμήσεις για την εξέλιξη της πανδημίας, λόγω των μεταλλάξεων, τόσο οι εμβολιασμοί, για τους οποίους γίνεται μεγάλη προσπάθεια να αυξηθούν μέρα με την ημέρα, όσο και τα νέα φάρμακα, που δοκιμάζονται, σε συνδυασμό με τη διαρκή παροχή ρευστότητας από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και την Ευρωπαϊκή Ενωση, μπορούν μεσοπρόθεσμα να οδηγήσουν την ελληνική οικονομία σε προοπτικές υγιούς ανάπτυξης, που είχαν αρχίσει να διαμορφώνονται πριν την πανδημική κρίση, προκειμένου να κερδίσει το δύσκολο στοίχημα της ανταγωνιστικότητας.
Οι εκτιμήσεις των ξένων αναλυτών είναι κάτι παραπάνω από αισιόδοξες. Οι ενδείξεις από τη λειτουργία της αγοράς μετά το περσινό lock down και κυρίως η αποτίμηση της τουριστικής περιόδου δημιουργούν χαμόγελα ικανοποίησης. Ηδη διαρρέουν από την κυβέρνηση σενάρια για αυξήσεις στους μισθούς από το 2022 και μειώσεις στους φόρους. Ο μοναδικός κίνδυνος να διαψευστούν οι εκτιμήσεις και να καταρρεύσουν τα σχέδια για αυξήσεις και φοροελαφρύνσεις είναι η αναστροφή της σημερινής επιδημιολογικής εικόνας, που χρήζει στενής παρακολούθησης και αυξημένης προσοχής, ωστόσο δεν προοιωνίζει τα δεινά του αντίστοιχου περυσινού χρονικού διαστήματος. Αρκεί, μόνο, να συρρικνωθεί το σημερινό ποσοστό ανεμβολίαστων πολιτών.
