Του Γιώργου Λαμπράκη
Αποφασισμένη να υλοποιήσει το πρόγραμμα των μεταρρυθμίσεων, που καταρτίστηκε πριν την επέλαση της υγειονομικής κρίσης του κορονοϊού, δηλώνει η κυβέρνηση. Πλέον ο δρόμος για την υλοποίηση του σχεδιασμού δεν είναι τόσο δύσβατος, καθώς η εμβολιαστική διαδικασία δείχνει να διαμορφώνει πιο ασφαλές περιβάλλον τόσο σε ό,τι αφορά στο σύστημα υγείας, όσο και στην οικονομία. Πρέπει, πάντως, να σημειώσουμε ότι ακόμη και εν μέσω υγειονομικής κρίσης, η μεταρρυθμιστική ατζέντα της κυβέρνησης δεν έκλεισε ποτέ, κάτι που αναγνωρίζουν και οι θεσμοί στις εκθέσεις τους για την αξιολόγηση της ελληνικής οικονομίας. Ωστόσο, η συγκεκριμένη προσπάθεια ήταν σχεδόν αδύνατο να προχωρήσει εξαιτίας της υγειονομικής κρίσης, που διαμόρφωσε συνθήκες εκτάκτου ανάγκης και έβαλε στο περιθώριο πολλές από τις μεταρρυθμιστικές δράσεις, οι οποίες καταρτίστηκαν από το 2019.
Οι πολίτες αναμένουν με ανυπομονησία την υλοποίηση των προεκλογικών δεσμεύσεων της ΝΔ, κυρίως σε ό,τι αφορά στον τομέα των φοροελαφρύνσεων, ενώ άπαντες αντιλαμβάνονται ότι πρέπει να ληφθούν κρίσιμες αποφάσεις για τον μετασχηματισμό της ελληνικής οικονομίας, παράλληλα με το Εθνικό Σχέδιο Ανάπτυξης. Ολα αυτά αποτελούν κορυφαία πρόκληση για τους κυβερνώντες, που ήδη έχουν λάβει τα εύσημα από τις Βρυξέλλες για την κατάρτιση του εθνικού αναπτυξιακού και μεταρρυθμιστικού σχεδίου «Ελλάδα 2.0». Από τη μία αισθάνονται ικανοποίηση, από την άλλη οι προσδοκίες, που έχουν καλλιεργηθεί, αυξάνουν το βάρος της ευθύνης για την ελληνική κυβέρνηση, η οποία πρέπει να σταθεί στο ύψος των περιστάσεων και να οδηγήσει τη χώρα και την εθνική οικονομία στην επόμενη μέρα.
Η σπουδαιότητα υλοποίησης του μεταρρυθμιστικού σχεδίου αποτυπώνεται στους υπολογισμούς της Τράπεζας της Ελλάδος, που εκτιμά ότι ο ρυθμός αύξησης του ΑΕΠ της χώρας μπορεί να φτάσει το 0,5%, κατά μέσο όρο, κάθε χρόνο μέχρι το 2026. Επίσης, σύμφωνα με τις ίδιες εκτιμήσεις, οι ιδιωτικές επενδύσεις μπορούν να αυξηθούν κατά 8,5% και η απασχόληση κατά 4%. Επιπλέον, μπορεί να αυξηθεί η φορολογική βάση, που συνεπάγεται αύξηση των φορολογικών εσόδων κατά περίπου 2,5 ποσοστιαίες μονάδες του ΑΕΠ, που μεταφράζεται πρακτικά σε μείωση φόρων έως και 5 δισ. ευρώ, καθώς θα δημιουργηθεί ο κατάλληλος δημοσιονομικός χώρος.
Το στοίχημα για την κυβέρνηση αποκτά πλέον ιδιαίτερα ευνοϊκές προοπτικές, καθώς οι δυσκολίες, που έφερε η πανδημία, απομακρύνονται και ξεδιπλώνεται εντελώς διαφορετικό οικονομικό περιβάλλον έως και το 2022. Αυτό το περιβάλλον επηρεάζεται από τις αναπτυξιακές προοπτικές της ελληνικής οικονομίας για τα επόμενα δύο χρόνια, ενώ καθοριστικό ρόλο θα διαδραματίσουν ο πανευρωπαϊκός οικονομικός συντονισμός για τη διαχείριση των επιπτώσεων της πανδημίας, η νομισματική πολιτική και ως εκ τούτου η δημοσιονομική ευελιξία, που έχει μπροστά της η χώρα μας μέχρι το 2022.
Στην κυβέρνηση θεωρούν ότι, παρά τις δυσκολίες που θα προκύψουν με την επανεκκίνηση της οικονομίας, οι υφιστάμενες αναπτυξιακές προοπτικές δημιουργούν τις κατάλληλες προϋποθέσεις για την υλοποίηση του προγράμματος των μεταρρυθμίσεων και τους δίνουν την ευκαιρία να φανούν συνεπείς ως προς τις δεσμεύσεις τους. Αποτελεί τη μεγάλη πρόκληση των επόμενων μηνών για τη ΝΔ, που δεν θέλει σε καμία περίπτωση να αποδειχθεί ανακόλουθη σε σχέση με τις υποσχέσεις της και να δει να μην υλοποιούνται οι σχεδιασμοί της για το αύριο της χώρας και της εθνικής οικονομίας. Σε κάθε περίπτωση, το χρονικό διάστημα έως και το τέλος του έτους θα είναι ιδιαίτερα κρίσιμο, καθώς θα φανούν οι αντοχές της οικονομίας ως προς την κάλυψη των απωλειών του 2020 από τον τουρισμό, τα δημόσια έσοδα και τους δείκτες της απασχόλησης μετά την άρση των έκτακτων μέτρων στήριξης.
Ιδιαίτερα καθοριστικός παράγοντας είναι η βούληση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας να αρχίσει η συζήτηση για την προσαρμογή της νομισματικής πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ενωσης στη μετά τον κορονοϊό εποχή. Ο βασικός στόχος είναι η συγκεκριμένη συζήτηση να έχει ολοκληρωθεί έως το φθινόπωρο, καθώς τα νέα από το μέτωπο της πανδημίας προκαλούν έντονο προβληματισμό. Η επέλαση της μετάλλαξης «Δέλτα» ναρκοθετεί τους στόχους για ανάπτυξη της ευρωπαϊκής οικονομίας, ενώ ο τουρισμός αποτελεί πλέον αστάθμητο παράγοντα.
Στη χώρα μας, η επερχόμενη κυριαρχία της ινδικής μετάλλαξης και πιθανό τέταρτο κύμα πανδημίας απειλούν να ανατρέψουν τις προσδοκίες για δυναμική ανάπτυξη της οικονομίας στο δεύτερο εξάμηνο του έτους. Στην κυβέρνηση μπορεί να ξορκίζουν νέο καθολικό lockodown και να γίνεται λόγος μόνο για το ενδεχόμενο εφαρμογής τοπικών μέτρων, στην περίπτωση που ξεφύγει η κατάσταση, ωστόσο γνωρίζουν ότι αν τα επιδημιολογικά στοιχεία συνεχίσουν να επιδεινώνονται, επιβεβαιώνοντας τις εφιαλτικές προβλέψεις των ειδικών, τότε η πιθανότητα να κλείσει και πάλι η χώρα από το φθινόπωρο κάθε άλλο παρά μπορεί να αποκλειστεί.
Υπενθυμίζεται ότι και πέρυσι τέτοια εποχή κανείς δεν φανταζόταν ότι μετά από λίγους μήνες η χώρα θα έμπαινε ξανά σε καραντίνα, η οποία θα διαρκούσε έξι μήνες. Βέβαια, τώρα τα δεδομένα είναι εντελώς διαφορετικά λόγω του προγράμματος εμβολιασμών, ωστόσο η ανησυχία για την εξέλιξη της πανδημίας, η αβεβαιότητα για τις επιπτώσεις στην οικονομία και ο κίνδυνος για το σύστημα υγείας παραμένουν.
Σε ό,τι αφορά στην οικονομία, κανείς αυτή τη στιγμή δεν μπορεί να αποκλείσει το δυσμενές σενάριο, το οποίο βασίζεται στην υπόθεση ότι η οικονομική μεγέθυνση για φέτος θα είναι χαμηλότερη κατά μία ποσοστιαία μονάδα, σε σχέση με το αντίστοιχο βάσης, που ήθελε την ανάπτυξη να ξεπερνά το 3,6%. Αν επιβεβαιωθεί το δυσμενές σενάριο και ο ρυθμός ανάπτυξης υποχωρήσει στο 2,6%, οι επιπτώσεις θα είναι εξαιρετικά αρνητικές για το σύνολο των δημοσιονομικών μεγεθών. Εχουμε την αίσθηση ότι η κυβέρνηση δεν είναι επαρκώς προετοιμασμένη για αυτή την εξέλιξη. Ο εφησυχασμός είναι ο χειρότερος σύμβουλος και η επανάπαυση στα υφιστάμενα δημοσιονομικά δεδομένα μπορεί να ανατρέψει τον συνολικό σχεδιασμό τόσο σε ό,τι αφορά στην υλοποίηση του προγράμματος μεταρρυθμίσεων, όσο και σε ό,τι έχει σχέση με την επιστροφή της χώρας σε βιώσιμους ρυθμούς ανάπτυξης.
