To χτύπημα της πανδημίας στις ευρωπαϊκές οικονομίες και η περίπτωση της Ελλάδας

to-χτύπημα-της-πανδημίας-στις-ευρωπαϊκέ-702308

Του Γιώργου Λαμπράκη

Ισχυρές ευρωπαϊκές οικονομίες κατέγραψαν ιστορική ύφεση το 2020, εξαιτίας των οικονομικών επιπτώσεων της πανδημίας του κορονοϊού. Σε χώρες όπως η Γερμανία και η Γαλλία, που επηρεάζουν καθοριστικά το ευρωπαϊκό ΑΕΠ, οι οικονομικές απώλειες εξαιτίας των αλλεπάλληλων lockdown και της καθίζησης, που αυτά προκάλεσαν στην κατανάλωση, ήταν δραματικές, ενώ στη Γαλλία ανάλογο ποσοστό οικονομικής συρρίκνωσης είχε καταγραφεί στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Υπό αυτό το πρίσμα, το μεγάλο στοίχημα για την ευρωπαϊκή οικονομία είναι να σωθεί το πρώτο εξάμηνο του τρέχοντος έτους. Το στοίχημα δεν μπορεί να κερδηθεί, αν δεν προχωρήσει με ταχείς ρυθμούς ο εμβολιαστικός σχεδιασμός σε όλα τα κράτη μέλη.

Κατά τη διάρκεια του 2020, όταν η παγκόσμια κοινή γνώμη «πάγωσε» μπροστά στο σοκ της πανδημίας και των καθολικών lockdown σε όλο τον πλανήτη, οι εκτιμήσεις ήθελαν την υγειονομική και οικονομική κρίση να τελειώνει μέχρι τις αρχές του 2021, κάτι που κάθε άλλο παρά επιβεβαιώνεται, αν και τα εμβόλια βρίσκονται στη διάθεσή μας. Το πιο πιθανό σενάριο είναι ότι μέχρι και το πρώτο εξάμηνο του τρέχοντος έτους η οικονομία θα καρκινοβατεί, εξαιτίας των επιπτώσεων της πανδημίας σε κάθε πτυχή της καθημερινότητάς μας. Κανείς δεν μπορεί να ξέρει με βεβαιότητα πότε οι κοινωνίες θα αρχίσουν να απαλλάσσονται από τον εφιάλτη του κορονοϊού, πόσο μάλλον πότε θα πάρουμε πίσω τις ζωές μας, όπως τουλάχιστον ήταν μέχρι τα τέλη του 2019.

Η πρωτοφανής ύφεση, που έχει προκαλέσει η πανδημία, χτύπησε με σφοδρότητα μεγάλες ευρωπαϊκές οικονομίες, οι οποίες δεν στηρίζονται μόνο στον τουρισμό, όπως η Ελλάδα, αλλά έχουν αναπτύξει σημαντική δραστηριότητα σε πολλούς παραγωγικούς και εμπορικούς κλάδους, με τις εξαγωγές να αποτελούν καθοριστικό παράγοντα ως προς τους δείκτες του ΑΕΠ και των ετήσιων ρυθμών ανάπτυξης. Για αυτόν, ακριβώς, τον λόγο οι ανησυχίες, ότι δεν θα έχουμε τελειώσει με τις επιπτώσεις της πανδημίας στην οικονομία μέχρι τον ερχόμενο Μάιο, εντείνονται και προκαλούν ιδιαίτερα απαισιόδοξες προοπτικές για την ελληνική οικονομία, τουλάχιστον, έως το τέλος του 2021. Εύκολα γίνεται αντιληπτό ότι οι επιπτώσεις για την κοινωνία, αν επιβεβαιωθεί το σενάριο, θα είναι καταστροφικές σε όλα τα επίπεδα.

Σημειώνεται πως το κόστος ενός lockdown υπολογίζεται στα 3 δισ. ευρώ κάθε μήνα. Στη χώρα μας τα μέτρα και οι περιορισμοί ισχύουν από τον περασμένο Νοέμβριο, με την εστίαση και τον χειμερινό τουρισμό να βρίσκονται σε δραματική κατάσταση, ενώ στο λιανεμπόριο, που λειτουργεί με το σύστημα «ακορντεόν», οι εκτιμήσεις για τσουνάμι λουκέτων το 2021 είναι πλέον θέμα χρόνου να επιβεβαιωθούν. Με τα σημερινά δεδομένα, τα πράγματα δεν θα έχουν βελτιωθεί μέχρι την αρχή της τουριστικής σεζόν. Το 2021 θα είναι ιδιαίτερα δύσκολο, καθώς οι οικονομικοί δείκτες θα εξελίσσονται ανάλογα με τους ρυθμούς του εμβολιαστικού προγράμματος. Καθοριστικό ρόλο στην προσπάθεια ανάκαμψης της ελληνικής οικονομίας θα διαδραματίσουν τα κοινοτικά κονδύλια, που μπορούν να λειτουργήσουν σαν μέσο ανάσχεσης της ύφεσης και παράλληλα σαν εργαλείο ενίσχυσης της ρευστότητας στη χειμαζόμενη πραγματική οικονομία.

Στο μείζον θέμα της τροφοδοσίας των κρατών της Ευρώπης με εμβόλια, που αποκτά δραματικές διαστάσεις, κάθε άλλο παρά δείχνει ότι μπορεί να επιτευχθεί ο στόχος για εμβολιασμό της πλειονότητας του γενικού πληθυσμού μέχρι τον Ιούνιο. Αυτό σημαίνει ότι κάθε μήνας που θα περνά χωρίς να αυξάνεται ο ρυθμός των εμβολιασμών, θα αυξάνονται οι αρνητικές επιδράσεις στο ευρωπαϊκό ΑΕΠ και φυσικά θα καθυστερεί ακόμη περισσότερο η προσπάθεια επούλωσης των περσινών οικονομικών πληγών. Ας μην ξεχνάμε ότι για το 2020 οι εκτιμήσεις δείχνουν ύφεση της τάξεως άνω του 10% στην Ελλάδα.

Σύμφωνα με το βασικό σενάριο και εφόσον η πανδημία υποχωρήσει ήπια μέχρι το ερχόμενο καλοκαίρι, χωρίς να προκύψουν ισχυρές εξάρσεις κρουσμάτων, όταν θα αρχίζει η φετινή τουριστική περίοδος, οι επιπτώσεις στον κλάδο του τουρισμού δεν θα διαφέρουν από τις αντίστοιχες του 2019. Επίσης, αν επιτευχθεί ο στόχος για την απορρόφηση των κεφαλαίων του Ευρωπαϊκού Ταμείου Ανάκαμψης, η ιδιωτική κατανάλωση μπορεί να αυξηθεί έως και 3,5%.

Σύμφωνα με τον ΙΟΒΕ, η δημόσια κατανάλωση μπορεί να συρρικνωθεί έως 5%, από τη στιγμή που η πανδημία θα υποχωρήσει και δεν θα χρειαστούν τα οικονομικά μέτρα στήριξης της περσινής χρονιάς. Υπό αυτό το πρίσμα, η ελληνική οικονομία μπορεί να ανακάμψει το 2021, με ρυθμούς άνω του 4%. Εφόσον η υγειονομική κρίση υποχωρήσει ταχύτερα, η οικονομική ανάκαμψη μπορεί να επιταχυνθεί και να ξεπεράσει το 5% την τρέχουσα χρονιά. Εάν, ωστόσο, τα επιδημιολογικά δεδομένα παραμείνουν στα σημερινά ανησυχητικά επίπεδα και σημειωθούν και νέες έντονες εξάρσεις κρουσμάτων, η ανάπτυξη φέτος δεν θα ξεπεράσει το 1%.

Να σημειωθεί πως το ΑΕΠ της Γαλλίας συρρικνώθηκε κατά 8,3% το περασμένο έτος. Στην Ισπανία και την Ιταλία καταγράφηκε «βουτιά» της τάξης του 11%, ενώ η Γερμανία ανακοίνωσε συρρίκνωση της τάξης του 5%. Οι τέσσερις πιο ισχυρές οικονομίες της Ευρώπης «γονάτισαν» υπό το βάρος των επιπτώσεων της υγειονομικής κρίσης, που αρχικά είχε εκτιμηθεί ότι δεν θα κρατήσει περισσότερο από μερικούς μήνες.

Συμπληρώσαμε 12 μήνες από το πρώτο χτύπημα της πανδημίας σε χώρες της ΕΕ και ενώ υπάρχει στη διάθεση της ανθρωπότητας το εμβόλιο, το πιο σημαντικό όπλο στη μάχη με τον κορονοϊό, οι προοπτικές εξόδου από την πρωτοφανή κρίση παραμένουν ασαφείς και δυσοίωνες. Ειδικά για χώρες όπως η Ελλάδα, με την αναιμική οικονομική ανάπτυξη, το στρεβλό παραγωγικό μοντέλο και το δυσκίνητο δημόσιο.

Εγγραφείτε στο Newsletter του Ταχυδρόμου