Του Γιώργου Λαμπράκη
Με τον έναν ή τον άλλο τρόπο οι ηγέτες της Ευρωζώνης θα συμφωνήσουν για την αξιοποίηση των κεφαλαίων του Ταμείου Ανάκαμψης, έτσι ώστε οι οικονομικές συνέπειες της υγειονομικής κρίσης του κορονοϊού να μην ισοπεδώσουν το ευρωπαϊκό οικοδόμημα. Το πολύ μέχρι τα τέλη Ιουλίου θα έχει προκύψει συμφωνία με αμοιβαίες υποχωρήσεις των χωρών, οι οποίες τάσσονται υπέρ της πρότασης της Κομισιόν και αυτών που διαφωνούν.
Τα χρονικά περιθώρια δεν είναι ανεξάντλητα. Εως το τέλος του χρόνου πρέπει να έχουν ολοκληρωθεί τα διαδικαστικά ζητήματα και από τις αρχές του 2021 το νέο χρηματοδοτικό εργαλείο να βρίσκεται στη διάθεση των χωρών, που επλήγησαν από τα μέτρα καραντίνας. Απώτερος στόχος η ταχεία επιστροφή σε θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης την ερχόμενη χρονιά, έτσι ώστε τα εκτιμώμενα εφιαλτικά ποσοστά της ανεργίας έως το τέλος του 2020 να μειωθούν όσο το δυνατόν πιο γρήγορα.
Μαζί με τους πόρους του νέου ΕΣΠΑ, στην Ελλάδα αναλογούν περισσότερα από 50 δισεκατομμύρια ευρώ, ιλιγγιώδες ποσό, που, αν αξιοποιηθεί σωστά, μπορεί όχι μόνο να επαναφέρει τη χώρα σε τροχιά ανάπτυξης μετά το οικονομικό σοκ, που προκάλεσε η πανδημία, αλλά να συνδράμει καθοριστικά στην υλοποίηση εθνικού σχεδίου ανάκαμψης με δράσεις για τον ψηφιακό της μετασχηματισμό, την πράσινη ανάπτυξη και την ουσιαστική στήριξη του αγροτικού τομέα.
Πέραν των μεσοπρόθεσμων στόχων για την αξιοποίηση των πόρων του Ευρωπαϊκού Ταμείου Ανάκαμψης, η κυβέρνηση ποντάρει στα ευρωπαϊκά κονδύλια, ώστε να δημιουργηθεί ο απαιτούμενος δημοσιονομικός χώρος για την ενεργοποίηση των μέτρων φοροελάφρυνσης των πολιτών, που έχει υποσχεθεί, καθώς επίσης και να αμβλυνθεί η άσχημη εικόνα στον τομέα της ανεργίας, που, όπως εκτιμάται, θα διαμορφωθεί από το φθινόπωρο, εξαιτίας κυρίως του πλήγματος της πανδημίας στον τουρισμό.
Χωρίς μειώσεις φόρων, όπως το «ψαλίδι» στην εισφορά αλληλεγγύης, στον ΕΝΦΙΑ, στις αντικειμενικές αξίες των ακινήτων και στον φορολογικό συντελεστή των επιχειρήσεων, μειώσεις που η κυβέρνηση έχει υποσχεθεί, αλλά δεν υλοποίησε λόγω κορονοϊού, το ιδιωτικό χρέος νοικοκυριών και επιχειρήσεων θα εκτοξευθεί, ενώ ο λογαριασμός, που θα έρθει από τον Σεπτέμβριο, θα κάνει μη διαχειρίσιμη την κατάσταση. Αυτό σημαίνει νέα αύξηση των ληξιπρόθεσμων και εκτροχιασμό του στόχου ως προς τα κρατικά έσοδα.
Χωρίς μείωση της ανεργίας, η κοινωνική αναταραχή θα πρέπει να θεωρείται δεδομένη, καθώς πιθανή εκτόξευση του αριθμού των ανέργων θα προκαλέσει αλυσιδωτές αντιδράσεις στην πραγματική οικονομία, που τα λουκέτα στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις θα αρχίσουν να μπαίνουν το ένα μετά το άλλο. Σε όλα αυτά πρέπει να συνεκτιμήσουμε το εξαιρετικά πιθανό ενδεχόμενο επανάκαμψης της πανδημίας. Οι συνέπειες στην οικονομία θα είναι καταστροφικές, παρ’ ότι ο πρωθυπουργός έχει αποκλείσει το σενάριο γενικευμένων περιοριστικών μέτρων. Τα ταμειακά διαθέσιμα δεν είναι ανεξάντλητα και η ροή ζεστού χρήματος από τα ευρωπαϊκά ταμεία θα αποτελέσει τη μοναδική διέξοδο για την ενίσχυση της ρευστότητας του δημοσίου.
Για αυτό επισημάναμε στην αρχή του παρόντος σημειώματος τη σημασία της σωστής αξιοποίησης του πακέτου των ευρωπαϊκών κονδυλίων. Σωστή προετοιμασία σημαίνει κατάρτιση συγκροτημένου σχεδίου από την κυβέρνηση, με βάση το οποίο τα 32 και πλέον δισ. ευρώ του Ευρωπαϊκού Ταμείου Ανάκαμψης θα αξιοποιηθούν όπως έχει ανάγκη η ελληνική οικονομία. Μέχρι τον Οκτώβριο η ελληνική κυβέρνηση πρέπει να είναι έτοιμη να παρουσιάσει το εθνικό σχέδιο ανάκαμψης της οικονομίας, που θα βασίζεται στην υλοποίηση συγκεκριμένων μεταρρυθμίσεων και στην επίτευξη στόχων, τους οποίους θα προτείνει επιτροπή εμπειρογνωμόνων.
Είναι πραγματικά τεράστια η ευθύνη της κυβέρνησης, όχι μόνο για τη σωστή αξιοποίηση των ευρωπαϊκών κεφαλαίων, αλλά και για την προστασία της χώρας από τον κίνδυνο νέων μνημονίων, τα οποία οι χώρες, που διαφωνούν με την πρόταση της Κομισιόν, επιμένουν ότι πρέπει να συνοδεύουν το πακέτο των 750 δισ. Καλείται, λοιπόν, το κυβερνητικό επιτελείο να χαράξει τη στρατηγική του, έχοντας στραμμένη την προσοχή αποκλειστικά και μόνο στον στόχο της εξόδου της χώρας από την οικονομική κρίση του κορονοϊού όσο το δυνατό πιο γρήγορα και με τις μικρότερες δυνατές συνέπειες για τους πολίτες.
Οποιαδήποτε περίσπαση, όπως για παράδειγμα η σεναριολογία περί πρόωρων εκλογών ή για ανασχηματισμό, λειτουργεί αρνητικά και δεν επιτρέπει στα κυβερνητικά στελέχη να επικεντρωθούν στο έργο τους. Ο πρωθυπουργός απέκλεισε το ενδεχόμενο πρόωρων εκλογών, επιβεβαίωσε, ωστόσο, τις πληροφορίες για ανασχηματισμό, χωρίς όμως να τον προσδιορίσει χρονικά. Εχει αποδειχθεί ότι κάθε φορά που αρχίζουν τα σενάρια περί ανασχηματισμού σταματά η παραγωγή κυβερνητικού έργου.
Αλλοι υπουργοί κατεβάζουν τα μολύβια και πιάνουν τα τηλέφωνα, έτσι ώστε να πληροφορηθούν για το μέλλον τους στο υπουργικό συμβούλιο, άλλοι σπέρνουν διχόνοιες και διασπείρουν φήμες, που προκαλούν αναβρασμό και κάνουν κακό στην κυβέρνηση.
Είναι λάθος του πρωθυπουργού να αφήνει τη σεναριολογία να γιγαντώνεται, ειδικά αυτό το κρίσιμο καλοκαίρι, που άπαντες οι υπουργοί του πρέπει να είναι προσηλωμένοι στον στόχο της εξόδου από την οικονομική κρίση του κορονοϊού. Η Ευρώπη αργά ή γρήγορα θα μας δώσει τα «όπλα» για να επιστρέψουμε στην ανάπτυξη. Εμείς, όμως, θα μπορέσουμε να τα αξιοποιήσουμε;
