Ασύμμετρη υγειονομική απειλή με οικονομικές, πολιτικές και κοινωνικές διαστάσεις

ασύμμετρη-υγειονομική-απειλή-με-οικο-154416

Του Γιώργου Λαμπράκη

Αντιμέτωπη με την τέλεια καταιγίδα βρίσκεται η κυβέρνηση, που πριν από λίγους μήνες προγραμμάτιζε να θέσει σε ισχύ, ίσως και πριν το Πάσχα, το πακέτο των νέων φοροελαφρύνσεων, το οποίο είχε συμπεριλάβει στον προεκλογικό της σχεδιασμό. Η πανδημία του κορονοϊού ανέτρεψε τα πάντα και διαμόρφωσε νέα δεδομένα, που επηρεάζουν δραματικά όχι μόνο την καθημερινότητά μας, αλλά και την οικονομική πορεία της χώρας, η οποία μόλις άρχισε να ξαναστέκεται στα πόδια της. Αν οι ειδικοί εκτιμούν ότι μετά από ένα δίμηνο, περίπου, θα αρχίσει να αποκαθίσταται η κοινωνική κανονικότητα στην Ελλάδα, δεν ισχύει το ίδιο σε ό,τι αφορά στην οικονομική κανονικότητα, που είχαν φανταστεί ο πρωθυπουργός και το κυβερνητικό του επιτελείο.

Επειδή οι στιγμές είναι κρίσιμες και πάνω από όλα αυτό που έχει σημασία είναι να προστατευτούν ανθρώπινες ζωές, κυριαρχούν στον δημόσιο διάλογο τα μέτρα προφύλαξης της υγείας και η συζήτηση για την πανδημία του κορονοϊού επικεντρώνεται πώς θα προστατευτούν οι πολίτες από την ανεξέλεγκτη εξάπλωσή της. Σίγουρα όμως καταστρώνονται σχέδια για την επόμενη μέρα. Για το πώς δηλαδή θα περιοριστούν στο μέτρο του δυνατού οι συνέπειες από την πρωτόγνωρη κατάσταση, την οποία βιώνει ο πλανήτης. Η επιστήμη θα βρει αργά ή γρήγορα το εμβόλιο για τον κορονοϊό, ωστόσο οι μηχανισμοί θωράκισης της παγκόσμιας οικονομίας δεν είναι διόλου σίγουρο ότι μπορούν να εγγυηθούν ότι θα ανακάμψουν οι οικονομικοί δείκτες, προτού οδηγηθούν στην απόλυτη εξαθλίωση ολόκληρα κράτη.

Ολα θα εξαρτηθούν από το πόσο γρήγορα θα ελεγχθεί η πανδημία, ώστε να αρχίσει να καταγράφεται μείωση των νέων κρουσμάτων, καθώς βέβαια και των θανάτων. Στα σενάρια, τα οποία έχει επεξεργαστεί το Ελληνικό Κέντρο Προγραμματισμού και Οικονομικών Ερευνών, επισημαίνεται ότι ακόμη και αν ο κορονοϊός έχει ήπιες επιπτώσεις στη χώρα μας, σειρά επαγγελματικών κλάδων με κομβικό ρόλο στην πορεία της ελληνικής οικονομίας θα πληγεί. Οι συνέπειες της εξέλιξης δεν είναι δυνατό να εκτιμηθούν στην παρούσα φάση, ενώ πρέπει να λάβουμε υπόψη και την κατάσταση στην παγκόσμια οικονομία, που είχε αρχίσει να εισέρχεται σε τροχιά ύφεσης προτού ξεσπάσει η πανδημία το κορονοϊού.

Ολες οι ενδείξεις είναι λοιπόν αρνητικές και προδιαγράφουν ζοφερές ημέρες για τη διεθνή και την ελληνική οικονομία, που βρίσκεται σε φάση ανάκαμψης και είχε αρχίσει να ανακτά τη χαμένη της δυναμική και αξιοπιστία. Το αφήγημα για το επενδυτικό success story στην Ελλάδα και την ελάφρυνση της μεσαίας τάξης από τους ληστρικούς φόρους, οι οποίοι επιβλήθηκαν τα τελευταία χρόνια, αναθεωρείται, παρά την προσπάθεια των κυβερνώντων να αποφύγουν τη συζήτηση επικαλούμενοι την ανάγκη διαχείρισης της έκτακτης κατάστασης με τον κορονοϊό. Με έμμεσο τρόπο αναγνωρίζουν ότι ανήκουν στο παρελθόν τα σχέδιά τους για μειώσεις φόρων, αυξήσεις μισθών και προσέλκυση επενδύσεων, οι οποίες θα δημιουργούσαν νέες θέσεις εργασίας.

Τα νέα δυσμενή στοιχεία διαμορφώνουν εντελώς διαφορετικές συνθήκες και επιβάλλουν την προσαρμογή της κυβερνητικής οικονομικής πολιτικής στα καινούργια δεδομένα. Ο κορυφαίος στόχος της κυβέρνησης για ακύρωση επίτευξης του στόχου των πρωτογενών πλεονασμάτων είναι γεγονός υπό το βάρος των εξελίξεων με τον κορονοϊό. Ωστόσο, το πρόβλημα δεν θα περιοριστεί μόνο σε αυτό το ζήτημα. Η ύφεση και οι συνθήκες επιβράδυνσης της ελληνικής οικονομίας που διαμορφώνει η πανδημία αυξάνουν τις πιθανότητες για συνέχιση της σκληρής λιτότητας, με ό,τι αυτό θα σημάνει για τους πολίτες.

Το πολιτικό σύστημα, συνολικά και όχι μόνο η κυβέρνηση, θα κριθεί το επόμενο διάστημα τόσο για τη στάση απέναντι στην εξάπλωση του κορονοϊού, όσο και στο μέτωπο του περιορισμού των συνεπειών, τις οποίες θα προκαλέσει η πανδημία στην ελληνική οικονομία. Αν δηλαδή η πανδημία αλλάξει την κοινωνική μας συμπεριφορά, τότε θα προκύψουν αλλαγές και στο πολιτικό σύστημα. Προς το παρόν δεν καταγράφονται κρούσματα πολιτικής εκμετάλλευσης της κατάστασης, ούτε δημαγωγικές κραυγές και πολιτικαντισμοί, με εξαίρεση τον γραφικό πρόεδρο της Ελληνικής Λύσης. Οι υπόλοιπες πολιτικές δυνάμεις κρατούν σοβαρή και υπεύθυνη στάση, αντιλαμβανόμενες ότι κρίνονται από τους πολίτες για τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζουν μια κατάσταση με απρόβλεπτες συνέπειες. Κατάσταση, η οποία προσομοιάζει με πόλεμο για την προστασία της δημόσιας υγείας από έναν αόρατο εχθρό, που απειλεί να θέσει ολόκληρο τον πλανήτη σε καραντίνα.

Υπό αυτές τις συνθήκες έχει τεράστια σημασία πώς το κράτος θα προστατεύσει αποτελεσματικά τις αδύναμες κοινωνικές ομάδες, πώς θα εξασφαλίσει επάρκεια αγαθών και πώς θα αποτρέψει τους κερδοσκόπους να υλοποιήσουν τα σχέδιά τους. Το πιο σημαντικό είναι, ωστόσο, αυτές τις κρίσιμες στιγμές να θωρακιστεί το σύστημα υγείας με την ενίσχυση των δομών του με το απαιτούμενο προσωπικό. Η αντιμετώπιση της πανδημίας και των επιπτώσεών της προσδίδει νέα διάσταση στην ανάγκη κρατικών παρεμβάσεων. Οχι μόνο για την κάλυψη των κενών από πλευράς ανθρώπινου δυναμικού στα νοσοκομεία, αλλά και για την αντιστάθμιση του οικονομικού κόστους από την πανδημία.

Τα μέτρα που ήδη ανακοινώθηκαν και αυτά που θα ανακοινωθούν το επόμενο διάστημα πρέπει να έχουν ως αποκλειστικό στόχο την όσο το δυνατό μικρότερη επιβάρυνση από τις συνέπειες της πανδημίας των πιο αδύναμων, των χαμηλόμισθων και όσων χάσουν ενδεχομένως τις δουλειές τους από το κλείσιμο επιχειρήσεων. Αυτό τον στόχο δεν μπορεί να τον πετύχει μόνη της η ελληνική κυβέρνηση. Χρειάζεται τη στήριξη των Ευρωπαίων εταίρων, που επιτέλους αντιλήφθηκαν ότι το ασφυκτικό Σύμφωνο Σταθερότητας πρέπει να χαλαρώσει. Απαιτείται, με άλλα λόγια, ολοκληρωτική αλλαγή φιλοσοφίας σε πανευρωπαϊκό επίπεδο, έτσι ώστε να μπορέσουν τα κράτη μέλη να διαχειριστούν το κόστος των παρεμβάσεων για την αντιμετώπιση των οικονομικών συνεπειών της πανδημίας.

Η αλληλεγγύη και η αποδέσμευση πόρων δεν αρκούν. Χρειάζεται πολιτική τόλμη για να χαλαρώσουν πλήρως οι δημοσιονομικοί περιορισμοί. Από τη συγκεκριμένη στάση θα κριθεί πώς βλέπει η κοινωνία την Ευρωπαϊκή Ενωση, που για πρώτη φορά από τη σύστασή της καλείται να αντιμετωπίσει παγκόσμια υγειονομική κρίση. Σε ανάλογες καταστάσεις δεν υπάρχουν περιθώρια για δημοσιονομικές εμμονές και οικονομικές περιχαρακώσεις. Η προσπάθεια για την προστασία της δημόσιας υγείας από τον κορονοϊό και την επαναφορά σε κανονικούς ρυθμούς της οικονομικής και της κοινωνικής ζωής θα αποτελέσει μια ακόμη δύσκολη δοκιμασία στις σχέσεις της χώρας μας με την Ευρωπαϊκή Ενωση. Επίσης, θα επηρεάσει τις διεργασίες στο εγχώριο πολιτικό σκηνικό, που θα τεθούν στο μικροσκόπιο των πολιτών τα αφηγήματα και ο ρεαλισμός των πολιτικών δυνάμεων. Απαντες θα κριθούν υπό τις συνθήκες ασύμμετρης απειλής για τη δημόσια υγεία. Κάποιοι θα καθιερώσουν την ηγεμονία τους, κάποιοι θα περιθωριοποιηθούν και κάποιοι άλλοι θα εξαφανιστούν από τον πολιτικό χάρτη.

Εγγραφείτε στο Newsletter του Ταχυδρόμου