Η βαθιά μεταρρύθμιση, που υποσχέθηκε ο υπουργός Υποδομών στον νευραλγικό τομέα των δημοσίων έργων, δεν έγινε ποτέ, όπως άλλωστε και μια σειρά μεταρρυθμίσεων που υποτίθεται ότι θα υλοποιούσε η νυν κυβέρνηση. Τα τελευταία χρόνια τα δημόσια έργα αποτελούν τη μοναδική ίσως πηγή εσόδων των τοπικών οικονομιών, καθώς προσφέρουν θέσεις εργασίας και εξασφαλίζουν σταθερά έσοδα σε προμηθευτές και εργολάβους, που με τη σειρά τους προσλαμβάνουν κόσμο και συμβάλλουν στην οικονομική δραστηριότητα.
Ξεκινώντας, ωστόσο, από το θέμα των μεγάλων εκπτώσεων, που προσφέρουν οι εργολήπτριες εταιρείες προκειμένου να κερδίσουν τους διαγωνισμούς και φτάνοντας μέχρι τις επαναλαμβανόμενες περιπτώσεις αφερέγγυων αναδόχων, οι οποίοι καθυστερούν για μήνες και μερικές φορές εγκαταλείπουν ημιτελείς σημαντικές εργολαβίες, συμπεραίνουμε ότι αυτή τη στιγμή επικρατεί ένα πραγματικό αλαλούμ, το οποίο εκθέτει τους φορείς της αυτοδιοίκησης και προκαλεί σημαντικές αρρυθμίες στις τοπικές κοινωνίες.
Η «έκρηξη» του περιφερειάρχη Θεσσαλίας χθες το πρωί στο γραφείο της αντιπεριφερειάρχη Μαγνησίας, όταν κλήθηκε να συνυπογράψει σύμβαση με εργολάβο, ο οποίος σε τουλάχιστον τρεις περιπτώσεις έργων στην περιοχή φάνηκε κατώτερος των περιστάσεων, είναι ενδεικτική του μεγέθους του προβλήματος.
Οι καθυστερήσεις στην υλοποίηση των δημοσίων έργων με συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα ολοκλήρωσης επηρεάζουν άμεσα τους φορείς της αυτοδιοίκησης, καθώς οι πολίτες θεωρούν ότι οι Περιφέρειες και οι Δήμοι ευθύνονται για τα σταματημένα εργοτάξια. Ετσι οι δήμαρχοι και οι περιφερειάρχες γίνονται αποδέκτες της δυσφορίας και της αγανάκτησης των τοπικών κοινωνιών, χωρίς να ευθύνονται για το γεγονός ότι πολλοί ανάδοχοι δημοσίων έργων δεν έχουν τη δυνατότητα να ολοκληρώσουν εμπρόθεσμα τα έργα που αναλαμβάνουν, είτε λόγω του μεγάλου ποσοστού έκπτωσης, το οποίο προσφέρουν ώστε να κερδίσουν τον διαγωνισμό, είτε γιατί αντιμετωπίζουν οικονομικές δυσχέρειες και αδυνατούν να φάνουν συνεπείς, παρ΄ ότι η ροή της χρηματοδότησης είναι απρόσκοπτη.
Για παράδειγμα, με ρυθμούς ασυνήθιστα ταχείς για τα ελληνικά δεδομένα εκταμιεύονται από τις Υπηρεσίες της Περιφέρειας τα χρήματα για το έργο του πολύπαθου δρόμου Βόλου – Βελεστίνου μπροστά από το εργοστάσιο αρμάτων κι όμως ο ανάδοχος καθυστερεί εδώ και έναν ολόκληρο χρόνο να το παραδώσει. Από παράταση σε παράταση πηγαίνει η συγκεκριμένη εργολαβία, προκειμένου να αποφευχθεί η πιθανότητα να κηρυχτεί έκπτωτος ο ανάδοχος και να καθυστερήσει η παράδοση του έργου για άλλον έναν χρόνο τουλάχιστον.
Το παράδοξο είναι πως οι αφερέγγυοι εργολήπτες μπορούν να λάβουν μέρος σε όσους διαγωνισμούς επιθυμούν, καθώς δεν υπάρχει η νομοθεσία, που θα αποκλείει τους ασυνεπείς και εκείνους που προκαλούν προβλήματα στην ομαλή εξέλιξη των δημοσίων έργων. Η κατάθεση εγγυητικής επιστολής προφανώς δεν αρκεί ώστε να διασφαλιστεί από πλευράς αναδόχου ότι θα περατώσει τις εργασίες στο προβλεπόμενο χρονικό διάστημα. Απαιτείται η νομοθέτηση διατάξεων, οι οποίες θα λειτουργούν σαν ασφαλιστικές δικλίδες και θα διασφαλίζουν ότι ένα δημόσιο έργο θα αρχίσει και θα ολοκληρωθεί ομαλά. Χρειάζεται, δηλαδή, η απαιτούμενη πολιτική βούληση, έτσι ώστε να πάψει το καθεστώς των δημοσίων έργων να είναι όμηρος των αφερέγγυων εργοληπτών.
