Α’«ΝΟΚ-ΑΟΥΤ» ΚΑΙ ΣΤΗ ΠΟΔΟΣΦΑΙΡΙΣΗ
Ο θεσμός του Κυπέλλου Ελλάδος διοργανώθηκε για πρώτη φορά στην περίοδο 1931-32, τέσσερα χρόνια μετά την πραγματοποίηση του πρώτου Πανελλήνιου Πρωταθλήματος (1) και συμμετείχαν μόνο σύλλογοι των Ποδοσφαιρικών Ενώσεων Αθήνας, Πειραιά και Θεσσαλονίκης(2).
Την επόμενη αγωνιστική σεζόν η διοργάνωση επεκτάθηκε και στις υπάρχουσες τοπικές ποδοσφαιρικές ενώσεις και βέβαια και στο Βόλο, όπου ήδη υπήρχε η Ένωση Ποδοσφαιρικών Σωματείων Θεσσαλίας,με αρμοδιότητα και στις υπόλοιπες Θεσσαλικές πόλεις(3). Η αποδοχή του νέου αυτού ποδοσφαιρικού θεσμού φαίνεται πως υπήρξε αρχικά θετική, αλλά και με ταυτόχρονη δημιουργία αποριών, σχετικά με την μορφή της διεξαγωγής των αγώνων: Συμμετείχαν όλες οι ομάδες ανεξάρτητα κατηγοριών σε μονές «νοκ-άουτ» συναντήσεις, όπου ο ηττημένος αποκλείονταν από τη συνέχεια,σε αντίθεση με το νικητή που προκρίνονταν στην επόμενη φάση. Η καθιέρωση του όρου της πυγμαχίας για τη μορφή των αγώνων,προκαλεί εύλογα ερωτήματα και σχόλια.
Διαβάζουμε σχετικά στη βολιώτικη εφημερίδα Λαϊκή Φωνή : «Αθλητικά νέα. – Οι αγώνες Κυπέλλου. Νοκ – άουτ! Μέχρι πέρυσι ο όρος αυτός εχρησιμοποιείτο εις τους αγώνες πυγμαχίας και οσάκις ο ένας αντίπαλος δι’ ισχυρού κτυπήματος έθετεν εκτός μάχης τον άλλον και εκέρδιζεν ούτω τον αγώνα. Από πέρυσι όμως τα μεγάλα σωματεία Αθηνών κ.λ.π. διοργάνωσαν ένα σύστημα ποδοσφαιρικού τουρνουά δυνάμει του οποίου η ήττα μιας ομάδος ισοδυναμεί με το ισχυρόν κτύπημα του πυγμάχου, με τη διαφοράν ότι εις το ποδοσφαιρικόν αυτό σύστημα τίθεται εκτός μάχης μια ολόκληρος ενδεκάς αντιπάλων! Και επειδή ό,τι γίνεται εις τας μεγαλουπόλεις σιγά-σιγά το μιμούνται αι επαρχίαι, έτσι και το σύστημα αυτό από εφέτος εφαρμόζεται και εις την περιφέρειαν μας. Αι γενόμεναι κληρώσεις θέτουν αντιπάλους δια την πρωίαν της Κυριακής τον Πηλέα και τον Ηρακλήν, την μεθεπόμενην δε, την Νίκην με τον νικητήν του ανωτέρου αγώνος, τον Κένταυρον με την ΑΕΚ, τον Κεραυνόν με τον ΠΑΟΚ και τον Τοξότην με την Νικομήδειαν. Αι συναντήσεις ακολούθως θα εξακολουθήσουν με τας συναντήσεις των νικητών των ανωτέρω συναντήσεων» (11/11/1932).
Β’ ΟΙ ΠΡΩΤΟΙ ΑΓΩΝΕΣ ΚΥΠΕΛΛΟΥ ΣΤΟ ΒΟΛΟ
Επειδή οι ομάδες του Βόλου ήταν εκείνη την περίοδο εννιά, υπήρξε προκριματική συνάντηση (Πηλέας –Ηρακλής) ώστε να ακολουθήσει η οκτάδα των προημιτελικών. Σαφώς ισχυρότερος ο πρώτος επικράτησε καθαρά με 4-0 του νεοφώτιστου αντιπάλου του, που πρόσφατα είχε αποκτήσει επίσημη υπόσταση, ενώ προηγούμενα δραστηριοποιούνταν ως παράρτημα της Νίκης (15/11/32).
Λίγες μέρες αργότερα διεξήχθησαν οι προημιτελικοί (21/11/32) όπου υπήρξαν τα εξής αποτελέσματα:
Κένταυρος-ΑΕΚ 9-1
Κεραυνός-ΠΑΟΚ 6-1
Νίκη-Πηλεύς 4-2
Τοξότης-Νικομήδεια 2-1
Γίνεται αντιληπτό ότι οι ισχυροί σύλλογοι της εποχής επικράτησαν άνετα, με ευρέα σκορ, των αντιπάλων τους και μόνο ο Τοξότης από την κατώτερη κατηγορία (γ) προκρίθηκε στους ημιτελικούς. Αυτοί διεξήχθησαν το επόμενο Σαββατοκύριακο, μιας και δεν είχε αρχίσει ακόμη το πρωτάθλημα(4) κι εκεί φάνηκε η ιδιομορφία που χαρακτήριζε τις νοκ-άουτ συναντήσεις του κυπέλλου. Ο Κεραυνός λύγισε δύσκολα με 2-1 στην παράταση τον Τοξότη (κανονική διάρκεια 1-1-), ενώ ο άλλος ημιτελικός δεν ανέδειξε νικητή. Νίκη και Κένταυρος, οι δύο, κατά γενική παραδοχή, ισχυρότεροι σύλλογοι τότε, έμειναν ισόπαλοι 2-2 κι επιπλέον παρουσιάστηκαν διαφωνίες και ενστάσεις.
Σύμφωνα με τους κανονισμούς της εποχής όταν το ματς έληγε, στην κανονική του διάρκεια, ισόπαλο, ακολουθούσαν άλλα δύο «ημιχρόνια» 15 λεπτών έκαστο (παράταση) όπως συμβαίνει και σήμερα. Σε περίπτωση όμως διατήρησης του ισόπαλου αποτελέσματος, τότε προτείνονταν συνέχιση του αγώνα, έως ότου επιτευχτεί τέρμα (κάτι σαν το «χρυσό» γκολ πριν από κάποια χρόνια) ή η συνάντηση θα διακόπτονταν αναγκαστικά όταν ….σουρούπωνε! (5) Και τότε θα επακολουθούσε επαναληπτική συνάντηση.
Στον αγώνα όμως Νίκης-Κενταύρου συνέβη το εξής: To ματς που προηγήθηκε (Κεραυνός-Τοξότης) άρχισε με καθυστέρηση και είχε και παράταση, οπότε στη συνάντηση που ακολούθησε δεν υπήρχε η δυνατότητα του πρόσθετου 30λεπτου, λόγω συσκότισης και βέβαια δεν έγινε παράταση. Γι’ αυτό και ο Κένταυρος που επικαλούνταν και κακή διαιτησία υπέβαλε ένσταση η οποία απορρίφθηκε (6).
Η περιπέτεια του β’ ημιτελικού όμως είχε και συνέχεια. Ορίστηκε επαναληπτικός αγώνας στις 4/12/32 ο οποίος διακόπηκε στο 15ο λεπτό λόγω κατακλυσμιαίας βροχής που καθιστούσε αδύνατη τη διεξαγωγή του. Η άμεση επανάληψή του στην Τρίτη 6/12 πάλι δεν αναδεικνύει τον έτερο φιναλίστ του πρώτου τελικού κυπέλλου στο Βόλο, αφού και πάλι οι ισοδύναμοι αντίπαλοι μένουν έπειτα και από παράταση στο 3-3.
Διαφωνίες και αντιδράσεις προς τη διοργανώτρια αρχή(ΕΠΣΘ) προκαλεί η καθυστέρηση της διεξαγωγής του νέου επαναληπτικού ημιτελικού για την μεθεπόμενη Κυριακή, επειδή υπήρχε κόπωση των ποδοσφαιριστών, έπειτα από τις απανωτές συναντήσεις. Κάτι τέτοιο όμως αποτελούσε πρόφαση και ο αληθής λόγος αφορούσε τη μετάβαση μελών της ΕΠΣΘ στην Καρδίτσα (7) για την απονομή του τοπικού κυπέλλου. Κι ακόμη οι ομάδες που υποτίθεται ότι ήταν κουρασμένες έδιναν το Σαββατοκύριακο φιλικούς αγώνες.
Τελικά η συνάντηση γίνεται την Κυριακή 18/12 με διαιτητή από το Βόλο, αν και λόγω της σοβαρότητας του αγώνα είχε ζητηθεί από τη Θεσσαλονίκη (8). Η Νίκη επικρατεί πανηγυρικά με 5-1 απέναντι σε ένα αδικαιολόγητα κακό Κένταυρο, σύμφωνα με το ρεπορτάζ της εποχής. Ίσως αυτή η απόδοση να έχει σχέση με την απόρριψη του αιτήματος του Κενταύρου για διεξαγωγή του παιχνιδιού σε ουδέτερο γήπεδο και όχι στης Νίκης.
Μεσολάβησαν οι καθιερωμένοι τότε, αγώνες Χριστουγέννων (9), για αυτό και ο τελικός ορίστηκε να γίνει στις 6/1/1933. Σε αυτόν η Νίκη με κεκτημένη ταχύτητα από τον ημιτελικό συνέτριψε με 5-0 τον Κεραυνό και κατάκτησε το πρώτο κύπελλο Βόλου στο θεσμό του Κυπέλλου Ελλάδος. Τότε ακόμη οι νικητές των περιφερειακών Ενώσεων δεν συμμετείχαν στην «τελική» φάση για την ανάδειξη του Κυπελλούχου Ελλάδος, η οποία διεξάγονταν και πάλι μεταξύ των ομάδων της Αθήνας, του Πειραιά και της Θεσσαλονίκης (10).
Σημειώνεται όμως ότι προβλέπονταν συνάντηση του κυπελλούχου Βόλου με τον αντίστοιχο νικητή από τις τρείς άλλες Θεσσαλικές πόλεις για την ανάδειξη κυπελλούχου Θεσσαλίας (11). Αυτή όμως επρόκειτο να διεξαχθεί με την έναρξη της νέας περιόδου (1933-34) άγνωστο για πιο λόγο. Όμως ο αντίπαλος της Νίκης, ο Όμιλος Εκδρομέων Λάρισας (ΟΕΛ) παραιτήθηκε από την διεκδίκηση του τίτλου, δίχως πάλι να διευκρινίζεται το γιατί(12).
Διαβάζουμε σχετικά στην εφ. Ταχυδρόμος :
«Η Νίκη πρωταθλήτρια Κυπέλλου»
Ο Ο.Ε.Λαρίσης δι’ εγγράφου του προς την ΕΠΣΘ γνωρίζει ότι παραιτείται του προς τη Νίκην αγώνος του δια το κύπελλον της Θεσσαλίας. Κατόπιν αυτού η Νίκη ανεκηρύχθη πρωταθλήτρια Θεσσαλίας λάβουσα και το αθλοθετηθέν κύπελλον» (14/10/1933).
ΔΙΑΚΟΠΗ ΚΑΙ ΥΦΕΣΗ
Ο θεσμός του Κυπέλλου Ελλάδος δεν διεξάγεται από την περίοδο 1933-34 ως και την περίοδο 1937-38 για «οικονομικούς λόγους», όπως χαρακτηριστικά σημειώνεται σε σχετικές δημοσιεύσεις αθλητικών εντύπων. Προφανώς η νέα αυτή διοργάνωση με την πρωτόγνωρη μορφή διεξαγωγής των συναντήσεων δεν βρήκε την αναμενόμενη ανταπόκριση και στήριξη των φιλάθλων και βέβαια δεν υπήρξε και η προβλεπόμενη οικονομική προσδοκία.
Η προαιρετική συμμετοχή των ομάδων, ο αποκλεισμός πολλών από τη συνέχεια,αλλά και η συγκρότηση της πανελλήνιας φάσης, μόνο με ομάδες της Αθήνας του Πειραιά και της Θεσσαλονίκης, ξέχωρα από τις κατά τόπους διοργανώσεις, αποθάρρυναν τις επαρχιακές ομάδες και δεν ευοδώθηκε η προσπάθεια. Αλλά, όπως φαίνεται και σε κορυφαίο επίπεδο, από τις μεγάλες ομάδες η ανταπόκριση υπήρξε χλιαρή, για αυτό και η ΕΠΟ, τα επόμενα χρόνια δεν διοργάνωσε «Πρωτάθλημα Κυπέλλου».
Επιπλέον τα χρόνια 1934-36 χαρακτηρίζονται από μια γενικότερη ύφεση της ποδοσφαιρικής δραστηριότητας, τόσο σε τοπικό όσο και σε πανελλήνιο επίπεδο, που ενίοτε υποχωρεί σε περίπου ολοκληρωτική αδράνεια. Αυτή η σχεδόν ολοσχερής ποδοσφαιρική κάμψη θεωρείται απότοκη της γενικότερης κακής οικονομικής συγκυρίας της εποχής, της ασταθούς πολιτικής κατάστασης και των κοινωνικών αναταραχών (απεργίες κ.λ.π) που παρουσιάζονται.
Νομίζω πως κρίνεται απαραίτητη μια προσεκτική διερεύνηση κι επισήμανση, από ειδικούς μελετητές, των αιτιών που οδήγησαν σε αυτή την ύφεση των ποδοσφαιρικών πραγμάτων. Ακολούθως το καθεστώς Μεταξά-για προφανείς λόγους-στήριξε το άθλημα δίνοντας του νέα κίνητρα με την ανάκαμψη να γίνεται εμφανής από τις αρχές του 1937, ενώ από την περίοδο 1938-39 επανεμφανίζεται, με διαφορετική μορφή και ο θεσμός του Κυπέλλου.
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
Την περίοδο 1927-28 με συμμετοχή μόνο ομάδων της Αθήνας του Πειραιά και της Θεσσαλονίκης. Πρωταθλητής αναδείχτηκε ο πανίσχυρος τότε Άρης Θ.
Κυπελλούχος στην πρώτη διοργάνωση αναδείχτηκε η ΑΕΚ που επικράτησε στον τελικό του πολύ ισχυρού τότε Άρη Θ. με 5-3
Το πρωτάθλημα διεξάγονταν κατά πόλεις και κατόπιν μεταξύ των τοπικών πρωταθλητών αναδεικνύονταν ο πρωταθλητής Θεσσαλίας. Μετά το 1931 και ως το 1938 και από το 1939 ως το 1940 ο πρωταθλητής Βόλου θεωρούνταν και Θεσσαλίας επειδή οι ομάδες της πόλης άνηκαν σε ανώτερη κατηγορία, ως ισχυρότερες.
Τα τοπικά πρωταθλήματα αργούσαν να αρχίσουν τότε. Πολλές φορές ξεκινούν με τον νέο χρόνο.
Αυτή η πρακτική δεν φαίνεται να εφαρμόστηκε, ως εξοντωτική και αστεία και ίσως μια τέτοια απόφαση επαφίονταν στην κρίση του διαιτητή. Συνήθως, μετά το πέρας της παράτασης, αν δεν υπήρχε νικητής, ορίζονταν επαναληπτικός αγώνας.
Συναντούμε, εκείνη την εποχή πολλές τέτοιες παρατυπίες ή καταστρατήγηση των κανονισμών, λόγω άγνοιας ή κενών στις σχετικές διατάξεις.
Στην Καρδίτσα μετέβη τότε και η Νίκη για φιλικό αγώνα με την τοπική κυπελλούχο, Αναγέννηση. Το γεγονός της αναβολής καταγγέλλεται στα τοπικά δημοσιεύματα ως
«Αι αυθαιρεσίαι της ΕΠΣΘ»
Η ανεπάρκεια ή η εκτιμώμενη μεροληψία των ντόπιων διαιτητών, οδηγούσε συχνά στην απόφαση«μετακλήσεως» άλλων από τη Θεσσαλονίκη (συνήθως) ή και την Αθήνα. Συνηθίζονταν τότε αλλά και στα μεταπολεμικά χρόνια αυτές οι εορταστικές «μίνι» διοργανώσεις κατά τις μέρες των εορτών (Κύπελλο Χριστουγέννων και Πάσχα). Είχαν φιλικό χαρακτήρα και αποκόμιζαν αξιόλογα έσοδα αφού κατά τις αργίες παρακολουθούσε πολύς κόσμος.
Ίσως η διαφορά δυναμικότητας να οδήγησε σε μια τέτοια απόφαση ή ακόμη η αδυναμία μετακίνησης των ομάδων. Νικητής αναδείχτηκε ο Εθνικός Π. που επικράτησε σε δεύτερο τελικό του Άρη Θ. με 2-1.
Αν και δεν υπάρχει ξεκάθαρη πληροφόρηση στις εφημερίδες του Βόλου η συνέχεια του κυπέλλου, εκείνη τη χρονιά, σε πανθεσσαλικό επίπεδο ήταν η εξής: Αναδεικνύονταν κυπελλούχος της υπόλοιπης Θεσσαλίας, μεταξύ των κυπελλούχων Καρδίτσας, Τρικάλων και Λάρισας ο οποίος θα αντιμετώπιζε τον ισχυρότερο κυπελλούχο Βόλου για την ανάδειξη του κυπελλούχου Θεσσαλίας.
Ενδεχομένως να θεωρούνταν δεδομένη η ανωτερότητα της Νίκης που εκείνη τη χρονιά είχε κατακτήσει και το πρωτάθλημα.
Η Νίκη νταμπλούχος της περιόδου 1932-33 (από το βιβλίο «Γυμναστικός Σύλλογος η Νίκη –Από την Ιωνία στη Νέα Ιωνία», εκδ. Ίωνες, Βόλος 2002).
ΓΡΗΓΟΡΗΣ ΚΑΡΤΑΠΑΝΗΣ.
