Α’ ΜΙΚΤΑ ΚΙ ΕΛΕΥΘΕΡΑ ΜΠΑΝΙΑ
Τα καλοκαιρινά θαλασσινά μπάνια, πέρα από τη δροσερή απόλαυση που προσφέρουν, συμβάλουν επίσης στην ανθρώπινη υγεία και ευεξία .Σε παλιότερες εποχές η υγιεινή πλευρά των θαλασσίων λουτρών ,αποτελούσε αντίληψη καθολικά αποδεκτή και αυτά θεωρούνταν ως κοινωνικό αγαθό στο οποίο επιβάλλονταν να έχουν πρόσβαση άπαντες , ιδιαίτερα δε τα λαϊκά στρώματα και όσοι διέθεταν ευάλωτη υγεία.
Η πραγματοποίησή τους όμως , από την εμφάνιση τους στα τέλη του 19ου αιώνα και για μερικές δεκαετίες ,ακολουθούσε μια διαφορετική ,συγκεκριμένη εφαρμογή: Τα θαλασσινά μπάνια επιτρέπονταν μόνο σε θεσμοθετημένες ,οργανωμένες πλαζ με τις γνωστές υπερθαλάσσιες καμπίνες ,χωριστά για τα δύο φύλα και εννοείται με την καταβολή αντίτιμου , το οποίο ενίοτε δεν ήταν προσιτό σε όλους .
Απαγορεύονταν ακόμη τα ελεύθερα μπάνια σε άλλες ακρογιαλιές και όπου αυτό συνέβαινε, γινόταν παράνομα και κρυφά από τις λιμενικές ή τις αστυνομικές αρχές .
Με την πάροδο του χρόνου και από το β’ μισό της δεκαετίας του 20’ , αλλά κυρίως μετά το 1930, οι συνθήκες διαφοροποιήθηκαν και άρχισαν να εφαρμόζονται τα μικτά μπάνια –γνωστά και ως μπεν-μιξ- σε κοινούς χώρους όπου συγχρωτίζονταν ελεύθερα ‘’τα μέλη αμφοτέρων των φύλων’’.
Επιπλέον ανάλογη εξέλιξη ακολουθούσε και η ΄΄λήψις θαλάσσιου λουτρού ‘’ στις ελεύθερες παραλίες, χωρίς να υποχρεώνεται ο λουόμενος να πηγαίνει στις οργανωμένες πλαζ , οι οποίες βέβαια παρείχαν τα μέσα και τις υπηρεσίες σύμφωνα με τις επιταγές της εποχής και με πληρωμή εισιτηρίου.
Β’ ΟΡΟΙ ΚΑΙ ΑΠΑΓΟΡΕΥΣΕΙΣ
Η αποδοχή των μικτών μπάνιων ,οπωσδήποτε αύξησε την κίνηση στις οργανωμένες παραλίες , αλλά μεγάλο μέρος του κόσμου διέφευγε και προς τις ελεύθερες ακτές οι οποίες οριοθετούταν με υπόδειξη της λιμενικής αρχής , τουλάχιστον όσον αφορά τη πλαζ του Αναύρου . Το γεγονός αυτό , όπως ήταν αναμενόμενο , δυσαρέστησε τους εκμισθωτές – επιχειρηματίες , αφού υπήρχε διαφυγή εσόδων και προκάλεσε τις αντιδράσεις τους, οι οποίες εκλαμβάνονται μάλλον ως υπερβολικές . Καταγγέλλονται υπερβάσεις σε χώρους πέρα από τα όρια δικαιοδοσίας τους ,βάσει της μίσθωσης που είχαν και συγχρόνως αιτούνταν από το Λιμεναρχείο την απαγόρευση χρήσης από τους λουόμενους άλλων παρακειμένων ή μη ακτών , επικαλούμενοι την ασφάλεια του κόσμου στα οργανωμένα λουτρά ,σε αντίθεση με την επικινδυνότητα άλλων παραλιών
Στις αρχές κάθε καλοκαιριού- και τότε στις αρχές τις δεκαετίας του 30 – διαβάζουμε στις βολιώτικες εφημερίδες τις ενημερωτικές καταχωρήσεις των οργανωμένων πλαζ, Αναύρου και Αλυκών ,με τις τιμές , τις παροχές, και όλες τις διευκολύνσεις που προσφέρονται για ένα αξιοπρεπές λουτρό . Επιπλέον όμως κάποιες φορές αναφέρονται και οι απαγορεύσεις μετάβασης για μπάνιο εκτός των ορίων της πλαζ, κάτι που αποτελούσε παράβαση και επέσυρε καταγγελία μιας και υπήρχε –αρχικά – διαταγή του λιμεναρχείου . Διαβάζουμε στην εφ. Ταχυδρόμος στις 30-6-1929: ‘’Λουτρά Αναύρου – γνωστοποίησις.
Η Διεύθυνσις των Λουτρών Αναύρου γνωστοποιεί προς αποφυγήν παρεξηγήσεων ότι σύμφωνα της συμβάσεως η θαλασσία περιφέρεια ,από του Αγίου Κωνσταντίνου μέχρι των εκβολών του Αναύρου ανήκει εις την επιχείρησιν λουτρών και ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ αυστηρώς η λήψις θαλάσσιων λουτρών συμφώνως και της διαταγής του Λιμεναρχείου, εκτός των λουτήρων της εταιρίας , πας δε συλλαμβανόμενος εις την άνω περιοχήν θέλει καταγγελθή αρμοδίως ‘’.
Τότε ακόμη στον Άναυρο δεν είχαν εμφανιστεί τα μικτά μπάνια ,για αυτό και επιβάλλονταν μόνο η χρήση των ‘’λουτήρων’’ ,ενώ είχε δεσμευτεί όλο το παράλιο μέτωπο ως τις εκβολές του χειμάρρου ώστε να μη παρατηρούνται ελέυθερα μπάνια, και αυτό μάλιστα με διαταγή του Λιμεναρχείου .
Γ’ ΚΑΙ ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΠΑΡΑΛΙΕΣ
Ήδη από το 1928 λειτουργούσε και στις Αλυκές οργανωμένη πλαζ – το αντίπαλο δέος του Αναύρου . Κι ακόμη όσο περνούσε ο καιρός ,όλο και χαλάρωναν οι απαγορεύσεις προς τις ελεύθερες παραλίες , ενώ εφαρμόζονταν διατίμηση στο εισιτήριο εισόδου των δύο πλαζ.
Να τι αναφέρει σχετικά η εφ. Λαϊκή φωνή στις 23-6-1933: ‘’ Η διατίμησις των θαλάσσιων λουτρών’’ Καθ΄α πληροφορούμεθα τα λαϊκά λουτρά Αλυκών διετιμήθησαν προς δύο δραχμάς .Εντός των ημερών θα ορισθή εξ’ άλλου ώρα κατά την οποίαν οι λουόμενοι εις Άναυρον θα πληρώνουν επίσης δύο δραχμάς. Υπό της αρμόδιας αρχής έχει αφεθεί ελευθέρα η έκτασις του κυματοθραύστου δια την λήψιν λουτρού , αρκεί μόνον οι λουόμενοι να φορούν ευπρεπές μαγιώ . Επίσης ελευθέρα είναι η έκτασις από του Αναύρου εις Γορίτσαν και εκείνη από αποβάθρας Γεωργούδη προς Βόλον ‘’.
Από τα παραπάνω διαπιστώνεται πως ο Άναυρος ήταν πιο κοσμοπολίτικος από τις πιο λαϊκές Αλυκές . Επίσης γίνεται σαφής ορισμός των ελεύθερων λουτρών εκατέρωθεν της πλαζ Αναύρου: Πέρα από το ποτάμι και δυτικά από την σημερινή είσοδο (περίπου) του ξενοδοχείου Ξενία και προς το λιμάνι. Τα μπάνια στον κυματοθραύστη δεν έμελλε να συνεχιστούν και ακολούθησε , λίγες μέρες αργότερα, (27/6) απαγόρευση επειδή οι λουόμενοι δεν τηρούσαν τον όρο του ευπρεπούς μαγιό!
Στη στήλη σχολίων με τίτλο ΄΄ Επίκαιρα’’ ,στην εφ .Λαϊκή Φωνή σημειώνεται εκείνες τις μέρες (24/6)η δυσφορία για τις υψηλές τιμές των εισιτηρίων στις πλαζ που τις καθιστούν απρόσιτες για τα λαϊκά στρώματα και ζητείται η επέμβαση του Λιμεναρχείου, καθώς το θαλασσινό μπάνιο αποτελεί ζήτημα υγείας . Ίσως οι ελεύθερες παραλίες να μην επαρκούσαν ή εκεί δε τηρούνταν κάποιοι κανόνες, καθώς πλήθος κόσμου προσέρχονταν ανεξέλεγκτα.
Δ’ ΔΙΑΜΑΧΕΣ ΟΡΙΩΝ –ΕΠΑΝΕΞΕΤΑΣΗ
Η διάσταση απόψεων για τα όρια των Λουτρών Αναύρου ,φαίνεται πως εξακολουθούσε για αυτό και στις αρχές Ιουνίου του 1934, ενώ προχωρά η λουτρική περίοδος, δημοσιεύεται ανακοίνωση της επιχείρησης που επισημαίνει τα όρια της δικαιοδοσίας της, τα οποία εκτείνονται νόμιμα από το Νοσοκομείο έως το Ναυπηγείο του Αναύρου στο χώρο του σημερινού Ναυτικού Ομίλου.
΄΄Γνωστοποίησις Λουτρών Αναύρου Η Διεύθυνσις των Λουτρών Αναύρου γνωστοποιεί προς τους λουόμενους ότι από του Πολιτικού Νοσοκομείου μέχρι του Ναυπηγείου απαγορεύεται η λήψις λουτρών άνευ των κεκανονισμένων εισιτηρίων , καθόσον ο χώρος τούτος έχει ενοικιασθή παρά της διοικήσεως δημοσίων κτημάτων αντί αδρότατου ενοικίου και ο παραβάτης καταγγελθήσεται αρμοδίως (Εκ του γραφείου Λουτρών Αναύρου )’’ ( Εφ.Ταχυδρόμος 2/7/34)
Το ζήτημα βρίσκονταν πάλι σε έξαρση σχετικά με το χώρο των ελεύθερων παραλιών , γι αυτό και ρωτήθηκαν σχετικά τόσο ο οικονομικός έφορος Βόλου, υπεύθυνος για τη μίσθωση της παραλίας ,όσο και ο Λιμενάρχης για τον καθορισμό των ορίων . ‘’Το ελεύθερον μέρος δια του λουόμενους . Τελευταίως διετυπώθησαν παράπονα εκ μέρους πολλών λουόμενων όσον αφορά τον καθορισμόν του μέρους όπου επιτρέπονται ελευθέρως τα λουτρά . Ο οικονομικός έφορος κ. Οικονομίδης τον οποίον ηρωτήσαμεν σχετικώς μας ανακοίνωσεν ότι οι ενοικιασταί των Λουτρών Αναύρου έχουν ενοικιάσει από το δημόσιον όλην την θαλάσσιαν ακτήν (!) από Αγίου Κωνσταντίνου μέχρι και Αναύρου δια την εκμετάλευσίν της.
Συνεπώς εις το μέρος αυτόν δεν επιτρέπονται τα ελεύθερα λουτρά .Ουχ’ήττον όμως ο κ. Λιμενάρχης δύναται να καθορίση άλλο μέρος το οποίον να αποτελεί ζώνη δι’ελέυθερα λουτρά. Ο κ.Λιμενάρχης μας ανακοίνωσε σχετικώς , ότι το Λιμεναρχείον επιτρέπει εις το κοινόν να λούεται καθ΄ όλην την έκτασιν από Αγίου Κωνσταντίνου και ακριβώς από τη σκάλαν Γεωργούδη μέχρι της αποθήκης Παπαστράτου .Επίσης το κοινόν δύναται να λούεται ελευθέρως και ες την ακτήν μεταξύ της εκκλησίας Παναγίας Γορίτσας και Ναυπηγείων.’’ (Ταχυδρόμος 8/7/34).
Δύο εβδομάδες αργότερα και πάλι στην εφ. Ταχυδρόμος (25/7) δημοσιεύεται εκτενές σχετικό άρθρο: ‘’Πως έγινε απρόσιτη η θάλασσα. Το κράτος και οι ενοικιασταί των λουτρών. Ζήτημα δημοσίας ανάγκης η τροποποίησις των συμβολαίων ‘’.
Όπως διακρίνεται και από τον τίτλο ,η ευθύνη για την διαμάχη εστιάζεται στις μισθώτηριες συμβάσεις των επιχειρηματιών των οργανωμένων πλαζ ( το δημοσίευμα κάνει λογο και για τις Αλυκές όπου κι εκεί παρατηρούνταν ανάλογα φαινόμενα ) με τις αρμόδιες κρατικές υπηρεσίες που προκειμένου να αποκτήσουν κάποια έσοδα αδιαφορούν για τα δικαιώματα του συνόλου : ‘’Το κράτος όμως που όφειλε , όχι μονάχα να έχη ελεύθερη τη θάλασσα για το Λαό , αλλά με κάθε τρόπο να δίδη ώθησι προς αυτή έκρινε καλό και τα δύο αυτά σημεία των ακτών (σ.σ. Άναυρος – Αλυκές ) που είναι κοντά στο Βόλο και παρουσιάζουν καταλληλότητα για μπάνιο να τα παραδώση δι΄ ολίγα χιλιόδραχμα που παίρνει ως ενοίκιο εις επιχειρήσεις θαλάσσιων λουτρών’’.
Πιο κάτω ο συντάκτης , που αναγνωρίζει την συμβολή των επιχειρηματιών των πλαζ στην αναβάθμιση του τόπου , απότολμα μια ρεαλιστική προσέγγιση του συνολικού κόστους των λουτρών για ολόκληρο το καλοκαίρι και καταδείχνει την αδυναμία καταβολής του από τη μέση οικογένεια .
Καταγγέλλει την μίσθωση ολόκληρης της ακρογιαλιάς του Αναύρου ,ενώ θα μπορούσε αυτή να περιοριστεί το πολύ ως το Μουσείο και όχι να φθάνει εως τον Άγιο Κωνσταντίνο. Ακόμη η λειτουργία του Ναυπηγείου, ανατολικά του χειμάρρου, περιορίζει το χώρο της εκείθεν ελεύθερης ακτής .
Και καταλήγει ότι ‘’ πρέπει να τροποποιηθούν αι υπάρχουσαι συμβάσεις ’’ ,διότι πρόκειται για ‘’αδίκημα το οποίον διεπράχθη εναντίον της κοινωνίας του Βόλου ‘’.Περισσότερο ο συντάκτης αναφέρεται στον Άναυρο γιατί , όπως φαίνεται εκεί ήταν οξύτερο το πρόβλημα. Δύο μέρες αργότερα στις 25/7 ,στην ίδια εφημερίδα ,δημοσιεύονται οι απόψεις των ενοικιαστών της ακτής Αναύρου , όπου εκθέτουν τα δικά τους επιχειρήματα , ώστε να ακουστούν και οι δύο πλευρές .
Μπάνια μετ΄ εμποδίων λοιπόν στις παραλίες του Βόλου , και κυρίως στον Άναυρο , τότε στις αρχές της δεκαετίας του 30’ με το αίτημα για ελεύθερες ακτές να τίθεται επιτακτικότερο .
Αποψη των καμπινών του Αναύρου
Γρηγόρης Καρταπάνης
