Στις προηγούμενες αναφορές μας για λαθρεμπόριο στην περιοχή του Βόλου εστιάσαμε την προσοχή μας στο έτος 1905, όταν παρατηρούνταν έξαρση του φαινομένου, αλλά και το 1912, όταν πάλι είχαν σημειωθεί ανάλογες συμπεριφορές. Δίχως να επιδιώκουμε μια πλήρη καταγραφή λαθρεμπορικών ιστοριών, προσεγγίζουμε τα σχετικά γεγονότα σε ορισμένα έτη, στα χρόνια του Μεσοπολέμου και ειδικότερα στο β’ μισό της δεκ. του ’20 και τις αρχές της επόμενης, μια και τότε, όπως αποκαλύπτεται στον βολιώτικο Τύπο, οι λαθρέμποροι δραστηριοποιούνταν έντονα και ποικιλότροπα. Πρόκειται για ενδεικτικές, αλλά και χαρακτηριστικές καταχωρίσεις, που αποδίδουν μια εναργή εικόνα της επικρατούσας κατάστασης.
***
Η διόγκωση της παράνομης δραστηριότητας, όπως έχουμε ξαναπεί, οφειλόταν αφενός μεν στην ελλιπή αστυνόμευση – δίωξη και αφετέρου δε στη βαριά φορολογία, που εφαρμοζόταν σε συγκεκριμένα προϊόντα, ανεβάζοντας κατά πολύ την τιμή πώλησης.
Τα προτιμώμενα λαθρεμπορικά είδη ήταν:
α) Εκείνα του Κρατικού Ελληνικού Μονοπωλίου (αλάτι, σπίρτα, φωτ. πετρέλαιο και κυρίως τσιγαρόχαρτο).
β) Εκείνα που υπόκειντο σε υψηλή φορολογία με συνακόλουθη αύξηση του κόστους (καπνός, ζάχαρη, καφές κ.ά.).
γ) Διάφορα εγχώρια προϊόντα (τσίπουρο, κρασί, λάδι), που διακινούνταν χωρίς τα απαιτούμενα παραστατικά.
δ) Τέλος, δεν έλειπε και η διακίνηση χασίς ή εκρηκτικών, με τα τελευταία να χρησιμοποιούνται στην παράνομη «διά δυναμίτιδος» αλιεία.
Ας δούμε, στο παρόν σημείωμα, κάποιες λαθρεμπορικές ειδήσεις, από τις βολιώτικες εφημερίδες, στα 1926.
***
Στις αρχές του χρόνου στην εφ. Σημαία (4/2/1926) εντοπίζουμε ένα ενδιαφέρον δημοσίευμα με τίτλο: «Αύξησις δασμού εις τα είδη του Μονοπωλίου» με άνοδο των τιμών σε πυρεία (σπίρτα), αλάτι, φωτ. πετρέλαιο, τσιγαρόχαρτο, αλλά και στη φορολογία του καπνού καθιστώντας ακριβότερα τα σιγαρέτα. Οπως σημειώνεται στο τέλος του δημοσιεύματος, η αύξηση αυτή θα έφερνε σημαντικά έσοδα στα ταμεία του κράτους εξισορροπώντας κάποια ελλείμματα, που είχαν παρουσιαστεί και σύμφωνα με τους υπολογισμούς των αρμοδίων θα ανερχόταν στα 160 έως 180 εκατομμύρια δραχμές. Δεν αναφέρεται όμως η ώθηση στη διενέργεια λαθρεμπορίου, που θα έδινε μια τέτοια απόφαση, καθώς η αύξηση των τιμών θα ευνοούσε τη λαθρεμπορική ζήτηση, καθώς τα ίδια είδη θα πωλούνταν σε καταφανώς χαμηλότερες τιμές. Επίσης την επομένη (5/2) στη ίδια εφημερίδα δημοσιεύεται η απόφαση του αρμοδίου Υπουργείου για την απαγόρευση πώλησης χύμα καπνού με σκοπό το περιορισμό της λαθρεμπορίας σε καπνό και τσιγαρόχαρτο. Αναφέρεται χαρακτηριστικά «τέλος το στρίψιμο», αφού δεν θα υπήρχαν πια αυτοσχέδια, χειροποίητα τσιγάρα, παρά μόνο εκείνα τα τυποποιημένα των καπνεργοστασίων. Μόνον οι καπνοπαραγωγοί διατηρούσαν το δικαίωμα να κατέχουν μικροποσότητες καπνού για ατομική χρήση.
Οπως αποδεικνύεται στη συνέχεια, αυτά τα μέτρα δεν συνέβαλαν στην πάταξη του λαθρεμπορίου, η οποία μπορούσε να επιτευχθεί μόνο με διαρκή αστυνόμευση και απηνή δίωξη των παράνομων διακινητών, με ταχύπλοα σκάφη, όπως και αύξηση προσωπικού με αυστηρούς ελέγχους κλπ.
***
Την επόμενη μέρα κιόλας πληροφορούμαστε στην εφημερίδα ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ τον εντοπισμό λαθραίου οινοπνεύματος στις Αλυκές, χωρίς όμως να συλληφθούν οι λαθρέμποροι. Οι Αλυκές υπήρξαν προσφιλές σημείο προσέγγισης διακινητών, καθώς ήταν κοντά στην πόλη, εντελώς έρημες τότε και βέβαια αθέατες από το λιμάνι. Τα διάφορα λαθρεμπορεύματα τοποθετούνταν σε ασφαλείς κρύπτες, που ενίοτε ανακαλύπτονταν, προκειμένου να παραληφθούν από άλλους εμπλεκόμενους και να διατεθούν προς πώληση.
Διαβάζουμε σχετικά:
«Η ανακάλυψις λαθρεμπορίου – Κατάσχεσις οινοπνεύματος
Η υπηρεσία του τελωνείου επληροφορήθη χθες ότι εις την έναντι της πόλεώς μας ακτήν παρά τας Αλυκάς, απεβιβάσθη, κατά την παρελθούσα νύκτα, λαθρεμπόριον. Ο γραμματεύς του τελωνείου κ. Ξενοφός μετά πέντε τελωνοφυλάκων έσπευσεν αμέσως επί τόπου και κατόπιν επισταμένης ερεύνης ανεκαλύφθησαν εκατό κιβώτια περιέχοντα δοχεία πλήρη καθαρού οινοπνεύματος, συνολικού βάρους 2.500 οκάδων περίπου. Το οινόπνευμα τούτο κατεσχέθη και μετεφέρθη εις το τελωνείον όπου διά πλειοδοτικής δημοπρασίας θα εκποιηθή. Οι λαθρέμποροι δεν εντοπίστηκαν» (ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ 6/2/1926).
Η ποσότητα του οινοπνεύματος ήταν ιδιαίτερα μεγάλη και συνεπώς ο εντοπισμός πιστώνεται στις σπουδαίες επιτυχίες των τελωνοφυλάκων του Βόλου, που αξιοποίησαν τις δοθείσες πληροφορίες, μια και από κάποιους έγινε αντιληπτή η εκφόρτωση.
***
Μόνο με τη χρήση ταχύπλοων βενζινοκίνητων σκάφων θα επιτυγχανόταν η πάταξη ή έστω η μείωση του λαθρεμπορίου. Για τον σκοπό αυτόν το Πολεμικό Ναυτικό εφοδιάστηκε στα 1926-27 με έξι ταχύπλοα, μικρού εκτοπίσματος, πλεούμενα (με τις ενδείξεις Α1 έως Α6), που χρησιμοποιήθηκαν ως ακτοφυλακίδες και πλοιάρια δίωξης λαθρεμπορίου, περιορίζοντας αισθητά το φαινόμενο. Ηδη ο προϊστάμενος του Τελωνείου Βόλου είχε ζητήσει από το αρμόδιο Υπουργείο να του χορηγηθεί πίστωση για την αγορά ταχυπλόου σκάφους, προκειμένου να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά τους λαθρέμπορους στην περιοχή της δικαιοδοσίας του. Αλλωστε το πρόβλημα υπήρξε δυσεπίλυτο, αφού φαινόμενα λαθραίας διακίνησης παρατηρούνταν ακόμη και μέσα στο λιμάνι του Βόλου με τα πλοία της ακτοπλοΐας.
Το παρακάτω δημοσίευμα είναι κατατοπιστικό:
«Η καταδίωξις του λαθρεμπορίου
Πληροφορούμεθα ασφαλώς, ότι ο κ. τελώνης Βόλου, όστις πλείστας μέχρι σήμερον έσχεν αφορμάς, ίνα πεισθή, ότι και διά του λιμένος της πόλεώς μας διεξάγεται λαθρεμπόριον, εζήτησε από το Υπουργείον Οικονομικών όπως του χορηγηθή πίστωσις διά την αγοράν βενζινακάτου, προς καταδίωξιν του λαθρεμπορίου. Ηδη εις την Εισαγγελίαν παρεπέμφθη μετά της σχηματισθείσης υπό του τελωνείου σχετικής δικογραφίας, ο υπολογιστής του ατμοπλοίου Αλκμήνη όστις μετέφερε προ ημερών ποσότητας σιγαροχάρτου λαθραίου και σιγαρέτων. Εκτός τούτου εσημειώθησαν και άλλα κρούσματα λαθρεμπορίου, τα οποία περιήλθον εις γνώσιν του κ. τελώνου» (ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ 27/5/1926).
***
Η θάλασσα και οι δυσπρόσιτες ακτές της αποτελούσαν, όπως έχουμε επισημάνει, το προσφιλές πεδίο δράσης για τους λαθρέμπορους, που χρησιμοποιούσαν κάθε είδους πλεούμενα, από ταχύπλοα ιστιοφόρα (για να διαφεύγουν) έως αλιευτικά σκάφη και μικρές λέμβους, ώστε να μην προκαλούν την προσοχή των διωκτών τους. Μια τέτοια περίπτωση διακίνησης με μικρή βάρκα εντοπίζουμε στην περιοχή του Δυτικού Παγασητικού, στη θαλάσσια περιοχή Μιτζέλας-Τσιγκελίου στα τέλη του 1926.
Το κύκλωμα φαίνεται πως ήταν οργανωμένο, καθώς υπήρχε και συνεργός στον Βόλο για την παραλαβή, που επίσης συνελήφθη:
«Ανακάλυψις λαθρεμπορίου
Την παρελθούσον Πέμπτην μεταξύ Μιτζέλης και Τσιγκελίου συνελήφθη παρά του αστυνομικού σταθμάρχου Μιτζέλης, Στυλ. Αξιώτη, του χωροφύλακος Ι. Μελαχροινάκη και του τελονωσταθμάρχου Ι. Θομάνη, λέμβος φέρουσα λαθρεμπόριον σιγαροχάρτου ανερχομένου εις 30 οκάδας. Της λέμβου επέβαινον οι Α. Παπαμανώλης και Μ. Καρπαθάκης οίτινες και συνελήφθησαν. Επίσης υπό των οργάνων του ενταύθα Λιμεναρχείου συνελήφθη ο Κ. Σινέλης ως συνένοχος του ανωτέρω λαθρεμπορίου. Απαντες οι συλληφθέντες απεστάλησαν μετά της σχηματισθείσας δικογραφίας εις την Εισαγγελίαν» (Σημαία 12/12/1926).
***
Λίγες μέρες αργότερα νέα περίπτωση λαθρεμπορίου αποκαλύπτεται στην πόλη του Βόλου με σημαντική ποσότητα τσιγαρόχαρτου και σύλληψη τριών λαθρεμπόρων. Το τσιγαρόχαρτο εξακολουθούσε να είναι πρώτο στις προτιμήσεις των παράνομων διακινητών παρά την απαγόρευση πώλησης χύμα καπνού και το στρίψιμο «χειροποίητων» τσιγάρων. Συνολικά βρέθηκαν κάπου 30.000 φυλλάδια και οι λαθρέμποροι στη διάρκεια των ανακρίσεων άρχισαν να λένε διάφορα, ρίχνοντας τα βάρη ο ένας στον άλλον ή δηλώνοντας άγνοια, προκειμένου ν’ αποφύγουν την καταδίκη.
Εχει ενδιαφέρον το παρακάτω δημοσίευμα:
«Σύλληψις λαθρεμπόρων
Εις γνώσιν του αστυνομικού σταθμάρχου Νέας Ιωνίας περιήλθεν η πληροφορία ότι οι Γ. Δαλμαρίδης και Παγώνης διενήργουν λαθρεμπόριον σιγαροχάρτου. Πράγματι χθες κατά τας εσπερινάς ώρας ο ανωτέρω σταθμάρχης παραλαβών μεθ’ εαυτού δύο χωροφύλακας παρηκολούθησε τον ένα εξ’ αυτών, τον Γεώργιον Δαλμαρίδην, όστις μετέβη εις τινά οικίαν παρά τον Άναυρον, του Μιλτ. Στόγια, ένθα ήτο αποθηκευμένον το σιγαρόχαρτον. Καθ’ ην ώραν ο Δαλμαρίδης κατεγίνετο εις την φόρτωσιν του σιγαροχάρτου επί τίνος αλόγου, οι αστυνομικοί συνέλαβον τούτον επ’ αυτοφόρω και τον ωδήγησαν εις το Α’ Αστυνομικόν Τμήμα, ως και τον Στόγια. Ολίγον αργότερον περί την 8ην νυκτερινήν συνελήφθη και ο Παγώνης. Εκ των συλληφθέντων, τους οποίους ίδομεν, ο μεν Δαλμαρίδης, λέγει, ότι ήκουσε να γίνεται λόγος παρά τινων περί σιγαροχάρτου και περί του μέρους όπου ευρίσκετο τούτο και ότι μετέβη να το πάρη. Ο Παγώνης λέγει ότι τον εγέλασε ο Δαλμαρίδης, ότι δήθεν θα φορτώση πατάτες και του επήρε το άλογο και ο Στόγιας ότι δεν γνωρίζει τίποτε. Η κατασχεθείσα ποσότης σιγαροχάρτου ανέρχεται περίπου εις 28-30.000 φυλλάδια εναποθετημένα εις 4 σάκκους» (Σημαία 18/12/1926).
***
Οπως αποκαλύφθηκε άμεσα, το κύκλωμα λαθρεμπόρων ήταν ευρύτερο, καθώς συμμετείχαν και άλλα συλληφθέντα πρόσωπα, λεμβούχοι του λιμανιού και καραγωγείς που προφανώς διακινούσαν το λαθραίο φορτίο, ενώ εκφραζόταν η βεβαιότητα και άλλων εμπλεκόμενων, οι οποίοι σύντομα θα συλλαμβάνονταν και αυτοί.
Το σχετικό δημοσίευμα την επομένη μας δίνει τα νέα στοιχεία για τις συλλήψεις που ακολούθησαν:
«Το χθεσινόν λαθρεμπόριον. Σύλληψις και άλλων μελών
Εκ των διενεργηθεισών ανακρίσεων υπό του Αν/χου κ. Καραβελάκη διά το ανακαλυφθέν προχθές την νύκτα νέον λαθρεμπόριον σιγαροχάρτου, προέκυψαν στοιχεία ενοχής και κατά των Ι. Ιωαννίδη, Αθ. Νικολάου ή Νικολάρα, λεμβούχων, Δημ. Ζήση ή Σμυρνιού, καρραγωγέως το επάγγελμα και Δημ. Δουρογιάννη, οίτινες συλληφθέντες απεστάλησαν χθες και μετά των άλλων τριών συλληφθέντων προχθές μετά της σχηματισθείσης δικογραφίας εις την εισαγγελικήν αρχήν διά τα περαιτέρω.
Κατά την γνώμην της Αστυνομίας εις την νέαν ταύτην σπείραν ενέχονται και άλλοι, οίτινες δεν θα διαφυγώσι των χείρων της δικαιοσύνης» (Σημαία 19/12/1926).
Το 1926 είχαμε κάμποσα λαθρεμπορικά περιστατικά στην περιοχή του Βόλου, κάτι που δείχνε, θαρρώ, την ένταση και όξυνση του παράνομου φαινομένου.
Ακόμα και στο λιμάνι του Βόλου είχαν παρουσιαστεί φαινόμενα λαθρεμπορίου
ΓΡΗΓΟΡΗΣ ΚΑΡΤΑΠΑΝΗΣ
