Του ΓΡΗΓΟΡΗ ΚΑΡΤΑΠΑΝΗ, Μέλους της Εταιρείας Θεσσαλικών Ερευνών
Ιδιαίτερα διαδεδομένο και προσφιλές σπορ αποτελεί τις τελευταίες δεκαετίες το ποδόσφαιρο 5χ5, το μίνι σόκερ, όπως και άλλες «εναλλακτικές» μορφές του αθλήματος (8χ8, ποδόσφαιρο σάλας κ.ά.) με ευρύτατο σύνολο εκδηλώσεων, από οργανωμένα πρωταθλήματα και άλλα τουρνουά, έως απλές συναντήσεις για εκτόνωση, ανάμεσα σε συντροφιές και παρέες ποδοσφαιρόφιλων. Κατάλληλα διαμορφωμένοι χώροι με φυσικό ή τεχνητό χλοοτάπητα, υποδέχονται καθημερινά τους πολυάριθμους φίλους του μίνι ποδοσφαίρου, το οποίο, όπως είναι γνωστό, έχει δικούς του κανονισμούς, που διαφέρουν σε πολλά από εκείνους του «κανονικού» αθλήματος. Ομως το ποδόσφαιρο 5χ5 φαίνεται πως δεν είναι πρόσφατο εφεύρημα, καθώς οι απαρχές του, έστω και κάπως διαφοροποιημένες, εντοπίζονται από τα χρόνια του Μεσοπολέμου ακόμα και στον Βόλο. Στο πλαίσιο της τελετής έναρξης της ποδοσφαιρικής περιόδου 1939 – ’40, της τελευταίας πριν από τον πόλεμο του 1940, διεξήχθησαν αγώνες 6χ6, με την αγγλική τους ονομασία six a side, δηλαδή έξι στην πλευρά, που μπορεί να χαρακτηριστεί ως πρώιμη μορφή του σημερινού μίνι σόκερ (5χ5). Ανάλογες συναντήσεις παρατηρούνται και αργότερα, όπως λ.χ. κατά τη δεκαετία του ‘50.
***
Εορταστική μορφή δινόταν στην επίσημη έναρξη του ποδοσφαιρικού πρωταθλήματος στα προπολεμικά χρόνια, από τις πρώτες οργανωμένες, επίσημες διοργανώσεις κιόλας, δηλαδή από το 1930 και δώθε, στον Βόλο. Πραγματοποιούνταν τελετή, που προσέδιδε πανηγυρικό χαρακτήρα στο γεγονός, με βραβεύσεις σωματείων και απονομές επάθλων, ομιλίες, χαιρετισμούς, αλλά και φιλικούς αγώνες μικρότερης διάρκειας συνήθως. Αυτού του είδους οι εκδηλώσεις πήραν πιο οργανωμένη μορφή και επισημότητα στις τελευταίες προπολεμικές αγωνιστικές περιόδους, επί καθεστώτος Μεταξά, που για τους δικούς του, ευνόητους λόγους (πλήρης έλεγχος του δημοφιλούς αθλήματος) υποστήριξε και προώθησε το ποδόσφαιρο.
Η τελετή έναρξης του πρωταθλήματος 1939 – ‘40 στις αρχές Νοεμβρίου περιλάμβανε ανάμεσα στα άλλα καθιερωμένα και κάτι πρωτόγνωρο, μίνι ποδοσφαιρικές συναντήσεις six a side, δηλαδή με έξι ποδοσφαιριστές στην κάθε πλευρά (ομάδα). Στην πρωτοεμφανιζόμενη, στα ποδοσφαιρικά δρώμενα της πόλης, διεξαγωγή δόθηκαν η κατάλληλη υποστήριξη και η προβολή, με στόχο την επιτυχία της, όπως άλλωστε διακρίνεται και στα σχετικά δημοσιεύματα του τοπικού Τύπου. Οι αγώνες 6χ6 έγιναν στο γήπεδο της Νίκης (το μοναδικό εκείνα τα χρόνια για επίσημα ματς) και τους παρακολούθησαν με ενδιαφέρον πολλοί φίλαθλοι, αν και υπήρχαν προβλήματα μεταξύ ορισμένων σωματείων και της ΕΠΣΘ, όπως θα δούμε πιο κάτω, που εκδηλώθηκαν στην τελετή έναρξης, με την αποχή των Ολυμπιακού, Κεραυνού και Απόλλωνα. Συμμετείχαν όμως και δύο ομάδες της Λάρισας (Απόλλων, Ηρακλής), αφού η ΕΠΣΘ, αν και είχε έδρα στον Βόλο, είχε δικαιοδοσία πανθεσσαλική.
Διαβάζουμε σχετικά στη στήλη «Η κυριακάτικη αθλητική κίνησις» στην εφ. Η Θεσσαλία:
«Προχθές το απόγευμα εις το γήπεδον της Νίκης, παρουσία των υπό της ενώσεως ποδοσφαιρικών σωματείων Θεσσαλίας προσκεκλημένων και ικανού αριθμού φιλάθλων, εγένετο η τελετή της ενάρξεως του ποδοσφαιρικού πρωταθλήματος Θεσσαλίας διά την περίοδον 1939 – ‘40. Της πανηγυρικής αυτής τελετής διά το ποδόσφαιρον απουσιάζον τρεις των καλυτέρων ομάδων του Βόλου και Θεσσαλίας, η περυσινή πρωταθλήτρια ομάς του Ολυμπιακού, η τοιαύτη του Κεραυνού και η του Απόλλωνος, άπασαι της α΄ κατηγορίας, γεγονός που εστέρησε της αίγλης και του μεγαλείου την μοναδικήν αυτήν ετησίαν πανήγυριν που λανβάνει χώραν επί τη έναρξει της επισήμου ποδοσφαιρικής σεζόν. Της εφετεινής παρελάσεως μετέσχον τα εξής σωματεία μετά των σημαιών και λαβάρων των: 1)Νίκη, το μοναδικόν σωματείον εκ της α΄ κατηγορίας, 2) Κένταυρος, 3) ΠΑΕΚ, 4) Ηρακλής και 5) Οδυσσεύς Βόλου της β΄ κατηγορίας, ως επίσης και οι 6) Ηρακλής και 7) Απόλλων Λαρίσης, των δύο τελευταίων κατελθόντων ίνα λάβωσι μέρος εις τους αγώνας σιξ εϊ σάιντ…» (7-11-1939).
Στη συνέχεια παρέχονται αρκετές πληροφορίες για τις ιδιαιτερότητες των αγώνων αυτής της πρωτοεμφανιζόμενης μορφής ποδοσφαίρου.
Η διάρκειά τους προκαθοριζόταν έπειτα από συμφωνία σε χρόνο σαφώς μικρότερο των κανονικών αγώνων και σε περίπτωση ισοπαλίας λαμβανόταν υπόψη για την ανάδειξη του νικητή τα κόρνερ και τα φάουλ, ενώ πεντάλεπτη παράταση δινόταν μόνο όταν υπήρχε απόλυτη ισοδυναμία. Δεν αναφέρονται όμως οι διαστάσεις του αγωνιστικού χώρου και δεν διευκρινίζεται αν χρησιμοποιούνταν ολόκληρο το γήπεδο ή κάποιο τμήμα του, όπως στα 8χ8 ή 5χ5, σήμερα. Βέβαια δεν έλειψαν και τα προβλήματα με διάφορα σφάλματα και παρατυπίες (όπως με τη διαιτησία) των διαφορετικών κανονισμών αυτής της μορφής του ποδοσφαίρου: «Οι αγώνες ούτοι διά πρώτην φοράν διεξάγονται εν τη πόλει μας και λέγονται ούτω αγγλιστί, επειδή αμφότεραι αι ομάδες παρατάσσουν ανά εξ ποδοσφαιριστάς εις αγώνας διαρκείας καθοριζομένης εκ των προτέρων, ως οι προχθεσινοί οίτινες διήρκεσαν ανά 15 λεπτά έκαστος. Των αγώνων τούτων δεν επιτρέπεται να διαιτητεύσωσι επίσημοι διαιτηταί, συμφώνως προς το άρθρον 1 των κανονισμών παιδιάς ποδοσφαίρου της ΕΠΟ 1936 – ‘37. Επί του σημείου τούτου παρετηρήθη διά την πόλιν μας εξαίρεσις οφειλομένη εις περιφρόνησιν των κανονισμών της ΕΠΟ, διότι άγνοια τούτων δεν επιτρέπεται. Ο ισχυρισμός δε ότι ελήφθη προς τούτο άδεια της Ομοσπονδίας, δηλαδή χρησιμοποιήσεως επισήμων διαιτητών, δεν είναι καθ’ ημάς πιστευτή, διότι κανονισμοί επίσημοι δεν ανατρέπονται ελαφρά τη καρδία αν δεν τροποποιηθώσι…».
Αγώνες και αποτελέσματα
Στους αγώνες μετείχαν, όπως είδαμε, πέντε βολιώτικα σωματεία, από τα οποία μόνον η Νίκη ανήκε στην α’ κατηγορία, λόγω της αποχής των υπόλοιπων τριών. Να σημειώσουμε εδώ ότι μόνο στον Βόλο, από όλη τη Θεσσαλία, υπήρχε α’ κατηγορία λόγω της δυναμικότητας των ομάδων. Η προημιτελική φάση είχε τρεις συναντήσεις, με τη Νίκη να περνά απευθείας στην τετράδα. Δεν διευκρινίζεται αν ήταν προϊόν κλήρωσης ή διάκρισης ως σωματείου α’ κατηγορίας.
Οι αγώνες παρουσιάζονται αναλυτικά στη συνέχεια του ρεπορτάζ:
«Μετά τας συνήθεις προσφωνήσεις εγένετο η κλήρωσις των εν λόγω αγώνων και ήρχισαν ούτοι με τα κάτωθι αποτελέσματα:
ΠΑΕΚ – Απόλλων Λαρίσης 1-0, πρώτος αγών που διεξήχθη ήτο ο ανωτέρω και έληξεν με νίκην της ΠΑΕΚ, επιτευχθέντος ενός τέρματος διά του Βαφειάδη εις το 10’ περίπου λεπτόν. Η ΠΑΕΚ έπαιξε καλύτερον του Απόλλωνος. Διαιτητής ο κ. Βογιατζής.
Ηρακλής – Οδυσσεύς 1-1. Υπό την διαιτησίαν του κ. Μαγουλά και αμέσως μετά τον προηγούμενον έλαβεν χώραν ο δεύτερος αγών. Τέρματα εσημειώθησαν το πρώτον διά του Δελή του Οδυσσέως, ισοφαρίζοντος σχεδόν αμέσως του Ηρακλέους διά του Γκιουλμπαχάρη. Νικήτρια όμως παρά το ισόπαλον αποτέλεσμα ανεκηρύχθη η ομάς του Ηρακλέους, επειδή ο Οδυσσεύς είχε ένα κόρνερ εις βάρος του. Δέον να σημειωθεί ότι εις τοιούτους αγώνας λαμβάνονται υπόψιν και τα σφάλματα των ομάδων, εν περιπτώσει μη επιτεύξεως τερμάτων.
Ηρακλής Λαρίσης – Κένταυρος 1-0. Η νίκη του Ηρακλέους Λαρίσης υπήρξε καθαρά, του τέρματος σημειωθέντος διά του Δημητρίου. Η νικήτρια ήτο ασυγκρίτως ανωτέρα του Κενταύρου, όστις έκαμεν την χειροτέραν εμφάνισιν εξ όλων των ομάδων που έλαβον μέρος εις τους αγώνας. Διαιτητής ο κ. Μουτσόγλου».
Τα ζευγάρια των ημιτελικών διαμορφώθηκαν με κλήρωση ως εξής:
ΠΑΕΚ – Ηρακλής Βόλου και Ηρακλής Λαρίσης – Νίκη.
Να οι λεπτομέρειές τους:
«ΠΑΕΚ – Ηρακλής 0-0. Παρά το ισόπαλον αποτέλεσμα νικήτρια της συναντήσεως αυτής ανεδείχθη η πρώτη διότι εκέρδισε τρία κόρνερ, άτινα παρεχώρησεν ο Ηρακλής. Διαιτήτευσε ο κ. Εμ. Φωτάκης.
Ηρακλής Λαρίσης – Νίκη 0-0. Το παιχνίδι αυτό παρουσίασε και το μεγαλύτερον ενδιαφέρον εξ όλων των άλλων. Ολοι περίμεναν την νίκην της Νίκης ως βεβαίαν λόγω της διαφοράς κατηγορίας των αγωνισθεισών ομάδων. Ο Ηρακλής Λαρίσης όμως με μίαν αξιοθαύμαστον θέλησιν ηγωνίσθη ως ίσος προς ίσον. Κατά την δεκαπεντάλεπτον χρονικήν διάρκειαν αμφότεραι αι ομάδες υπέπεσαν εις ίσα σφάλματα, δηλαδή έκαμαν ανά εν φάουλ. Εδόθη πεντάλεπτος παράτασις και κατά τη διάρκειαν ταύτης ο Παπάζογλου υπέπεσεν εις φάουλ, γεγονός που έδωκε την νίκην εις τον Ηρακλήν Λαρίσης. Διαιτητής του αγώνος ο κ. Βογιατζής…».
Πράγματι το αποτέλεσμα, με τον αποκλεισμό της Νίκης, έστω και για ένα φάουλ, θεωρήθηκε έκπληξη, αν και η Νίκη εκείνη την περίοδο του 1939 – ‘40 παρουσιάστηκε κατώτερη από ό,τι στα προηγούμενα χρόνια. Αντίθετα, ο Ηρακλής Λάρισας υπήρξε δυναμικό ανερχόμενο σωματείο, που αντιμετώπιζε στα ίσια τις ανώτερες βολιώτικες ομάδες.
Στον τελικό που ακολούθησε επικράτησε καθαρά της σχετικά αδύναμης ΠΑΕΚ με το ευρύ 4-0:
«Ηρακλής Λαρίσης – ΠΑΕΚ 4-0. Το παιχνίδι τούτο ήτο και το τελευταίον της ημέρας. Ο Ηρακλής φθάσας μετά περιπέτειαν προς την νίκην εις τον τελικόν δεν ηθέλησεν να του διαφύγη το έπαθλον της νίκης και διά τούτο ενέτεινε τας προσπαθείας του. Η ΠΑΕΚ έχασε την ψυχραιμίαν της καταληφθείσα υπό νευρικότητος. Απόρροια ταύτης ήτο η επίτευξις του πρώτου εις βάρος της τέρματος διά του ιδίου της παίκτου Γιαννόπουλου, αφού προηγουμένως είχε κερδίσει κόρνερ, γεγονός που της επέδιδεν ελπίδας τελικής επικρατήσεως. Μετά την επιτυχίαν αυτήν των Λαρισαίων την ανέλπιστον μπορεί να πη κανείς, οι του Ηρακλέους κατέστησαν απόλυτοι κυρίαρχοι και διά του Δημητρίου εσημείωσαν το δεύτερον υπέρ αυτών γκολ. Δεν παρήλθον πολλά λεπτά και ο Ιακωβίδης προσθέτει το τρίτον από θέσιν οφσάιντ το οποίον δεν αντελήφθη ο διαιτητής και περί το τέλος ο Λογαράς ολοκλήρωσε την νίκην της ομάδος του διά του τετάρτου σημειωθέντους τέρματος. Του αγώνος αυτού διαιτήτευσεν ο κ. Βαγίτσης…».
Παραλειπόμενα και προβλήματα
Στη συνέχεια ο συντάκτης της εφημερίδας αναφέρεται στη νικήτρια λαρισινή ομάδα, που κόντρα στα προγνωστικά επικράτησε σε αυτό το πρώτο τουρνουά αγώνων 6χ6 στον Βόλο. Σημειώθηκαν όμως και κάποιες αντιαθλητικές συμπεριφορές Λαρισινών ποδοσφαιριστών, που αμαύρωσαν την εικόνα της νικήτριας.
Οι εντάσεις αυτές, που σημειώθηκαν μετά τη λήξη του ημιτελικού, φαίνεται πως προήλθαν από τον δισταγμό των υπευθύνων να ανακηρύξουν επίσημα νικητή τον Ηρακλή Λάρισας:
«Επληροφορήθημεν όμως ότι η αιτία εξερεθισμού αυτού και τίνων φίλων της ομάδος υπήρξε η διστακτικότης της ενώσεως (ΕΠΣΘ) και του διαιτητού εις το να αποδοθή η δίκαια νίκη εις την ομάδα της Λαρίσης μετά τον αγώνα της μετά της Νίκης. Εως ότου βγάλουν το πρέπον αποτέλεσμα, αι αμφιταλαντεύσεις περί αυτού επικράτησαν αρκετά. Να είναι τούτο αληθές, ενώ θα έπρεπε να μη δίδωμεν ούτε ίχνος υπονοίας μεροληψίας θιγούσης την αθλητικήν υπόστασιν της πόλεώς μας;».
Η επικράτηση λαρισινού σωματείου μέσα στον Βόλο στους αγώνες 6χ6, που για πρώτη φορά διοργανώθηκαν, σίγουρα άφησε κάποια πίκρα. Δίχως να θέλουμε να αμφισβητήσουμε τη δυναμικότητα του Ηρακλή Λάρισας, πρέπει να επισημάνουμε την απουσία των τριών ισχυρότερων τότε ομάδων του Βόλου (Ολυμπιακού, Κενταύρου, Απόλλωνα), που αν συμμετείχαν, η εξέλιξη θα ήταν οπωσδήποτε διαφορετική.
Η στάση των τριών σωματείων οφειλόταν στη διάσταση, που είχαν με την ΕΠΣΘ σχετικά με την κατανομή των εσόδων από τις εισπράξεις των αγώνων. Προέκυπτε σοβαρή διαφωνία ως προς τον καταμερισμό των ποσών στις ομάδες α’ και β’ κατηγορίας, αλλά και στο ποσοστό που παρακρατούσε η ΕΠΣΘ, τα έξοδα διαιτησίας και τα δικαιώματα γηπέδου της Νίκης, αφού εκεί στα τελευταία προπολεμικά χρόνια διεξάγονταν όλοι οι επίσημοι αγώνες. Η αναταραχή στο τοπικό ποδόσφαιρο και η αποχή των τριών σωματείων από κάθε επίσημη δραστηριότητα κράτησαν αρκετά και καθυστέρησαν την έναρξη του πρωταθλήματος α’ κατηγορίας, που άρχισε τελικά τον Μάρτιο του 1940, προκαλώντας επανειλημμένες παρεμβάσεις της ΕΠΟ ώς την τελική λύση, όπως έχουμε επισημάνει σε σχετικά άρθρα μας (εφημερίδα ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ 30-1, 6 και 13-2-2011).
Πέρα από όλα τούτα τα παρατράγουδα, γνωστά άλλωστε και σε άλλες περιόδους του Μεσοπολέμου, το πρωτόγνωρο για εκείνη την εποχή υπήρξε η διεξαγωγή στον Βόλο για πρώτη φορά αγώνων six a side, πρόδρομο των σημερινών 5χ5.
