«Σκόρπια Φύλλα» της… θητείας ΜΝΗΜΕΣ ΑΠΟ ΤΟ ΠΟΛΕΜΙΚΟ ΝΑΥΤΙΚΟ (Μέρος Α’)

σκόρπια-φύλλα-της-θητείας-μνημεσ-α-354575

Του ΓΡΗΓΟΡΗ ΚΑΡΤΑΠΑΝΗ, Μέλους της Εταιρείας Θεσσαλικών Ερευνών

Η καταγραφή αναμνήσεων από το Πολεμικό Ναυτικό σε μορφή αυτοτελών αφηγημάτων άρχισε από το 1990 και φάνηκε να ολοκληρώνεται τριάντα περίπου χρόνια αργότερα, έπειτα από την παρουσίαση τουλάχιστον δεκαπέντε κειμένων στις σελίδες της εφημερίδας ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ. Η συγκεντρωτική εικόνα ετούτων των γραπτών ενθυμήσεων, παράλληλα με ένα επιπλέον ανασκάλεμα της μνήμης κατέδειξαν πως κρύβονταν στις παρυφές του εγκεφάλου κάποιες ακόμα στιγμές ικανές να μνημονευτούν. Ισως η καθεμία από μόνη της δεν μπορεί να αποδοθεί σε αυτόνομο αφήγημα, αξίζει όμως η γραπτή κατάθεσή τους, συγκεντρωτικά, σε μια ιδιαίτερη ενότητα, ένα μικρό ψηφιδωτό από σύντομες αξιομνημόνευτες, ιλαρές κυρίως, στιγμές της καθημερινότητας της θητείας. Χρειάζεται και αυτών η καταγραφή, προτού ατονήσουν οι μνημονικές αποτυπώσεις. Θα λέγαμε πως πρόκειται για κάποια «σκόρπια φύλλα» της… θητείας, παραφράζοντας κάπως και τον ποιητή Γεώργιο Δροσίνη.

***

Μεταθανάτιο ποινολόγιο

Η δουλειά μας, όπως έχουμε ξαναπεί, ήταν η μεταφορά τορπιλών και ναρκών από και προς τα πλοία και υποβρύχια του στόλου, με τις πρώτες να κυριαρχούν στο σύνολο των δρομολογίων. Γίνεται προφανές πως η μεταφορά τέτοιων φονικών όπλων παρουσίαζε σημαντικό βαθμό επικινδυνότητας, αν και λαμβάνονταν όλα τα απαιτούμενα μέτρα αποτροπής τέτοιου ενδεχόμενου. Αλλωστε πάντοτε οι τορπίλες (και οι νάρκες) συνοδεύονταν από υπεύθυνο τεχνικό υπαξιωματικό, που είχε και την ευθύνη της φόρτωσης ή εκφόρτωσης. Η ευθύνη για εμάς τα πληρώματα των Β.Β. εστιαζόταν στον προσεκτικό πλου και τις απαραίτητες μανούβρες προσέγγισης, ιδίως στον περιορισμένο χώρο της βάσης υποβρυχίων. Αφότου ολοκληρώθηκε η υποτιθέμενη εκπαίδευσή μας, όταν πρωτοπήγαμε στην Αμφίαλη, δύο αρμενιστές κι ένας μηχανικός, μας δόθηκαν από τους αρμόδιους προϊσταμένους μας και σχετικές προφορικές οδηγίες, ενώ παρακολουθούσαν και τα άλλα δύο παλιότερα πληρώματα.

Αφού ο ένας αξιωματικός περιέγραψε με ζοφερά λόγια τον βαθμό επικινδυνότητας των μεταφορών, επισημαίνοντας κάμποσες φορές ότι «κουβαλάμε τον θάνατο», κατέληξε:

  • Κι αν συμβεί κάτι, είστε υπεύθυνοι, αν τυχόν εκραγεί η τορπίλη, θα τιμωρηθείτε με ποινολόγιο!

Κοιταχτήκαμε αμήχανα προσπαθώντας να κρύψουμε την απορία, αλλά και τον επερχόμενο γέλωτα, μόλις αντιληφθήκαμε πλήρως ό,τι ακούσαμε. Ακολούθησε μια βουβαμάρα και μόνον ένας ναύτης αρμενιστής απολυόμενος, που θα τον αντικαθιστούσα κιόλας, με το δικαίωμα που του έδινε η πολύμηνη θητεία του, έκανε το δηκτικό του σχόλιο.

  • Δηλαδή, κ. προϊστάμενε, θα μας τιμωρήσετε, αφού τα έχουμε τινάξει υπέρ πατρίδος!

Τότε ξεσπάσαμε όλοι σε γέλια, κάτι που εκνεύρισε φανερά τον προϊστάμενο.

  • Για πνεύμα πρώτοι είστε, είπε χαμηλόφωνα και αποσύρθηκε, προφανώς γιατί είχε καταλάβει την ανοησία που ξεστόμισε και έγινε περίγελος στο… κατώτερο πλήρωμα.

Πάντως ο γράφων υπήρξε τυχερός, καθ’ ότι δεν εξερράγη κάποια τορπίλη και απολύθηκε σώος και αβλαβής. Α, το κυριότερο γλίτωσε το ποινολόγιο!

***

Αν δεν λυθούν οι κάβοι…

Η αποστολή του δρομολογίου ήταν απλή. Παραλαβή τορπίλης γυμνασίων από το αντιτορπιλικό Κουντουριώτης, που την είχε αλιεύσει έπειτα από τη βολή κάποιου υποβρυχίου. Τα αντιτορπιλικά τύπου FRAM πλαγιοδετούσαν, νομίζω, στην προβλήτα 2 (Π2) και ετούτο που έφερε την τορπίλη βρισκόταν εξωτερικά, ώστε να γίνει η παραλαβή. Να σημειώσουμε ότι η τορπίλη ήταν εκπαιδευτική, χωρίς εκρηκτική κεφαλή. Καταπλέοντας όμως με το Β.Β. μας στα πλοία, είδαμε με απορία πως είχε φτάσει κι άλλο αντιτορπιλικό, που βέβαια μας εμπόδιζε να προσεγγίζουμε στον Κουντουριώτη. Δεν υπήρχε άλλη λύση, παρά μόνο το λασκάρισμα των κάβων ανάμεσα στα δύο πλοία, ώστε να εισχωρήσουμε ανάμεσά τους και να φτάσουμε περίπου στο μεσόστεγο, όπου υπήρχε το γερανάκι για τη φόρτωση. Ισαμε να οργανωθούν στα δύο καράβια οι ομάδες των αρμενιστών για το λασκάρισμα πέρασε κάμποση ώρα, μια και επέδειξαν φανερή δυσφορία από το εξωτερικό πλοίο, που μας εμπόδιζε. Αφότου λύθηκαν οι πλωριοί κάβοι από κοράκι σε κοράκι και τα πλωριά σπρινγκ, στριμωχθήκαμε με το ταπεινό μας Β.Β. ανάμεσα στα δύο θηρία με φανερή διάθεση να τα… εκτοπίσουμε, όπως κι έπρεπε άλλωστε, για να ανοίξουν. Δηλαδή θα επιχειρούσαμε διεμβολισμό, βογάροντας με πάσα δύναμη, όσο επέτρεπε η μηχανή μας. Αγνωστο γιατί, ενώ είχε αρχίσει η διείσδυση, δεν λασκάριζαν από το εξωτερικά πλαγιοδετημένο πλοίο και τους υπόλοιπους κάβους, από τη μέση και πίσω, τόσο όσο χρειαζόταν για να βρεθούμε στο επιθυμητό σημείο.

Αναγκάστηκα να φωνάξω:

  • Λύστε ρε παιδιά και τα παραπίσω σχοινιά ν’ ανοίξει το καράβι.
  • Δεν θα μας υποδείξεις λέμβαρχε τι θα κάνουμε, αγρίεψε ο επικεφαλής της ομοχειρίας του εξωτερικού πλοίου που έπρεπε να ανοίξει.
  • Μα δεν καταλαβαίνετε, προσπάθησα να συνεχίσω.
  • Ακουσες τι σου είπα, τσίριξε οργισμένα, εσύ συνέχιζε να σπρώχνεις!
  • Οπως διατάξετε κ. άσχετε, μουρμούρισα και άνοιξα στροφές στην παλιά θορυβώδη, αλλά αξιόπιστη Gray-Marine, χωρίς βέβαια να ανοίγει το εξωτερικό πλοίο. Ηταν σαν να σπρώχναμε σε ντόκο. Τόσο πολύ δεν καταλάβαινε αυτός ο άνθρωπος που έπειτα από κάποια χρόνια θα κυβερνούσε πλοίο;

Τουλάχιστον με αποκάλεσε «λέμβαρχο» κατά την επίσημη ορολογία!

Ούτε λίγο, ούτε πολύ είχε περάσει κανά μισάωρο από την έναρξη της εισβολής-εκτόπισης, όταν επιτέλους έγινε κατανοητό πως έπρεπε να λυθούν και άλλοι κάβοι, απορώ ακόμα και τώρα πώς δεν αντιλαμβανόταν το προφανές. Επιτέλους άνοιξαν τα καράβια φθάσαμε εκεί που θέλαμε και φορτώθηκε η τορπίλη. Οπισθοχωρήσαμε… συντεταγμένα, επιτρέποντας στα ευμεγέθη πολεμικά να ξανασμίξουν. Το ερώτημα όμως παρέμενε με την ξεροκεφαλιά ή την ασχετοσύνη κάποιων, που στη περίπτωσή μας οδήγησε μια κίνηση διάρκειας ενός τετάρτου να ολοκληρωθεί σε μια ώρα. Δεν καταλάβαιναν πως έπρεπε οπωσδήποτε να λασκάρουν οι κάβοι; Είναι πραγματικά ν’ απορείς!

Καθώς φεύγαμε ο Παναγιώτης ο μηχανικός έκανε όπως πάντα το ειρωνικό του σχόλιο:

  • Από ναυτοσύνη σκίζουμε, που να τους έβλεπαν οι παλιοί ναυτικοί, δεν καταλάβαιναν πως δεν ανοίγουν τα καράβια αν δεν λυθούν οι κάβοι!

***

Ενοπλη καταδίωξη

Ενα απόγευμα, αργά προς το σούρουπο, απάνω που μόλις είχαμε αράξει, έπειτα από μια κουραστική ημέρα με κάμποσα δρομολόγια στον Ναύσταθμο, ο αγγελιοφόρος της βάρδιας μας μετέφερε τη διαταγή.

  • Να ετοιμαστεί η βάρκα για καταδίωξη και σύλληψη λέμβου, που εισήλθε στην περιοχή του Ναυτικού.

Δεν γνώριζε να μας πει περισσότερα και μόλις κατεβήκαμε στο μουράγιο κατέφθασε και ο αξιωματικός φυλακής (Α/Φ) με τους βοηθούς του, φανερά αναστατωμένοι και μας ενημέρωσαν με περισσότερες λεπτομέρειες.

  • Εχει εισέλθει ένα μικρό σκάφος εντός στρατιωτικής περιοχής, όπως μας ενημέρωσαν από τη φρουρά του θέρετρου Φυλιατούρι. Θα επιβεί μαζί σας ο οπλονόμος υπηρεσίας και θα συλλάβετε τη λέμβο ή θα τη διατάξετε ν’ αποσυρθεί, αν πρόκειται για λάθος, αφού πρώτα γίνει ενδελεχής έλεγχος.

Το ακρωτήριο Φυλιατούρι βρίσκεται κάπου στα μισά της ακτογραμμής Αμφιάλης – Περάματος και στη περιοχή του βρίσκεται το ομώνυμο θέρετρο αξιωματικών του Ναυτικού. Από την Αμφιάλη το ακρ. Φιλιατούρι απέχει λίγο παραπάνω από ένα μίλι, ενώ από το φυλάκιο του Περάματος (Φ3) λιγότερο από ένα μίλι. Για να καλύψουμε την απόσταση θέλαμε κάπου δέκα λεπτά. Μόλις βάλαμε μπρός και λύναμε κάβους έφθασε ταχέως και ο οπλονόμος ζωσμένος τα φυσεκλίκια με περίστροφο.

  • Ετοιμοι παιδιά, μας είπε
  • Πανέτοιμοι αποκριθήκαμε ο μηχανικός ο Παναγιώτης κι εγώ. Μόλις αποπλεύσαμε μπήκε στη γέφυρα ο οπλονόμος και βγάζοντας το περίστροφο μας ρώτησε.
  • Ρε παιδιά ξέρετε πώς δουλεύει αυτό;

Μείναμε σύξυλοι, τι πράγματα ήταν αυτά να εκτελούμε… ένοπλη καταδίωξη και να αγνοούμε τον χειρισμό του οπλισμού;

  • Μπα, εγώ δεν ξέρω, έκανε ο Παναγιώτης, αλλά μη φοβάσαι οπλονόμε θα τους κυνηγήσουμε με τα κοντάρια.

Κι έδειξε τους γάντζους που είχαμε στην κουβέρτα. Ο οπλονόμος τότε απευθύνθηκε σε μένα.

  • Ρε Καρταπάνη εσύ σκαμπάζεις από όπλα;
  • Πρώτον, δεν κατάγομαι ούτε από την Κρήτη, ούτε από τη Μάνη και δεύτερον είμαι πολέμιος της ένοπλης βίας.

Απογοητεύτηκε και φαινόταν να διακατέχεται από ανησυχία. Θα μου πείτε τι στρατιωτικός ήταν άμα δεν γνώριζε από φορητό τουλάχιστον οπλισμό, ως οπλονόμος υπηρεσίας, υπεύθυνος και για τον φορητό οπλισμό της μονάδας μας. Αλλά κι από την άλλη τι δουλειά είχε με τα όπλα μια και η ειδικότητά του ήταν τεχνίτης ηλεκτρονικών τορπιλών. Ηλεκτρονικός υφάλων όπλων, όπως ήταν επισήμως η ειδικότητα. Ησυχο παιδί, που κοίταζε μόνο τη δουλειά του με καταγωγή, αν θυμάμαι, από την περιοχή της Ελευσίνας.

Αλλά δυστυχώς η ευκαιρία για περιπέτεια χάθηκε. Πριν προλάβουμε καλά – καλά να στοχεύσουμε την έξοδο του λιμένος Αμφιάλης, μας έκαναν σινιάλο απ’ έξω να γυρίσουμε πίσω, όπερ και εγένετο.

  • Τι έγινε ρε παιδιά; Ρωτήσαμε φθάνοντας στη θέση μας.
  • Ανάκληση καταδίωξης, η λέμβος αποσύρθηκε!

Τα συναισθήματα υπήρξαν ανάμικτα. Από τη μια αποφεύγαμε μια επιχείρηση που ξέφευγε από τα καθήκοντα μας (κανονικά έπρεπε να διατίθεται ταχύπλοο από τη Διεύθυνση Διοικήσεως ή τη Διοίκηση Ταχέων Σκαφών). Από την άλλη χάθηκε η προοπτική μιας κατατρόπωσης του εχθρού, που είχε εισέλθει παράνομα στα χωρικά μας ύδατα, έστω κι αν δεν τα πηγαίναμε καλά με τους χειρισμούς των όπλων.

Τι είχε συμβεί: Πράγματι είχε εισέλθει περίπου ένα μίλι μέσα στην περιοχή του Πολεμικού Ναυτικού μια ιδιωτική βάρκα ψαρεύοντας, χωρίς να γίνει αντιληπτή από το φυλάκιο του Περάματος, επειδή πολλά βαρκάκια ψαρεύουν επάνω στα όρια του επιτρεπτού. Ισως να υπήρξε και μηχανική βλάβη, ώστε το σκάφος να παρασυρθεί προς το ακρ. Φιλιατούρι, όπου κι έγινε αντιληπτό από τη φρουρά του θέρετρου. Προφανώς επιδιορθώθηκε γρήγορα η ζημιά και η βάρκα επανήλθε εκτός των απαγορευμένων ορίων, με αποτέλεσμα την ανάκληση της καταδίωξης.

Κι είχαμε μια όρεξη για περιπέτεια!

Σημείωση: Οι μνημονικές επιστροφές στα χρόνια της θητείας συνήθως διαθέτουν και «επετειακό» χαρακτήρα, μια και στις αρχές Οκτώβρη του 1982, τριάντα εννέα χρόνια πρωτύτερα, ο γράφων κατατάχτηκε στο Πολεμικό Ναυτικό.

Εγγραφείτε στο Newsletter του Ταχυδρόμου