Πτυχές του ποδοσφαίρου στον Βόλο (1920 – 1930)

πτυχές-του-ποδοσφαίρου-στον-βόλο-1920-1930-427476

ΜΑΤΙΕΣ ΣΤΙΣ ΑΠΑΡΧΕΣ ΤΟΥ ΑΘΛΗΜΑΤΟΣ

Οι απαρχές της ποδοσφαιρικής δραστηριότητας στον Βόλο ανιχνεύονται περί τα τέλη της πρώτης δεκαετίας του 20ού αιώνα, με το νέο άθλημα να παρουσιάζεται βέβαια σε εντελώς πρωτόγονη και ανοργάνωτη μορφή. Σε ολόκληρη την επόμενη ταραγμένη περίοδο (1910 -1920) παρατηρείται μια κάπως πιο συντονισμένη προσπάθεια, καθώς εμφανίζονται τα πρώτα, ανεπίσημα εννοείται, ποδοσφαιρικά σωματεία (Αρης Πηλεύς, Ομόνοια κ.λπ) στήνοντας αυτοσχέδια γήπεδα, όπου υπήρχε κατάλληλος χώρος και δίνοντας αγώνες μεταξύ τους. Το κίνητρο για ετούτη την καινούργια ομαδική, αθλητική ενασχόληση δόθηκε από τους ναύτες των αγγλικών πολεμικών και εμπορικών πλοίων, που ελλιμενίζονταν στο λιμάνι του Βόλου και επιδίδονταν στο αγαπημένο τους σπορ, συνήθως στο πάρκο Γεώργιου Α’. Ο χώρος ήταν εντελώς ελεύθερος τότε και ο πλέον πρόσφορος για ποδόσφαιρο. Ομοίως και τα συμμαχικά στρατεύματα, στη διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, παρουσίαζαν ανάλογο θέαμα, όταν στρατοπέδευαν στον Βόλο, με αποτέλεσμα να ακολουθούν και οι νέοι της τοπικής κοινωνίας.

Η ίδρυση δεκάδων σωματείων

Η ώθηση και η ανάπτυξη στο πρωτόγνωρο ομαδικό άθλημα δόθηκαν με την έλευση των προσφύγων, μετά το 1922, δεδομένου ότι στις «αλησμόνητες πατρίδες» ήταν περισσότερο διαδεδομένο και οργανωμένο απ’ ό,τι στην Ελλάδα, από τα τέλη ακόμη του 19ου αιώνα. Στις αρχές της δεκαετίας του 20ού αιώνα ιδρύονται τα πρώτα συγκροτημένα ποδοσφαιρικά σωματεία, που συμμετέχουν ενεργά στα ποδοσφαιρικά δρώμενα της περιοχής. Πολλά αυτοπροσδιορίζονται ως αθλητικά γενικότερα, με διάφορα τμήματα, αλλά πρωτεύον είναι συνήθως το ποδοσφαιρικό τμήμα.

Τα πρώτα επίσημα αναγνωρισμένα από το Πρωτοδικείο σωματεία είναι: Ομιλος Εκδρομέων Βόλου (1923), Γυμναστικός Σύλλογος Προσφύγων (1924 και από το 1926 Νίκη), Ποδοσφαιρικός Σύλλογος Ενωσις Κωνσταντινουπόλεως Βόλου (1926, γνωστότερος ως ΑΕΚ), Αθλητικός Ομιλος Βόλου Κένταυρος (1928), Αθλητική Οργάνωσις Βόλου Πηλεύς (1928), Αθλητική Ενωσις Νικομηδείων Βόλου (1929), Πανθεσσαλικός Αθλητικός Ομιλος Κωσταντινουπόλεως (ΠΑΟΚ 1929), Αθλητικός Σύλλογος Βόλου Αστήρ (εργατικοαθλητικό σωματείο, 1929), Αθλητικός Σύλλογος Βόλου Τοξότης (1929), Αθλητικός Σύλλογος Βόλου Κεραυνός (1930, αλλά προϋπήρχε με σημαντικές διακρίσεις από το 1923), αυτά ώς το 1930. Στην περίοδο 1930 – ‘40 ιδρύονται: Θησεύς Αγριάς (1931), Ηρακλής (1932), ΠΑΕΚ (1934), Ολυμπιακός (1937), Οδυσσεύς (1937) κ.ά. Υπήρχαν βέβαια και μη αναγνωρισμένα σωματεία με σημαντική δραστηριότητα, γνωστά και ως ανεπίσημα, πολλά από τα οποία αποτελούσαν παραρτήματα των γνωστότερων συλλόγων, όπως η Νίκη, ο Κένταυρος κ.ά.: Ατλας, Ηρακλής, Απόλλων, Σφενδόνη, Ολυμπιακός (της Νίκης). Αρης, Εθνικός Παλαιών, Αγιος Κων/νος, Ηρακλής, Ενωση Υπαλλήλων, Ολυμπιακός κ.ά. (του Κενταύρου). Αίας, Απόλλων Παλαιών, Ποσειδών, Ενωσις Μεταμορφώσεως, Εθνικός Αναλήψεως κ.ά. στις διάφορες συνοικίες της πόλης.

Συνολικά απαριθμούνται την περίοδο 1922 – 1940 πάνω από 30 ανεπίσημα σωματεία. Ακόμη δραστηριοποιούνταν ομάδες συνοικιών, σχολικές, στρατιωτικών μονάδων, εργοστασίων, υπαλλήλων κ.λπ., συνθέτοντας πολυμορφικό σύνολο με πολλές αλλαγές και διαφοροποιήσεις.

Ενδιαφέρον παρουσιάζει η διερεύνηση και αυτών των σωματείων, αλλά περισσότερο ως αντικείμενο έρευνας προκαλούν τον ερευνητή οι ιδρύσεις, οι μεταλλάξεις, οι συνενώσεις, οι αποσχίσεις, οι απορροφήσεις και οι διαλύσεις ακόμη των αναγνωρισμένων ποδοσφαιρικών συλλόγων, που συνθέτουν το ποδοσφαιρικό τοπίο της εποχής: Ο Κένταυρος αποτελεί συνέχεια του ποδοσφαιρικού τμήματος του Ομίλου Εκδρομέων. Ο Πηλεύς προέρχεται από τμήμα του Κεραυνού. Ο ΠΑΟΚ κατά τον ίδιο τρόπο από την ΑΕΚ και αργότερα (1934) μαζί με τη Νικομήδεια συγκροτούν την ΠΑΕΚ. Ο Τοξότης παίρνει ποδοσφαιριστές του Πηλέα και αργότερα απορροφάται από τον Κένταυρο. Λίγο μετά ο Ολυμπιακός δημιουργείται κυρίως από μέλη του Κενταύρου. Μια διεξοδική παρουσίαση αυτών των «διαπλοκών» ασφαλώς και θεωρείται εξαιρετικά ενδιαφέρουσα. Ανάλογη ποδοσφαιρική έξαρση παρατηρείται κατά τον Μεσοπόλεμο σε ολόκληρη τη Μαγνησία και περισσότερο στο Πήλιο.

Αναγνωρισμένα αθλητικά σωματεία (ίσως κάποια να μη διέθεταν ποδοσφαιρικό τμήμα) καταγράφονται τα εξής: Γ.Σ. Σκοπέλου (1925), Α.Σ. Ολιζώνος (Λαύκος – 1928), Γ.Σ. Αλμυρού (1929), Π.Σ. Ιάσων Ανω Βόλου (1931), Α.Ο. Αργαλαστής Κεραυνός (1931), Α.Σ. Βελεστίνου Ρήγας Φεραίος (1932), Α.Ο. Κατηχωρίου Θύελλα (1932), Α.Ε. Μακρινίτσης Αρης (1932), Α.Ο. Σκοπέλου (1936), Α.Π.Σ. Αλμυρού Αχιλλεύς (1938). Βέβαια και εδώ παρουσιάζεται πληθώρα ανεπίσημων ομάδων, οι οποίες συχνά διαφοροποιούνταν ή αλληλοκαλύπτονταν (Απόλλων και Ατρόμητος Πορταριάς, Εθνικός και Ιωλκός Ανακασιάς, Κένταυρος και Αετός Αγ. Παρασκευής, Ιωλκός και Αναγέννησις Ανω Βόλου, που συνήθως έδιναν αγώνες μεταξύ τους). Σίγουρα μια πλήρης καταλογογράφηση των ποδοσφαιρικών σωματείων στον Μεσοπόλεμο επιβάλλεται για την συγκρότηση του ποδοσφαιρικού χάρτη, επίσημου και ανεπίσημου, γι’ αυτήν την περίοδο.

Διοργάνωση πρωταθλήματος

Τα πρώτα οργανωμένα πρωταθλήματα στον Βόλο, από τα μέσα της δεκαετίας του ’20 και δώθε, διοργανώνονταν με πρωτοβουλία και ευθύνη του Δήμου Παγασών, των ίδιων των σωματείων, καθώς και με προσωπικές παρεμβάσεις επώνυμων και ανώνυμων φίλων του αθλήματος. Παρ’ όλα τα εγγενή προβλήματα, που αναφύονταν, δίχως την επίβλεψη υπεύθυνου, ανώτερου, οργανωτή φορέα, οδηγούνταν συχνά σε αμφισβητήσεις ή ακόμη σε διακοπή της διοργάνωσης, κάτι που συνέβη το 1929 και που οδήγησε στην ίδρυση της Ενωσης Ποδοσφαιρικών Σωματείων Μαγνησίας και Θεσσαλίας (Ε.Π.Σ.Μ.Θ), αλλά δυστυχώς δίχως να απουσιάζουν και πάλι τα προβλήματα. Το πρώτο πρωτάθλημα καταγράφεται το 1926, με συμμετοχή των ομάδων Γυμναστικού Συλλόγου Βόλου, Γυμναστικού Συλλόγου Προσφύγων Βόλου, Ομίλου Εκδρομέων Βόλου και Κεραυνού, με τον τελευταίο να χρίζεται πρωταθλητής. Το επόμενο (συμμετείχαν Νίκη, ΟΕΒ, Κεραυνός και ΑΕΚ) κατέκτησε ο Ομιλος Εκδρομέων, που στη συνέχεια έγινε ΑΟΒ Κένταυρος. Το τρίτο (1927 – ‘28) πήρε και πάλι ο Κεραυνός, ενώ δεν ολοκληρώθηκε, λόγω επεισοδίων, την άλλη χρονιά η διοργάνωση (1928 – ‘29). Το γεγονός οδήγησε τρία σωματεία του Βόλου (Νίκη, Κένταυρος, ΑΕΚ) να προχωρήσουν στην ίδρυση της ΕΠΣΘ (αρχικά ΕΠΣΜΘ) τον Ιούνιο του 1929, ώστε το επόμενο πρωτάθλημα να διοργανωθεί από επίσημη αρχή, αφού ήδη η τοπική ένωση έγινε αποδεκτή από την ΕΠΟ. Η τελευταία είχε ιδρυθεί το 1926 με πρωτοβουλία των τριών μεγαλύτερων Ενώσεων, Αθηνών, Πειραιώς και Μακεδονίας, και σιγά σιγά εντάσσονταν σε αυτήν οι δημιουργούμενες περιφερειακές Ενώσεις.

Η ΕΠΣΘ, με έδρα τον Βόλο, όπου παρουσιαζόταν και η πλέον αξιόλογη ποδοσφαιρική δραστηριότητα, κάλυπτε ολόκληρη τη Θεσσαλία και τα τοπικά πρωταθλήματα διεξάγονταν κατά πόλεις «επί το οικονομικότερον», ενώ κατόπιν οι κατά τόπους πρωταθλητές διεκδικούσαν τον τίτλο του πρωταθλητή Θεσσαλίας, με αρκετές διαφοροποιήσεις στο σύστημα διεξαγωγής των αγώνων κατά περιόδους.

Μετά την ίδρυση της ΕΠΣΘ

Αλλά από την πρώτη στιγμή προέκυψαν προβλήματα και διαφωνίες. Στην ΕΠΣΘ είχαν ενταχθεί μόνο οι τρεις ιδρύτριες ομάδες, καθώς υπήρχαν εκτός άλλα τέσσερα επίσημα σωματεία. Από αυτά ο Πηλεύς διστάζει να προχωρήσει κάτω από τον φόβο ενδεχόμενης αποτυχίας του νέου φορέα (ίσως να υπήρχαν και λόγοι από τη διάσπαση του Κεραυνού). Η ΑΕΚ δεν επιθυμούσε την είσοδο Νικομήδειας και ΠΑΟΚ, επειδή τους θεωρούσε αποστάτες της ίδιας, ούτε ο Τοξότης φαινόταν πρόθυμος για ένταξη. Η Νίκη πρότεινε την αποδοχή όλων των εκτός Ενωσης σωματείων, αλλά η πρότασή της απορρίφθηκε και αποχώρησε. Σε τούτο ίσως συνέτεινε και ο επεισοδιακός αγώνας Νίκης-Κενταύρου (6/10/1929), που σημειώθηκαν φοβερά έκτροπα, με τους ποδοσφαιριστές της Νίκης να έχουν υποστεί ξυλοδαρμό, ως ηλικιακά μικρότεροι από τους αντιπάλους τους. Να σημειωθεί ότι η Νίκη και ο Κένταυρος ήταν εκ των ιδρυτών της ΕΠΣΘ. Στην εφ. Λαϊκή Φωνή (7/10/1929) μάλλον υπονοείται υπαιτιότητα της Νίκης για την αποχώρησή της από το γήπεδο, ένεκα των επεισοδίων, ενώ χαρακτηρίζεται ως απαράδεκτος ο διαιτητής, αφού η κατάσταση ξέφυγε από τον έλεγχό του. Λίγες μέρες αργότερα μετά από το επεισοδιακό παιχνίδι δημοσιεύεται στην εφ. Σημαία σε τρεις συνέχειες (από 11 έως 13/10) έρευνα με τίτλο «Το ποδόσφαιρον στον Βόλο». Η αφορμή της διεξοδικής δημοσίευσης, που προσδιορίζεται από τον συντάκτη της ως «Μία αθλητική μελέτη» (υπογράφει με ψευδώνυμο ως Ο Καθημερινός), υπήρξε η παραπάνω συνάντηση, αποκορύφωμα και άλλων μικρότερης έκτασης έκτροπων. Στις 18/10 εγκρίνεται η τροποποίηση του καταστατικού με την ονομασία της Ενωσης να γίνεται ΕΠΣΘ, δίχως να γνωρίζουμε τι είδους άλλες αλλαγές υπήρξαν και για ποιους λόγους. Η Αθλητική Μελέτη «Το ποδόσφαιρον στον Βόλο» αποτελεί εμπεριστατωμένο κείμενο, που θίγονται τα κακώς κείμενα του τοπικού ποδοσφαίρου, εντοπίζονται τα προβλήματα και προτείνονται λύσεις για ομαλοποίηση της κατάστασης. Το ενδιαφέρον, όπως και ανησυχητικό είναι ότι τα κυριότερα προβλήματα παρουσιάζονται διαχρονικά, επεισόδια, οικονομική δυσπραγία των σωματείων, έλλειψη αγωνιστικών χώρων, αδιαφορία των ιθυνόντων για ουσιαστική αναβάθμιση. Αν παραβλέψουμε τη γραφή της εποχής, θαρρείς πως το κείμενο γράφηκε σήμερα. Ο συντάκτης, θίγοντας το ζήτημα της διάσπασης της ΕΠΣΘ, κατακρίνει τις κινήσεις των μη ενταγμένων σε αυτή, που επιδιώκουν ίδρυση νέου φορέα και βλέπει ως μόνη λύση την ένταξη όλων των ομάδων στην υπάρχουσα Ενωση με αμοιβαίες υποχωρήσεις και διαλλακτικότητα.

Η κατάσταση θεωρείται σοβαρή και η ΕΠΟ παίρνει αμέσως θέση αποκλείοντας ρητά την περίπτωση ίδρυσης νέας Ενωσης. Επιτρέπει, σύμφωνα με το καταστατικό της, την ένταξη στην ΕΠΣΘ νέων σωματείων, που έχουν «έστω και τριών μηνών ζωήν», με δυνατότητα συμμετοχής σε αγώνες, αλλά χωρίς δικαίωμα ψήφου. Ακόμη επισημαίνει ότι αν δημιουργηθεί νέος φορέας, δεν πρόκειται να αναγνωριστεί από την ίδια, τα συμμετέχοντα σωματεία αποκλείονται από όλες τις επίσημες διοργανώσεις και δεν θα απολαμβάνουν τα όποια προνόμια υπάρχουν. Αυτές οι διευκρινιστικές απαντήσεις παρέχονται έπειτα από έγγραφο της ΕΠΣΘ προς την ΕΠΟ, ώστε να της δοθούν οι κατάλληλες οδηγίες (εφ. Λαϊκή φωνή 23/10/1929). Αργότερα ζητήθηκε να ξεκαθαριστεί αν επιτρέπεται και η εγγραφή ανεπίσημων σωματείων με σκοπό την αύξηση του αριθμού τους στην τοπική Ενωση. Προκειμένου να διευθετηθούν οι διαφορές έρχεται στον Βόλο ο γ. γραμματέας της ΕΠΟ Μαραγκουδάκης στις 13/12, ενώ ήδη έχει ιδρυθεί, δίχως ακόμη να πάρει την έγκριση του Πρωτοδικείου, ο Σύνδεσμος Ποδοσφαιρικών Οργανώσεων Θεσσαλίας (ΣΠΟΘ) από τη Νίκη και τα υπόλοιπα εκτός ΕΠΣΘ σωματεία και γίνονται οι πρώτες του συνεδριάσεις. Τα ποδοσφαιρικά πράγματα στον Βόλο, προς τα τέλη του 1929, δείχνουν να έχουν περιέλθει σε αδιέξοδο.

Συνεχίζεται…

Του ΓΡΗΓΟΡΗ ΚΑΡΤΑΠΑΝΗ Μέλους της Εταιρείας Θεσσαλικών Ερευνών

Εγγραφείτε στο Newsletter του Ταχυδρόμου