ΜΑΤΙΕΣ ΣΤΑ ΘΕΡΙΝΑ ΔΡΩΜΕΝΑ ΑΛΛΩΝ ΕΠΟΧΩΝ
Εδώ και δεκαπέντε συναπτά καλοκαίρια, στις καθιερωμένες πλέον Καλοκαιρινές Αναδρομές, που αριθμούν αισίως αρκετές δεκάδες, υπήρχε προφανώς μια συγκεκριμένη πρόθεση από τη μεριά μας: Κάθε κυριακάτικο άρθρο να κινείται γύρω από ένα ενιαίο θεματικό άξονα, να ακολουθεί δηλαδή μια συγκεκριμένη ενότητα γεγονότων και καταστάσεων, μέσα από τις θερινές δραστηριότητες άλλων εποχών. Συχνά όμως, κυρίως από έλλειψη χώρου, μιας και το σχετικό υλικό ανακαλύπτονταν πλούσιο, όλο και κάτι θα έμενε απέξω, μιας και το δημοσίευμά μας διαφορετικά θα ξεπερνούσε τα όριά του. Έτσι μαζεύονταν σχεδόν κάθε Καλοκαίρι ένας αριθμός από παλιές ειδήσεις και μνήμες, που εντοπίζαμε στον βολιώτικο τύπο και που δεν προλάβαιναν να ξανάρθουν στο φώς της δημοσιότητας, μέσα από τις δικές μας Καλοκαιρινές Αναδρομές. Παλιές δημοσιεύσεις ποικίλης θερινής θεματολογίας που δεν χώρεσαν στις καταγραφές των μνημονικών μας επαναφορών, συνήθως λόγω πλεονάζουσας ύλης, αλλά και ασυμβατότητας, ενίοτε, με το θέμα του άρθρου μας. Γι’ αυτό και έχουμε προχωρήσει κάποιες φορές σε «πολυσυλλεκτικά» δημοσιεύματα που κινούνται χωρίς κοινό θέμα, καλύπτοντας έτσι κάθε πτυχή της παλιάς καλοκαιρινής καθημερινότητας του τόπου μας. Αυτή τη μορφή θα έχει και το σημερινό σημείωμά μας με ποικίλες αναφορές στα Καλοκαίρια του α’ μισού της δεκ. του ’20 αλλά και παλιότερες, αλιεύοντας παλιά δημοσιεύματα μέσα από τις σελίδες του τοπικού τύπου. Ότι περίσσεψε από δώ κι από κεί το συγκεντρώσαμε στο σημερινό μας άρθρο, ως κατακλείδα των φετινών Καλοκαιρινών μας Αναδρομών.
Δρομολόγια στον Παγασητικό
Μια σειρά τακτικών δημοσιεύσεων που ανακαλύπτουμε στο α’ μισό της δεκ. του ’20 αποτελούν και οι ανακοινώσεις δρομολογίων για διάφορα μέρη του Παγασητικού από μικρά ατμόπλοια που κάλυπταν τις τοπικές ακτοπλοϊκές συγκοινωνίες. Οι σχετικές καταχωρίσεις εξάρουν τα προτερήματα αυτών των σκαφών, αλλά και των ταξιδιών του που αποτελούν μιας πρώτης τάξης διέξοδο αναψυχής. Στα 1923, σύμφωνα με τις σχετικές δημοσιεύσεις στην εφ. Ταχυδρόμος, σ’ αυτόν τον τομέα δραστηριοποιείται το βαποράκι Νίνα που αναφέρεται ως «ταχύπλουν» και «πολυτελές».
Διαβάζουμε στη στήλη Θεσσαλική Ζωή την Κυριακή 5 Αυγούστου:
«Ατμοπλοϊκώς με την Αγριάν
Το ταχύπλουν και πολυτελές βαποράκι Νίνα θα εκτελέση σήμερον το απόγευμα δρομολόγιον μεταξύ Βόλου – Αγριάς και θα επανακάμψη εις τον Βόλον την 9ην νυκτερινήν. Δια τους εκδρομείς παρουσιάζεται μοναδική ευκαιρία, αν δε κρίνη κανείς από την ζήτηση των εισιτηρίων, η οποία ήρχισεν από χθες, προμηνύεται για το ταξίδι αυτό μιας πρώτης τάξεως επιτυχία».
Τα δρομολόγια αυτά ήταν συνήθως τακτικά, αλλά πραγματοποιούνταν και έκτακτα, ανάλογα με την ζήτηση από τον κόσμο, που όπως φαίνεται παρουσιάζονταν αυξημένη. Ταχυπλοΐα και πολυτέλεια αποτελούσαν δύο σημαντικά προτερήματα για την προσέλκυση των υποψήφιων επιβατών.
Ανάλογη είναι και η επόμενη καταχώριση, λίγες μέρες αργότερα:
«Μοναδική ευκαιρία.
Το ταχύπλουν θαλαμηγόν ΝΙΝΑ αναχωρεί σήμερον 5 μ.μ. ακριβώς δια Αγριάν οπόθεν θα επανέλθη εις τον λιμένα μας την 9ην νυκτερινήν ώραν. Τιμή εισιτηρίου μετ’ επανόδου δρχ. 8 θα εκδίδωνται δε τα εισητήρια εντός του ατμοπλοίου. Μοναδική ευκαιρία δια τους εκδρομείς» (Ταχυδρόμος 9/8/1923).
Πράγματι με αυτόν τον τρόπο δίνονταν η δυνατότητα στους βολιώτες να απολαύσουν έναν όμορφο απογευματινό – βραδινό, θαλάσσιο περίπατο με αποβίβαση στην Αγριά, όπου μπορούσαν για ένα δίωρο τουλάχιστον να κάνουν τη βόλτα τους ή να επισκεφτούν κάποιο εξοχικό κέντρο. Τα δρομολόγια αυτά επεκτείνονταν σε ολόκληρη την ανατολική πλευρά του Παγασητικού, φθάνοντας ως τη Μηλίνα. Εκτελούνταν κανονικά ημερήσιοι πλόες που κάλυπταν όλους τους αναφερόμενους προορισμούς.
Επρόκειτο δηλαδή για τακτικά δρομολόγια που τη μία μέρα πραγματοποιούνταν η αναχώρηση από τον Βόλο και την επόμενη η επιστροφή από τη Μηλίνα, όπως φαίνεται στην παρακάτω ανακοίνωση:
«Η συγκοινωνία Παγασητικού
Από σήμερον η πολυτελεστάτη θαλαμηγός ΚΕΦΑΛΟΣ εγκαινιάζει τακτικόν δρομολόγιον εντός του Παγασητικού. Αναχώρησις καθ’ εκάστην 4 μ.μ. εκ Βόλου κατ’ ευθείαν δια Καλά – Νερά, Άφησον, Κάλαμον, Χόρτον και Μηλίναν. Την επομένην πρωίαν εκ Μηλίνης δια Βόλον με τας ιδίας προσεγγίσεις. Εκ του Πρακτορείου» (Ταχυδρόμος 2/8/1924).
Οπωσδήποτε τα Καλοκαίρια εκτελούνταν και έκτακτοι εκδρομικοί πλόες, από τα ίδια σκάφη για διάφορα παράλια του Παγασητικού.
Προορισμοί διακοπών
Την ίδια εποχή αναφέρονται και πληροφορίες για προορισμούς καλοκαιρινών διακοπών, συνήθως παράλιοι αλλά και… ορεινοί. Υπήρχαν τόποι κατάλληλοι, με δυνατότητες διαμονής και φαγητού, όπου μπορούσαν οικογένειες να περάσουν κάποιες μέρες ευχάριστα σ’ ένα ειδυλλιακό περιβάλλον με θάλασσα, καθαρό αέρα, δροσιά, διάφορες άλλες εξυπηρετήσεις, αγνά τοπικά προϊόντα κλπ. Όλα ετούτα συνέθεταν μια ολοκληρωμένη τουριστική πρόταση για τα δεδομένα εκείνης της εποχής. Η Μηλίνα αποτελούσε στα μέσα της δεκ. του ’20 έναν τέτοιο προορισμό, που όπως φαίνεται, συγκέντρωνε αρκετούς παραθεριστές.
Η σχετική ανακοίνωση παρουσιάζει τα σπουδαία προτερήματα και τις κάθε είδους παροχές του τόπου που ικανοποιούν όλα τα γούστα:
«Παραθερίσατε στη Μηλίνα
Εκεί είναι η υγεία, η απόλαυσις, η δροσιά, το κελάδημα του αηδονιού, τα θαλασσινά λουτρά, ο αστακός, η γαρίδα, το καλαμάρι, το μπαρμπούνι με μουστάκι, το ψάρεμα, το κυνήγι, τα φρούτα, τα λαχανικά, το λάδι, το κρασί. Όλα εγχώρια, φρεσκότατα και πάμφθηνα. Δια τας οικογενείας υπάρχουν δωμάτια μετά ή άνευ επίπλων και κουζίνας. Συγκοινωνία με τον Βόλον θαλασσία, δίωρος και με 10 μόνον δραχμάς. Πληροφορίαι στον Πάνον Νόνην» (Ταχυδρόμος 13/5/1925).
Λουτρά Αγριάς
Ερευνώντας τα προβλήματα που είχαν προκύψει το Καλοκαίρι του 1923 με την ανανέωση της μίσθωσης της πλαζ του Αναύρου, όπως περιγράψαμε στο άρθρο μας την Κυριακή 7 Αυγούστου, κοντά στα σχετικά δημοσιεύματα εντοπίσαμε κι ένα ακόμη που κάνει λόγο για τη δημιουργία οργανωμένης παραλίας στην Αγριά. Αναφέρεται δημοπρασία εκμίσθωσης του χώρου με προοπτική υποδομών και «λουτρικών εγκαταστάσεων», σε ολόκληρο το ευρύ παραθαλάσσιο μέτωπο ως το Σουτραλί, ώστε να αναπτυχθεί η περιοχή.
Το δημοσίευμα είναι σύντομο και δεν μας δίνει περισσότερες πληροφορίες για μια ενδιαφέρουσα εξέλιξη, στα λουτρικά δρώμενα στην ευρύτερη περιοχή του Βόλου και την ανάπτυξη περιοχών που ήταν προνομιούχοι και μπορούσαν ν’ αξιοποιηθούν τουριστικά:
«Τα λουτρά Αγριάς
Την αυτήν Κυριακήν 24ην Ιουνίου ε.ε. θέλει διενεργηθή δημοπρασία πενταετούς ενοικιάσεως του εντός του λιμένος Αγριάς αμμώδους χώρου από της θέσεως Τσουτραλή μέχρι της βορειοδυτικής άκρας της κωμοπόλεως Αγριάς προς κατασκευήν παραπηγμάτων εις χρήσιν θαλασσίων λουτρών» (Ταχυδρόμος 20/6/1929).
Νομίζω πως θα προέκυπτε ενδιαφέρουσα μια έρευνα προς αυτή την κατεύθυνση αν υπάρχει κάποια άλλη πληροφόρηση στον τύπο ή σώζεται, αρχειακό υλικό κα. Για την παραλία Σουτραλί, αρκετά αργότερα, την περίοδο 1960-70, εκτελούσαν δρομολόγια οι βενζίνες του Βόλου και για κάποιο διάστημα υπήρχε αξιόλογη κίνηση.
***
Οργανωμένες εκδρομές
Οι οργανωμένες, θαλάσσιες, ημερήσιες εκδρομές σε ακρογιαλιές του Παγασητικού, από συλλογικούς φορείς (σωματεία, σύλλογοι κλπ.) αποτελούσαν μία ακόμη συνήθη πτυχή των θερινών δραστηριοτήτων από τις αρχές του περασμένου αιώνα, όπως παρατηρούμε σε σχετικά δημοσιεύματα. Επρόκειτο για δημοφιλείς διεξόδους αναψυχής, μιας και εκείνα τα χρόνια δεν υπήρχαν οι δυνατότητες για μακρινότερα ταξίδια, που απαιτούσαν χρόνο και κατάλληλα μεταφορικά μέσα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η εκδρομή του Κυνηγετικού Συλλόγου Βόλου (ενός από τους παλιότερους συλλόγους που συνδύαζε το χόμπι του κυνηγιού με αθλητικές και φυσιολατρικές εκδηλώσεις, ιδρυμένος το 1904), στον Καντήραγα τον Αύγουστο του 1910. Η ανακοίνωση στον τύπο δίνει τις λεπτομέρειες μιας προσεγμένης διοργάνωσης όπου εκτός από τα μέλη του συλλόγου θα συμμετείχαν και οικογένειες φίλων τους. Θα προσδίνονταν πανηγυρικό κλίμα λόγω εορτασμού της επετείου του συλλόγου, με χορευτικά δρώμενα, σκοπευτικούς αγώνες, ζωντανή μουσική και πυροτεχνήματα το βράδυ κατά την επιστροφή. Οι εκδρομείς θα μετέβαιναν στον προορισμό τους με το μικρό ατμόπλοιο Πτερωτή, ιδιαίτερα γνωστό εκείνη την εποχή, καθώς εξυπηρετούσε τις τοπικές ακτοπλοϊκές γραμμές. Με την άφιξή τους στον Καντήραγα θα παρακολουθούσαν πρωτίστως τη θεία λειτουργία στην εκεί εκκλησία και το μεσημέρι θ’ ακολουθούσε φαγοπότι, προτού ξεκινήσουν οι απογευματινές εκδηλώσεις. Επρόκειτο δηλαδή για μια πλήρως οργανωμένη προσπάθεια που θ’ άφηνε τους συμμετέχοντες απόλυτα ικανοποιημένους.
Διαβάζουμε την ανακοίνωση:
«Η εκδρομή των κυνηγών Βόλου
Βόλος, 20 Αυγούστου (του συντάκτου μας).
Οντως πανηγυρική προμηνύεται η αυριανή επί τη επετείω αυτών εορτή εκδρομή των κυνηγών Βόλου, εις Καδήρ – Αγά. Εις αυτήν θα συμμεθέξωσιν, ως έγραψα, εκτός των μελών του Κυνηγητικού Συλλόγου και πλείσται οικογένειαι. Τα μέλη θα συγκεντρωθώσι μέχρι της 6ης πρωινής έξωθεν της πρώην Δημαρχίας, εκείθεν δε εν σώματι θα διευθυνθούν εις την παραλίαν, ένθα θα επιβώσι εις το επί τούτω ναυλοθέντος ατμοπλοίου Πτερωτή. Εις Καδήρ – Αγά μετά την θείαν λειτουργίαν θα παρακαθήσωσιν άπαντες εις κοινόν γεύμα, κατόπιν δε θα τελεσθώσιν οι σκοπευτικοί αγώνες μετ’ επάθλων. Μετά μεσημβρίαν θα διοργανωθώσι χοροί. Τους εκδρομείς θα συνοδεύση παιανίζουσα και η Φιλαρμονική της Φιλοπτώχου Αδελφότητας, πάνυ ευγενώς προσφερθείσα προς τούτο. Τα εισητήρια εκανονίσθησαν μετ’ επανόδου και λεμβουχικών δραχ. 2, διά δε τους κάτω των 10 ετών παίδας, δωρεάν. Το εσπέρας οι εκδρομείς θα επιστρέψωσιν περί την 7ην ώραν με βεγγαλικά φώτα και διάφορα πυροτεχνήματα» (Πρωία 29/8/1910).
***
Ας ολοκληρώσουμε και τις φετινές μας καλοκαιρινές αναδρομές, τελευταία Κυριακή του Αυγούστου γαρ, με τούτα τα λίγα σπαράγματα των θερινών δραστηριοτήτων στις πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα, όταν οι δυνατότητες αναψυχής παρουσιάζονταν περιορισμένες και συγκεκριμένες γι’ αυτό κι επιζητούνταν σε κάθε ευκαιρία. Άλλωστε το Καλοκαίρι, είναι περίοδος διακοπών, διασκέδασης και ξενοιασιάς γι’ αυτό διαχρονικά και δίκαια χαρακτηρίζεται ως η πλέον προσφιλής εποχή του χρόνου.
Του ΓΡΗΓΟΡΗ ΚΑΡΤΑΠΑΝΗ, Μέλους της Εταιρείας Θεσσαλικών Ερευνών
