ΚΑΛΟΚΑΙΡΙΝΕΣ ΑΝΑΔΡΟΜΕΣ
Τον Μάρτιο του 1919 ο ασχολούμενος στον χώρο της εστίασης, Κυριάκος Κυρίτσης νοικιάζει, σύμφωνα με το υπ. αρ. 4768 μισθωτήριο συμβόλαιο (1), από την Κλεοπάτρα, χήρα του Αριστείδη Καρτάλη «οικόπεδον» στη βορειοανατολική βραχώδη απόληξη του λόφου των Πευκακίων. Η μίσθωση έχει πενταετή διάρκεια με τίμημα 1.150 δραχμές και με προοπτική ανανέωσής της μετά τη λήξη της στις 31/3/1924. Πρόθεση του μισθωτή ήταν να δημιουργήσει εκεί εξοχικό κέντρο σε μια εποχή, που οι Βολιώτες είχαν αρχίσει να αναζητούν διεξόδους αναψυχής και μια ιδανική τοποθεσία για τούτο υπήρξε και η εν λόγω περιοχή απέναντι από το λιμάνι, σε μικρή απόσταση έξω από την πόλη, εύκολα προσβάσιμη από τη θάλασσα. Τότε το μέρος ήταν έρημο και υπήρχαν μόνον οι πυριτιδαποθήκες του Στρατού στο ακρ. Σέσκλο κοντά στον ομώνυμο φάρο και ο ταρσανάς των αδελφών Χριστόπουλου, δυτικά από την ιδιοκτησία Καρτάλη. Στο ενοικιασθέν οικόπεδο, που προφανώς είχε ήδη υποστεί κάποια στοιχειώδη διαμόρφωση, ήταν φυτεμένα αρκετά πεύκα, από τα οποία πήρε το όνομά του το νέο κέντρο και κατ’ επέκταση ολόκληρη η γύρω περιοχή. Το 1919 δεν υπήρχε βέβαια το κατοπινό, σταυροειδούς σχήματος, οίκημα, που σώζεται λειτουργικό έως σήμερα, αλλά κάποια μικρότερα οικοδομήματα, που πιθανότατα συμπλήρωσε και επέκτεινε για τις ανάγκες του ο νέος επιχειρηματίας. Το νέο εξοχικό κέντρο ονομάζεται «Τα Ωραία Πευκάκια» και αρχίζει αμέσως τη λειτουργία του τον Απρίλιο του 1919.
Το γεγονός θεωρείται αξιοπρόσεχτο και απασχολεί την τοπική ειδησεογραφία:
«Από της προσεχούς Κυριακής ανοίγει τας πύλας του το νέον εξοχικόν κέντρον αναψυχής «Τα Ωραία Πευκάκια» υπό τη διεύθυνσιν του κ. Κυριάκου Κυρίτση. Τέλειον καφεστιατόριον, κρύα φαγητά, οίνος εξαιρετικής ποιότητος, ηδύποτα και ό,τι άλλο δύναται να ικανοποιήση και τον πλέον ιδιότροπον στόμαχον. Δίδονται και γεύματα. Τέλειος ελβετικός παράδεισος» (Θεσσαλία 31/3/19).
Η μεταφορά των επισκεπτών του νέου κέντρου γίνεται αρχικά με βάρκες από το λιμάνι του Βόλου και τα κατοπινά χρόνια με τις πρωτοεμφανιζόμενες βενζίνες, τα μικρά μηχανοκίνητα επιβατηγά πλεούμενα. Πέρα από τη μετάβαση στο καινούργιο κατάστημα, πολλοί πήγαιναν στα Πευκάκια και για μπάνιο, μια και δειλά – δειλά προχωρώντας η δεκ. του ’20 κάνουν την παρουσία τους τα μικτά μπάνια σε ελεύθερες παραλίες, γιατί τότε τα θαλάσσια λουτρά επιτρέπονταν μόνο στην οργανωμένη πλαζ του Αναύρου.
***
Ανακαίνιση στα 1924 – ‘25
Η αρχική μίσθωση του χώρου του κέντρου Πευκάκια (2) λήγει στις 31/3/24 και ανανεώνεται, καθώς, σύμφωνα με το αρχικό συμβόλαιο, ο Κ. Κυρίτσης διέθετε προτεραιότητα έναντι άλλων υποψήφιων ενοικιαστών. Με νέες, ευνοϊκές πλέον συνθήκες, προβαίνει σε εκτεταμένες βελτιωτικές παρεμβάσεις στον χώρο, που διαρκούν περίπου δύο χρόνια, ενώ το κέντρο συνεχίζει απρόσκοπτα τη λειτουργία του. Κατασκευάζεται η αποβάθρα για προσέγγιση των βενζινακάτων, φυτεύονται και άλλα πεύκα, διαμορφώνεται ο χώρος σε ευρύχωρα ανισόπεδα επίπεδα, ενώ πιθανότατα τότε οικοδομείται και το νέο σταυροειδούς σχήματος κτίριο. Δημιουργείται ένα σύγχρονο για την εποχή εκείνη εξοχικό κέντρο σε μια ειδυλλιακή τοποθεσία έξω από την πόλη, αλλά και πολύ κοντά σε αυτή. Λέγεται ότι το νέο οίκημα κατασκευάστηκε με την προοπτική να λειτουργεί ως χαρτοπαικτική λέσχη, αλλά δεν είναι βέβαιο αν τελικά χρησιμοποιήθηκε για αυτόν τον σκοπό ή έστω για μικρό χρονικό διάστημα. Πάντως η γενική ανακαίνιση και οι νέες παρεμβάσεις επισημαίνονται με επιδοκιμαστικά σχόλια στον τοπικό Τύπο.
Διαβάζουμε στη στήλη «Μικραί Ειδήσεις» στην εφημερίδα ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ:
«Τα Πευκάκια
Διά μεγάλης δαπάνης μεταμορφώθη εντελώς η απέναντι της παραλίας γνωστή τοποθεσία τα Πευκάκια. Εγένετο εκεί μια ευρυτάτη εξέδρα, επυκνώθη η δενδροφύτευσις και γενικώς τα Πευκάκια ήλλαξαν εντελώς όψιν, υποσχόμενα να είναι κατά το θέρος το ρωμαντικότερον κέντρον» (15/2/1925).
Λίγο αργότερα δημοσιεύεται μια είδηση (3) ανησυχητική για το μέλλον του ανακαινισμένου κέντρου, για επικείμενη απαλλοτρίωση του χώρου.
Χωρίς να διαθέτουμε κάποιες επιπλέον πληροφορίες, παραθέτουμε το σχετικό δημοσίευμα, που κάνει λόγο για την αντίδραση της τοπικής Ομοσπονδίας Επαγγελματιών, προκειμένου να μην υλοποιηθεί η απαλλοτρίωση:
«Θεσσαλικά νέα
Επειδή διεδόθη ότι η έκτασις, όπου τα Πευκάκια, πρόκειται να απαλλοτριωθή, η Ομοσπονδία Επαγγελματιών διά τηλεγραφήματός της προς την Κυβέρνησιν παρακαλεί να μην πραγματοποιηθεί μια τοιαύτη σκέψις καθ’ όσον εις την εν λόγω έκτασιν εγένοντο εξωραϊστικά έργα, κοστίσαντα πολλάς εκατοντάδας χιλιάδων δραχμών» (ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ 25/5/1925).
Απ’ ό,τι φαίνεται μια τέτοια εξέλιξη βρισκόταν στο αρχικό της στάδιο ως σκέψη και απλή πρόταση. Επρεπε βέβαια να αποτραπεί, αφού είχε πραγματοποιηθεί στον χώρο δαπανηρή επένδυση. Τελικά ευτυχώς δεν έγινε τίποτε.
***
Το κέντρο «Πευκάκια» αποτελεί πλέον σημείο αναφοράς για την περιοχή. Εξελίσσεται σε ποιοτική και πρωτοπόρα επιχείρηση, που προσελκύει όλο και περισσότερο κόσμο, χάρη στην ποιότητα των εδεσμάτων και τη μοναδική πευκόφυτη τοποθεσία, ενώ δεν λείπουν και τα μπάνια στη μικρής έκτασης, αλλά πεντακάθαρη παρακείμενη παραλία. Τα μεικτά μπάνια όλο και προτιμούνται περισσότερο, παρά τις όποιες αντιδράσεις. Η λειτουργία του κέντρου άρχιζε από νωρίς την άνοιξη με τις πρώτες καλοκαιρίες.
Οι σχετικές διαφημιστικές καταχωρίσεις, τον Απρίλιο του 1926, μας ενημερώνουν για τον πλούτο και την ποιότητα των παροχών του καταστήματος, με προσιτές, όμως, τιμές:
«Στα Πευκάκια
Ημπορείτε να παραγγέλετε τα γεύματά σας, να φιλοξενήτε τους ξένους σας. Σας στοιχίζει όσον και εις τα ρεστωράν της πόλεως. Μπαρ Πευκάκια: Με όλην την σημασίαν της λέξεως μπίρα Φιξ, κρασί που μόνον στα Πευκάκια ημπορείτε να βρήτε. Διάφορα κρασιά εμφιαλωμένα, λικέρ ευρωπαϊκά, κρύα φαγητά, ψάρια της ώρας. Τα Πευκάκια: Πρέπει να γίνουν το εστιατόριον της κοινωνίας μας, διότι εξυπηρετούν και το πλέον ιδιότροπον γούστον. Ισοτιμία αυστηρά» (ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ 2/4/1926).
***
Ο εκσυγχρονισμός του κέντρου στα 1925 – ‘26 παρουσιάζεται διαρκής με πρωτοποριακές για την εποχή εκείνη αναβαθμίσεις. Τον Απρίλιο του 1926 πραγματοποιείται ο ηλεκτροφωτισμός του καταστήματος, κάτι που λιγοστά εξοχικά και εκτός πόλης κέντρα διέθεταν. Καινοτόμος και προοδευτικός επιχειρηματίας ο Κυρ. Κυρίτσης τοποθετεί πετρελαιοκινητήρα με ηλεκτρογεννήτρια εξασφαλίζοντας τον φωτισμό και όχι μόνο της επιχείρησής του.
Διαβάζουμε τη σχετική διαφήμιση:
«Τα Πευκάκια του Κυρίτση ηλεκτροφώτιστα και με ολοκληρωμένας τας ελλείψεις των, ήρξαντο των εργασιών των. Ο Κυρίτσης μη φεισθείς κόπων – δαπανών, παρουσιάζει εις την πόλιν μας ένα ωραιότατον κέντρον που μόνον ο Κυρίτσης ημπορούσε να κάμη! Εντόπιος και ξένος θαυμάζη τα ΠΕΥΚΑΚΙΑ. Λίαν προσεχώς εκπλήξεις στα ΠΕΥΚΑΚΙΑ» (Σημαία 30/4/1926).
***
Οι διαφημίσεις του κέντρου «Πευκάκια» παρουσιάζονται συχνές εκείνη την περίοδο, εκθειάζοντας τα υπάρχοντα προτερήματά του.
Σε μία από αυτές, πέρα από τις άλλες μεγαλόστομες ενημερώσεις, επισημαίνεται και η εξασφαλισμένη συγκοινωνιακή σύνδεση, που, όπως θα δούμε πιο κάτω, γινόταν πλέον με τις βενζίνες:
«Τα Πευκάκια του Κυρίτση
Ημπορείτε να παραγγέλετε τα γεύματά σας, να φιλοξενήτε τους ξένους σας και να διασκεδάζετε σαν στο σπίτι σας, διότι μόνον ΤΑ ΠΕΥΚΑΚΙΑ διαθέτουν όλα τα μέσα που χρειάζονται για να γλεντήση κανείς όπως θέλη. Ο Κυρίτσης παρέλαβεν όλες τις απαραίτητες ευκολίες. Ολος λοιπόν ο κόσμος στα ΠΕΥΚΑΚΙΑ, συγκοινωνία ασφαλής τακτικωτάτη και άνετος» (Σημαία 12/5/1926).
***
Οι διαφημιστικού χαρακτήρα καταχωρίσεις του κέντρου «Πευκάκια» κάνουν ακόμη λόγο και για το μοναδικό, υγιεινό κλίμα της περιοχής χάρη στα πεύκα και τη θάλασσα.
Ειδικά για τα παιδιά αποτελεί μοναδική ευκαιρία αναψυχής και βελτίωσης της υγείας τους με απαραίτητες τις συχνές επισκέψεις, μακριά από τους ρύπους της πόλης:
«Τα παιδιά σας. Αν θέλετε να βλέπετε τα παιδάκια σας ζωηρά και όλο όρεξη πρέπει να τα στέλνετε κάθε πρωί στα ΠΕΥΚΑΚΙΑ. Διότι πηγαίνοντας εκεί αναπνέουν θαλάσσιον αέρα και απολαμβάνουν την υπέροχη ευωδία του πεύκου. Οσα παιδάκια ηκολούθησαν αυτόν τον περίπατον εσώθησαν. Ούτε σκόνη, ούτε αυτοκίνητα, ούτε φασαρία. Κάθε πρωί τα παιδιά σας στα Πευκάκια» (Σημαία 5/6/1926).
Ακριβώς κάτω από ετούτη την καταχώριση υπάρχει ανακοίνωση δρομολογίων βενζίνας αποκλειστικά για παιδιά:
«Βενζινάκατος Ηρώ. Θα εκτελή δρομολόγια πρωινά διά τα Πευκάκια διά διδασκαλίσσας παιδάκια και παιδαγωγούς. Στάσις έναντι Αργυλά».
***
Εξυπηρέτηση με τις βενζίνες
Από το 1924, που συνεχίζει τη λειτουργία του το ανανεωμένο κέντρο «Πευκάκια», αναπτύσσεται ήδη και η συγκοινωνία με τις βενζίνες που καλύπτουν τις ανάγκες μεταφοράς του κόσμου. Η αρχική εξυπηρέτηση των επισκεπτών με ιστιοφόρες λέμβους δεν επαρκεί και χρησιμοποιούνται πλέον κατάλληλα μηχανοκίνητα επιβατηγά πλεούμενα. Πότε ακριβώς εμφανίζονται οι πρώτες βενζίνες δεν γνωρίζουμε, σίγουρα όμως η παρουσία τους εντοπίζεται στις αρχές τις δεκ. του ’20. Πιθανόν, όπως έχουμε ξαναπεί (4), το σκάφος Νέα Ερμιόνη να είναι η πρώτη (ή μία από τις πρώτες) βενζίνα, χωρίς να βεβαιώνεται κάτι τέτοιο, αφού η σχετική σύντομη καταχώριση είναι ασαφής. Ισως να πρόκειται για κάποιο μεγαλύτερο σκαρί ή ακόμη μικρό ατμόπλοιο από εκείνα, που εκτελούσαν δρομολόγια και άλλες εκδρομές σε παράλια του Παγασητικού την ίδια περίοδο. Στα 1924 συναντούμε στην εφημερίδα ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ (31/5) ανακοινώσεις για τα δρομολόγια της βενζινακάτου Φαραώ, που «εκτελεί τακτικήν συγκοινωνίαν μεταξύ Προκυμαίας – Πευκακίων και Προκυμαίας – Αναύρου», ενώ ναυλώνεται και για άλλους πλόες στον Παγασητικό. Η καταχώριση για τη βενζίνα Χρυσαυγή (16/7) αναφέρει ώρες δρομολογίων πρωινών και απογευματινών – βραδινών έως τις 12 τα μεσάνυχτα. Επίσης σημειώνονται και οι τιμές των εισιτηρίων, 2 δραχμές για Πευκάκια και 2,5 για Αναυρο «κατ’ άτομον». Το ωράριο των δρομολογίων για τα Πευκάκια δείχνει την πυκνή μετάβαση επισκεπτών τόσο την ημέρα για μπάνιο και καφέ, όσο και το βράδυ για δείπνο – διασκέδαση. Στη γραμμή προστίθενται χρόνο με τον χρόνο και άλλες βενζίνες για να εξυπηρετούν εκείνους, που επιθυμούσαν να μεταβαίνουν στα Πευκάκια.
Χαρακτηριστική είναι η ανακοίνωση για τη νέα βενζινάκατο Καλλιόπη:
«Μια πολύ κομψή και αρκετά ευρύχωρη και αναπαυτική και γρήγορη και καινούργια βενζινάκατος ήρχισεν από τον λιμένα μας να εξυπηρετή και με πολύ ευθηνάς τιμάς την συγκοινωνίαν της πόλεως με τα γραφικά Πευκάκια. Ούτω προσετέθη μια ακόμη υγιεινή απόλαυσις διά τους κατοίκους της πόλεώς μας» (Σημαία 12/8/1925).
Ανάλογη ανακοίνωση συναντούμε και το επόμενο καλοκαίρι (1926) με τη βενζινάκατο Ελένη, που εκτός από την τακτική και καθημερινή συγκοινωνία με τα Πευκάκια, εκτελούσε «οικογενειακάς εκδρομάς ανά τον Παγασητικόν» (Σημαία 31/5/1926). Σημειώνουμε, με κάποια επιφύλαξη, πως στα χρόνια που αναφερόμαστε (1924 – ‘26) πρέπει συνολικά να συνέδεαν το λιμάνι του Βόλου με τα Πευκάκια 4 – 5 το πολύ βενζινάκατοι, προτού δηλαδή αρχίσει τη λειτουργία της στα 1928 η οργανωμένη πλαζ των Αλυκών και ο αριθμός τους αυξηθεί για την κάλυψη και των νέων δρομολογίων. Τα γραφικά και ειδυλλιακά Πευκάκια με τη δροσιά των πεύκων και τον καθαρό θαλασσινό αέρα υπήρξαν στη δεκ. του ’20 η πλέον προσφιλής και όχι μακρινή διέξοδος αναψυχής για την κοινωνία του Βόλου.
Το ομώνυμο κέντρο φημιζόταν για την ποιότητα των υπηρεσιών του, ακριβώς όπως παραγράφεται στις σχετικές, διαφημιστικού χαρακτήρα, ανακοινώσεις στον Τύπο. Θα εξακολουθήσει με την ίδια ταυτότητα να λειτουργεί, υπό τη διεύθυνση αργότερα του Πραξιτέλη Κυρίτση, πρωτογιού του ιδρυτή, ίσαμε και το καλοκαίρι του 1967, που ο επιχειρηματίας συνταξιοδοτήθηκε.
Λίγα χρόνια αργότερα (1971) άρχισε τη λειτουργία της, στον ίδιο ακριβώς χώρο, η γνωστή σε όλους μας ντισκοτέκ Μπούρτζι. Το ίδιο κέντρο εξακολουθεί να λειτουργεί έως και σήμερα με διάφορες αλλαγές ονομάτων, διευθύνσεων και αντικειμένου (μπουζουξίδικο, κλαμπ, μπαρ, χώρος εκδηλώσεων κ.ά.).
Στην εξηνταετή περίπου πορεία του το κέντρο «Πευκάκια» αποτελούσε ξεχωριστό πόλο έλξης και ιδιαίτερο σημείο αναφοράς για τον Βόλο, καθώς προσέλκυε κόσμο και από άλλα μέρη, πέρα από την τοπική κοινωνία.
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
1) Πρόκειται για αντίγραφο (24/3/1922), που βρέθηκε, άγνωστο πώς, στο αρχείο του ζωγράφου Νίκου Χριστόπουλου. Να σημειωθεί όμως πως ο αδερφός του Κώστας είχε παντρευτεί τη Μαρία κόρη του Κυρ. Κυρίτση.
2) Ως «Ωραία Πευκάκια» αναφέρεται το κέντρο στα 1919. Αργότερα καταγράφεται απλά «Πευκάκια», όπως φαίνεται και στην επιγραφή της πρόσοψής του σε παλιές φωτογραφίες.
3) Στις εφημερίδες εκείνης της περιόδου δεν εντοπίσαμε κάτι σχετικό για αυτή την εξέλιξη. Πιθανόν να ήταν μια σκέψη ή πρόταση, που δεν προχώρησε.
4) Στο άρθρο μας «Οι πρώτες βενζίνες του Βόλου», ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ 18/8/2019.
Του ΓΡΗΓΟΡΗ ΚΑΡΤΑΠΑΝΗ, μέλους της Εταιρείας Θεσσαλικών Ερευνών
