ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

Περιπέτειες εκδρομέων στον Παγασητικό

περιπέτειες-εκδρομέων-στον-παγασητι-530241

Οι ημερήσιες καλοκαιρινές και όχι μόνο εκδρομές σε διάφορες ακρογιαλιές του Παγασητικού κερδίζουν την προτίμηση των Βολιωτών από τα χρόνια του Μεσοπολέμου ακόμη. Αυξητικές τάσεις, με ταχείς ρυθμούς, γνωρίζουν όμως στις δεκαετίες του ’50 και του ’60, που διοργανώνονται συνεχώς τέτοιου είδους μικρές αποδράσεις αναψυχής, κατά τους θερινούς μήνες. Επαγγελματικά σωματεία, ποδοσφαιρικές και άλλες αθλητικές ομάδες, πνευματικοί και πολιτιστικοί σύλλογοι, φυσιολατρικοί και εκδρομικοί όμιλοι, όπως και διάφοροι άλλοι συλλογικοί φορείς ναυλώνουν επιβατικό σκάφος και πραγματοποιούν θαλασσινό περίπατο για μπάνιο και άλλες δραστηριότητες σε προορισμό της επιλογής τους. Παρατηρείται βέβαια και το φαινόμενο της πρωτοβουλίας των ίδιων των ιδιοκτητών επιβατικών σκαφών, που προγραμματίζουν, σε συγκεκριμένη ημερομηνία, εκδρομή με ελεύθερη συμμετοχή επιβατών. Οι βενζίνες της γραμμής Βόλου – Πευκακίων – Αλυκών, όπως και μεγαλύτερα πλεούμενα που εκτελούσαν δρομολόγια εντός και εκτός του Παγασητικού, δραστηριοποιούνταν σε αυτές τις έκτακτες εξορμήσεις, μια κι απέφεραν σημαντικά οικονομικά οφέλη. Θαλάσσιες εκδρομές πραγματοποιούνταν και από αλιευτικά σκάφη (κυρίως ανεμότρατες), τα οποία το καλοκαίρι, μετά από τη λήξη της αλιευτικής περιόδου, μετατρέπονταν σε επιβατικά, με τον απαιτούμενο εξοπλισμό και τη σχετική άδεια του Λιμεναρχείου. Είχαμε αναφερθεί παλιότερα, σε σχετικό σημείωμά μας, στη διαμάχη που προέκυψε ανάμεσα στους ιδιοκτήτες αλιευτικών κι επιβατικών σκαφών για αυτό το ζήτημα και η αντιπαράθεση το καλοκαίρι του 1960 είχε οξυνθεί ιδιαίτερα. Οι ημερήσιες θαλασσινές εκδρομές αραιώνουν σημαντικά μετά το 1970 κυρίως, όταν η αύξηση του αριθμού των ιδιωτικών αυτοκινήτων παρείχε τη δυνατότητα μετάβασης οπουδήποτε, αλλά και πάλι δεν έλειψαν εκείνοι οι ρομαντικοί που προτιμούσαν έναν δροσερό, ευχάριστο πλου. Στις μέρες μας δραστηριοποιούνται στον τομέα των θαλασσινών εκδρομών κάποια ευμεγέθη, σύγχρονα πλεούμενα, εκτελώντας ταξίδια στον Παγασητικό, τη Σκιάθο, την Εύβοια κ.α.

Επιστροφή με σφοδρή κακοκαιρία

Στον τοπικό Τύπο συχνά συναντούμε τις ενημερωτικές ανακοινώσεις διάφορων συλλογικών φορέων ή των ιδιοκτητών σκάφων για τη διοργάνωση ημερήσιου πλου στον Παγασητικό, σε συγκεκριμένους προορισμούς. Οι δημοσιεύσεις ετούτες άλλοτε είναι σύντομες κι άλλοτε διεξοδικότερες, με λεπτομερή αναφορά στο πρόγραμμα της εκδρομής και προβολή των προνομίων των επισκεπτόμενων τόπων, αλλά και του σκάφους που θα μετέφερε τους εκδρομείς. Αρκετές φορές, μετά την πραγματοποίηση του θαλασσινού περιπάτου, δημοσιεύεται στις επόμενες μέρες λεπτομερής περιγραφή του γεγονότος, συνήθως από κάποιον εκδρομέα, και πάντοτε σε κλίμα ιδιαίτερης ψυχικής ευφορίας. Ομως υπήρξαν και περιπτώσεις που τα πράγματα δεν εξελίχθηκαν ευνοϊκά για τους εκδρομείς, από τις απρόσμενες αλλαγές του καιρού ή άλλους απρόβλεπτους παράγοντες. Η κρουαζιέρα αναψυχής τότε μετατρεπόταν σε κοπιώδες ταξίδι κι ενδεχόμενα σε επικίνδυνη, οδυνηρή εμπειρία, με μεγάλη ταλαιπωρία των επιβατών, ακόμη και με πιθανό ναυάγιο, όπως στο συμβάν που μνημονεύουμε στη συνέχεια. Στην εφ. «Η Θεσσαλία» στις 17/6/1958 διαβάζουμε:

«Υπό σφοδράν θαλασσοταραχήν

Η προχθεσινή περιπέτεια εκδρομέων κατά την επιστροφήν των εκ Τρικκέρων. Εξάωρος περιπλάνησις εις τον Παγασητικόν, λόγω απωλείας προσανατολισμού».

Στο αναλυτικό ρεπορτάζ εκτίθεται σε όλες τις λεπτομέρειές του το απροσδόκητο γεγονός, που μετέβαλε την εκδρομική ευχαρίστηση σε απίστευτη περιπέτεια. Η Λέσχη Εργαζομένου Κοριτσιού διοργάνωσε μεγάλη εκδρομή στο νησί του Τρίκερι, που συμμετείχαν πάνω από 200 άτομα, πολλές γυναίκες και παιδιά, και γι’ αυτό ναυλώθηκαν τρία πετρελαιοκίνητα πλεούμενα που εκτελούσαν δρομολόγια εντός κι εκτός του Παγασητικού. Αν και η επιστροφή για τον Βόλο είχε προγραμματιστεί στις οχτώ το βράδι, λόγω της μεταβολής του καιρού επισπεύτηκε η αναχώρηση και στις 530 και 545 σαλπάρισαν τα δύο από τα τρία σκάφη, όπως κι ένα ακόμη με εκδρομείς του φυσιολατρικού συλλόγου Παν. Ετούτα με μικρή σχετικά ταλαιπωρία και αντίστοιχη καθυστέρηση, κατέπλευσαν έπειτα από τρίωρο πλου στον Βόλο, δίχως σοβαρότερα προβλήματα. Ομως το τρίτο σκάφος με τους εκδρομείς της Λέσχης Εργαζομένου Κοριτσιού, άγνωστο γιατί, καθυστέρησε να σαλπάρει για Βόλο και δέχτηκε το αποκορύφωμα της κακοκαιρίας με δυνατό βορειοανατολικό άνεμο σφοδρό κυματισμό και ραγδαία βροχή. Οι δυσμενέστατες καιρικές συνθήκες συντέλεσαν, σύμφωνα με το ρεπορτάζ, στην απώλεια του προσανατολισμού από τον κυβερνήτη του σκάφους και ακολούθησε πολύωρη περιπλάνηση στον φουρτουνιασμένο Παγασητικό, με κίνδυνο βύθισης ή πρόσκρουσης σε βραχώδη ακτή. Ο συντάκτης επιρρίπτει ευθύνες στον καπετάνιο του σκάφους που αν και ήταν έμπειρος και άξιος ναυτικός, αποδείχτηκε κατώτερος των περιστάσεων προφανώς από κούραση ή ασθένεια. Γι’ αυτό και αντί να προσπαθήσει να οδηγήσει το σκάφος προς τον Βόλο, έχασε τον προσανατολισμό του και πορεύτηκε προς την έξοδο του κόρφου, σε μια άσκοπη και κι επώδυνη περιπλάνηση. Οι λεπτομερείς αναφορές του ρεπορτάζ πιθανότατα εμπεριέχουν στοιχεία υπερβολής, ίσως γιατί οφείλονταν στις καταθέσεις επιβατών που οπωσδήποτε είχαν πανικοβληθεί. Εκτιμώντας από ναυτική σκοπιά τα γραφόμενα, προσωπικά υποθέτω ότι αφού συνάντησε το πλεούμενο, αμέσως μετά τον απόπλου του από το νησί του Τρίκερι, ισχυρό γρεγολεβάντη, θα επιλεγόταν πορεία προς τη Γατζέα ή τα Καλά Νερά. Αν όμως αποδείχτηκε, λόγω του καιρού, αδύνατη η συνέχιση του ταξιδιού, είναι λογικό ο καπετάνιος του σκάφους να έφερνε τον καιρό στα πρίμα, αναζητώντας καταφύγιο ή επιστρέφοντας στο Τρίκερι, έως ότου υποχωρήσει η κακοκαιρία. Πιθανόν να υπήρξε και απώλεια προσανατολισμού, γιατί μες στην πυκνή βροχή δεν διακρίνονταν οι κορυφογραμμές στις ακτές του Παγασητικού. Αργότερα ανέκαμψε το σκαρί και γύρισε πάλι προς τον Βόλο, αλλά κι εδώ υπήρξε σοβαρός κίνδυνος συντριβής κοντά στον κάβο Αγκίστρι, από την περιορισμένη ορατότητα, κάτι που αποφεύχθηκε κυριολεκτικά την τελευταία στιγμή. Στην πραγματικά δύσκολη κατάσταση και την αναφερόμενη «κυβερνητική» ανεπάρκεια, πάντα σύμφωνα με την εφημερίδα, παρενέβη αποτελεσματικά και βοήθησε ένας επιβάτης που διέθετε ναυτικές γνώσεις, όντας ιδιοκτήτης σκάφους, αλλά κι εκπαιδευτής ιστιοπλόος. Κι άλλες λεπτομέρειες δίνονται με δραματικό τόνο, όπως ο κίνδυνος αποκοπής του άξονα της προπέλας, όταν το σκαρί λόγω του σφοδρού κυματισμού βουτούσε απότομα και η πρύμη έβγαινε από τα νερά («ξεπροπέλιαζε») με απότομη αύξηση των στροφών της μηχανής. Γενικά παρατηρείται μια δραματοποίηση, ίσως, των γεγονότων κι εκτιμάται από τον συντάκτη της εποχής ότι: «Θα επαναλαμβάνετο πολυπληθέστερο αυτή τη φορά το τραγικό ναυάγιο του σφουγγαράδικου Δόξα, που συνέβη πέρυσι στα Γιούρα, οπότε και οι πέντε επιβαίνοντες αυτού φερόμενοι από των κυμάτων εύρον τραγικόν θάνατον ριφθέντες επί βραχωδών ακτών». Εστω κι αν επισημαίνεται η όποια υπερβολή στην περιγραφή, αναμφίβολα η περιπέτεια υπήρξε σοβαρή, με αυξημένη επικινδυνότητα και ο πανικός των επιβατών υπήρξε απόλυτα δικαιολογημένος. Το σκαρί τελικά κατέπλευσε στον Βόλο στις 12:30, έπειτα από έξι ωρών κοπιαστικό ταξίδι, κάτω από εξαιρετικά δυσμενείς καιρικές συνθήκες.

Ανατροπή λέμβου

Στο προηγούμενο περιστατικό η απότομη μεταβολή του καιρού αποτέλεσε την αιτία για να μεταβληθεί το ταξίδι της επιστροφής από μια χαρούμενη ημερήσια εκδρομή, σε οδυνηρή εμπειρία, μέσα στη σφοδρή θαλασσοταραχή. Ο κίνδυνος πολύνεκρου ναυαγίου υπήρξε προφανής, αλλά ευτυχώς, έπειτα από πολύωρη ταλαιπωρία, αποφεύχθηκαν τα χειρότερα κι όλοι οι εκδρομείς επέστρεψαν σώοι στον Βόλο. Το παρακάτω, όμως, συμβάν σημειώθηκε εντελώς απρόσμενα και σε ομαλές συνθήκες, από μια καθαρή ανοησία και άγνοια βασικών ναυτικών γνώσεων, στα καλά καθούμενα. Από κακό υπολογισμό στη φόρτωση λέμβου κινδύνεψαν με πνιγμό αρκετοί εκδρομείς. Να τι σημειώνεται στο σχετικό ρεπορτάζ της εφημερίδας ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ στις 3/5/1960:

«Σοβαρώτατον κίνδυνο πνιγμού διέτρεξαν εκδρομείς εκ Βόλου προχθές παρά το Χόρτον. Μια λέμβος κατάφορτος επιβατών εβυθίσθη. Αγωνιώδης προσπάθεια διασώσεως».

Λίγο έλειψε λοιπόν μια συνηθισμένη πρωτομαγιάτικη εκδρομή να εξελιχθεί σε τραγωδία. Συντροφιά Βολιωτών, κάπου 20 άτομα, είχε μεταβεί για τον εορτασμό της Πρωτομαγιάς στο Χόρτο, με το πλεούμενο της γραμμής Βόλου – Μηλίνας και με τον ίδιο τρόπο θα επέστρεφε αργά το απόγευμα. Η έλλειψη αποβάθρας τότε στο Χόρτο επέβαλε την αποβίβαση -επιβίβαση με βάρκα, η οποία όμως παραφορτώθηκε και βυθίστηκε ενώ προσέγγιζε στο επιβατικό σκάφος. Η υπερφόρτωση έγινε αντιληπτή από το πλήρωμα, αλλά η βάρκα ήδη είχε αποπλεύσει:

«Τον κίνδυνο τούτον αντελήφθη ο κυβερνήτης του πετρελαιοκίνητου «Μαίρη Φ» και διά φωνών προσεπάθησε προτού εκκινήση η λέμβος από την ακτήν να πείση τον λεμβούχον να αφήση ωρισμένα άτομα, τα οποία θα παρελάμβανεν εις δευτέραν διαδρομήν. Δυστυχώς ο καπετάνιος του πλοίου δεν εισηκούσθη και η λέμβος κατάφορτος όπως ήτο απέπλευσεν… Κατά τον πλουν της και μέχρις ότου καλύψη την απόστασιν 100-150 μέτρων τα ύδατα της θαλάσσης ήρχισαν να εισχωρούν εις την λέμβον από τα «πλαϊνά» με αποτέλεσμα να δημιουργηθή μικρός πανικός μεταξύ των επιβατών και ιδίως των γυναικών. Παρά ταύτα η λέμβος έφτασε μέχρι της κλίμακος επιβιβάσεως του «Μαίρη Φ». Τότε οι ευρισκόμενοι εις την πλώρην της λέμβου απεπειράθησαν να αναρριχηθούν εις την κλίμακα με την πρόθεσιν να ελαφρύνουν την λέμβον από το βάρος χωρίς όμως να το επιτύχουν. Τότε συνέβη το κακόν. Η ισορροπία της λέμβου απωλέσθη και το περισσότερον βάρος έπεσεν εις την πρύμνην. Την στιγμήν εκείνην η λέμβος εβυθίσθη χωρίς ευτυχώς να ανατραπή και όλοι οι επιβάται της ευρέθησαν εις την θάλασσαν. Οσοι εγνώριζαν να κολυμβούν μετά δυσκολίας κατόρθωσαν να απομακρυνθούν, δεδομένου ότι τους εβάρυναν και τους καθιστούσαν δυσχερή την κολύμβησην τα ενδύματά των. Σοβαρόν κίνδυνον πνιγμού διέτρεξαν αι κυρίαι. Ευτυχώς, προς διάσωσίν των έσπευσαν εκ του πετρελαιοκίνητου ριφθέντες εις την θάλασσαν με τα ενδύματά των πρώτη η νεαρά Μαρία Απ. Μαλαθούνη και ευθύς αμέσως ο κ. Ράπτης, μηχανικός των ΣΕΚ. Ταυτοχρόνως εκ του «Μαίρη Φ» ήρχισαν να ρίπτωνται σχοινιά και σωσίβια τα οποία ήρπαζον οι κινδυνεύοντες. Σπουδαιότατη επίσης υπήρξεν η συμβολή εις το έργον της διασώσεως του γνωστού αθλητού του υγρού στίβου Κ. Καρακαστανιά ο οποίος μετά μέγιστου κόπου ανέσυρεν τους ατυχείς εκδρομείς εκ της θαλάσσης… Εις τους ανασυρθέντας εκ της θαλάσσης υπό των λοιπών εκδρομέων προσεφέρθησαν ενδύματα και πάσα βοήθεια διά να συνέλθουν τόσο εκ του ψύχους όσον και εκ της ταραχής την οποίαν υπέστησαν…».

Πέρα από την άγνοια των εκδρομέων που επιδίωκαν τη γρήγορη επιβίβαση, οι ευθύνες οπωσδήποτε βαρύνουν τον λεμβούχο που θα τους μετέφερε. Από το πουθενά παραλίγο να γίνει μεγάλο κακό, καθώς ανάμεσα στους εκδρομείς υπήρχαν όπως φαίνεται και άτομα κάποιας ηλικίας. Η θάλασσα απαιτεί προσεκτικές και μελετημένες κινήσεις. Εύκολα, έπειτα από κάποιον απρόσμενο παράγοντα το ταξίδι αναψυχής μπορεί να μεταβληθεί σε απίστευτη περιπέτεια.

Οι θαλάσσιες ημερήσιες εκδρομές πάντοτε προσέφεραν υψηλού επιπέδου αναψυχή στους συμμετέχοντες, που απολάμβαναν τα προνόμια του ευλογημένου τόπου μας. Τα πιο πάνω περιστατικά υπήρξαν αρνητικές εξαιρέσεις, όπως συμβαίνει ενίοτε σε όλες τις καθημερινές εκδηλώσεις.

ΓΡΗΓΟΡΗΣ ΚΑΡΤΑΠΑΝΗΣ

Εγγραφείτε στο Newsletter του Ταχυδρόμου