ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

Καλοκαιρινά 1920 – Πριν από 100 χρόνια (Μέρος Β’}

καλοκαιρινά-1920-πριν-από-100-χρόνια-μέρος-757399

Στο προηγούμενο σημείωμά μας παρακολουθήσαμε την επικαιρότητα για το καλοκαίρι του 1920, μέσα από τα επιγραμματικά, εύστοχα και με χιουμοριστική διάθεση σχόλια στη στήλη «Πεννιές» της εφημερίδας ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ. Στα φύλλα της εφημερίδας όμως συναντούμε σε όλη τη διάρκεια του καλοκαιριού και αρκετά άλλα δημοσιεύματα, σχετικά με τις διάφορες θερινές δραστηριότητες, τα οποία μας προσφέρουν επίσης μια ζωντανή εικόνα της καθημερινότητας, ακριβώς πριν από 100 χρόνια.

***

Στον Αναυρο, όπως έχουμε πει κατ’ επανάληψη, εκείνα τα χρόνια λειτουργούσε η μοναδική οργανωμένη πλαζ, μέσα στα όρια της οποίας και μόνον επιτρέπονταν η «λήψις θαλασσίου λουτρού». Δεν έλειπαν βέβαια και οι «παραβάτες» λουόμενοι που κολυμπούσαν εκτός του οριοθετημένου χώρου σε παρακείμενες ακρογιαλιές, ή μετέβαιναν απέναντι στα Πευκάκια με βάρκες, όπου ήδη παρατηρούνταν, ελεύθερη λουτρική δραστηριότητα, κυρίως από την προηγούμενη χρονιά (1919), όταν άνοιξε τις πύλες του, το ομώνυμο εξοχικό κέντρο. Οπωσδήποτε ο Αναυρος πρωτοστατούσε στην προσέλκυση και εξυπηρέτηση του κόσμου, καθώς διέθετε και πλήρες εστιατόριο – αναψυκτήριο με ποικιλία ποτών και εδεσμάτων.

Κάθε χρόνο πριν από την έναρξη της λουτρικής περιόδου εκτελούνταν εργασίες αποκατάστασης και βελτιώσεων στις εγκαταστάσεις της πλαζ, ώστε να είναι πλήρης και καθ’ όλα έτοιμη στην υποδοχή των επισκεπτών της που θα ξεκινούσε οσονούπω. Το εισιτήριο εισόδου – το λεγόμενο «δικαίωμα λουτρού» για τη χρήση καμπίνας – άλλοτε κινούνταν σε προσιτή τιμή (γίνονταν και προσφορές) κι άλλοτε, σύμφωνα με δημοσιεύματα της εποχής, θεωρούνταν υπέρογκο και ήταν αδύνατο ν’ ανταποκριθούν τα ασθενέστερα βαλάντια, προκαλώντας έτσι έντονες, ενίοτε, αντιδράσεις. Οι σχετικές ανακοινώσεις της επιχείρησης αναφέρονταν σ’ αυτά τα ζητήματα και δημοσιεύονταν στον τοπικό τύπο λίγο πριν από την έναρξη λειτουργίας της, για την ενημέρωση του κοινού, αλλά και την διαφήμισή της. Διαβάζουμε στην εφημερίδα ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ:

«Θαλάσσια Λουτρά Αναύρου

Αποπερατωθείσης της εργασίας της τοποθετήσεως των λουτήρων ήρχισε η λειτουργία των θαλασσίων λουτρών Αναύρου. Η τιμή των εισιτηρίων εκανονίσθη προς λεπτά 40. Ο αγοράζων πλέον των 10 εισιτηρίων θα πληρώση έκαστον προς λεπτά 35. Την πρωίαν μέχρι της 7ης π.μ. ώς και το απόγευμα πέραν της 6ηςαπογευματινής θα είναι τα εισιτήρια λαϊκά προς 30 λεπτά έκαστον. Διαρκή, προσωπικά, εισιτήρια δι’ όλην την περίοδον των λουτρών προς δραχμάς 20. Οικογενειακά εισιτήρια χορηγούνται κατόπιν ιδιαιτέρας συμφωνίας. Η εκμετάλλευσις του καφενείου των λουτρών ανετέθη εφέτος εις τα φιλοπρόοδα και γνωστότατα διά την περιποίησίν των γκαρσόνια του Βόλου κ.κ. Κ. Κοπανάρην και Στέφανον Καθηνιώτην, οίτινες υπόσχονται πάσαν περιποίησιν, απαστράπτουσαν καθαριότητα και ειλικρίνειαν. (Η Διεύθυνσις)» (17/5/1920).

***

Οι λουτρικές εγκαταστάσεις επιθεωρούνταν από τις αρμόδιες υπηρεσίες υγιεινής των τοπικών αρχών, ώστε ν’ αποφεύγεται κάθε πιθανή μόλυνση ή ασθένεια. Η καθαριότητα και η απολύμανση των καμπινών και των υπόλοιπων χώρων και αντικειμένων επιβάλλονταν να είναι συνεχής και γι’ αυτό δίνονταν οδηγίες για χρήση ειδικού αντισηπτικού διαλύματος, ενώ έπρεπε να τηρούνται συγκεκριμένοι κανόνες, όπως για την αποφυγή ρύπανσης στην παραλία, τη θάλασσα και τον βυθό. Κάθε χρόνο στις τοπικές εφημερίδες πληροφορούμαστε την πραγματοποίηση αυτών των ελέγχων που εκτελούνταν τόσο στην αρχή της περιόδου, όσο και καθ’ όλη τη διάρκειά της, σε τακτά διαστήματα:

«Επιθεώρησις των λουτρών

Χθες ο αστυΐατρος κ. Ιωάννης Νικολαΐδης επιθεώρησε και πάλιν τους λουτήρας και τα καφενεία του Αναύρου, τα οποία εύρε καθαρά. Ο κ. Νικολαΐδης έδωκεν εις τους ιδιοκτήτας αυτών ιατρικάς οδηγίας διά την περιποίησιν των καταστημάτων, επέβαλε δε την εγκατάστασιν αντλίας ύδατος εις τους λουτήρας» (19/6).

Εορτές και πανηγύρεις

Ιδιαίτερη δημοσιότητα μέσω του Τύπου για την ενημέρωση του κόσμου, δίνεται σχετικά με τις διάφορες σημαντικές εορτές – πανηγύρεις του τόπου, κυρίως σε εξοχικά προσκυνήματα. Οι υπαίθριες ή παραλιακές θρησκευτικές συνάξεις που συχνά συνοδεύονταν από διασκέδαση, αποτελούσαν εκείνα τα χρόνια μια καλή ευκαιρία διεξόδου από την ρουτίνα της καθημερινότητας, αφού συνδύαζαν πνευματική ανάταση και πλούσια ευωχία. Οι σχετικές δημοσιεύεις άλλοτε είναι ενημερωτικές – πληροφοριακές και προηγούνται της εορτής κι άλλοτε έπονται, καταγράφοντας όσα συνέβησαν.

Πολλούς προσκυνητές συγκέντρωνε και τότε η εορτή του Προφήτη Ηλία στον λόφο των Αλυκών καθώς συνδυαζόταν με εκδρομή σ’ ένα μέρος όπου υπάρχει πανοραμική θέα, αλλά και με μπάνιο στη θάλασσα. Οι ανακοινώσεις για την πανήγυρη εκείνα τα χρόνια, αρχές δεκαετίας του ‘20, υπογράφονται από τον Ανδρέα Χριστόπουλο, αδερφό του λαϊκού ζωγράφου του Βόλου, που υπήρξε από τους κτήτορες του πρώτου ναΐσκου.

«Ο Προφήτης Ηλίας Παγασών

Υπενθυμίζομεν την αυριανήν ωραίαν εορτήν του Αγίου Ηλία καθ’ ην πανηγυρίζει ο αντικρύ ναός επί του λοφίσκου την Παγασών. Από απόψε εσπερινός. Αύριον το πρωί λειτουργία. Ωραία θέσις, νερό άφθονο και περίφημο. Ωραίος δρόμος μέχρι του ναού. Τελείται και σήμερον το πρωί λειτουργία. Ο ιδρυτής και επίτροπος του ναού Ανδρέας Α. Χριστόπουλος» (19/7).

Την Κοίμηση της Θεοτόκου που εορτάζεται πανηγυρικά σε πολλά μέρη ακολουθεί, στον Αγιο Λαυρέντιο Πηλίου, η εορτή του τοπικού νεομάρτυρα Αγίου Αποστόλου του Νέου (16/8) που είναι εξαιρετικά δημοφιλής σε ολόκληρη την περιοχή. Γι’ αυτό και οι εορτασμοί κρατούν δύο και τρεις ημέρες. Πλήθη πιστών, εκείνα τα χρόνια γύρω στο 1920, μετέβαιναν με το τρενάκι ώς τα Λεχώνια κι από εκεί με τα πόδια ή με ζώα ανέβαιναν ώς τον Αγιο Λαυρέντιο, προερχόμενα όχι μόνο από τον Βόλο ή τα γύρω χωριά, αλλά και από όλη τη Θεσσαλία. Στο δημοσίευμα που ακολουθεί γίνεται λόγος για τον πάνδημο εορτασμό της Παναγίας σε διάφορα χωριά, όπως και για εκείνον του Αγίου Αποστόλου του Νέου, τόσο στη γενέτειρά του, όσο και στο μικρό εκκλησάκι του Βόλου, κοντά στον Αγιο Κωνσταντίνο, όπου χοροστάτησε ο ίδιος ο Μητροπολίτης Γερμανός:

«Ο εορτασμός των δύο ημερών

Εξαιρετικώς εορτάσθησαν αι δύο ημέραι της προχθές και χθες, καθ’ α η εορτή της Παναγίας επανηγυρίσθη εις πολλά χωριά του Πηλίου και της Θεσσαλίας, εις τα οποία παρετηρήθη μεγάλη συγκέντρωσις πανηγυριστών. Η κατά τας αυτάς ημέρας πανήγυρις του Αγ. Λαυρεντίου, επί τη εορτή του Αγίου Αποστόλου του Νέου, εσημείωσε, όπως και κατά τα προηγούμενα έτη μεγάλην συρροήν κόσμου από παντού του Πηλίου και από τον Βόλον, ως και από πολλά θεσσαλικά χωρία.

Τα έκτακτα τρένα, τα ενεργήσαντα κατά τας αυτάς ημέρας την συγκοινωνίαν μέχρι Λεχωνίων, πηγαινοήρχοντο κατάμεστα και μέχρι των φορτηγών αμαξών, από τους προσκυνητάς του Αγ. Αποστόλου. Εξαιρετικώς επίσης εόρτασεν εν μέσω συρροής πλήθους, ο εν τη πόλει μας ιερός ναός του Αγίου Αποστόλου, ένθα ιερούργησεν ο Σ. Επίσκοπος Δημητριάδος κ. Γερμανός, επαιάνιζε δε διαλειμματικώς καθ’ όλην την ημέραν η φιλαρμονική του Ορφανοτροφείου.

Η συγκέντρωσις εις την Μακρυνίτσαν υπήρξεν ασυνήθης. Αντήχουν αδιάκοπα τα εγχώρια όργανα, συνοδεύοντα την ευθυμίαν και τους χορούς οίτινες εστήθησαν εις την μαγευτικήν πλατείαν» (17/8).

***

Σπουδαίο πόλο έλξης προσκυνητών από διάφορα μέρη αποτελεί διαχρονικά ο εορτασμός της Παναγίας στο νησί Τρίκερι για την εύρεση της θαυματουργικής εικόνας, στις 9-10 Σεπτεμβρίου. Απ’ όλα τα παραλιακά χωριά του Παγασητικού, της Β. Εύβοιας και βέβαια τον Βόλο, κάθε χρόνο συρρέουν πλήθη πιστών, συνδυάζοντας το προσκύνημα με θαυμάσια θαλασσινή εκδρομή. Οι ανακοινώσεις για τα δρομολόγια από το Βόλο υπάρχουν πάντοτε στον τοπικό τύπο πληροφορώντας όσους επιθυμούσαν να μεταβούν για να προσκυνήσουν:

«Διά την πανήγυριν Τρικκέρων

Την πρωίαν 8 π.μ. της προσεχούς Τετάρτης αναχωρεί η θαλαμηγός Πτερωτή διά το Τρίκκερι, οπόθεν θα επιστρέψη την εσπέραν της Πέμπτης. Η Πτερωτή έχουσα ταχύτητα 14 μιλίων αποτελεί την καλλιτέραν εγγύησιν διά τους πανηγυριστάς, ότι θα φθάσωσι εκεί ενωρίς και θα παρευρεθούν εις την αγρυπνίαν.

Επίσης την Τετάρτην και Πέμπτην θα αναχωρή επανειλημμένως και το ταχύπλουν βενζινόπλοιον Ερμιόνη. Εισιτήρια και πληροφορίαι εις το καπνοπωλείον του ιδιοκτήτου αυτών κ. Πάνου Νόνη» (7/9).

Αλλά και δυσάρεστα περιστατικά

Δυστυχώς τα καλοκαίρια σημειώνονται και κάποια τραγικά περιστατικά που αμαυρώνουν την εικόνα της ανεμελιάς και των ευχάριστων διακοπών. Ακόμα και στις μέρες μας, παρά τη σχετική πληροφόρηση και τη λήψη μέτρων ασφαλείας, παρατηρούνται τέτοια οδυνηρά γεγονότα. Τα παλιότερα χρόνια βέβαια συναντούμε περισσότερους πνιγμούς που προέρχονταν από παθολογική αιτία, άγνοια προφύλαξης, απροσεξία ή κάποιο άλλο λόγο. Το καλοκαίρι του 1920 καταγράφονται στον ΤΑΧΥΔΡΟΜΟ δύο απώλειες λουομένων, στην πλαζ του Αναύρου και στην Αφησσο.

Η πρώτη οφειλόταν σε παθολογικά αίτια:

«Ο χθεσινός πνιγμός

Χθες την μεσημβρίαν ο υποδηματοκαθαριστής Βασιλ. Μέγκος ή Λαμπρόπουλος, καθ’ ην ώραν εκολυμβούσε εις τα λουτρά, παθών συμφόρησιν, επνίγη. Γενόμενος αντιληπτός υπό τινών ναυτών ανεσύρθη νεκρός» (27/7).

Η δεύτερη περίπτωση πνιγμού αποδεικνύει πού μπορούν να οδηγήσουν τα απρόσεκτα αστεία στη θάλασσα:

«Πνιγμός εις Αφησσον.

Ο αστυνομικός σταθμάρχης Μηλεών τηλεγραφεί εις την εισαγγελίαν ότι εις την Αφησσον χθες την 4ην μ.μ. ο 17ετής Γ. Κ…, ριφθείς υπό του Α. Γ. εις την θάλασσαν, επνίγη» (30/8).

***

Ενδεικτικά της καλοκαιρινής κίνησης το 1920 τα παραπάνω δημοσιεύματα της εφημερίδας ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ μάς δίνουν, θαρρώ, ενδιαφέρουσα εικόνα της καθημερινότητας, εκατό χρόνια πρωτύτερα.

Γρηγόρης Καρταπάνης

Εγγραφείτε στο Newsletter του Ταχυδρόμου